Charmian Gooch: My wish: To launch a new era of openness in business

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Maciej Mackiewicz

I've come here today

Przyszłam tu dziś,

to talk to you about a problem.

żeby opowiedzieć o pewnym problemie,

It's a very simple yet devastating problem,

prostym, aczkolwiek palącym problemie

one that spans the globe

dotyczącym całego świata

and is affecting all of us.

i mającym wpływ na nas wszystkich.

The problem is

Problemem są anonimowe spółki.

anonymous companies.

It sounds like a really dry and technical thing,

Brzmi to sztywno i technicznie, prawda?

doesn't it?

But anonymous companies are making it difficult

Ale anonimowe spółki utrudniają,

and sometimes impossible

a czasem uniemożliwiają

to find out

odkrycie, kto konkretnie odpowiada

the actual human beings responsible

sometimes for really terrible crimes.

za często potworne przestępstwa.

So, why am I here talking to all of you?

Dlaczego wam o tym mówię?

Well, I guess I am a lifelong troublemaker

Chyba jestem niepoprawną wichrzycielką.

and when my parents taught my twin brother and I

Kiedy rodzice uczyli mnie i mojego brata bliźniaka

to question authority,

kwestionować autorytety

I don't think they knew where it might lead.

raczej nie spodziewali się, że tak się skończy.

(Laughter)

(Śmiech)

And, they probably really regretted it

Pewnie tego żałowali,

during my stroppy teenage years when, predictably,

kiedy jako kłótliwa nastolatka,

I questioned their authority a lot.

często kwestionowałam ich autorytet.

And a lot of my school teachers

Wielu nauczycieli w szkole

didn't appreciate it much either.

również nie było zachwyconych.

You see, since the age of about five

Od piątego roku życia

I've always asked the question, but why?

zawsze zadawałam pytanie: ale dlaczego?

But why does the Earth go around the sun?

Dlaczego Ziemia krąży wokół Słońca?

But why is blood red?

Dlaczego krew jest czerwona?

But why do I have to go to school?

Dlaczego muszę chodzić do szkoły?

But why do I have to respect the teachers

Dlaczego muszę szanować nauczycieli

and authority?

i autorytety?

And little did I realize

Nie zdawałam sobie sprawy,

that this question would become the basis

że to pytanie stanie się podstawą

of everything I would do.

wszystkiego, co będę robić.

And so it was

in my twenties, a long time ago,

Mając ponad 20 lat, dawno temu,

that one rainy Sunday afternoon in North London

pewnego deszczowego niedzielnego popołudnia

w północnym Londynie,

I was sitting with Simon Taylor

siedziałam z Simonem Taylorem

and Patrick Alley

i Patrykiem Alley.

and we were busy stuffing envelopes

Pakowaliśmy koperty do wysłania

for a mail out in the office of the campaign group

w biurze grupy interesu,

where we worked at the time.

dla której pracowaliśmy.

And as usual, we were talking about the world's problems.

Jak zwykle rozmawialiśmy o problemach świata.

And in particular, we were talking about

W szczególności rozmawialiśmy

the civil war in Cambodia.

o wojnie domowej w Kambodży.

And we had talked about that many, many times before.

Rozmawialiśmy o tym wcześniej wiele razy,

But then suddenly we stopped

jednak wtedy nagle zamilkliśmy,

and looked at each other

popatrzyliśmy na siebie

and said, but why don't we try and change this?

i zapytaliśmy: dlaczego nie spróbujemy tego zmienić?

And from that slightly crazy question,

Od tego nieco szalonego pytania

over two decades

na przestrzeni dwóch dekad

and many campaigns later,

i wielu różnych akcji,

including alerting the world

takich jak uświadomienie światu

to the problem of blood diamonds funding war,

problemu krwawych diamentów finansujących wojnę,

from that crazy question,

od tego szalonego pytania

Global Witness is now an 80-strong team

Global Witness wyrósł na 80 osobowy zespół

of campaigners, investigators, journalists and lawyers.

działaczy, badaczy, dziennikarzy i prawników.

And we're all driven by the same belief,

Kieruje nami wspólne przekonanie,

that change really is possible.

że zmiana jest naprawdę możliwa.

So, what exactly does Global Witness do?

Czym dokładnie zajmuje się Global Witness?

We investigate, we report,

Prowadzimy dochodzenia, piszemy raporty,

to uncover the people really responsible

żeby wykryć, kto naprawdę odpowiada

for funding conflict --

za finansowanie konfliktów,

for stealing millions from citizens around the world,

za kradzież milionów obywatelom na całym świecie,

also known as state looting,

czyli za okradanie państwa,

and for destroying the environment.

oraz niszczenie środowiska.

And then we campaign hard to change the system itself.

Usilnie walczymy o zmianę samego systemu.

And we're doing this because so many of the countries

Robimy to, ponieważ wiele krajów

rich in natural resources

bogatych w zasoby naturalne,

like oil or diamonds or timber

takie jak ropa, diamenty czy drewno

are home to some of the poorest

są domem najuboższych,

and most dispossessed people on the planet.

najbardziej pozbawionych środków do życia ludzi na tej planecie.

And much of this injustice

Większość tej niesprawiedliwości jest możliwa

is made possible

by currently accepted business practices.

z powodu obecnie akceptowanych praktyk biznesowych.

And one of these is anonymous companies.

Jedna z nich to anonimowe spółki.

Now we've come up against anonymous companies

Napotkaliśmy ich opór

in lots of our investigations,

w trakcie wielu dochodzeń,

like in the Democratic Republic of Congo,

tak jak w Demokratycznej Republice Kongo,

where we exposed how secretive deals

gdzie obnażyliśmy, jak potajemne ugody

involving anonymous companies

zawierane przez anonimowe spółki

had deprived the citizens

pozbawiły obywateli

of one of the poorest countries on the planet

jednego z najbiedniejszych państw na świecie

of well over a billion dollars.

ponad miliarda dolarów.

That's twice the country's health and education budget combined.

Jest to dwukrotność budżetu tego państwa na opiekę zdrowotną i edukację.

Or in Liberia,

Albo w Liberii,

where an international predatory logging company

gdzie grabieżcza międzynarodowa spółka zajmująca się wyrębem

used front companies as it attempted to grab

zasłaniała się innymi spółkami, próbując zagarnąć

a really huge chunk of Liberia's unique forests.

znaczną część wyjątkowych lasów Liberii.

Or political corruption in Sarawak, Malaysia,

Albo korupcja polityczna w Sarawak w Malezji,

which has led to the destruction of much of its forests.

która doprowadziła do zniszczenia dużej części lasów.

Well, that uses anonymous companies too.

Do tego też wykorzystano anonimowe spółki.

We secretly filmed some of the family

Potajemnie sfilmowaliśmy członków rodziny

of the former chief minister and a lawyer

byłego ministra i prawnika,

as they told our undercover investigator

kiedy opowiadali naszemu człowiekowi,

exactly how these dubious deals are done

jak przeprowadza się podejrzane transakcje

using such companies.

wykorzystując tego typu spółki.

And the awful thing is,

Okropne jest to,

there are so many other examples out there

że istnieje wiele innych przykładów

from all walks of life.

dotyczących każdej sfery życia.

This truly is a scandal of epic proportions

To skandal na epicką skalę

hidden in plain sight.

ukryty przed wszystkimi.

Whether it's the ruthless Mexican drugs cartel,

Tak robi bezwzględny kartel narkotykowy w Meksyku, Zetas,

the Zetas,

who use anonymous companies to launder profits

który wykorzystuje anonimowe spółki do prania zysków,

while their drugs-related violence

podczas gdy przemoc związana z narkotykami

is tearing communities apart across the Americas.

rozdziera społeczności obu Ameryk.

Or the anonymous company,

Albo anonimowe spółki,

which bought up Americans' tax debts,

które wykupiły długi podatkowe Amerykanów,

piled on the legal fees

dołożyły opłaty prawne,

and then gave homeowners a choice:

a potem dały właścicielom domów wybór: zapłać, albo stracisz dom.

Pay up or lose your home.

Imagine being threatened with losing your home

Wyobraźcie sobie groźbę utraty domu,

sometimes over a debt of just a few hundred dollars,

czasami z powodu długu w wysokości kilkuset dolarów,

and not being able to find out

i niemożność dowiedzenia się,

who you were really up against.

kto za tym stoi.

Now anonymous companies

Anonimowe spółki

are great for sanctions busting too.

słyną też z łamania sankcji.

As the Iranian government found out

Przekonał się o tym irański rząd,

when, through a series of front companies,

kiedy poprzez łańcuszek fikcyjnych firm

it owned a building in the very heart of Manhattan,

okazał się być właścicielem budynku w sercu Manhattanu,

on Fifth Avenue,

na Piątej Alei,

despite American sanctions.

pomimo amerykańskich sankcji.

And Juicy Couture, home of of the velvet track suit,

Tak samo Juicy Couture, dom aksamitnych dresów,

and other companies were the unwitting,

i inne spółki będące mimowolnie

unknowing tenants there.

nieświadomymi najemcami budynku.

There are just so many examples,

Jest wiele innych przykładów.

the horesemeat scandal in Europe,

Skandal z koniną w Europie,

the Italian mafia, they've used these companies

włoska mafia,

wszyscy wykorzystują te spółki od dziesiątków lat.

for decades.

The $100 million American Medicare fraud,

Oszustwo na sumę 100 milionów dolarów

związane z American Medicare,

the supply of weapons to wars around the world

dostawy broni na wojny toczone na świecie,

including those

w tym wojny w Europie Wschodniej na początku lat 90.

in Eastern Europe in the early '90s.

Anonymous companies

Anonimowe spółki okazały się mieć udział

have even come to light

in the recent revolution in the Ukraine.

nawet w czasie niedawnej rewolucji na Ukrainie.

But, for every case that we and others expose

Lecz na każdą sprawę

ujawnioną przez nas lub nam podobnych,

there are so many more that will remain hidden away

dużo więcej pozostaje w ukryciu

because of the current system.

z powodu obecnego systemu.

And it's just a simple truth

Prawda jest taka,

that some of the people responsible for outrageous crimes,

że niektórzy ludzie

odpowiedzialni za oburzające zbrodnie,

for stealing from you and me

za okradanie mnie, was i milionów innych,

and millions of others,

they are remaining faceless

pozostają bezimienni,

and they are escaping accountability

uciekają przed odpowiedzialnością

and they're doing this with ease,

i udaje im się to z łatwością

and they're doing it using legal structures.

wykorzystując system prawny.

And really, that is unfair.

To naprawdę nieuczciwe.

Well, you might well ask,

Możecie zapytać,

what exactly is an anonymous company,

czym dokładnie jest anonimowa spółka,

and can I really set one up, and use it,

czy naprawdę mogę założyć i wykorzystać ją tak,

without anyone knowing who I am?

żeby nikt nie wiedział, kim jestem?

Well, the answer is, yes you can.

Odpowiedź brzmi: tak.

But if you're anything like me,

Ale jeśli jesteście podobni do mnie, będziecie chcieli to sprawdzić,

you'll want to see some of that for yourself,

so let me show you.

więc pozwólcie, że wam zaprezentuję.

Well first you need to work out

Najpierw trzeba zdecydować, gdzie chce się spółkę założyć.

where you want to set it up.

Now, at this point you might be imagining

Pierwszą myślą może być

one of those lovely tropical island tax havens

jeden z tych cudownych rajów podatkowych na wyspach tropikalnych,

but here's the thing,

ale działa to trochę inaczej.

shockingly,

Szokująco, moje rodzinne miasto, Londyn,

my own hometown, London,

and indeed the U.K.,

a w zasadzie cała Wielka Brytania to jedno z najlepszych miejsc na świecie

is one of the best places in the world

to set up an anonymous company.

do założenia anonimowej spółki.

And the other, even better,

Drugie, nawet lepsze,

I'm afraid that's America.

obawiam się, że to Ameryka.

Do you know, in some states across America

W niektórych stanach Ameryki

you need less identification

potrzeba mniej formalności,

to open up a company

żeby otworzyć spółkę,

than you do to get a library card,

niż żeby zapisać się do biblioteki.

like Delaware,

Tak jest w Delaware,

which is one of the easiest places

jednym z najlepszych miejsc

in the world to set up an anonymous company.

na świecie do otwarcia anonimowej spółki.

Okay, so let's say it's America,

Załóżmy, że jesteśmy w Ameryce, w Delaware,

and let's say it's Delaware,

and now you can simply go online

zwyczajnie korzystając z internetu

and find yourself a company service provider.

można znaleźć usługodawcę zakładającego firmy.

These are the companies that can set your one up for you,

Istnieją usługodawcy, którzy mogą założyć ją za was,

and remember, it's all legal, routine business practice.

a pamiętajmy, że to legalna, rutynowa praktyka biznesowa.

So, here's one,

Oto jeden z nich,

but there are plenty of others to choose from.

ale mamy do wyboru wiele innych.

And having made your choice,

Po wybraniu usługodawcy,

you then pick what type of company you want

trzeba zdecydować się na rodzaj firmy,

and then fill in a contact, name and address.

oraz wpisać dane osobowe i adresowe.

But don't worry,

Nie martwcie się, to nie muszą być wasze nazwiska.

it doesn't have to be your name.

It can be your lawyer's

Może to być nazwisko prawnika,

or your service provider's,

albo usługodawcy

and it's not for the public record anyway.

i nie są to dane upublicznione.

And then you add the owner of the company.

Następnie dodaje się właściciela spółki.

Now this is the key part,

To jest kluczowy moment,

and again it doesn't have to be you,

znów, to nie musicie być wy,

because you can get creative,

jest tu pole do popisu,

because there is a whole universe out there of nominees

ponieważ istnieje cała masa kandydatów do wyboru.

to choose from.

And nominees are the people that you

Ci kandydaci to ludzie,

can legally pay to be your company's owner.

którym można legalnie zapłacić za bycie właścicielem spółki.

And if you don't want to involve anyone else,

Jeśli nie chce się nikogo angażować,

it doesn't even have to be an actual human being.

nawet nie musi to być konkretna osoba.

It could be another company.

Może być to inna spółka.

And then finally,

Na koniec

give your company a name

podaje się nazwę spółki,

add a few more details and make your payment.

parę dodatkowych informacji i dokonuje płatności.

And then the service provider

Wtedy usługodawca

will take a few hours or more to process it.

przez kilka godzin będzie przetwarzał dane

But there you are,

i oto,

in 10 minutes of online shopping

w czasie 10 minutowych zakupów w sieci,

you can create yourself an anonymous company.

można założyć anonimową spółkę.

And not only is it easy,

Jest to nie tylko proste,

really, really easy and cheap,

niebywale proste i tanie,

it's totally legal too.

ale również całkowicie legalne.

But the fun doesn't have to end there,

Zabawa nie musi się na tym zakończyć.

maybe you want to be even more anonymous.

Może chcecie być jeszcze bardziej anonimowi.

Well, that's no problem either.

To też nie jest problem.

You can simply keep adding layers,

Można dodawać kolejne warstwy,

companies owned by companies.

spółki, których właścicielami są inne spółki.

You can have hundreds of layers

Można mieć setki warstw

with hundreds of companies spread across

setek firm porozrzucanych po przeróżnych krajach,

lots of different countries,

like a giant web,

niczym gigantyczna sieć.

each layer adds anonymity.

Każda wartwa dodaje anonimowości.

Each layer makes it more difficult

Każda warstwa utrudnia

for law enforcement and others

organom porządku publicznego

to find out who the real owner is.

odkrycie, kim jest rzeczywisty właściciel.

But whose interests is this all serving?

Czyim interesom to służy?

It might be in the interests of the company

Może to być w interesie spółki lub konkretnej osoby,

or a particular individual,

but what about all of us, the public?

ale co z nami, społeczeństwem?

There hasn't even been a global conversation yet

Nie było nawet globalnej dyskusji,

about whether it's okay

czy jest to w porządku,

to misuse companies in this way.

by wykorzystywać spółki w taki sposób.

And what does it all mean for us?

Co to oznacza dla nas wszystkich?

Well, an example that really haunts me

Prześladuje mnie przykład,

is one I came across recently.

który ostatnio napotkałam.

And it's that of a horrific fire

Chodzi o przerażający pożar

in a nightclub in Buenos Aires

w klubie nocnym w Buenos Aires

about a decade ago.

około 10 lat temu.

It was the night before New Year's Eve.

Zdarzył się w przedsylwestrową noc.

Three thousand very happy revelers,

Trzy tysiące radosnych imprezowiczów, w tym mnóstwo nastolatków

many of them teenagers,

were crammed into a space meant for 1,000.

poupychano na przestrzeni przeznaczonej dla 1000 osób.

And then tragedy struck,

Wtedy zdarzyła się tragedia, wybuchł pożar.

a fire broke out

plastic decorations were melting from the ceiling

Plastikowe dekoracje na suficie zaczęły topnieć,

and toxic smoke filled the club.

a toksyczny dym wypełnił klub.

So people tried to escape

Ludzie próbowali uciekać,

only to find that some of the fire doors

ale okazało się, że niektóre wyjścia pożarowe

had been chained shut.

były zablokowane łańcuchami.

Over 200 people died.

Zginęło ponad 200 osób,

Seven hundred were injured trying to get out.

700 odniosło obrażenia próbując się wydostać.

And as the victims' families and the city and the country

Podczas gdy rodziny ofiar, miasto i cały kraj

reeled in shock,

były pogrążone w szoku,

investigators tried to find out who was responsible.

dochodzeniowcy próbowali odkryć, kto za to odpowiada.

And as they looked for the owners of the club,

Szukając właściciela klubu

they found instead anonymous companies,

znaleźli zamiast tego anonimowe spółki,

and confusion surrounded the identities of those

oraz bałagan zasłaniający tożsamość

involved with the companies.

osób z nimi powiązanych.

Now ultimately, a range of people were charged

W końcu postawiono zarzuty różnym osobom,

and some went to jail.

niektóre trafiły do więzienia.

But this was an awful tragedy,

Ale była to straszliwa tragedia

and it shouldn't have been so difficult

i nie powinno być tak trudno

just to try and find out who was responsible

dowiedzieć się, kto odpowiada

for those deaths.

za śmierć tych ludzi.

Because in an age

Ponieważ w erze,

when there is so much information

w której tak wiele informacji

out there in the open,

jest ogólnodostępnych,

why should this crucial information

dlaczego tak ważne informacje jak własność spółki

about company ownership

stay hidden away?

pozostają ukryte?

Why should tax evaders, corrupt government officials,

Dlaczego unikający podatków,

skorumpowani urzędnicy rządowi,

arms traders and more,

handlarze bronią i inni

be able to hide their identities from us, the public?

mogą ukryć swoją tożsamość

przed nami, społeczeństwem?

Why should this secrecy be such an accepted business practice?

Dlaczego niejawność

jest akceptowaną praktyką biznesową?

Anonymous companies

Anonimowe spółki są teraz normą,

might be the norm right now

but it wasn't always this way.

ale nie zawsze tak było.

Companies were created

Spółki stworzono,

to give people a chance to innovate

żeby dać ludziom szansę na innowację

and not have to put everything on the line.

bez ryzykowania całym majątkiem.

Companies were created to limit financial risk,

Spółki tworzono, żeby ograniczyć ryzyko finansowe,

they were never intended to be used as a moral shield.

nie miały działać jako zasłona moralna.

Companies were never intended to be anonymous,

Spółki nigdy nie miały być anonimowe

and they don't have to be.

i takie być nie powinny.

And so I come to my wish.

Tak doszłam do swojego życzenia.

My wish is for us to know

Moim życzeniem jest, żebyśmy wiedzieli,

who owns and controls companies

kto posiada i kontroluje spółki,

so that they can no longer be used anonymously

żeby nie mogły być anonimowo wykorzystane

against the public good.

przeciwko dobru publicznemu.

Together let's ignite world opinion,

Razem rozpalmy światową opinię publiczną,

change the law,

zmieńmy prawo,

and launch a new era of openness in business.

rozpocznijmy nową erę otwartości w biznesie.

So what might this look like?

Jak może to wyglądać?

Well, imagine if you could go online

Wyobraźcie sobie, że korzystając z Internetu

and look up the real owner of a company.

można sprawdzić faktycznego właściciela spółki.

Imagine if this data were open and free,

Wyobraźcie sobie jawne i bezpłatne dane,

accessible across borders

dostępne ponad granicami,

for citizens and businesses

zarówno dla obywateli, firm,

and law enforcement alike.

jak i organów porządku publicznego.

Imagine what a game changer that would be.

Wyobraźcie sobie, jak bardzo zmieniłyby się reguły gry.

So how are we going to do this?

Jak możemy to zrobić?

Well, there is only one way.

Jest tylko jeden sposób,

Together, we have to change the law globally

wspólnie musimy zmienić prawo na całym świecie,

to create public registries

żeby stworzyć rejestr publiczny,

which list the true owners of companies

w którym będą figurować faktyczni właściciele spółek

and can be accessed by all

i do którego wszyscy będą mieli dostęp

with no loopholes.

bez żadnych luk prawnych.

And yes, this is ambitious,

Tak, jest to ambitne zadanie,

but there is momentum on this issue,

ale trzeba się tym zająć w tym momencie,

and over the years I have seen

ponieważ na przestrzeni lat widziałam

the sheer power of momentum,

potęgę właściwego momentu,

and it's just starting on this issue.

który teraz dociera do tej kwestii.

There is such an opportunity right now.

Mamy teraz idealną możliwość.

And the TED community

Społeczność TED,

of creative and innovative thinkers and doers

obejmująca twórczych, innowacyjnych myślicieli oraz ludzi czynu

across all of society

z całego przekroju społecznego

could make the crucial difference.

może wywołać kluczową zmianę.

You really can make this change happen.

Wy możecie zrealizować tę zmianę.

Now, a simple starting point

Prostym punktem wyjścia

is the address behind me

jest widoczny za mną adres

for a Facebook page that you can join now

do strony na Facebooku, gdzie możecie dołączyć,

to support the campaign and spread the word.

żeby wesprzeć i nagłaśniać kampanię.

It's going to be a springboard

To będzie trampolina

for our global campaigning.

dla naszej globalnej kampanii.

And the techies among you,

Entuzjaści technologii tu obecni

you could really help us create a prototype

mogą pomóc stworzyć prototyp

public registry

rejestru publicznego,

to demonstrate what a powerful tool this could be.

żeby pokazać, jakim może być to potężnym narzędziem.

Campaign groups from around the world

Grupy interesu z całego świata

have come together to work on this issue.

zgromadziły się,

by wspólnie pracować nad tą kwestią.

The U.K. government is already on board;

Rząd brytyjski zadeklarował

it supports these public registries.

swoje poparcie dla rejestrów publicznych.

And just last week,

Zaledwie w zeszłym tygodniu

the European Parliament came on board

dołączył Parlament Europejski

with a vote 600 to 30 in favor of public registries.

z 600 przeciwko 30 głosom na rzecz rejestru publicznego.

That is momentum.

To jest ten moment.

(Applause)

(Brawa)

But it's early days.

Ale to dopiero początek.

America still needs to come on board,

Nadal musi dołączyć Ameryka

as do so many other countries.

i wiele innych państw.

And to succeed we will all together

Żeby osiągnąć sukces, wszyscy razem

need to help and push our politicians,

musimy pomóc naciskając polityków,

because without that,

ponieważ bez tego

real far-reaching, world-shifting change

rzeczywista, daleko idąca zmiana na świecie

just isn't going to happen.

nie będzie miała miejsca.

Because this isn't just about changing the law,

Nie chodzi tylko o zmianę prawa,

this is about starting a conversation

chodzi o rozpoczęcie dialogu

about what it's okay for companies to do,

na temat tego, co jest dopuszczalne

and in what ways is it acceptable to use company structures.

i w jaki sposób można wykorzystywać struktury spółek.

This isn't just a dry policy issue.

To nie tylko nudna kwestia polityczna,

This is a human issue

to jest kwestia ludzi,

which affects us all.

która dotyczy nas wszystkich.

This is about being on the right side of history.

Chodzi o bycie po właściwej stronie historii.

Global citizens, innovators, business leaders, individuals,

Obywatele świata, innowatorzy,

liderzy biznesu, indywidualiści:

we need you.

potrzebujemy was wszystkich.

Together, let's kickstart this global movement.

Rozpocznijmy razem światowy ruch.

Let's just do it,

Po prostu zróbmy to,

let's end anonymous companies.

połóżmy kres anonimowym spółkom.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)