How childhood trauma affects health across a lifetime | Nadine Burke Harris | TED

Tłumaczenie: Małgosia Makowska Korekta: Karolina Borowska

In the mid-'90s,

W połowie lat 90.

the CDC and Kaiser Permanente

CDC oraz Kaiser Permanente

discovered an exposure that dramatically increased the risk

odkryli czynnik istotnie zwiększający ryzyko zachorowań

for seven out of 10 of the leading causes of death in the United States.

na 7 z 10 głównych przyczyn zgonów w USA.

In high doses, it affects brain development,

W dużych dawkach wpływa on na rozwój mózgu,

the immune system, hormonal systems,

układ odpornościowy i hormonalny,

and even the way our DNA is read and transcribed.

a nawet na sposób, w jaki odczytywane i przepisywane jest DNA.

Folks who are exposed in very high doses

Osobom narażonym na duże natężenie tego czynnika

have triple the lifetime risk of heart disease and lung cancer

grozi trzykrotnie wyższe ryzyko zachorowań na choroby serca i raka płuc

and a 20-year difference in life expectancy.

oraz życie krótsze o 20 lat.

And yet, doctors today are not trained in routine screening or treatment.

Jednak lekarzy wciąż nie uczy się jak go wykrywać i leczyć.

Now, the exposure I'm talking about is not a pesticide or a packaging chemical.

Nie jest to pestycyd czy toksyna z opakowań.

It's childhood trauma.

To trauma przeżyta w dzieciństwie.

Okay. What kind of trauma am I talking about here?

Jaką traumę mam na myśli?

I'm not talking about failing a test or losing a basketball game.

Nie oblanie testu czy przegranie meczu koszykówki.

I am talking about threats that are so severe or pervasive

Chodzi o zagrożenia tak poważne i dojmujące,

that they literally get under our skin and change our physiology:

że dosłownie zakorzeniają się pod skórą i zmieniają naszą fizjologię.

things like abuse or neglect,

Chodzi tu o znęcanie się czy zaniedbanie,

or growing up with a parent who struggles with mental illness

dorastanie z chorym psychicznie

or substance dependence.

lub uzależnionym rodzicem.

Now, for a long time,

Przez długi czas

I viewed these things in the way I was trained to view them,

ja też traktowałam te zjawiska tak, jak mnie nauczono,

either as a social problem -- refer to social services --

albo jako problem socjalny, w gestii opieki społecznej,

or as a mental health problem -- refer to mental health services.

albo jako problem psychologiczny, sprawa dla poradni zdrowia psychicznego.

And then something happened to make me rethink my entire approach.

Aż pewne zdarzenie zmieniło moje podejście.

When I finished my residency,

Kiedy skończyłam staż,

I wanted to go someplace where I felt really needed,

chciałam pracować w miejscu, gdzie czułabym się potrzebna,

someplace where I could make a difference.

gdzie mogłabym zmienić świat na lepsze.

So I came to work for California Pacific Medical Center,

Zatrudniłam się w Centrum Medycznym California Pacific,

one of the best private hospitals in Northern California,

jednym z najlepszych prywatnych szpitali w Północnej Kalifornii,

and together, we opened a clinic in Bayview-Hunters Point,

i wspólnie otworzyliśmy przychodnię w Bayview-Hunters Point,

one of the poorest, most underserved neighborhoods in San Francisco.

jednej z najbiedniejszych i najbardziej zaniedbanych dzielnic San Francisco.

Now, prior to that point,

Zanim powstała nasza przychodnia,

there had been only one pediatrician in all of Bayview

w całym Bayview był tylko jeden pediatra

to serve more than 10,000 children,

na ponad 10 000 dzieci.

so we hung a shingle, and we were able to provide top-quality care

Tak więc rozpoczęliśmy pracę i dawaliśmy doskonałą opiekę medyczną,

regardless of ability to pay.

nie patrząc, czy pacjenta na to stać.

It was so cool. We targeted the typical health disparities:

To było wspaniałe. Skupiliśmy się na typowych brakach.

access to care, immunization rates, asthma hospitalization rates,

Dostępie do opieki medycznej, szczepieniach, leczeniu astmy

and we hit all of our numbers.

i osiągnęliśmy wszystkie założone cele.

We felt very proud of ourselves.

Byliśmy z siebie bardzo dumni.

But then I started noticing a disturbing trend.

Lecz wtedy zaczęłam zauważać niepokojący trend.

A lot of kids were being referred to me for ADHD,

Kierowano do mnie wiele dzieci z podejrzeniem ADHD,

or Attention Deficit Hyperactivity Disorder,

czyli zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi.

but when I actually did a thorough history and physical,

Jednak po uważnym zbadaniu moich pacjentów,

what I found was that for most of my patients,

zorientowałam się, że większości z nich

I couldn't make a diagnosis of ADHD.

nie mogę postawić diagnozy ADHD.

Most of the kids I was seeing had experienced such severe trauma

Większość kierowanych do mnie dzieci doświadczyło tak głębokiej traumy,

that it felt like something else was going on.

że mylono ją z czym innym.

Somehow I was missing something important.

Umykało mi coś bardzo ważnego.

Now, before I did my residency, I did a master's degree in public health,

Przed podjęciem stażu zrobiłam magistra ze zdrowia publicznego

and one of the things that they teach you in public health school

i jedną z rzeczy, której tam uczą

is that if you're a doctor

jest to, że jeśli jesteś lekarzem

and you see 100 kids that all drink from the same well,

i masz 100 dzieci, które piły wodę z jednej studni

and 98 of them develop diarrhea,

i 98 z nich dostało biegunki,

you can go ahead and write that prescription

możesz śmiało zacząć przepisywać im

for dose after dose after dose of antibiotics,

antybiotyk za antybiotykiem

or you can walk over and say, "What the hell is in this well?"

lub możesz zadać sobie pytanie: "Co do diabła jest w tej studni?".

So I began reading everything that I could get my hands on

Zaczęłam więc czytać wszystko, co tylko wpadło mi w ręce

about how exposure to adversity

na temat, jak traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa

affects the developing brains and bodies of children.

wpływają na wciaż rozwijające się mózgi i ciała dzieci.

And then one day, my colleague walked into my office,

Pewnego dnia do mojego biura przyszedł mój współpracownik

and he said, "Dr. Burke, have you seen this?"

i zapytał: "Doktor Burke, widziała to pani?".

In his hand was a copy of a research study

Trzymał w rękach kopię raportu z badań.

called the Adverse Childhood Experiences Study.

"Badania nad traumatycznymi doświadczeniami z dzieciństwa".

That day changed my clinical practice and ultimately my career.

Ten dzień zmienił moją praktykę lekarską i całą moją karierę.

The Adverse Childhood Experiences Study

"Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa",

is something that everybody needs to know about.

to badania, których wynik powinni znać wszyscy.

It was done by Dr. Vince Felitti at Kaiser and Dr. Bob Anda at the CDC,

Przeprowadzili je dr Vincent Felitti z Kaiser i dr Bob Anda z CDC.

and together, they asked 17,500 adults about their history of exposure

Przepytali 17 500 dorosłych o ich przeszłość,

to what they called "adverse childhood experiences," or ACEs.

określaną mianem traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa (ACE).

Those include physical, emotional, or sexual abuse;

Takich jak: znęcanie się fizyczne, emocjonalne i seksualne,

physical or emotional neglect;

fizyczne lub emocjonalne zaniedbanie,

choroba psychiczna rodzica uzależnienie od narkotyków,

parental mental illness, substance dependence, incarceration;

parental separation or divorce;

więzienie, separacja lub rozwód rodziców,

or domestic violence.

lub przemoc domowa.

For every yes, you would get a point on your ACE score.

Za pozytywną odpowiedź otrzymywało się punkt ACE.

And then what they did

Następnie porównali wyniki wywiadu

was they correlated these ACE scores against health outcomes.

z wynikami zdrowotnymi.

What they found was striking.

To, czego się dowiedzieli, było uderzające.

Two things:

Dwie rzeczy.

Number one, ACEs are incredibly common.

Traumatyczne doświadczenia są niezwykle powszechne.

Sixty-seven percent of the population had at least one ACE,

67% populacji miało przynajmniej jedno takie doświadczenie,

and 12.6 percent, one in eight, had four or more ACEs.

a 12,6%, jedno z ośmiu miało 4 lub więcej.

The second thing that they found

Ponadto odkryli,

was that there was a dose-response relationship

że istniała zależność dawka-reakcja

between ACEs and health outcomes:

pomiędzy traumatycznymi doświadczeniami, a skutkami zdrowotnymi.

the higher your ACE score, the worse your health outcomes.

Im większa ilość przykrych doświadczeń, tym gorsze zdrowie.

For a person with an ACE score of four or more,

Dla osoby z wynikiem ACE 4 lub więcej

their relative risk of chronic obstructive pulmonary disease

ryzyko zachorowania na przewlekłą chorobę płuc

was two and a half times that of someone with an ACE score of zero.

było 2,5 razy większe niż dla kogoś z wynikiem ACE 0.

For hepatitis, it was also two and a half times.

Tak samo było z żółtaczką.

For depression, it was four and a half times.

Depresja była 4,5 razy częstsza.

For suicidality, it was 12 times.

Samobójstwo 12 razy bardziej prawdopodobne.

A person with an ACE score of seven or more

Osoba z wynikiem ACE 7 lub więcej

had triple the lifetime risk of lung cancer

miała trzykrotnie większe ryzyko zachorowania na raka płuc

and three and a half times the risk of ischemic heart disease,

i 3,5 razy większe ryzyko choroby niedokrwiennej serca,

the number one killer in the United States of America.

zabójcy numer jeden w USA.

Well, of course this makes sense.

Oczywiście, to ma sens.

Some people looked at this data and they said, "Come on.

Niektórzy spojrzeli na dane i powiedzieli: "Daj spokój.

You have a rough childhood, you're more likely to drink and smoke

Masz trudne dzieciństwo, to szybciej sięgniesz po alkohol i papierosy

and do all these things that are going to ruin your health.

i będziesz robić te wszystkie rzeczy, które szkodzą zdrowiu.

This isn't science. This is just bad behavior."

To nie wynika z nauki. To po prostu złe zachowanie."

It turns out this is exactly where the science comes in.

Okazuje się, że jest tutaj miejsce na naukę.

We now understand better than we ever have before

Teraz rozumiemy lepiej niż kiedykolwiek wcześniej

jak styczność z traumą w dzieciństwie

how exposure to early adversity

affects the developing brains and bodies of children.

wpływa na rozwijające się mózg i ciało dziecka.

To ma wpływ na takie obszary, jak jądro półleżące,

It affects areas like the nucleus accumbens,

ośrodek przyjemności i nagrody w mózgu,

the pleasure and reward center of the brain

który zmienia się pod wpływem narkotyków.

that is implicated in substance dependence.

It inhibits the prefrontal cortex,

To hamuje korę przedczołową,

która jest niezbędna do kontroli bodźców i pełni rolę krytyczną

which is necessary for impulse control and executive function,

w uczeniu się.

a critical area for learning.

And on MRI scans,

Na obrazie z rezonansu

we see measurable differences in the amygdala,

widać znaczącą różnicę w ciele migdałowatym,

the brain's fear response center.

ośrodku mózgu odpowiedzialnym za strach.

So there are real neurologic reasons

Więc są neurologiczne powody,

why folks exposed to high doses of adversity

dla których osoby, mające za sobą dużą traumę

częściej angażują się w ryzykowne zachowania.

are more likely to engage in high-risk behavior,

and that's important to know.

I warto o tym pamiętać.

But it turns out that even if you don't engage in any high-risk behavior,

Ale okazuje się, że nawet jeśli nie angażujesz się w ryzykowne zachowania

i tak jest większe prawdopodobieństwo zachorowania na chorobę serca czy raka.

you're still more likely to develop heart disease or cancer.

The reason for this has to do with the hypothalamic–pituitary–adrenal axis,

Ma to związek z osią podwzgórzowo- przysadkowo-nadnerczową

the brain's and body's stress response system

systemem odpowiedzialnym za reakcję na stres,

that governs our fight-or-flight response.

wybierającą walkę lub ucieczkę.

How does it work?

Jak to działa?

Well, imagine you're walking in the forest and you see a bear.

Wyobraźcie sobie, że jesteście w lesie i widzicie niedźwiedzia.

Immediately, your hypothalamus sends a signal to your pituitary,

Natychmiast wasze podwzgórze wysyła sygnał do nadnerczy

which sends a signal to your adrenal gland that says,

i krzyczy:

"Release stress hormones! Adrenaline! Cortisol!"

"Uwolnić hormon stresu! Andrenalinę! Kortyzol!"

And so your heart starts to pound,

Serce zaczyna walić, źrenice się rozszerzają,

Your pupils dilate, your airways open up,

drogi oddechowe się otwierają.

and you are ready to either fight that bear or run from the bear.

Jesteście gotowi albo do walki z niedźwiedziem, albo do ucieczki.

And that is wonderful

I jest to cudowne rozwiązanie,

if you're in a forest and there's a bear.

gdy jesteś w lesie i widzisz niedźwiedzia.

(Laughter)

(Śmiech)

But the problem is what happens when the bear comes home every night,

Problem pojawia się, gdy niedźwiedź przychodzi każdej nocy do domu,

and this system is activated over and over and over again,

przez co ten system jest w kółko aktywowany.

and it goes from being adaptive, or life-saving,

Na początku się dostosowuje, jest samozachowawczy

to maladaptive, or health-damaging.

a potem staje się niedostosowany, szkodliwy.

Children are especially sensitive to this repeated stress activation,

Dzieci są szczególnie wrażliwe na te powtarzalną aktywację stresu,

because their brains and bodies are just developing.

ponieważ ich mózgi i ciała jeszcze się rozwijają.

High doses of adversity not only affect brain structure and function,

Mocne doświadczenia traumatyczne nie tylko wpływają na strukturę i funkcję mózgu

they affect the developing immune system,

ale i wpływają na rozwój układu odpornościowego,

developing hormonal systems,

układu hormonalnego,

and even the way our DNA is read and transcribed.

a nawet na to jak zapisywane i odczytywanie jest DNA.

So for me, this information threw my old training out the window,

Dla mnie te wnioski wywróciły do góry nogami moje szkolenie.

because when we understand the mechanism of a disease,

Bo kiedy rozumiemy mechanizm choroby,

when we know not only which pathways are disrupted, but how,

kiedy wiemy, które ścieżki są zakłócone i w jaki sposób,

then as doctors, it is our job to use this science

wtedy, jako lekarze powinniśmy użyć tej wiedzy

for prevention and treatment.

do zapobiegania i leczenia.

That's what we do.

Taka jest nasza rola.

So in San Francisco, we created the Center for Youth Wellness

Dlatego w San Fancisco stworzyliśmy Centrum Zdrowia Młodzieży,

to prevent, screen and heal the impacts of ACEs and toxic stress.

żeby zapobiegać, wyłapywać i leczyć wpływ traumy i stresu.

We started simply with routine screening of every one of our kids

Zaczęliśmy od badań przesiewowych każdego dziecka w naszym ośrodku

at their regular physical,

podczas zwykłych badań kontrolnych.

because I know that if my patient has an ACE score of 4,

Teraz już wiem, że pacjent z wynikiem ACE 4

she's two and a half times as likely to develop hepatitis or COPD,

ma 2,5 razy większą zachorowalność na żółtaczkę, chorobę płuc,

she's four and half times as likely to become depressed,

ma 4,5 razy większą możliwość zachorowania na depresję

and she's 12 times as likely to attempt to take her own life

i 12 razy większą szansę odebrania sobie życia

as my patient with zero ACEs.

niż pacjenci z ACE zerowym.

I know that when she's in my exam room.

Ja to wiem, kiedy pacjent jest u mnie w gabinecie.

Dla pacjentów mających wynik pozytywny w badaniach przesiewowych

For our patients who do screen positive,

we have a multidisciplinary treatment team that works to reduce the dose of adversity

mamy szereg kuracji, mających na celu zmniejszenie niebezpieczeństwa

and treat symptoms using best practices, including home visits, care coordination,

i leczących objawy za pomocą opieki psychologicznej, wizyt domowych,

mental health care, nutrition,

zdrowego odżywiania się, holistycznego podejścia,

holistic interventions, and yes, medication when necessary.

no i wreszcie leków.

But we also educate parents about the impacts of ACEs and toxic stress

Edukujemy także rodziców, na temat wpływu traumy i stresu,

the same way you would for covering electrical outlets, or lead poisoning,

tak jak się omawia zagrożenia porażeniem prądem czy zatruciem ołowiem.

and we tailor the care of our asthmatics and our diabetics

Dopasowujemy leczenie dla astmatyków i cukrzyków

in a way that recognizes that they may need more aggressive treatment,

pamiętając, że w związku ze zmianami hormonalnymi,

given the changes to their hormonal and immune systems.

które zaszły w ich ciałach, kuracja ta może być bardziej agresywna.

So the other thing that happens when you understand this science

Kolejnym krokiem po zrozumieniu tego mechanizmu

is that you want to shout it from the rooftops,

jest chęć wykrzyczenia tego całemu światu.

because this isn't just an issue for kids in Bayview.

Bo to nie dotyczy tylko dzieciaków z Bayview.

I figured the minute that everybody else heard about this,

Ja myślałam, że jak tylko inni o tym usłyszą,

it would be routine screening, multi-disciplinary treatment teams,

zaczną się rutynowe badania przesiewowe, powstaną zespoły wielodyscyplinarne,

and it would be a race to the most effective clinical treatment protocols.

zacznie się wyścig o najskuteczniejsze badania kliniczne.

Yeah. That did not happen.

Nic z tego.

And that was a huge learning for me.

Dla mnie to był duża nauczka.

What I had thought of as simply best clinical practice

To, co wydawało mi się dobrą praktyką kliniczną,

I now understand to be a movement.

okazało się przelotnym zainteresowaniem.

In the words of Dr. Robert Block,

Słowami dra Roberta Blocka,

the former President of the American Academy of Pediatrics,

byłego prezydenta Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej,

"Adverse childhood experiences

"Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa,

are the single greatest unaddressed public health threat

to najbardziej zaniedbane zagrożenie zdrowia publicznego,

facing our nation today."

z którym mamy do czynienia dzisiaj."

And for a lot of people, that's a terrifying prospect.

I dla wielu ludzi, to przerażająca perspektywa.

The scope and scale of the problem seems so large that it feels overwhelming

Zasięg i rozmiar tego problemu wydaje sie tak duży,

to think about how we might approach it.

że trudno sobie wyobrazić, jak możemy się do tego zabrać.

But for me, that's actually where the hopes lies,

Ale dla mnie, w tym właśnie jest nadzieja.

because when we have the right framework,

Bo jeśli mamy odpowiedni zakres działania

when we recognize this to be a public health crisis,

jeśli zdajemy sobie sprawę, że to zagraża zdrowiu publicznemu,

then we can begin to use the right tool kit to come up with solutions.

to możemy zacząć używać odpowiednich narzędzi i szukać rozwiązań.

From tobacco to lead poisoning to HIV/AIDS,

Od tytoniu, przez zatrucie ołowiem, aż po HIV i AIDS,

the United States actually has quite a strong track record

USA mają wielkie dokonania

with addressing public health problems,

w radzeniu sobie z zagrożeniami zdrowia publicznego.

but replicating those successes with ACEs and toxic stress

Do powtórzenia tych osiągnięć z problemem ACE i stresem

is going to take determination and commitment,

potrzebne będą determinacja i poświęcenie.

and when I look at what our nation's response has been so far,

Kiedy patrzę, jak do tej pory nasz naród reagował na te doniesienia,

I wonder,

to zastanawiam się,

why haven't we taken this more seriously?

dlaczego jeszcze nie podchodzimy do tego poważnie?

You know, at first I thought that we marginalized the issue

Na początku myślałam, że marginalizujemy sprawę,

because it doesn't apply to us.

bo ona nas nie dotyczy.

That's an issue for those kids in those neighborhoods.

To dotyczy tylko tamtych dzieciaków, z tamtych osiedli.

Which is weird, because the data doesn't bear that out.

Ale przecież dane tego nie potwierdząją.

The original ACEs study was done in a population

Pierwsze badanie ACE zostało przeprowadzone

that was 70 percent Caucasian,

na populacji, która jest w 70% kaukaska,

70 percent college-educated.

w 70% po college'u.

But then, the more I talked to folks,

Ale im więcej rozmawiałam z ludźmi,

I'm beginning to think that maybe I had it completely backwards.

tym bardziej myślałam, że chyba to ja nie tak na to patrzyłam.

If I were to ask how many people in this room

Gdybym zapytała ilu ludzi na tej sali

grew up with a family member who suffered from mental illness,

dorastało w rodzinie z osobą psychicznie chorą,

I bet a few hands would go up.

założę się, że byłoby kilka rąk w górze.

And then if I were to ask how many folks had a parent who maybe drank too much,

A gdybym następnie zapytała, ile osób miało rodzica, który pił za dużo,

or who really believed that if you spare the rod, you spoil the child,

albo ile osób uważa, że dyscyplina czasem wymaga użycia paska,

I bet a few more hands would go up.

założę się, że kolejnych kilka osób podniosłoby rękę.

Even in this room, this is an issue that touches many of us,

Nawet na tej sali, ten problem dotyczy wielu z nas.

and I am beginning to believe that we marginalize the issue

Zaczynam myśleć, że marginalizujemy ten problem,

because it does apply to us.

bo właśnie nas dotyczy.

Maybe it's easier to see in other zip codes

Może łatwiej się na to patrzy, jak dzieje się gdzieś dalej,

because we don't want to look at it.

bo nie chcemy na to patrzeć.

We'd rather be sick.

Wolelibyśmy mieć jakąś konkretną chorobę.

Fortunately, scientific advances and, frankly, economic realities

Na szczęście zaawansowana nauka i realia ekonomiczne,

make that option less viable every day.

czynią tę opcję obecnie mniej wykonalną.

The science is clear:

Nauka mówi jasno.

Early adversity dramatically affects health across a lifetime.

Traumy z dzieciństwa dramatycznie wpływają na nasze zdrowie.

Today, we are beginning to understand how to interrupt the progression

Dzisiaj zaczynamy rozumieć, jak przerwać zależność

from early adversity to disease and early death,

między wczesną traumą, a chorobą i przedwczesną śmiercią.

and 30 years from now,

30 lat od teraz

the child who has a high ACE score

dziecko, które ma wysoki wynik ACE,

and whose behavioral symptoms go unrecognized,

i którego objawy pozostaną nierozpoznane,

whose asthma management is not connected,

którego astma nie została powiązana, z problemami z dzieciństwa,

and who goes on to develop high blood pressure

i który będzie miał nadciśnienie,

and early heart disease or cancer

wczesną chorobę serca albo raka,

will be just as anomalous as a six-month mortality from HIV/AIDS.

pozostanie anomalią, tak jak zgon 6 miesięcy po rozpoznaniu HIV/AIDS.

People will look at that situation and say, "What the heck happened there?"

Ludzie spojrzą na ten przypadek i powiedzą: "Co tu się u diabła stało?"

This is treatable.

To można leczyć.

This is beatable.

To można pokonać.

The single most important thing that we need today

To, czego nam potrzeba dzisiaj,

is the courage to look this problem in the face

to odwaga spojrzenia problemowi w oczy

and say, this is real and this is all of us.

i przyznanie, że to jest rzeczywistością i dotyczy nas wszystkich.

I believe that we are the movement.

Wierzę, że do nas należy kolejny krok.

Thank you.

Dziekuję.

(Applause)

(Brawa)