Kitra Cahana: My father, locked in his body but soaring free

Vertaald door: Huub Ramakers Nagekeken door: Axel Saffran

I know a man who soars above the city every night.

Ik ken een man die elke avond over de stad heen vliegt.

In his dreams, he twirls and swirls

In zijn dromen draait en dwarrelt hij

with his toes kissing the Earth.

terwijl zijn tenen de grond kussen.

Everything has motion, he claims,

Hij zegt dat alles beweegt,

even a body as paralyzed as his own.

zelfs een lichaam zo verlamd als het zijne.

This man is my father.

Deze man is mijn vader.

Three years ago, when I found out

Toen ik drie jaar geleden hoorde

that my father had suffered a severe stroke

dat mijn vader een ernstige beroerte had gehad

in his brain stem,

in zijn hersenstam,

I walked into his room in the ICU

liep ik zijn kamer op de intensive care binnen

at the Montreal Neurological Institute

in het Montreal Neurologisch Instituut

and found him lying deathly still,

en zag dat hij compleet stil lag,

tethered to a breathing machine.

verbonden aan een beademingsapparaat.

Paralysis had closed over his body slowly,

De verlamming had langzaam zijn lichaam over weten te nemen,

beginning in his toes, then legs,

eerst in zijn tenen, toen zijn benen,

torso, fingers and arms.

bovenlichaam, vingers en armen.

It made its way up his neck,

Ze kroop omhoog door zijn nek

cutting off his ability to breathe,

waardoor zijn ademhaling onmogelijk werd

and stopped just beneath the eyes.

en stopte net onder zijn ogen.

He never lost consciousness.

Hij heeft nooit zijn bewustzijn verloren,

Rather, he watched from within

maar keek van binnenuit toe

as his body shut down,

terwijl zijn lichaam het begaf,

limb by limb,

lichaamsdeel voor lichaamsdeel,

muscle by muscle.

spier voor spier.

In that ICU room, I walked up to my father's body,

In die intensive care-kamer liep ik naar mijn vaders lichaam toe

and with a quivering voice and through tears,

en begon daar met een trillende stem en tranen in mijn ogen

I began reciting the alphabet.

het alfabet op te noemen.

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C, D, E, F, G,

H, I, J, K.

H, I, J, K.

At K, he blinked his eyes.

Bij de K knipperde hij met zijn ogen.

I began again.

Ik begon weer opnieuw.

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C, D, E, F, G,

H, I.

H, I.

He blinked again at the letter I,

Hij knipperde weer bij de letter I,

then at T, then at R, and A:

toen bij T, daarna bij R en toen bij A:

Kitra.

Kitra.

He said "Kitra, my beauty, don't cry.

Hij zei: "Kitra, mijn schoonheid, niet huilen.

This is a blessing."

Dit is een zegen."

There was no audible voice, but my father

Hij produceerde geen geluid, maar mijn vader

called out my name powerfully.

riep duidelijk mijn naam.

Just 72 hours after his stroke,

Slechts 72 uur na zijn beroerte

he had already embraced

had hij al vrede gesloten

the totality of his condition.

met de alomvattendheid van zijn toestand.

Despite his extreme physical state,

Ondanks zijn extreme fysieke toestand

he was completely present with me,

was hij totaal aanwezig bij me,

guiding, nurturing,

sturend, verzorgend

en was als altijd mijn vader,

and being my father as much

if not more than ever before.

zo niet meer dan ooit tevoren.

Locked-in syndrome

Het locked-in syndroom

is many people's worst nightmare.

is voor veel mensen hun ergste nachtmerrie.

In French, it's sometimes called

In het Frans wordt het ook wel

"maladie de l'emmuré vivant."

'maladie de l'emmuré vivant' genoemd.

Literally, "walled-in-alive disease."

Letterlijk: 'levend ommuurd ziekte'.

For many people, perhaps most,

Veel mensen, mogelijk de meeste,

paralysis is an unspeakable horror,

zien verlamming als een afgrijselijke hel,

but my father's experience

maar mijn vader zag die ervaring van

losing every system of his body

het verliezen van elke lichaamsstructuur

was not an experience of feeling trapped,

niet als iets dat hem gevangen nam,

but rather of turning the psyche inwards,

maar eerder als het naar binnen keren van de psyche,

dimming down the external chatter,

een demper op het geklets van de buitenwereld,

facing the recesses of his own mind,

het onder ogen zien van alle uithoeken van zijn geest

and in that place,

en het op die plek

falling in love with life and body anew.

opnieuw verliefd worden op het leven en het lichaam.

As a rabbi and spiritual man

Als rabbijn en spiritueel mens,

dangling between mind and body, life and death,

bungelend tussen lichaam en geest, leven en dood,

the paralysis opened up a new awareness for him.

opende de verlamming zijn ogen tot een nieuw soort bewustzijn.

He realized he no longer needed to look

Hij begreep dat hij niet langer

beyond the corporeal world

verder hoefde te kijken dan de lichamelijke wereld

in order to find the divine.

om het goddelijke te kunnen vinden.

"Paradise is in this body.

"Het Paradijs bevindt zich in dit lichaam," zei hij,

It's in this world," he said.

"het bevindt zich in deze wereld."

I slept by my father's side for the first four months,

Ik sliep de eerste vier maanden naast mijn vader

tending as much as I could

en probeerde zo veel mogelijk

to his every discomfort,

zijn ongemakken te verzachten

understanding the deep human psychological fear

uit begrip voor de diepe, menselijke, psychologische angst

of not being able to call out for help.

voor het onvermogen om hulp te vragen.

My mother, sisters, brother and I,

Mijn moeder, zussen, broer en ik

we surrounded him in a cocoon of healing.

omringden hem met een nest van genezing.

We became his mouthpiece,

Wij werden zijn spreekbuis

spending hours each day reciting the alphabet

en zeiden elke dag urenlang het alfabet op

as he whispered back sermons

terwijl hij preken terugfluisterde

and poetry with blinks of his eye.

en poëzie door met zijn ogen te knipperen.

His room, it became our temple of healing.

Zijn kamer werd onze tempel van genezing.

De plek naast zijn bed werd een plek voor degenen die

His bedside became a site for those

seeking advice and spiritual counsel, and through us,

advies en spirituele raad zochten en via ons

my father was able to speak

kon mijn vader ze toespreken

and uplift,

en hoop meegeven,

letter by letter,

letter voor letter,

blink by blink.

oogwenk na oogwenk.

Everything in our world became slow and tender

Alles in onze wereld werd langzaam en fijnzinnig

as the din, drama and death of the hospital ward

naarmate het tumult, drama en de dood in het ziekenhuis

faded into the background.

naar de achtergrond verdwenen.

I want to read to you one of the first things

Ik wil een van de eerste dingen voorlezen

that we transcribed in the week following the stroke.

die we in de week na de beroerte opgeschreven hebben.

He composed a letter,

Hij had een brief samengesteld,

addressing his synagogue congregation,

gericht aan de bezoekers van zijn synagoge,

and ended it with the following lines:

die eindigde met de volgende zinnen:

"When my nape exploded,

"Toen mijn hals het begaf,

I entered another dimension:

kwam ik een nieuwe dimensie binnen;

inchoate, sub-planetary, protozoan.

een embryonale, sub-planetaire, protozoaire dimensie.

Universes are opened and closed continually.

Universa worden constant geopend en afgesloten.

There are many when low,

Velen stoppen met groeien

who stop growing.

wanneer ze een dieptepunt bereiken.

Last week, I was brought so low,

Vorige week was ik op dat punt,

but I felt the hand of my father around me,

maar ik voelde de hand van mijn vader om me heen

and my father brought me back."

en mijn vader heeft me weer teruggebracht."

When we weren't his voice,

Als we niet zijn stem waren,

we were his legs and arms.

waren we zijn armen en benen.

I moved them like I know I would have wanted

Ik bewoog ze zoals ik wist dat ik wilde

my own arms and legs to be moved

dat mijn eigen armen en benen moesten bewegen

were they still for all the hours of the day.

als ze alle dagen roerloos waren.

I remember I'd hold his fingers near my face,

Ik weet nog dat ik zijn vingers dicht bij mijn gezicht hield

bending each joint to keep it soft and limber.

en elk gewricht boog om het zacht en soepel te houden.

I'd ask him again and again

Ik vroeg hem telkens weer opnieuw

to visualize the motion,

een voorstelling te maken van de beweging,

to watch from within as the finger curled

van binnenuit te kijken als de vinger zich boog

and extended, and to move along with it

en weer uitstrekte en mee te bewegen

in his mind.

in zijn hoofd.

Then, one day, from the corner of my eye,

Opeens, op een dag, zag ik uit een ooghoek

I saw his body slither like a snake,

dat zijn lichaam kronkelde als een slang,

an involuntary spasm passing through the course

als gevolg van een stuiptrekking

of his limbs.

die door zijn ledematen trok.

At first, I thought it was my own hallucination,

Eerst dacht ik dat het een hallucinatie was,

having spent so much time tending to this one body,

omdat ik zoveel tijd had doorgebracht naast dit ene lichaam

so desperate to see anything react on its own.

en wanhopig was om iets uit zichzelf te zien bewegen.

But he told me he felt tingles,

Hij zei echter dat hij rillingen voelde,

sparks of electricity flickering on and off

elektrische vonkjes die aan en uit gingen

just beneath the surface of the skin.

vlak onder het huidoppervlak.

The following week, he began ever so slightly

De week daarna begon hij, hoe weinig het ook was,

to show muscle resistance.

weerstand in zijn spieren te tonen.

Connections were being made.

Er werden verbindingen gelegd.

Body was slowly and gently reawakening,

Het lichaam werd langzaam maar zeker weer wakker,

limb by limb, muscle by muscle,

lichaamsdeel na lichaamsdeel, spier na spier,

twitch by twitch.

zenuwtrek na zenuwtrek.

As a documentary photographer,

Als documentairefotograaf

voelde ik de drang om foto's te maken

I felt the need to photograph

each of his first movements

van zijn eerste bewegingen,

like a mother with her newborn.

zoals een moeder met een pasgeboren kind.

I photographed him taking his first unaided breath,

Ik maakte foto's tijdens zijn eerste ademhaling zonder hulpmiddelen,

the celebratory moment after he showed

het vreugdevolle moment waarop hij

muscle resistance for the very first time,

voor de eerste keer spierweerstand toonde,

the new adapted technologies that allowed him

en de nieuwe, aangepaste apparatuur waarmee hij

to gain more and more independence.

steeds meer onafhankelijkheid kon terugwinnen.

I photographed the care and the love

Ik fotografeerde de zorg en de liefde

that surrounded him.

waarmee hij omringd werd.

But my photographs only told the outside story

Mijn foto's vertelden echter alleen de buitenkant van het verhaal

of a man lying in a hospital bed

van een man die in een ziekenhuisbed lag,

attached to a breathing machine.

aan een beademingsapparaat.

I wasn't able to portray his story from within,

Ik was niet in staat om het verhaal van binnenuit te vertellen,

and so I began to search for a new visual language,

dus ging ik op zoek naar een nieuwe visuele taal,

one which strived to express the ephemeral quality

in een poging de vluchtige eigenschappen

of his spiritual experience.

van zijn spirituele ervaring te laten zien.

Finally, I want to share with you

Ten slotte wil ik jullie een video tonen

a video from a series that I've been working on

uit een serie waaraan ik gewerkt heb

that tries to express the slow, in-between existence

waarin ik tracht het langzame 'tussenbestaan' vast te leggen

that my father has experienced.

dat mijn vader ervoer.

As he began to regain his ability to breathe,

Terwijl hij zijn ademhalingsvermogen begon terug te krijgen,

I started recording his thoughts,

begon ik zijn gedachten op te nemen

and so the voice that you hear in this video

en de stem die je in deze video hoort

is his voice.

is dus zijn stem.

(Video) Ronnie Cahana: You have to believe

(Video) Ronnie Cahana: Je moet eigenlijk accepteren

you're paralyzed

dat je verlamd bent

to play the part

en dat je je moet gedragen

of a quadriplegic.

als iemand die verlamd is.

I don't.

Ik accepteer dat niet.

In my mind,

In mijn hoofd

and in my dreams

en in mijn dromen,

every night

elke nacht opnieuw,

I Chagall-man float

zweef ik [als iemand op een schilderij van Chagall]

over the city

boven de stad

twirl and swirl

en dwarrel en draai ik

with my toes kissing the floor.

terwijl mijn tenen de grond kussen.

I know nothing about the statement

Ik wil niets weten van de zogenaamde

of man without motion.

man de niet kan bewegen.

Everything has motion.

Alles is in beweging.

The heart pumps.

Het hart klopt.

The body heaves.

Het lichaam deint.

The mouth moves.

De mond beweegt.

We never stagnate.

We staan nooit stil.

Life triumphs up and down.

Het leven zegeviert op en neer.

Kitra Cahana: For most of us,

Kitra Cahana: Bij de meesten van ons

our muscles begin to twitch and move

beginnen onze spieren al met bewegen

long before we are conscious,

voordat we echt wakker zijn,

but my father tells me his privilege

maar mijn vader zegt dat zijn voorrecht is

is living on the far periphery

dat hij ver aan de buitengrens

of the human experience.

van de menselijke gewaarwording leeft.

Like an astronaut who sees a perspective

Net als een astronaut die een uitzicht heeft

that very few of us will ever get to share,

dat maar weinig van ons ooit zullen meemaken,

he wonders and watches as he takes

verwondert hij zich en kijkt hij rond terwijl

his first breaths

hij voor het eerst ademhaalt

and dreams about crawling back home.

en ervan droomt om weer langzaam richting huis te gaan.

So begins life at 57, he says.

Zo begint het leven als je 57 bent, zegt hij.

A toddler has no attitude in its being,

Een peuter heeft geen houding ten opzichte van zijn leven,

but a man insists on his world every day.

maar een man eist zijn wereld elke dag op.

Few of us will ever have to face physical limitations

Niet veel mensen zullen ooit de fysieke beperkingen meemaken

to the degree that my father has,

zoals mijn vader ze heeft meegemaakt,

but we will all have moments of paralysis

maar we zullen allemaal momenten van verlamming tegenkomen

in our lives.

tijdens ons leven.

I know I frequently confront walls

Ik weet dat ik vaak over muren heen wil

that feel completely unscalable,

die eigenlijk onoverkomelijk lijken,

but my father insists

maar mijn vader hamert erop

that there are no dead ends.

dat er geen doodlopende einden zijn.

Instead, he invites me into his space of co-healing

In plaats daarvan nodigt hij me uit in zijn ruimte van gezamenlijke genezing,

to give the very best of myself, and for him

om het beste van mezelf te geven

to give the very best of himself to me.

en hij het beste van hemzelf aan mij.

Paralysis was an opening for him.

De verlamming was een opening voor hem.

It was an opportunity to emerge,

Het was een kans tevoorschijn te komen,

to rekindle life force,

zijn levenskracht weer op te wekken

to sit still long enough with himself

en lang genoeg stil te zitten met zichzelf

so as to fall in love with the full continuum

om verliefd te kunnen worden op het volledige continuum

of creation.

van de schepping.

Today, my father is no longer locked in.

Vandaag de dag is mijn vader niet meer gevangen.

He moves his neck with ease,

Hij beweegt zijn nek zonder moeite,

has had his feeding peg removed,

zijn voedingsinfuus is verwijderd,

breathes with his own lungs,

hij ademt met zijn eigen longen,

speaks slowly with his own quiet voice,

hij spreekt langzaam met zijn zachte stem

and works every day

en doet elke dag hard zijn best

to gain more movement in his paralyzed body.

om zijn verlamde lichaam meer te kunnen bewegen.

But the work will never be finished.

Het proces zal echter nooit eindigen.

As he says, "I'm living in a broken world,

Zoals hij zegt: "Ik leef in een kapotte wereld

and there is holy work to do."

en er is heilig werk aan de winkel."

Thank you.

Dankjewel.

(Applaus)

(Applause)