Take "the Other" to lunch | Elizabeth Lesser

Translator: Gohar Khachatryan Reviewer: Arpiné Grigoryan

This room may appear to be holding 600 people,

Թվում է թե այս սենյակում

600 մարդ կա,

but there's actually so many more,

բայց իրականում այստեղ ավելի շատ մարդ կա,

because within each one of us, there is a multitude of personalities.

քանի որ մեզանից յուրաքանչյուրը

բազմաթիվ անհատականություններ ունի:

I have two primary personalities

Իմ հիմնական անհատականությունները երկուսն են.

that have been in conflict and conversation within me

դրանք ինձ հետ վիճում և զրուցում են

դեռևս փոքրուց:

since I was a little girl.

I call them "the mystic" and "the warrior."

Դրանք են «խորհրդավորը»

և «ռազմիկը»:

I was born into a family of politically active intellectual atheists.

Իմ ծնողները

քաղաքականապես ակտիվ,

մտավորական աթեիստներ են:

There was this equation in my family that went something like this:

Մեր ընտանիքում մի այսպիսի հավասարում էր ընդունված.

if you are intelligent,

Եթե դու խելացի ես,

you therefore are not spiritual.

ապա հոգևոր լինել չէս կարող:

I was the freak of the family.

Ես ընտանիքի «հրեշն» էի:

I was this weird little kid

Մի տարօրինակ մանուկ,

who wanted to have deep talks about the worlds that might exist

ով ուզում էր խորիմաստ խոսակցություններ ունենալ

այն աշխարհների մասին, որոնք հնարավոր է գոյություն ունեն

beyond the ones we perceive with our senses.

այս աշխարհից անդին, որը մենք ընկալում ենք մեր զգայարաններով:

I wanted to know

Ես ուզում էի իմանալ,

if what we human beings see and hear and think

թե արդյոք այն, ինչ մենք, մարդիկ, տեսնում,

և լսում ու մտածում ենք

is a full and accurate picture of reality.

իրականության ամբողջական և ճիշտ

պատկերն է։

So, looking for answers,

Այսպիսով, պատասխաններ փնտրելով

I went to Catholic mass; I tagged along with my neighbors.

գնացի Կաթոլիկ պատարագի.

հետևեցի իմ հարևանների օրինակին։

I read Sartre and Socrates.

Կարդացի Սարտր և Սոկրատես:

Եվ այնուհետև մի հրաշալի բան պատահեց,

And then a wonderful thing happened when I was in high school:

երբ ավագ դպրոցում էի սովորում`

gurus from the East started washing up on the shores of America.

արևելքից գուրուները

սկսեցին գալ Միացյալ Նահանգներ;

(Laughter)

Եվ ես ինքս ինձ ասացի.

And I said to myself, "I wanna get me one of them."

«Ես էլ եմ ուզում այդպիսին լինել»։

(Laughter)

Ու այդ օրվանից

And ever since, I've been walking the mystic path,

ընտրեցի խորհրդավոր /հոգևոր/ ճանապարհը,

trying to peer beyond what Albert Einstein called

փորձելով նայել անդին

մի բանի, որն Ալբերթ Էյնշթեյնն անվանել է

the "optical delusion" of everyday consciousness.

«ամենօրյա գիտակցության

օպտիկական պատրանք»:

So what did he mean by this?

Ի՞նչ ի նկատի ուներ սրանով: Հիմա ցույց կտամ:

I'll show you.

Take a breath right now of this clear air in this room.

Մի խորը շունչ քաշեք

այս սենյակի մաքուր օդից:

Now, see this strange,

Հիմա, տեսնու՞մ եք այս տարօրինակ,

underwater-coral-reef-looking thing?

ստորջրյա մարջան

հիշեցնող բանը:

It's actually a person's trachea.

Սա իրականում մարդու շնչափողն է:

And those colored globs are microbes

Իսկ այդ գունավոր գնդերը`

մանրէներ են,

that are actually swimming around in this room right now,

որոնք լողում են այս սենյակով մեկ

հենց այս պահին, մեր շուրջը:

all around us.

If we're blind to this simple biology,

Եթե մենք չենք տեսնում այս պարզ կենսաբանությունը

imagine what we're missing at the smallest subatomic level right now

պատկերացրեք, թե ինչ ենք բաց թողնում

ամենափոքր ատոմային մակարդակի վրա

և հսկայական տիեզերական մակարդակի վրա։

and at the grandest cosmic levels.

My years as a mystic have made me question almost all my assumptions.

Իմ տարիները, որպես խորհրդավոր,

ստիպեցին, որ ես կասկածի տակ դնեմ

իմ գրեթե բոլոր ենթադրությունները։

They've made me a proud "I-don't-know-it-all."

Նրանք դարձրեցին ինձ մի հպարտ «անգետիկի»։

Now, when the mystic part of me jabbers on and on like this,

Երբ իմ ներքին խորհրդավորը

շատախոսում է, ինչպես այժմ,

the warrior rolls her eyes.

ռազմիկը սկսում է նրան թարս նայել։

She's concerned about what's happening in this world right now.

Նա մտահոգված է

այն ամենի մասին, ինչ կատարվում է աշխարհում հենց հիմա:

She's worried.

Նա անհանգստացած է:

She says, "Excuse me, I'm pissed off,

Նա ասում է․ «Շատ կներեք, բայց ես ջղայնացած եմ,

and I know a few things,

ես գիտեմ, թե ինչ եմ ասում,

and we better get busy about them right now."

և պետք է գործի անցնել հենց հիմա»։

I've spent my life as a warrior,

Ես իմ կյանքն անցկացրել եմ որպես ռազմիկ՝

working for women's issues,

աշխատելով կանանց հարցերի շուրջ,

աշխատելով քաղաքական արշավների վրա,

working on political campaigns,

being an activist for the environment.

լինելով շրջակա միջավայրի պաշտպանության ակտիվիստ։

Եվ մի մարմնում խորհրդավորի և ռազմիկի

And it can be sort of crazymaking,

housing both the mystic and the warrior in one body.

համատեղելը կարող է խելագար

իրավիճակներ ստեղծել։

I've always been attracted to those rare people

Ինձ միշտ գրավել են

այն հազվագյուտ մարդիկ,

who pull that off,

ովքեր կարողանում են համատեղել այդ երկուսը`

who devote their lives to humanity

ովքեր նվիրում են իրենց կյանքը մարդասիրությանը

with the grit of the warrior and the grace of the mystic --

ռազմիկի հաստատակամությամբ,

և խորհրդավորի նրբագեղությամբ,

այնպիսի մարդիկ, ինչպիսին կրթսեր Մարթին Լյութեր Քինգն էր,

people like Martin Luther King, Jr.,

ով գրել է․ «Ես երբեք չեմ կարող լինել

who wrote, "I can never be what I ought to be

այն ինչ պետք է լինեմ,

մինչ որ դուք այն չեք,

until you are what you ought to be."

ինչ, որ պետք է լինեք»։

"This," he wrote, "is the interrelated structure of reality."

«Սա է իրականության փոխկապակցված

համակարգը»։

Then Mother Teresa, another mystic warrior, who said,

Կամ Մայր Թերեզան, մեկ այլ խորհրդավոր ռազմիկ,

ով ասել է․ «Մեր խնդիրը նրանում է,

"The problem with the world is that we draw the circle of our family

որ մենք ընտանիքի շրջանը շատ նեղ ենք

too small."

գծում»։

And Nelson Mandela, who lives by the African concept of "ubuntu,"

Եվ Նելսոն Մանդելան,

ով ապրում է հետևելով աֆրիկյան

ուբունտուի գաղափարին,

which means "I need you in order to be me,

ինչը նշանակում է՝ ես ունեմ քո կարիքը

լինելու համար այն ինչ կամ,

and you need me in order to be you."

և դու ունես իմ կարիքը՝ լինելու համար այն ինչ կաս։

Now, we all love to trot out these three mystic warriors

Մենք սիրում ենք այս երեք խորհրդավոր ռազմիկների

օրինակը բերել,

կարծես իրենք ի ծնե

as if they were born with a "saint" gene.

օժտված ենք եղել «սուրբ» գեներով։

But we all actually have the same capacity that they do.

Բայց մենք բոլորս էլ ունենք

նույն կարողությունը, որ ունեն նրանք,

And we need to do their work now.

և մենք պետք է շարունակենք

իրենց աշխատանքը։

I'm deeply disturbed

Ես շատ անհանգստացած եմ

by the ways in which all of our cultures are demonizing "the other,"

նրանով, թե ինչպես են մեր բոլոր մշակույթները

դեմոնացնում «օտարին»,

by the voice we're giving to the most divisive among us.

և ինչպես են, մեր թույլտվությամբ, ձայն բարձրացնում

մեզանից ամենաանհանդուրժողական մարդիկ։

Listen to these titles of some of the best-selling books

Նայեք թե ինչ վերնագրեր ունեն

քաղաքական սպեկտրի երկու կողմերի

from both sides of the political divide

հեղինակած բեսթսելլեր գրքերը,

here in the US:

այստեղ ԱՄՆ-ում։

"Liberalism is a Mental Disorder,"

«Լիբերալիզմը մտավոր խանգարում է»,

"Rush Limbaugh is a Big Fat Idiot,"

«Ռաշ Լիմբոն հիմարի մեկն է»,

"Pinheads and Patriots,"

«Հիմարները և հայրենասերները»,

"Arguing with Idiots."

«Վիճելով ապուշների հետ»։

They're supposedly tongue-in-cheek,

Դրանք ենթադրաբար երգիծական բնույթ են կրում․

but they're actually dangerous.

սակայն իրականում դրանք վտանգավոր են։

Now here's a title that may sound familiar,

Ահա մի վերնագիր, որը միգուցե ձեզ ծանոթ հնչի,

but whose author may surprise you:

բայց հեղինակը կզարմացնի ձեզ,

"Four and a Half Years of Struggle Against Lies,

«Վախկոտության, հիմարության և ստերի դեմ

պայքարի չորս ու կես

Stupidity and Cowardice."

տարի»։

Who wrote that?

Ո՞վ է հեղինակը։

That was Adolf Hitler's first title for "Mein Kampf" -- "My Struggle" --

Դա Ադոլֆ Հիտլերի

«Մայն կամպֆ»՝ «Իմ պայքարը»

the book that launched the Nazi Party.

գրքի առաջին վերնագիրն էր, որը հիմք հանդիսացավ նացիստական կուսակցության համար։

The worst eras in human history,

Մարդկային պատմության ամենավատ ժամանակաշրջաններում,

whether in Cambodia or Germany or Rwanda --

լինի դա Քամբոջայում, Գերմանիայիում

թե Ռուանդայում,

they start like this, with negative otherizing.

ամեն բան սկսվում է հենց այդպես, «օտարներին» բացասական լույսի տակ ներկայացնելով։

Եվ ապա այն վերածվում է

And then they morph into violent extremism.

բռնի էքստրեմիզմի։

This is why I'm launching a new initiative.

Ահա թե ինչու ես մեկնարկում եմ նոր նախաձեռնություն։

And it's to help all of us, myself included,

Դրա նպատակն է օգնել բոլորին,

այդ թվում ինքս ինձ,

to counteract the tendency to otherize.

չեզոքացնել «օտարներին» դեմոնացնելու

միտումը։

And I realize we're all busy people,

Ես գիտակցում եմ, որ մենք բոլորս զբաղված մարդիկ ենք,

so don't worry, you can do this on a lunch break.

բայց մի անհանգստացեք, դուք կարող եք անել սա ճաշի ընդմիջման ընթացքում։

I'm calling my initiative "Take the Other to Lunch."

Ես անվանում եմ իմ նախաձեռնությունը

«Օտարին ճաշի հրավիրեք»։

If you are a Republican,

Եթե դուք

հանրապետական կուսակցության անդամ եք,

դուք կարող եք դեմոկրատի ճաշի հրավիրել,

you can take a Democrat to lunch.

Or if you're a Democrat,

իսկ եթե դուք դեմոկրատ եք,

think of it as taking a Republican to lunch.

մտածեք

հանրապետական կուսակցության անդամի ճաշի հրավիրելու մասին։

Now, if the idea of taking any of these people to lunch

Եթե այս մարդկանց ճաշի հրավիրելու մասին միտքը

makes you lose your appetite,

ստիպում է ձեզ կորցնել ձեր ախորժակը,

(Laughter)

I suggest you start more local,

ես առաջարկում եմ, որ դուք հենց ձեր հարևանությունից սկսեք,

because there is no shortage of the other right in your own neighborhood:

որովհետև «օտարի» պակաս չկա

հենց ձեր կողքին։

maybe that person who worships at the mosque

Միգուցե դա այն մարդն է,

որը մզկիթ է այցելում,

or the church or the synagogue down the street;

կամ եկեղեցի կամ էլ սինագոգ,

or someone from the other side of the abortion conflict;

կամ մեկ ուրիշը,

որն այլ կարծիք ունի աբորտների մասին,

or maybe your brother-in-law who doesn't believe in global warming --

կամ միգուցե ձեր փեսան,

ով չի հավատում գլոբալ տաքացմանը,

(Laughter)

anyone whose lifestyle may frighten you

ցանկացած մեկը, ում ապրելակերպը վախեցնում է ձեզ,

or whose point of view makes smoke come out of your ears.

կամ ում տեսակետը,

ստիպում է, որ զայրույթից ձեր ականջներից ծուխ դուրս գա։

A couple of weeks ago,

Մի քանի շաբաթ առաջ,

I took a conservative Tea Party woman to lunch.

ես ճաշի հրավիրեցի մի կնոջ` պահպանողական կուսակցությունից։

Now, on paper, she passed my "smoking ears" test:

Առանց իրեն ճանաչելու, կարող էի ասել, որ նա իմ ականջներից ծուխ կարող է հանել։

(Laughter)

she's an activist from the Right,

Նա աջակողմյան ակտիվիստ էր,

and I'm an activist from the Left.

ես՝ ձախակողմյան։

We used some guidelines to keep our conversation elevated.

Մենք որոշ կանոններ կիրառեցինք,

ոի մեր խոսակցությունը դուրս չգա քաղաքավարության սահմաններից,

և դուք նույնպես կարող եք դրանք օգտագործել,

And you can use them, too,

because I know you're all going to take an other to lunch.

որովհետև ես համոզված եմ, որ դուք հրավիրելու եք

«օտարին» ճաշի։

So first of all, decide on a goal:

Նախ և առաջ, նպատակ դրեք ձեր առջև

to get to know one person from a group you may have negatively stereotyped.

ճանաչել մեկ մադու, որը պատկանում է մի խմբի,

որի մասին դուք բացասական կարծրատիպեր ունեք։

And then, before you get together,

Եվ մինչ հանդիպումը

agree on some ground rules.

մշակեք հստակ կանոններ։

My Tea Party lunch mate and I came up with these:

Իմ պահպանողական կուսակցության զրուցակիցը և ես

հետևյալը որոշեցինք․

չի կարելի համոզել, պաշտպանել

"Don't persuade, defend or interrupt;

և ընդհատել մեկը մյուսին։

be curious, be conversational, be real;

Պետք է լինել հետաքրքրասեր

և ազնիվ զրուցակից։

and listen."

Եվ լսել։

Այդտեղից էլ սկսեցինք։

From there, we dove in, and we used these questions:

Եվ մենք հետևյալ հարցերը քննարկեցինք․

"Share some of your life experiences with me --

կիսիր քո կյանքի փորձը ինձ հետ։

what issues deeply concern you?

Ի՞նչ խնդիրներ են

քեզ մտահոգում։

And what have you always wanted to ask someone from the other side?"

Ի՞նչ եմ միշտ ցանկացել հարցնել

«մյուս կողմի» ներկայացուցչին։

My lunch partner and I came away with some really important insights,

Իմ զրուցակիցը և ես

մի քանի շատ կարևոր բացահայտումներ արեցինք,

որոնք ես պատրաստվում եմ կիսել ձեր հետ։

and I'm going to share just one with you.

I think it has relevance to any problem between people anywhere.

Կարծում եմ, որ դրանք վերաբերվում են

ցանկացած հարցին, որ գոյություն ունի

մարդկանց միջև ամենուր։

I asked her why her side makes such outrageous allegations and lies

Ես հարցրեցի իրեն, թե ինչու է իր կողմը

այդպիսի անհիմն հայտարարություններով հանդես գալիս

և ստում իմ կողմի մասին։

about my side.

"What?" she wanted to know.

«Օրինակ ի՞նչ», հարցրեց նա։

"Like, we're a bunch of elitist, morally corrupt terrorist-lovers."

«Օրինակ, որ մենք մի խումբ

բարձր խավի

բարոյապես կոռումպացված ահաբեկիչների երկրպագու ենք»։

Well, she was shocked.

Դե, նա շատ զարմացած էր։

She thought my side beat up on her side way more often --

Նա մտածում էր, որ իմ կողմը

շատ ավելի հաճախ էր մեղադրում իր կողմին,

որ մենք անվանում ենք իրենց անխելք,

that we called them brainless, gun-toting racists.

զենք կրող ռասիստներ։

And we both marveled at the labels

Եվ մենք երկուսով զարմացած թվարկում էինք

բոլոր այն պիտակները, որոնք բացարձակապես չէին բնութագրում

that fit none of the people we actually know.

այն մարդկանց,

ում մենք իրականում ճանաչում ենք։

And since we had established some trust,

Եվ քանի որ միմյանց հանդեպ վստահություն էր ստեղծվել,

we believed in each other's sincerity.

մենք հավատում էին միմյանց անկեղծությանը։

We agreed we'd speak up in our own communities

Մենք համաձայնվեցինք խոսել մեր համայնքներում,

when we witnessed the kind of "otherizing" talk

երբ նկատում ենք,

այնպիսի խոսակցություններ,

that can wound and fester into paranoia

որոնք կարող են վնասել

և պարանոյայի ալիք բարձրացնել,

ինչն էլ իր հերթին կարող է օգտագործվել

and then be used by those on the fringes

to incite.

հրահրումներ ստեղծելու համար։

Ճաշն ավարտվելուն պես,

By the end of our lunch, we acknowledged each other's openness.

մենք գիտակցեցինք և հաստատեցինք միմյանց բաց լինելը։

Neither of us had tried to change the other,

Մեզնից և ոչ մեկ չէր փորձել փոխել մյուսին։

but we also hadn't pretended

Բայց մենք նաև չէինք ձևացրել,

that our differences were just going to melt away

որ մեր տարբերությունները պիտի հօդս ցնդեն

after a lunch.

ճաշից հետո։

Instead, we had taken first steps together,

Փոխարենը, մենք միասին

առաջին քայլերն արեցինք,

հաղթահարելով առաջին ռեակցիան,

past our knee-jerk reactions

շարժվելով դեպի ուբունտու,

to the ubuntu place,

which is the only place

միակ վայրը,

որտեղ կարող են գտնվել

where solutions to our most intractable-seeming problems

ամենաանհնար թվացող խնդիրների

լուծումները։

will be found.

Ու՞մ պիտի հրավիրեք ճաշի։

So who should you invite to lunch?

Next time you catch yourself in the act of otherizing,

Մյուս անգամ, երբ բռնացնեք ձեզ այն մտքի վրա,

որ «օտարացնում» եք ինչ-որ մեկին,

that'll be your clue.

դա թող նշան լինի ձեզ համար։

And what might happen at your lunch?

Իսկ ի՞նչ տեղի կունենա ճաշից հետո։

Will the heavens open

Արդյո՞ք կբացվեն դրախտի դռները,

and "We are the World" play over the restaurant sound system?

և կհնչի "We Are the World" երգը ռեստորանի երաժշտության փոխարեն։

Probably not.

Հազիվ թե։

Because ubuntu work is slow, and it's difficult.

Որովհետև ուբունտուն տրվում է շատ դանդաղ

և ոչ հեշտությամբ։

It's two people dropping the pretense of being know-it-alls.

Այն տեղի է ունենում երբ երկու մարդիկ,

դադարում են ձև տալ,

որ ամեն բան գիտեն։

It's two people, two warriors, dropping their weapons

Դա երկու մարդիկ են,

երկու ռազմիկ,

ովքեր վայր են դնում իրենց զենքը

and reaching toward each other.

և ձեռքերը միմյանց պարզում։

Here's how the great Persian poet Rumi put it:

Ահա, թե ինչ է մեծ պարսիկ բանաստեղծ Ռումին ասել այդ կապակցությամբ․

«Մեր ճիշտ և սխալ

"Out beyond ideas of wrong-doing and right-doing,

արարքների մասին պատկերացումներից անդին

there is a field.

կա մի դաշտ,

I'll meet you there."

ես կսպասեմ քեզ այնտեղ»։

(Ծափահարություններ)

(Applause)