Kitra Cahana: My father, locked in his body but soaring free

Translator: Nga Vu Reviewer: Ngoc Nguyen

I know a man who soars above the city every night.

Tôi biết một người đàn ông hàng đêm chao lượn trên thành phố.

In his dreams, he twirls and swirls

Trong những giấc mơ của mình, ông xoay người

with his toes kissing the Earth.

đầu ngón chân khẽ chạm mặt đất.

Everything has motion, he claims,

Ông khẳng định mọi thứ đều chuyển động,

even a body as paralyzed as his own.

kể cả với một cơ thể bị liệt như của chính ông ấy.

This man is my father.

Người đàn ông ấy là cha tôi.

Three years ago, when I found out

Ba năm trước, khi tôi phát hiện ra

that my father had suffered a severe stroke

rằng cha tôi đã trải qua một cơn đột quỵ não

in his brain stem,

vô cùng nguy hiểm

I walked into his room in the ICU

Tôi bước vào phòng ông ấy ở khu ICU

at the Montreal Neurological Institute

ở viện thần kinh học Montreal

and found him lying deathly still,

và thấy ông ấy nằm bất động,

tethered to a breathing machine.

được nối với một máy thở.

Paralysis had closed over his body slowly,

Chứng liệt đã từ từ ăn mòn cơ thể ông ấy

beginning in his toes, then legs,

bắt đầu ở ngón chân, sau đó là chân,

torso, fingers and arms.

thân trên, ngón tay và cánh tay.

It made its way up his neck,

rồi lan dần đến cổ ông ấy

cutting off his ability to breathe,

làm hạn chế khả năng thở của ông ấy

and stopped just beneath the eyes.

và chỉ dừng lại phía dưới con mắt.

He never lost consciousness.

Ông ấy chưa bao giờ mất ý thức.

Rather, he watched from within

Đúng hơn là, ông ấy dõi theo mọi vật từ bên trong

as his body shut down,

khi cơ thể ông ấy ngừng hoạt động

limb by limb,

từng chi

muscle by muscle.

từng cơ

In that ICU room, I walked up to my father's body,

Trong phòng ICU, tôi đến bên cơ thể ông ấy

and with a quivering voice and through tears,

với một giọng run run và đầy nước mắt

I began reciting the alphabet.

Tôi bắt đầu đọc bảng chữ cái

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C, D, E, F, G,

H, I, J, K.

H, I, J, K,

At K, he blinked his eyes.

Đến K, ông ấy đã nhấp nháy mắt.

I began again.

Tôi bắt đầu lại

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C, D, E, F, G,

H, I.

H, I.

He blinked again at the letter I,

Ông ấy nháy mắt lần nữa ở chữ cái I,

then at T, then at R, and A:

sau đó ở T, rồi R, và A.

Kitra.

Kitra

He said "Kitra, my beauty, don't cry.

Ông ấy nói "Kitra, con gái xinh đẹp của ta, đừng khóc.

This is a blessing."

Đây là một phúc lành."

There was no audible voice, but my father

Dù không có giọng nói rõ ràng, nhưng cha tôi

called out my name powerfully.

đã gọi tên tôi đầy mạnh mẽ

Just 72 hours after his stroke,

Chỉ 72 giờ sau cơn đột quỵ,

he had already embraced

ông ấy đã hoàn toàn nắm được

the totality of his condition.

toàn bộ tình cảnh của mình.

Despite his extreme physical state,

Mặc dù tình trạng cơ thể nghiêm trọng

he was completely present with me,

ông ấy đã hoàn toàn hiện diện bên tôi

guiding, nurturing,

hướng dẫn, chăm sóc

and being my father as much

và trở thành cha tôi

if not more than ever before.

như thể chưa bao giờ làm điều đó.

Locked-in syndrome

Bị khóa chặt trong một chứng bệnh

is many people's worst nightmare.

là cơn ác mộng tồi tệ nhất của nhiều người.

In French, it's sometimes called

Ở Pháp, nó được gọi thỉnh thoảng là

"maladie de l'emmuré vivant."

"maladie de l'emmuré vivant."

Literally, "walled-in-alive disease."

Nghĩa là " bệnh sống trong những bức tường"

For many people, perhaps most,

Đối với nhiều người, có lẽ là đa số,

paralysis is an unspeakable horror,

tê liệt là nỗi kinh hoàng không thể diễn tả nổi

but my father's experience

nhưng trải nghiệm của ba tôi,

losing every system of his body

mất đi từng hệ thống của cơ thể ông ấy,

was not an experience of feeling trapped,

không phải là trải nghiệm cảm giác bị mắc bẫy

but rather of turning the psyche inwards,

mà đúng hơn là việc chuyển tâm lý vào trong

dimming down the external chatter,

mở tiếng nói bên ngoài

facing the recesses of his own mind,

đối mặt nơi sâu thẳm trong tâm trí bản thân

and in that place,

và ở nơi đó

falling in love with life and body anew.

yêu cuộc sống và cơ thể theo một cách khác.

As a rabbi and spiritual man

Như một giáo trưởng sống nội tâm

dangling between mind and body, life and death,

đong đưa giữa trí óc và thể xác, cuộc sống và cái chết,

the paralysis opened up a new awareness for him.

chứng liệt đã mở ra một sự nhận thức mới cho ông ấy

He realized he no longer needed to look

Ông ấy nhận ra mình không bao giờ cần phải nhìn

beyond the corporeal world

xa hơn thế giới hữu hình

in order to find the divine.

để tìm thần thánh

"Paradise is in this body.

"Thiên đường ở bên trong cơ thể này.

It's in this world," he said.

Nó ở ngay thế giới này," ông ấy nói.

I slept by my father's side for the first four months,

Tôi ngủ cạnh cha mình trong 4 tháng đầu tiên

tending as much as I could

chăm sóc hết mình

to his every discomfort,

với mọi sự khó chịu của ông ấy

understanding the deep human psychological fear

thấu hiểu nỗi sợ sâu thẳm của con người

of not being able to call out for help.

về việc không thể kêu người khác giúp đỡ.

My mother, sisters, brother and I,

Mẹ tôi, các anh chị em và tôi,

we surrounded him in a cocoon of healing.

chúng tôi bao quanh ông ấy như một cái kén chữa bệnh.

We became his mouthpiece,

Chúng tôi trở thành ống nói của cha

spending hours each day reciting the alphabet

mỗi ngày bỏ ra hàng giờ đọc bảng chữ cái

as he whispered back sermons

khi ông ấy thì thầm bài thuyết pháp

and poetry with blinks of his eye.

và nói với những đôi mắt nhấp nháy

His room, it became our temple of healing.

Căn phòng của ông đã trở thành ngôi đền chữa bệnh.

His bedside became a site for those

Bên cạnh giường của ông trở thành nơi cho những người

seeking advice and spiritual counsel, and through us,

đi tìm lời khuyên và chỉ bảo tinh thần, và qua chúng tôi

my father was able to speak

cha tôi có thể nói

and uplift,

và nâng đỡ,

letter by letter,

từng chữ

blink by blink.

từng cái nháy mắt.

Everything in our world became slow and tender

Mọi thứ trong thế giới của chúng tôi trở nên chậm và mềm yếu

as the din, drama and death of the hospital ward

như sự ồn ào, kịch tính và chết chóc của một khu bệnh viện

faded into the background.

phai mờ hậu cảnh

I want to read to you one of the first things

Tôi muốn đọc cho bạn thứ đầu tiên

that we transcribed in the week following the stroke.

mà chúng tôi chép lại vào tuần lễ sau cú đột quỵ

He composed a letter,

Ông ấy soạn một lá thư

addressing his synagogue congregation,

ghi địa chỉ giáo đường của ông ấy

and ended it with the following lines:

và kết thúc với hàng chữ sau:

"When my nape exploded,

Khi cái gáy của tôi nổ tung,

I entered another dimension:

tôi bước vào một phương diện khác:

inchoate, sub-planetary, protozoan.

vừa bắt đầu, hành tinh thay thế, đơn bào.

Universes are opened and closed continually.

Vũ trụ đóng và mở liên tục

There are many when low,

Có những thứ đi xuống

who stop growing.

khi mà ngừng phát triển

Last week, I was brought so low,

Tuần trước, tâm trạng tôi xuống rất thấp

but I felt the hand of my father around me,

nhưng tôi cảm giác bàn tay của ông ấy ở xung quanh tôi

and my father brought me back."

và cha tôi mang tôi trở lại.

When we weren't his voice,

Khi chúng tôi không phải là giọng nói của ông ấy,

we were his legs and arms.

chúng tôi là chân và tay của ông.

I moved them like I know I would have wanted

Tôi đã di chuyển chúng như tôi biết tôi muốn

my own arms and legs to be moved

tay và chân của tôi được di chuyển

were they still for all the hours of the day.

chúng vẫn thế trong cả ngày

I remember I'd hold his fingers near my face,

Tôi nhớ tôi đã giữ những ngón tay ông ấy gần mặt tôi

bending each joint to keep it soft and limber.

gập từng ngón để giữ chúng mềm mại và linh hoạt

I'd ask him again and again

Tôi hỏi ông ấy hết lần này đến lần khác

to visualize the motion,

để mường tượng sự chuyển động

to watch from within as the finger curled

để xem từ bên trong khi ngón tay cong

and extended, and to move along with it

và duỗi thẳng, và tiến lên với chúng

in his mind.

trong tâm trí ông ấy

Then, one day, from the corner of my eye,

Sau đó, vào 1 ngày, từ khóe mắt tôi

I saw his body slither like a snake,

tôi thấy cơ thể ông ấy trườn như một con rắn

an involuntary spasm passing through the course

một sự co thắt ngẫu nhiên

of his limbs.

ở các chi của ông ấy.

At first, I thought it was my own hallucination,

Lúc đầu, tôi nghĩ đó là ảo giác

having spent so much time tending to this one body,

bỏ quá nhiều thời gian chăm sóc cơ thể ông ấy

so desperate to see anything react on its own.

quá tuyệt vọng để thấy bất kỳ phản ứng nào của ông ấy.

But he told me he felt tingles,

Nhưng ông ấy nói với tôi rằng ông cảm thấy sự nhói lên,

sparks of electricity flickering on and off

lóe lên của năng lượng bập bùng bật và tắt

just beneath the surface of the skin.

ở ngay bên dưới da.

The following week, he began ever so slightly

Những tuần tiếp theo, ông ấy bắt đầu hết sức nhỏ

to show muscle resistance.

để thể hiện sự phản ứng của cơ.

Connections were being made.

Sự kết nối đang được tạo nên.

Body was slowly and gently reawakening,

Cơ thể từ từ tỉnh giấc lại.

limb by limb, muscle by muscle,

từng chi một, từng cơ một

twitch by twitch.

từng cái co rút một.

As a documentary photographer,

Như một nhiếp ảnh gia tài liệu,

I felt the need to photograph

tôi cảm thấy cần phải chụp ảnh

each of his first movements

từng chuyển động đầu tiên của ông ấy

like a mother with her newborn.

như một bà mẹ với đứa con mới sinh.

I photographed him taking his first unaided breath,

Tôi đã chụp ảnh hơi thở đầu tiên không cần ống thở của ông,

the celebratory moment after he showed

khoảnh khắc chúc mừng sau khi ông cho thấy

muscle resistance for the very first time,

sự phản ứng của cơ lần đầu tiên

the new adapted technologies that allowed him

công nghệ thích hợp mới cho phép ông

to gain more and more independence.

giành lấy càng nhiều hơn sự độc lập.

I photographed the care and the love

Tôi đã chụp hình sự quan tâm và tình yêu

that surrounded him.

xung quanh ông ấy.

But my photographs only told the outside story

Nhưng những bức ảnh chỉ kể được phía ngoài câu chuyện

of a man lying in a hospital bed

của một người đàn ông nằm trên giường bệnh

attached to a breathing machine.

dính liền với một máy thở.

I wasn't able to portray his story from within,

Tôi không thể miêu tả câu chuyện của ông ấy từ bên trong

and so I began to search for a new visual language,

và vì thế tôi đã bắt đầu tìm kiếm một ngôn ngữ thị giác mới

one which strived to express the ephemeral quality

thứ mà cố gắng truyền tải chất lượng chóng tàn

of his spiritual experience.

của trải nghiệm tinh thần của ông ấy.

Finally, I want to share with you

Sau cùng, tôi muốn chia sẻ với các bạn

a video from a series that I've been working on

một video từ chuỗi tôi đang làm việc

that tries to express the slow, in-between existence

mà cố gắng thể hiện sự chậm rãi, ở khoảng giữa của sự tồn tại

that my father has experienced.

mà cha tôi đã trả nghiệm.

As he began to regain his ability to breathe,

Khi ông ấy bắt đầu lại lấy khả năng hô hấp

I started recording his thoughts,

tôi bắt đầu ghi chép lại những suy nghĩ của ông ấy,

and so the voice that you hear in this video

và vì thế giọng nói mà bạn nghe trong đoạn video này

is his voice.

là của ông ấy.

(Video) Ronnie Cahana: You have to believe

(Video) Ronnie Cahana: Bạn phải tin

you're paralyzed

bạn bị liệt

to play the part

để là một phần

of a quadriplegic.

của việc bị liệt cả tay chân

I don't.

Tôi không.

In my mind,

Trong tâm trí tôi,

and in my dreams

và trong những giấc mơ

every night

hằng đêm

I Chagall-man float

tôi lơ lửng

over the city

trên thành phố

twirl and swirl

xoay vòng và cuộn

with my toes kissing the floor.

với những ngón chân hôn sàn nhà

I know nothing about the statement

Tôi không biết gì về lời tuyên bố

of man without motion.

của một người đàn ông mà không thể chuyển động

Everything has motion.

Mọi vật có chuyển động

The heart pumps.

Con tim đập

The body heaves.

Cơ thể phập phồng

The mouth moves.

Cái miệng chuyển động

We never stagnate.

Chúng ta chẳng bao giờ đình trệ

Life triumphs up and down.

Cuộc sống chiến thắng lên và xuống.

Kitra Cahana: For most of us,

Kitra Cahana: Phần đông chúng ta

our muscles begin to twitch and move

bắp cơ bắt đầu co và chuyển động

long before we are conscious,

lâu trước cả khi chúng ta biết nhận thức

but my father tells me his privilege

nhưng cha tôi kể tôi đặc ân của ông

is living on the far periphery

là sống xa bên ngoài

of the human experience.

trải nghiệm của nhân loại

Like an astronaut who sees a perspective

Như một nhà du hành vũ trụ thấy viễn cảnh

that very few of us will ever get to share,

mà chỉ một vài người trong chúng ta có thể chia sẻ

he wonders and watches as he takes

Ông ấy ngạc nhiên và quan sát khi ông ấy thở

his first breaths

hơi thở đầu tiên

and dreams about crawling back home.

và mơ về việc lê bước về nhà

So begins life at 57, he says.

Vây là bắt đầu cuộc sống ở tuổi 57, ông ấy nói.

A toddler has no attitude in its being,

Một đứa bé không có thái độ trong bản chất của nó

but a man insists on his world every day.

nhưng một người đàn ông yêu cầu trong thế giới của ông mỗi ngày.

Few of us will ever have to face physical limitations

Một vài chúng ta sẽ chẳng bao giờ đối mặt những giới hạn cơ thể

to the degree that my father has,

ở mức độ mà cha tôi đã đối mặt,

but we will all have moments of paralysis

nhưng tất cả chúng ta sẽ có những khoảnh khắc của việc tê liệt

in our lives.

trong cuộc sống chúng ta.

I know I frequently confront walls

Tôi biết tôi thường xuyên đứng trước những bức tường,

that feel completely unscalable,

cảm thấy hoàn toàn không thể trèo được

but my father insists

nhưng ba tôi khăng khăng

that there are no dead ends.

rằng không có ngõ cụt.

Instead, he invites me into his space of co-healing

Thay đó, ông ấy mời tôi vào không gian của việc hợp tác chữa bệnh

to give the very best of myself, and for him

để cho những phần tốt nhất của tôi, và đối với ông ấy

to give the very best of himself to me.

cho những phần tốt nhất của ông ấy cho tôi

Paralysis was an opening for him.

Tê liệt là một sự mở đầu đối với ông.

It was an opportunity to emerge,

Nó là một cơ hội xuất hiện

to rekindle life force,

để thắp lại ý nghĩa cuộc sống,

to sit still long enough with himself

để ngồi đủ lâu với ông ấy

so as to fall in love with the full continuum

để chìm đắm trong sự liên tục

of creation.

của tạo hóa.

Today, my father is no longer locked in.

Hôm nay, cha tôi không còn bị hãm lại nữa

He moves his neck with ease,

Ông ấy di chuyển cổ dễ dàng

has had his feeding peg removed,

có cảm giác chứng bệnh pen-la-grơ đã được loại bỏ,

breathes with his own lungs,

thở bằng chính phổi của ông ấy,

speaks slowly with his own quiet voice,

nói chậm rãi bằng giọng êm ả,

and works every day

và làm việc mỗi ngày

to gain more movement in his paralyzed body.

để giành lấy nhiều hơn sự chuyển động trong cơ thể liệt của ông

But the work will never be finished.

Nhưng công việc sẽ không bao giờ hoàn thành.

As he says, "I'm living in a broken world,

Như ông ấy nói, " tôi đang sống trong một thế giới tuyệt vọng

and there is holy work to do."

và có những công việc thiêng liêng để làm"

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)