Take "the Other" to lunch | Elizabeth Lesser

Tłumaczenie: Krystyna Szurmańska Korekta: Marek Kasiak

This room may appear to be holding 600 people,

Może się wydawać, że w tej sali

siedzi 600 osób,

but there's actually so many more,

ale tak naprawdę jest nas o wiele więcej,

because within each one of us, there is a multitude of personalities.

ponieważ osobowość każdego z nas

ma wiele aspektów.

I have two primary personalities

Moja osobowość ma dwa podstawowe aspekty,

that have been in conflict and conversation within me

między którymi toczy się dialog, a jednocześnie trwa konflikt

od czasu, kiedy byłam dzieckiem.

since I was a little girl.

I call them "the mystic" and "the warrior."

Nazywam te aspekty: "mistykiem"

i "wojownikiem".

I was born into a family of politically active intellectual atheists.

Urodziłam się w rodzinie

zaangażowanych politycznie

intelektualistów i ateistów.

There was this equation in my family that went something like this:

W mojej rodzinie panowało przekonanie, że

if you are intelligent,

jeśli ktoś jest inteligentny,

you therefore are not spiritual.

to, tym samym, nie interesuje go duchowość.

I was the freak of the family.

Byłam dziwadłem w mojej rodzinie.

I was this weird little kid

Byłam tym dziwnym małym dzieckiem,

who wanted to have deep talks about the worlds that might exist

które potrzebowało poważnych rozmów

o światach, które mogą istnieć

beyond the ones we perceive with our senses.

poza tym wszystkim, co odbieramy zmysłami.

I wanted to know

Chciałam wiedzieć,

if what we human beings see and hear and think

czy to, co my, ludzie, widzimy,

słyszymy i myślimy

is a full and accurate picture of reality.

stanowi pełne i dokładne odbicie

rzeczywistości.

So, looking for answers,

W poszukiwaniu odpowiedzi

I went to Catholic mass; I tagged along with my neighbors.

wybrałam się na katolicką mszę.

Poszłam na nią razem z moimi sąsiadami.

I read Sartre and Socrates.

Czytałam Sartre'a i Sokratesa,

a potem, kiedy chodziłam do liceum,

And then a wonderful thing happened when I was in high school:

zdarzyło się coś wspaniałego.

gurus from the East started washing up on the shores of America.

Guru ze Wschodu

zaczęli przybijać do wybrzeży Ameryki.

(Laughter)

Powiedziałam sobie:

And I said to myself, "I wanna get me one of them."

"Chcę mieć guru."

(Laughter)

Od tamtej pory

And ever since, I've been walking the mystic path,

kroczę po ścieżce mistycyzmu

trying to peer beyond what Albert Einstein called

i próbuję wyjrzeć poza to,

co Albert Einstein określił jako

the "optical delusion" of everyday consciousness.

"złudzenie optyczne

świadomości dnia codziennego".

So what did he mean by this?

Co oznaczają te słowa? Zaraz wam pokażę.

I'll show you.

Take a breath right now of this clear air in this room.

Zróbcie teraz wdech

i odetchnijcie czystym powietrzem tej sali.

Now, see this strange,

Widzicie ten niezwykły,

underwater-coral-reef-looking thing?

podwodny,

przypominający rafę koralową obiekt?

It's actually a person's trachea.

To ludzka tchawica.

And those colored globs are microbes

A te kolorowe kule

to mikroby,

that are actually swimming around in this room right now,

które pływają w tej sali

właśnie teraz, dookoła nas.

all around us.

If we're blind to this simple biology,

Gdybyśmy nie mieli tej podstawowej wiedzy biologicznej,

imagine what we're missing at the smallest subatomic level right now

to rozumielibyśmy znacznie słabiej

zarówno najmniejszy poziom subatomowy,

jak i największe poziomy kosmiczne.

and at the grandest cosmic levels.

My years as a mystic have made me question almost all my assumptions.

Lata, które przeżyłam jako mistyczka,

sprawiły, że zaczęłam kwestionować

niemal wszystkie moje przekonania.

They've made me a proud "I-don't-know-it-all."

W rezultacie stałam się dumną "osobą, która nie wie wszystkiego."

Now, when the mystic part of me jabbers on and on like this,

W tej chwili, kiedy moja wewnętrzna mistyczka

trajkocze bez końca,

the warrior rolls her eyes.

wojowniczka przewraca oczami.

She's concerned about what's happening in this world right now.

Jest zaniepokojona

tym, co obecnie dzieje się na świecie.

She's worried.

Martwi się.

She says, "Excuse me, I'm pissed off,

Mówi: "Wybacz, ale jestem wkurzona

and I know a few things,

i wiem o kilku sprawach,

and we better get busy about them right now."

którymi powinnyśmy się bezzwłocznie zająć".

I've spent my life as a warrior,

Od zawsze jestem wojowniczką,

working for women's issues,

która działa na rzecz praw kobiet,

pomaga przy kampaniach politycznych,

working on political campaigns,

being an activist for the environment.

pracuje na rzecz ochrony środowiska.

Czasem można dostać kręćka,

And it can be sort of crazymaking,

housing both the mystic and the warrior in one body.

jeśli w jednym ciele gości się jednocześnie

mistyka i wojownika.

I've always been attracted to those rare people

Zawsze fascynowali mnie

ci wyjątkowi ludzie,

who pull that off,

którzy radzą sobie z takim połączeniem,

who devote their lives to humanity

którzy poświęcają swoje życie ludzkości

with the grit of the warrior and the grace of the mystic --

z odwagą wojownika

i gracją mistyka;

ludzie, tacy jak Martin Luther King Jr.,

people like Martin Luther King, Jr.,

który napisał: "Nigdy nie mogę stać się tym,

who wrote, "I can never be what I ought to be

kim powinienem być,

dopóki ty nie staniesz się tym,

until you are what you ought to be."

kim powinieneś być.

"This," he wrote, "is the interrelated structure of reality."

Na tym polega wzajemne powiązanie

poszczególnych elementów rzeczywistości".

Then Mother Teresa, another mystic warrior, who said,

Obok Kinga mistykiem-wojownikiem była też Matka Teresa,

która powiedziała: "Problem ze światem polega na tym,

"The problem with the world is that we draw the circle of our family

że za nasze rodziny uważamy

too small."

zbyt wąską grupę ludzi".

And Nelson Mandela, who lives by the African concept of "ubuntu,"

Jest jeszcze Nelson Mandela,

żyjący zgodnie z afrykańską ideą

ubuntu,

which means "I need you in order to be me,

według której ja potrzebuję ciebie,

żeby być sobą,

and you need me in order to be you."

a ty potrzebujesz mnie, żeby być tobą.

Now, we all love to trot out these three mystic warriors

Obecnie wszyscy uwielbiamy w kółko powtarzać

imiona tych trojga mistyków-wojowników,

tak jakby urodzili się

as if they were born with a "saint" gene.

z genem świętości.

But we all actually have the same capacity that they do.

Jednak w rzeczywistości jesteśmy w stanie

robić to wszystko, co oni robią

And we need to do their work now.

i naszym zadaniem jest teraz

kontynuować ich dzieło.

I'm deeply disturbed

Głęboko niepokoją mnie sposoby,

by the ways in which all of our cultures are demonizing "the other,"

w jakie wszystkie kultury, w których żyjemy

demonizują Innego,

by the voice we're giving to the most divisive among us.

ponieważ najgłośniej słychać tych,

którzy utwierdzają podziały między ludźmi.

Listen to these titles of some of the best-selling books

Posłuchajcie, jak nazywa się

kilka bestsellerów

from both sides of the political divide

napisanych przez przedstawicieli naszej amerykańskiej,

here in the US:

podzielonej na pół sceny politycznej.

"Liberalism is a Mental Disorder,"

"Liberalizm to choroba psychiczna",

"Rush Limbaugh is a Big Fat Idiot,"

"Rush Limbaugh to gruby idiota",

"Pinheads and Patriots,"

"Ptasie móżdżki i patrioci",

"Arguing with Idiots."

"Spór z idiotami".

They're supposedly tongue-in-cheek,

Te tytuły mogą wydawać się żartobliwe,

but they're actually dangerous.

ale tak naprawdę są niebezpieczne.

Now here's a title that may sound familiar,

A oto jeszcze jedna książka, której tytuł może brzmieć znajomo,

but whose author may surprise you:

ale której autor może być dla was zaskoczeniem:

"Four and a Half Years of Struggle Against Lies,

"Cztery i pół roku walki

z kłamstwem, głupotą

Stupidity and Cowardice."

i tchórzostwem".

Who wrote that?

Kto wymyślił ten tytuł?

That was Adolf Hitler's first title for "Mein Kampf" -- "My Struggle" --

Był to pierwszy tytuł książki Adolfa Hitlera,

znanej jako "Mein Kampf", "Moja walka",

the book that launched the Nazi Party.

książki, która położyła podwaliny pod partię nazistowską.

The worst eras in human history,

Najgorsze okresy w ludzkiej historii,

whether in Cambodia or Germany or Rwanda --

nieważne, czy w Kambodży, czy w Niemczech,

czy w Ruandzie

they start like this, with negative otherizing.

zaczynają się od ukazywania inności w negatywnym świetle.

Potem niechęć do inności zamienia się

And then they morph into violent extremism.

w brutalny ekstremizm.

This is why I'm launching a new initiative.

Dlatego właśnie chcę zainicjować nowy projekt,

And it's to help all of us, myself included,

który ma pomóc nam wszystkim,

również i mnie,

to counteract the tendency to otherize.

zwalczać skłonność do traktowania Innego

z niechęcią.

And I realize we're all busy people,

Wiem, że wszyscy jesteśmy zapracowani,

so don't worry, you can do this on a lunch break.

ale spokojnie, projekt można zrealizować podczas przerwy na lunch.

I'm calling my initiative "Take the Other to Lunch."

Projekt ten nazywa się:

"Zabierz Innego na lunch".

If you are a Republican,

Jeśli jesteś

Republikaninem,

możesz zjeść lunch razem z Demokratą,

you can take a Democrat to lunch.

Or if you're a Democrat,

a jeśli jesteś Demokratą,

think of it as taking a Republican to lunch.

to możesz

zabrać na lunch Republikanina.

Now, if the idea of taking any of these people to lunch

Jeśli myśl o zjedzeniu lunchu z tego rodzaju osobą

makes you lose your appetite,

powoduje, że tracisz apetyt,

(Laughter)

I suggest you start more local,

możesz zacząć od czegoś prostszego,

because there is no shortage of the other right in your own neighborhood:

bo nawet w twoim najbliższym otoczeniu

nie brakuje Innych.

maybe that person who worships at the mosque

Może zjesz lunch z osobą,

która modli się w pobliskim meczecie

or the church or the synagogue down the street;

albo w kościele, albo w synagodze,

or someone from the other side of the abortion conflict;

lub z kimś, kto ma odmienne poglądy

na kwestię aborcji,

or maybe your brother-in-law who doesn't believe in global warming --

lub ze szwagrem,

który nie wierzy w globalne ocieplenie -

(Laughter)

anyone whose lifestyle may frighten you

z kimkolwiek, kto wywołuje twój niepokój swoim stylem życia

or whose point of view makes smoke come out of your ears.

lub kogo poglądy

przyprawiają cię o drgawki.

A couple of weeks ago,

Kilka tygodni temu poszłam na lunch

I took a conservative Tea Party woman to lunch.

z panią należącą do konserwatywnego ruchu Tea Party.

Now, on paper, she passed my "smoking ears" test:

W teorii, spełniała wszystkie warunki, by przyprawiać mnie o drgawki.

(Laughter)

she's an activist from the Right,

Była prawicową aktywistką,

and I'm an activist from the Left.

podczas gdy ja jestem aktywistką związaną z lewicą.

We used some guidelines to keep our conversation elevated.

Przestrzegałyśmy pewnych zasad tak,

by utrzymać naszą rozmowę na wysokim poziomie.

Możecie wykorzystać te zasady,

And you can use them, too,

because I know you're all going to take an other to lunch.

bo wiem, że wy wszyscy

zabierzecie kiedyś Innego na lunch.

So first of all, decide on a goal:

Przede wszystkim, powinniście więc postawić sobie za cel

to get to know one person from a group you may have negatively stereotyped.

poznanie jednej osoby

należącej do grupy, o której macie kiepskie mniemanie.

And then, before you get together,

Następnie, zanim spotkacie się na lunchu z taką osobą,

agree on some ground rules.

powinniście ustalić razem z nią pewne podstawowe reguły.

My Tea Party lunch mate and I came up with these:

Razem z panią z Tea Party opracowałyśmy

następujące zasady:

Nie przekonuj do swoich poglądów, nie broń ich,

"Don't persuade, defend or interrupt;

nie wchodź drugiej osobie w słowo.

be curious, be conversational, be real;

Bądź ciekawy drugiej osoby,

chętny do rozmowy, szczery.

and listen."

Słuchaj.

Po ustaleniu tych zasad, wybrałyśmy się razem na lunch.

From there, we dove in, and we used these questions:

I zadałyśmy sobie nawzajem następujące pytania:

"Share some of your life experiences with me --

Podziel się ze mną swoim życiowym doświadczeniem.

what issues deeply concern you?

Do jakich kwestii

przywiązujesz dużą wagę?

And what have you always wanted to ask someone from the other side?"

O co chciałaś zawsze zapytać kogoś

z drugiej strony barykady?

My lunch partner and I came away with some really important insights,

Razem z panią z Tea Party

doszłyśmy do kilku naprawdę istotnych wniosków.

Jednym z nich chciałabym się teraz z wami podzielić.

and I'm going to share just one with you.

I think it has relevance to any problem between people anywhere.

Myślę, że jest on znaczący

w odniesieniu do każdego problemu, który dotyczy

stosunków między ludźmi niezależnie od ich miejsca zamieszkania.

I asked her why her side makes such outrageous allegations and lies

Zapytałam moją rozmówczynię, dlaczego ludzie z jej strony barykady

rozpowszechniają skandaliczne zarzuty i kłamstwa

na temat ludzi z mojej strony.

about my side.

"What?" she wanted to know.

"Co dokładnie?", zapytała.

"Like, we're a bunch of elitist, morally corrupt terrorist-lovers."

"Na przykład twierdzenie, że jesteśmy grupą

snobów

i moralnie zdeprawowanych wielbicieli terrorystów".

Well, she was shocked.

Była w szoku.

She thought my side beat up on her side way more often --

Była przekonana, że moja strona

gnębiła jej stronę znacznie bardziej,

że nazywaliśmy ich bezmózgimi,

that we called them brainless, gun-toting racists.

uzbrojonymi rasistami.

And we both marveled at the labels

Razem nie mogłyśmy się nadziwić

tym etykietom, które nie pasowały

that fit none of the people we actually know.

do nikogo,

kogo znałyśmy.

And since we had established some trust,

A ponieważ już trochę sobie wtedy ufałyśmy,

we believed in each other's sincerity.

wierzyłyśmy w szczerość zapewnień drugiej strony.

We agreed we'd speak up in our own communities

Zdecydowałyśmy, że będziemy podnosić głos sprzeciwu,

when we witnessed the kind of "otherizing" talk

kiedy zauważymy w swoich społecznościach

wypowiedzi pełne negatywnych stereotypów,

that can wound and fester into paranoia

które są krzywdzące dla drugiej strony

i mogą wywoływać stan społecznej paranoi;

stan, który wykorzystać mogą ekstremiści

and then be used by those on the fringes

to incite.

do wywoływania konfliktów.

Pod koniec lunchu

By the end of our lunch, we acknowledged each other's openness.

podziękowałyśmy sobie nawzajem za otwartość.

Neither of us had tried to change the other,

Żadna z nas nie próbowała zmienić drugiej.

but we also hadn't pretended

Jednocześnie nie udawałyśmy jednak,

that our differences were just going to melt away

że różnice między nami po prostu się rozpłyną

after a lunch.

wraz z końcem lunchu.

Instead, we had taken first steps together,

Zamiast tego, wykonałyśmy

wspólnie pierwsze kroki

wykraczające poza nasze odruchowe reakcje

past our knee-jerk reactions

i skierowane w stronę miejsca ubuntu,

to the ubuntu place,

which is the only place

jedynego miejsca,

gdzie można znaleźć

where solutions to our most intractable-seeming problems

rozwiązanie większości naszych

pozornie nierozwiązywalnych problemów.

will be found.

Kogo powinniście zaprosić na lunch?

So who should you invite to lunch?

Next time you catch yourself in the act of otherizing,

Moment, kiedy złapiecie się na tym,

że patrzycie na Innego z niechęcią

that'll be your clue.

powinien być dla was wskazówką.

And what might happen at your lunch?

A co się może wydarzyć w czasie waszego lunchu?

Will the heavens open

Czy niebiosa się otworzą,

and "We are the World" play over the restaurant sound system?

a "We Are the World" popłynie z głośników w waszej restauracji?

Probably not.

Raczej nie,

Because ubuntu work is slow, and it's difficult.

ponieważ praca nad ubuntu jest powolna

i żmudna.

It's two people dropping the pretense of being know-it-alls.

To dwoje ludzie,

którzy wyzbywają się pretensji

do bycia wszechwiedzącymi.

It's two people, two warriors, dropping their weapons

To dwoje ludzi,

dwoje wojowników,

którzy porzucają broń

and reaching toward each other.

i wyciągają ku sobie dłonie.

Here's how the great Persian poet Rumi put it:

Wielki poeta perski Rumi opisał taką sytuację następująco:

"Gdzieś poza poglądami

"Out beyond ideas of wrong-doing and right-doing,

o dobrych i złych czynach

there is a field.

znajduje się pole.

I'll meet you there."

To tam się spotkamy".

(oklaski)

(Applause)