The secret US prisons you've never heard of before | Will Potter

Vertaald door: Axel Saffran Nagekeken door: Peter van de Ven

Father Daniel Berrigan once said that "writing about prisoners

Broeder Daniel Berrigan zei ooit

dat over gedetineerden schrijven lijkt op schrijven over de doden.

is a little like writing about the dead."

I think what he meant is that we treat prisoners as ghosts.

Ik denk dat hij bedoelde dat we gevangenen behandelen als geesten.

They're unseen and unheard.

Ze zijn ongezien en ongehoord.

It's easy to simply ignore them

Het is makkelijk ze te negeren,

and it's even easier when the government goes to great lengths to keep them hidden.

met name als de overheid veel moeite doet ze te verbergen.

As a journalist, I think these stories

Als journalist denk ik dat deze verhalen,

of what people in power do when no one is watching,

van wat machthebbers doen wanneer er niemand kijkt,

precies de verhalen zijn die verteld moeten worden.

are precisely the stories that we need to tell.

Daarom startte ik mijn onderzoek

That's why I began investigating

the most secretive and experimental prison units in the United States,

naar de meest geheime en experimentele gevangenisafdelingen in de VS,

for so-called "second-tier" terrorists.

voor zogenaamde tweedegraads-terroristen.

The government calls these units Communications Management Units or CMUs.

De overheid noemt deze afdelingen Communicatiebeheersingsafdelingen (CMU's).

Prisoners and guards call them "Little Guantanamo."

Gedetineerden en bewaarders noemen ze 'Klein Guantanamo'.

They are islands unto themselves.

Het zijn geïsoleerde eilanden.

But unlike Gitmo they exist right here, at home,

Maar in tegenstelling tot 'Gitmo' bevinden ze zich hier bij ons,

floating within larger federal prisons.

binnen grotere federale gevangenissen.

There are 2 CMUs.

Er zijn twee CMU's.

One was opened inside the prison in Terre Haute, Indiana,

Een ervan werd geopend binnen de gevangenis in Terre Haute, Indiana

en de andere in deze gevangenis in Marion, Illinois.

and the other is inside this prison, in Marion, Illinois.

Neither of them underwent the formal review process

Geen van beide doorliep het officiële toetsingsproces

dat wettelijk vereist is, toen ze werden geopend.

that is required by law when they were opened.

CMU-gevangenen zijn allen veroordeeld voor misdrijven.

CMU prisoners have all been convicted of crimes.

Sommige zaken zijn betwistbaar

Some of their cases are questionable and some involve threats and violence.

en soms waren er dreigementen en geweld in het spel.

Ik kom hier niet de schuld of onschuld van gevangenen bepleiten.

I'm not here to argue the guilt or innocence of any prisoner.

I'm here because as Supreme Court Justice Thurgood Marshall said,

Ik ben hier voor wat Opperrechter Thurgood Marshall omschreef als:

"When the prisons and gates slam shut,

"Wanneer de gevangenispoort dichtslaat,

prisoners do not lose their human quality."

verliezen gedetineerden niet hun menselijke waarde."

Every prisoner I've interviewed has said there are three flecks of light

Iedere gedetineerde die ik heb geïnterviewd,

zei dat er drie lichtpuntjes zijn in de duisternis van gevangenissen:

in the darkness of prison:

phone calls,

telefoongesprekken,

letters

brieven

en bezoeken van familie.

and visits from family.

CMU's zijn geen eenzame opsluiting, maar dit alles beperken ze even sterk

CMUs aren't solitary confinement, but they radically restrict all of these

of nog sterker dan de meest extreme gevangenissen in de VS.

to levels that meet or exceed the most extreme prisons in the United States.

Their phone calls can be limited to 45 minutes a month,

Hun telefoontjes kunnen worden beperkt tot 45 minuten per maand,

compared to the 300 minutes other prisoners receive.

tegenover de 300 minuten die andere gevangenen krijgen.

Their letters can be limited to six pieces of paper.

Hun brieven kunnen worden beperkt tot zes vellen papier.

Their visits can be limited to four hours per month,

Hun bezoeken kunnen worden beperkt tot vier uur per maand,

compared to the 35 hours that people like Olympic Park bomber Eric Rudolph

vergeleken met de 35 uur die bijvoorbeeld bomterrorist Eric Rudolph

receive in the supermax.

krijgt in maximale bewaking.

On top of that, CMU visits are non-contact which means prisoners are not allowed

Daar komt nog bij dat bij CMU-bezoeken aanraken verboden is.

Gevangenen mogen dus zelfs hun familie niet omarmen.

to even hug their family.

Zoals een CMU-gevangene zei:

As one CMU prisoner said,

"We worden hier niet gemarteld, behalve psychologisch."

"We're not being tortured here, except psychologically."

The government won't say who is imprisoned here.

De overheid wil niet kwijt wie hier gevangen zitten.

But through court documents, open records requests

Maar via gerechtelijke documenten, opgevraagde openbare informatie

and interviews with current and former prisoners,

en interviews met huidige en voormalige gedetineerden

some small windows into the CMUs have opened.

kregen we wat zicht op de binnenkant van de CMU's.

Er lijken zo'n 60 tot 70 gedetineerden te zitten

There's an estimated 60 to 70 prisoners here,

en die zijn overwegend moslim.

and they're overwhelmingly Muslim.

They include people like Dr. Rafil Dhafir,

Onder hen bevinden zich mensen als Dr. Rafil Dhafir,

die de economische sancties tegen Irak overtrad

who violated the economic sanctions on Iraq by sending medical supplies

door medische goederen te sturen voor de kinderen daar.

for the children there.

They've included people like Yassin Aref.

Er zitten mensen als Yassin Aref.

Aref and his family fled to New York from Saddam Hussein's Iraq as refugees.

Aref en zijn gezin vluchtten naar New York vanuit Saddam Husseins Irak.

Hij werd in 2004 gearresteerd tijdens een actie van de FBI.

He was arrested in 2004 as part of an FBI sting.

Aref is an imam and he was asked to bear witness to a loan,

Aref is imam en hem was gevraagd om getuige te zijn van een lening,

which is a tradition in Islamic culture.

een traditie in de islamitische cultuur.

It turned out that one of the people involved in the loan was trying to enlist

Nu bleek dat een van de betrokkenen

aan het proberen was iemand anders te strikken voor een nepaanval.

someone else in a fake attack.

Aref didn't know.

Aref wist dit niet.

For that, he was convicted

Hierom werd hij veroordeeld

of conspiracy to provide material support to a terrorist group.

wegens samenzwering tot materiële ondersteuning van een terreurorganisatie.

The CMUs also include some non-Muslim prisoners.

De CMU's huisvesten tevens enkele niet-islamitische gevangenen.

The guards call them "balancers,"

De bewaarders noemen hen 'gelijkmakers',

meaning they help balance out the racial numbers,

want ze helpen om de raciale mix in evenwicht te houden,

in hopes of deflecting law suits.

en zo rechtszaken te voorkomen.

These balancers include animal rights and environmental activists

Onder deze gelijkmakers zijn milieu- en dierenrechtenactivisten

like Daniel McGowan.

als Daniel Mc Gowan.

McGowan was convicted of participating in two arsons

McGowan werd veroordeeld wegens twee brandstichtingen

in the name of defending the environment

in de naam van milieubescherming,

as part of the Earth Liberation Front.

als lid van het Earth Liberation Front.

During his sentencing, he was afraid that he would be sent

Tijdens zijn proces vreesde hij

naar een geheime gevangenis voor terroristen te worden gestuurd.

to a rumored secret prison for terrorists.

The judge dismissed all those fears,

De rechter verwierp al die angsten

saying that they weren't supported by any facts.

en zei dat ze ongegrond waren.

But that might be because the government hasn't fully explained

Maar dat komt wellicht omdat de overheid niet heeft uitgelegd

why some prisoners end up in a CMU,

waarom sommige gevangenen naar een CMU moeten,

and who is responsible for these decisions.

en wie er verantwoordelijk is voor die beslissing.

Bij McGowans overplaatsing werd hem verteld dat het was

When McGowan was transferred, he was told

it's because he is a "domestic terrorist,"

omdat hij een 'binnenlandse terrorist' is.

a term the FBI uses repeatedly when talking about environmental activists.

Die term gebruikt de FBI regelmatig wanneer ze milieu-activisten bedoelt.

Now, keep in mind there are about 400 prisoners in US prisons

Bedenk wel dat zo'n 400 gedetineerden in Amerikaanse gevangenissen

who are classified as terrorists,

als terrorist worden gezien,

and only a handful of them are in the CMUs.

en slechts enkelen zitten in de CMU's.

McGowans zat bijvoorbeeld voorheen in een laag beveiligde gevangenis

In McGowan's case, he was previously at a low-security prison

and he had no communications violations.

en beging geen communicatieovertredingen.

So, why was he moved?

Waarom werd hij overgeplaatst?

Net als andere CMU-gevangenen

Like other CMU prisoners,

McGowan repeatedly asked for an answer, a hearing,

vroeg McGowan herhaaldelijk om een antwoord, een hoorzitting,

or some opportunity for an appeal.

of een mogelijkheid tot beroep.

This example from another prisoner shows how those requests are viewed.

Dit voorbeeld van een andere gevangene toont hoe men die verzoeken afhandelt.

"Wants a transfer." "Told him no."

"Wil worden overgeplaatst". "Zei dat dat niet ging".

At one point, the prison warden himself recommended McGowan's transfer

Op een zeker moment vroeg de directeur zelf om McGowans overplaatsing

uit de CMU, vanwege goed gedrag,

out of the CMU citing his good behavior,

but the warden was overruled

maar zijn verzoek werd afgewezen

by the Bureau of Prison's Counterterrorism Unit,

door de contraterreureenheid van het Bureau of Prisons,

working with the Joint Terrorism Task Force of the FBI.

dat samenwerkt met de Joint Terrorism Task Force van de FBI.

Later I found out that McGowan was really sent to a CMU

Later kwam ik erachter dat McGowan in een CMU zat,

not because of what he did,

niet om wat hij gedaan had,

maar om wat hij gezegd had.

but what he has said.

Een memo van de contraterreureenheid

A memo from the Counterterrorism Unit cited McGowan's "anti-government beliefs."

rept van McGowans 'anti-overheidsgedachtegoed'.

While imprisoned, he continued writing about environmental issues,

Tijdens zijn opsluiting bleef hij schrijven over milieuthema's.

saying that activists must reflect on their mistakes

Hij stelde dat activisten naar hun eigen fouten moeten kijken

and listen to each other.

en naar elkaar moeten luisteren.

Now, in fairness, if you've spent any time at all in Washington, DC,

Toegegeven, als je bekend bent met het reilen en zeilen in Washington

weet je hoe radicaal dat idee moet zijn voor de overheid.

you know this is really a radical concept for the government.

(Laughter)

(Gelach)

I actually asked to visit McGowan in the CMU.

Ik vroeg om McGowan te mogen bezoeken in de CMU.

And I was approved.

Dat werd toegestaan.

That came as quite a shock.

Het overrompelde me.

First, because as I've discussed on this stage before,

Ten eerste omdat, zoals ik eerder vertelde tijdens een talk,

I learned that the FBI has been monitoring my work.

ik wist dat de FBI mijn werk op de voet volgde.

Second, because it would make me the first and only journalist to visit a CMU.

Ten tweede omdat ik de eerste en enige journalist was

die een CMU mocht bezoeken.

I had even learned

Via de contraterreureenheid van het Bureau of Prisons wist ik zelfs

through the Bureau of Prisons Counterterrorism Unit,

that they had been monitoring my speeches about CMUs, like this one.

dat ze mijn lezingen over CMU's, zoals deze, in de gaten hielden.

Hoe kon het, dat ik toegelaten werd?

So how could I possibly be approved to visit?

A few days before I went out to the prison, I got an answer.

Enkele dagen voor mijn bezoek aan de gevangenis kreeg ik antwoord.

I was allowed to visit McGowan as a friend, not a journalist.

Ik mocht McGowan bezoeken als vriend, niet als journalist.

Journalists are not allowed here.

Journalisten worden niet toegelaten.

McGowan was told by CMU officials that if I asked any questions

CMU-staf had McGowan verteld dat als ik vragen zou stellen

or published any story,

of een verhaal zou publiceren,

that he would be punished for my reporting.

hij gestraft zou worden voor mijn verslaggeving.

When I arrived for our visit, the guards reminded me

Bij aankomst werd me door bewakers te kennen gegeven

that they knew who I was and knew about my work.

dat ze wisten wie ik was en ze mijn werk kenden.

Ze zeiden dat als ik McGowan trachtte te interviewen,

And they said that if I attempted to interview McGowan,

the visit would be terminated.

het bezoek zou worden afgebroken.

The Bureau of Prisons describes CMUs as "self-contained housing units."

Het Bureau of Prisons beschrijft CMU's als 'zelfstandige wooneenheden'.

But I think that's an Orwellian way of describing black holes.

Dat vind ik een Orwelliaanse manier om zwarte gaten te omschrijven.

When you visit a CMU,

Als je een CMU bezoekt,

you go through all the security checkpoints that you would expect.

ga je door alle controleposten heen die je zou verwachten.

Maar vervolgens loop je in stilte naar de bezoekerskamer.

But then the walk to the visitation room is silent.

When a CMU prisoner has a visit, the rest of the prison is on lockdown.

Als een CMU-gevangene bezoek heeft, wordt de rest hermetisch afgesloten.

Men leidde me naar een kleine kamer,

I was ushered into a small room,

so small my outstretched arms could touch each wall.

zo klein dat ik met gestrekte armen beide muren kon raken.

There was a grapefruit-sized orb in the ceiling

Via een bol aan het plafond ter grootte van een grapefruit

for the visit to be live-monitored by the Counterterrorism Unit

werd het bezoek live gevolgd door de contraterreureenheid

in West Virginia.

in West Virginia.

The unit insists that all the visits have to be in English for CMU prisoners,

De eenheid staat erop dat bij CMU-bezoeken enkel Engels wordt gesproken,

wat een bijkomend obstakel is voor veel van de Moslimfamilies.

which is an additional hardship for many of the Muslim families.

There is a thick sheet of foggy, bulletproof glass

Er is een dikke, wazige plaat kogelvrij glas

en daarachter zat Daniel McGowan.

and on the other side was Daniel McGowan.

We spraken via telefoons die aan de muur hingen

We spoke through these handsets attached to the wall

and talked about books and movies.

over boeken en films.

We did our best to find reasons to laugh.

We deden ons best over dingen te kunnen lachen.

To fight boredom and amuse himself while in the CMU,

Tegen de verveling en om zich te vermaken in de CMU

McGowan had been spreading a rumor that I was secretly the president

had McGowan het gerucht verspreid dat ik stiekem aan het hoofd stond

of a Twilight fan club in Washington, DC

van de Twilight-fanclub in Washington, DC.

(Laughter)

(Gelach)

For the record, I'm not.

Om misverstanden te voorkomen: dat klopt niet.

(Laughter)

(Gelach)

But I kind of the hope the FBI now thinks that Bella and Edward

Maar ik hoop dat de FBI nu denkt dat Bella en Edward

are terrorist code names.

codenamen voor terroristen zijn.

(Laughter)

(Gelach)

Tijdens mijn bezoek sprak McGowan vooral en lang over zijn nichtje Lily,

During our visit, McGowan spoke most and at length about his niece Lily,

his wife Jenny and how torturous it feels to never be able to hug them,

zijn vrouw Jenny, en welk een marteling het is ze nooit te kunnen omarmen,

to never be able to hold their hands.

nooit hun hand te kunnen vasthouden.

Three months after our visit, McGowan was transferred out of the CMU

Drie maanden na mijn bezoek werd McGowan overgeplaatst

and then, without warning, he was sent back again.

en toen, zonder waarschuwing, weer teruggeplaatst.

I had published leaked CMU documents on my website

Ik had gelekte CMU-documenten op mijn website gepubliceerd

and the Counterterrorism Unit said that McGowan had called his wife

en de contraterreureenheid zei dat McGowan zijn vrouw gebeld had

and asked her to mail them.

en gevraagd ze te mailen.

He wanted to see what the government was saying about him,

Hij wilde zien wat de overheid zei over hem

en daarom was hij teruggeplaatst naar de CMU.

and for that he was sent back to the CMU.

When he was finally released at the end of his sentence,

Toen hij zijn straf had uitgezeten en vrijkwam,

his story got even more Kafkaesque.

werd zijn verhaal nog Kafkaësker.

He wrote an article for the Huffington Post headlined,

Hij schreef een stuk voor de Huffington Post:

"Court Documents Prove I was Sent to a CMU for my Political Speech."

"Gerechtelijke stukken tonen aan dat ik om mijn uitingen in een CMU zat."

De volgende dag werd hij weer opgesloten om zijn politieke meningsuiting.

The next day he was thrown back in jail for his political speech.

His attorneys quickly secured his release,

Zijn advocaten kregen hem spoedig vrij,

but the message was very clear:

maar de boodschap was overduidelijk:

Don't talk about this place.

zwijg over deze plek.

Today, nine years after they were opened by the Bush administration,

Vandaag, negen jaar na hun opening door de regering Bush,

legt de overheid vast hoe en waarom CMU's werden geopend.

the government is codifying how and why CMUs were created.

According to the Bureau of Prisons,

Volgens het Bureau of Prisons

they are for prisoners with "inspirational significance."

zijn ze voor gedetineerden met een 'inspirationele waarde'.

I think that is very nice way of saying these are political prisons

Dat lijkt me een mooie manier om te zeggen dat het politieke gevangenissen zijn

for political prisoners.

voor politieke gevangenen.

Prisoners are sent to a CMU because of their race,

Gevangenen worden naar een CMU gestuurd vanwege hun ras,

their religion or their political beliefs.

hun religie of hun politieke overtuiging.

Now, if you think that characterization is too strong,

Mocht je denken dat die omschrijving wat overdreven is,

just look at some of the government's own documents.

kijk dan eens naar documenten van de overheid zelf.

When some of McGowan's mail was rejected by the CMU, the sender was told

Toen post voor McGowan werd geweigerd door de CMU, kreeg de afzender te horen

it's because the letters were intended "for political prisoners."

dat dit was omdat de brieven bestemd waren 'voor politieke gevangenen'.

When another prisoner, animal rights activist Andy Stepanian,

Toen een andere gevangene, dierenrechtenactivist Andy Stepanian,

was sent to a CMU, it was because of his anti-government and anti-corporate views.

naar een CMU werd gestuurd,

was dat wegens zijn vijandigheid jegens overheid en bedrijven.

Now, I know all of this may be hard to believe,

Ik weet dat dit allemaal moeilijk te geloven zal zijn,

that it's happening right now, and in the United States.

dat het op dit moment gebeurt, en in de Verenigde Staten.

Maar de onbekende realiteit is dat de VS al een duister verleden lang

But the unknown reality is that the US has a dark history

of disproportionately punishing people because of their political beliefs.

mensen disproportioneel straft omwille van hun politieke denkbeelden.

In the 1960s, before Marion was home to the CMU,

In de 60er jaren, voordat in Marion het CMU gevestigd was,

was daar de beruchte Control Unit.

it was home to the notorious Control Unit.

Prisoners were locked down in solitary for 22 hours a day.

Gevangenen zaten 22 uur per dag in eenzame opsluiting.

The warden said the unit was to "control revolutionary attitudes."

De directeur zei dat de afdeling er was om "revolutionair gedrag in toom te houden".

In the 1980s, another experiment called the Lexington High Security Unit

In een ander experiment in de jaren 80, de Lexington High Security Unit,

held women connected to the Weather Underground,

zaten vrouwen die banden hadden met de Weather Underground,

Black Liberation and Puerto Rican independent struggles.

Black Liberation en de Puerto Ricaanse onafhankelijkheidsbeweging.

The prison radically restricted communication and used sleep deprivation,

De gevangenis verbood vrijwel alle communicatie en gebruikte slaapdeprivatie

and constant light for so-called "ideological conversion."

en continu licht voor zogenaamde 'ideologische bekering'.

Those prisons were eventually shut down, but only through the campaigning

Die gevangenissen werden gesloten, maar alleen dankzij de campagnes

van religieuze groepen en voorvechters van mensenrechten als Amnesty International.

of religious groups and human rights advocates, like Amnesty International.

Today, civil rights lawyers with the Center for Constitutional Rights

Tegenwoordig slepen advocaten van het 'Centrum voor Burgerrechten'

are challenging CMUs in court

CMU's voor de rechtbank

for depriving prisoners of their due process rights

omdat deze gevangenen hun rechten ontzeggen

and for retaliating against them

en tegen hen retaliëren

for their protected political and religious speech.

omwille van hun politieke en religieuze vrije woord.

Many of these documents would have never come to light without this lawsuit.

Veel van deze documenten waren zonder deze rechtszaak nooit ontdekt.

The message of these groups and my message for you today

De boodschap van deze groepen en mijn boodschap voor jullie

is dat we niet mogen wegkijken van wat deze gevangenen wordt aangedaan.

is that we must bear witness to what is being done to these prisoners.

Their treatment is a reflection of the values held beyond prison walls.

Hun behandeling is een reflectie van de waarden buiten de gevangenismuren.

This story is not just about prisoners.

Dit verhaal gaat niet enkel over gevangenen.

It is about us.

Het gaat over ons.

Over ons opkomen voor mensenrechten.

It is about our own commitment to human rights.

It is about whether we will choose to stop repeating the mistakes of our past.

Over de vraag of we gaan stoppen met het herhalen van onze oude fouten.

Als we niet luisteren naar wat broeder Berrigan 'dodenverhalen' noemde,

If we don't listen to what Father Berrigan described as the stories of the dead,

zullen ze spoedig onze eigen verhalen worden.

they will soon become the stories of ourselves.

Thank you.

Dank je wel.

(Applaus)

(Applause)

(Applause ends)

(Einde Applaus)

Tom Rielly: I have a couple questions.

Tom Rielly: Ik heb een paar vragen.

When I was in high school, I learned about the Bill of Rights,

Toen ik nog op school zat, leerde ik over de Bill of Rights,

the Constitution, freedom of speech,

de grondwet, vrijheid van meningsuiting,

due process and about 25 other laws and rights

burgerrechten en zo'n 25 andere wetten en rechten

die hierdoor lijken te worden aangetast.

that seem to be violated by this.

How could this possibly be happening?

Hoe is dit in vredesnaam mogelijk?

Will Potter: I think that's the number one question I get

Will Potter: Die vraag wordt mij denk ik het meest gesteld

throughout all of my work,

over mijn werk als geheel.

Het bondige antwoord is dat mensen het niet weten.

and the short answer is that people don't know.

I think the solution to any of these types of situations, any rights abuses,

Ik denk dat de oplossing voor zoiets, voor rechtenschendingen,

are really dependent on two things.

afhangt van twee dingen.

They're dependent on knowledge that it's actually happening

Allereerst moet men weten dat het plaatsvindt

and then a means and efficacy to actually make a change.

en vervolgens de middelen hebben om verandering te bewerkstelligen.

And unfortunately with these prisoners,

En helaas met deze gevangenen,

one, people don't know what's happening at all

hebben mensen ten eerste geen idee dat het gebeurt

and then they're already disenfranchised populations

en daarbij zijn het achtergestelde bevolkingsgroepen

who don't have access to attorneys, not native English speakers.

zonder toegang tot rechtshulp,

mensen wier moedertaal niet het Engels is.

In some of these cases, they have great representation that I mentioned,

In sommige gevallen worden ze geweldig vertegenwoordigd, zoals gezegd,

but there's just not a public awareness of what's happening.

maar het is te weinig algemeen bekend wat er gebeurt.

TR: Isn't it guaranteed in prison that you have right to council

TR: Is in een gevangenis je recht op bijstand niet gegarandeerd?

or access to council?

Of toegang daartoe?

WP: There's a tendency in our culture

WP: In onze cultuur bestaat de tendens

to see when people have been convicted of a crime,

te denken dat als mensen veroordeeld zijn voor een misdrijf,

no matter if that charge was bogus or legitimate,

of de aanklacht rechtmatig was of niet,

that whatever happens to them after that is warranted.

dat hun lot daarna hun verdiende loon is.

And I think that's a really damaging and dangerous narrative that we have,

Ik denk dat dat verhaal schadelijk en gevaarlijk is,

that allows these types of things to happen,

en dat het dit soort zaken mogelijk maakt

as the general public just kind of turns a blind eye to it.

omdat het grote publiek dan min of meer wegkijkt.

TR: Al die documenten in beeld waren echt, woord voor woord,

TR: All those documents on screen were all real documents, word for word,

helemaal ongewijzigd, nietwaar?

unchanged at all, right?

WP: Absoluut. Ik heb ze allemaal geüpload naar mijn website.

WP: Absolutely. I've actually uploaded all of them to my website.

It's willpotter.com/CMU and it's a footnoted version of the talk,

Op willpotter.com/CMU vind je de tekst van deze talk met voetnoten.

so you can see the documents for yourself without the little snippets.

Dan zie je dus niet slechts fragmenten,

je ziet de documenten in hun geheel.

You can see the full version.

I relied overwhelmingly on primary source documents

Ik baseerde me overwegend op primaire brondocumenten

of op primaire interviews met voormalige en huidige gevangenen,

or on primary interviews with former and current prisoners,

with people that are dealing with this situation every day.

met mensen die dagelijks met deze situatie te maken hebben.

And like I said, I've been there myself, as well.

En zoals ik al zei, ben ik er zelf ook geweest.

TR: You're doing courageous work.

TR: Je doet heldhaftig werk.

WP: Thank you very much. Thank you all.

WP: Dank je wel. Allemaal.

(Applause)

(Applaus)