Kitra Cahana: My father, locked in his body but soaring free

Tłumaczenie: Katarzyna Silny Korekta: Rysia Wand

I know a man who soars above the city every night.

Znam człowieka, który co noc szybuje nad miastem.

In his dreams, he twirls and swirls

W snach obraca się i wiruje,

with his toes kissing the Earth.

a palcami nóg całuje Ziemię.

Everything has motion, he claims,

Twierdzi, że wszystko jest w ruchu,

even a body as paralyzed as his own.

nawet jego własne sparaliżowane ciało.

This man is my father.

Ten człowiek to mój ojciec.

Three years ago, when I found out

Trzy lata temu, gdy dowiedziałam się,

that my father had suffered a severe stroke

że mój ojciec miał poważny udar

in his brain stem,

pnia mózgu,

I walked into his room in the ICU

weszłam do jego pokoju na OIOM-ie

at the Montreal Neurological Institute

w Instytucie Neurologicznym w Montrealu

and found him lying deathly still,

i zobaczyłam, jak leży nieruchomo,

tethered to a breathing machine.

podłączony do respiratora.

Paralysis had closed over his body slowly,

Paraliż powoli obezwładniał mu ciało,

beginning in his toes, then legs,

poczynając od palców u stóp, przez nogi,

torso, fingers and arms.

tułów, palce i ramiona.

It made its way up his neck,

Wspiął się po szyi,

cutting off his ability to breathe,

uniemożliwiając oddychanie,

and stopped just beneath the eyes.

i zatrzymał się tuż pod oczami.

He never lost consciousness.

Nigdy nie utracił świadomości.

Rather, he watched from within

Obserwował od środka,

as his body shut down,

jak jego ciało upada,

limb by limb,

kończyna po kończynie,

muscle by muscle.

mięsień po mięśniu.

In that ICU room, I walked up to my father's body,

W pokoju na OIOM-ie podeszłam do ciała ojca

and with a quivering voice and through tears,

i przez łzy, drżącym głosem,

I began reciting the alphabet.

zaczęłam recytować alfabet.

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C, D, E, F, G,

H, I, J, K.

H, I, J, K.

At K, he blinked his eyes.

Na K zamrugał oczami.

I began again.

Zaczęłam od początku.

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C, D, E, F, G,

H, I.

H, I.

He blinked again at the letter I,

Ponownie zamrugał na literze I,

then at T, then at R, and A:

póżniej na T, na R i na A:

Kitra.

Kitra.

He said "Kitra, my beauty, don't cry.

Powiedział: "Kitra, moja piękna, nie płacz.

This is a blessing."

To błogosławieństwo".

There was no audible voice, but my father

Bez użycia głosu

called out my name powerfully.

ojciec z mocą zawołał mnie po imieniu.

Just 72 hours after his stroke,

Zaledwie 72 godziny po udarze

he had already embraced

pogodził się

the totality of his condition.

ze swoim stanem.

Despite his extreme physical state,

Mimo ciężkiego stanu fizycznego

he was completely present with me,

był całkowicie ze mną,

guiding, nurturing,

prowadził mnie, opiekował się mną

and being my father as much

i był takim samym ojcem, jak dawniej,

if not more than ever before.

a może nawet i lepszym.

Locked-in syndrome

Zespół zamknięcia

is many people's worst nightmare.

jest koszmarem wielu ludzi.

In French, it's sometimes called

Po francusku czasami mówi się o nim

"maladie de l'emmuré vivant."

"maladie de l'emmuré vivant".

Literally, "walled-in-alive disease."

Dosłownie znaczy to "choroba zamurowanego żywcem".

For many people, perhaps most,

Prawdopodobnie dla większości ludzi

paralysis is an unspeakable horror,

paraliż jest horrorem nie do opisania,

but my father's experience

ale to, czego doświadczył mój ojciec

losing every system of his body

po utracie wszystkich układów ciała,

was not an experience of feeling trapped,

nie było uczuciem zamknięcia,

but rather of turning the psyche inwards,

ale skierowaniem psyche do środka,

dimming down the external chatter,

przyciszeniem zewnętrznego hałasu,

facing the recesses of his own mind,

stawieniem czoła zakamarkom umysłu,

and in that place,

gdzie na nowo

falling in love with life and body anew.

zakochał się w życiu i w ciele.

As a rabbi and spiritual man

Dla rabina i uduchowionego człowieka,

dangling between mind and body, life and death,

stojącego nad przepaścią między umysłem a ciałem, życiem a śmiercią,

the paralysis opened up a new awareness for him.

paraliż otworzył nowy rodzaj świadomości.

He realized he no longer needed to look

Uświadomił sobie, że aby znaleźć boskość,

beyond the corporeal world

nie musi jej szukać

in order to find the divine.

poza cielesnym światem.

"Paradise is in this body.

Powiedział: "Raj znajduje się w tym ciele.

It's in this world," he said.

W tym świecie".

I slept by my father's side for the first four months,

Przez pierwsze cztery miesiące spałam u boku ojca,

tending as much as I could

próbując dawać ulgę

to his every discomfort,

w każdej dolegliwości,

understanding the deep human psychological fear

poznając głęboki lęk psychologiczny

of not being able to call out for help.

przed niemocą wezwania pomocy.

My mother, sisters, brother and I,

Matka, siostry, bracia oraz ja

we surrounded him in a cocoon of healing.

otoczyliśmy ojca leczniczym kokonem.

We became his mouthpiece,

Staliśmy się jego głosem,

spending hours each day reciting the alphabet

godzinami recytując alfabet,

as he whispered back sermons

podczas gdy on, mrugając oczami,

and poetry with blinks of his eye.

przekazywał nam kazania i wiersze.

His room, it became our temple of healing.

Jego pokój stał się naszą świątynią uzdrowienia.

His bedside became a site for those

Jego wezgłowie stało się miejscem

seeking advice and spiritual counsel, and through us,

dla poszukujących rady i porady duchowej.

my father was able to speak

Poprzez nas ojciec mógł przemówić

and uplift,

i litera po literze,

letter by letter,

mrugnięcie po mrugnięciu,

blink by blink.

podnieść ich na duchu.

Everything in our world became slow and tender

Wszystko w naszym życiu zwolniło i złagodniało

as the din, drama and death of the hospital ward

wraz z tym, jak zgiełk, dramat i śmierć w oddziale szpitalnym

faded into the background.

straciły na sile.

I want to read to you one of the first things

Chcę przeczytać jeden z pierwszych zapisków

that we transcribed in the week following the stroke.

zrobionych tydzień po udarze.

He composed a letter,

Napisał list

addressing his synagogue congregation,

zaadresowany do wiernych z jego synagogi,

and ended it with the following lines:

zakończony słowami:

"When my nape exploded,

"Gdy eksplodował mi kark,

I entered another dimension:

wszedłem w inny wymiar:

inchoate, sub-planetary, protozoan.

nieokreślony, pod-planetarny, pierwotny.

Universes are opened and closed continually.

Wszechświaty wciąż się otwierają i zamykają.

There are many when low,

Wiele przestaje się rozrastać,

who stop growing.

gdy upadają.

Last week, I was brought so low,

W zeszłym tygodniu upadłem nisko,

but I felt the hand of my father around me,

ale poczułem obejmującą mnie dłoń ojca,

and my father brought me back."

który sprowadził mnie do domu".

When we weren't his voice,

Gdy nie byliśmy jego głosem,

we were his legs and arms.

byliśmy jego nogami i rękami.

I moved them like I know I would have wanted

Ruszałam nimi tak, jak sama bym chciała,

my own arms and legs to be moved

by poruszano moimi ramionami i nogami,

were they still for all the hours of the day.

gdyby leżały godzinami nieruchome.

I remember I'd hold his fingers near my face,

Pamiętam, jak trzymałam przy twarzy jego palce

bending each joint to keep it soft and limber.

i zginałam każdy staw, by pozostał sprawny i rozgrzany.

I'd ask him again and again

Wciąż prosiłam go,

to visualize the motion,

by wyobraził sobie ten ruch,

by patrzył ze środka

to watch from within as the finger curled

and extended, and to move along with it

na zginanie i rozginanie palca i by poruszał się wraz z nim,

in his mind.

w umyśle.

Then, one day, from the corner of my eye,

Pewnego dnia dostrzegłam kątem oka,

I saw his body slither like a snake,

że jego ciało wije się jak wąż,

an involuntary spasm passing through the course

jak mimowolny skurcz przebiega

of his limbs.

po jego kończynach.

At first, I thought it was my own hallucination,

Na początku wzięłam to za halucynację

having spent so much time tending to this one body,

spowodowaną zbyt długą opieką nad tym ciałem,

so desperate to see anything react on its own.

desperacją ujrzenia, jak reaguje samo z siebie.

But he told me he felt tingles,

Ale ojciec powiedział mi, że poczuł mrowienie,

sparks of electricity flickering on and off

iskierki prądu migoczące

just beneath the surface of the skin.

tuż pod powierzchnią skóry.

The following week, he began ever so slightly

W następnym tygodniu pojawiło się

to show muscle resistance.

słabe napięcie mięśni.

Connections were being made.

Tworzyły się połączenia.

Body was slowly and gently reawakening,

Ciało budziło się, delikatnie i powoli,

limb by limb, muscle by muscle,

kończyna po kończynie, mięsień po mięśniu,

twitch by twitch.

drgnięcie po drgnięciu.

As a documentary photographer,

Jako fotoreporterka

I felt the need to photograph

poczułam potrzebę sfotografowania

each of his first movements

każdego z jego pierwszych ruchów,

like a mother with her newborn.

jak czyni to matka z noworodkiem.

I photographed him taking his first unaided breath,

Uchwyciłam, jak brał pierwszy samodzielny oddech,

the celebratory moment after he showed

uroczysty moment po tym,

muscle resistance for the very first time,

jak po raz pierwszy pojawiło się napięcie mięśni,

the new adapted technologies that allowed him

nowe techniki asystujące pomogły mu

to gain more and more independence.

zyskać więcej samodzielności.

I photographed the care and the love

Uchwyciłam miłość i opiekę,

that surrounded him.

która go otaczała.

But my photographs only told the outside story

Jednak moje fotografie opowiadają jedynie zewnętrzną historię

of a man lying in a hospital bed

człowieka leżącego w szpitalnym łóżku,

attached to a breathing machine.

podłączonego do respiratora.

I wasn't able to portray his story from within,

Nie mogłam uchwycić jego historii z wewnątrz,

and so I began to search for a new visual language,

więc zaczęłam szukać nowego języka wizualnego,

one which strived to express the ephemeral quality

który by odzwierciedlił efemeryczną naturę

of his spiritual experience.

jego duchowych doznań.

Finally, I want to share with you

Na koniec chciałabym podzielić się z wami

a video from a series that I've been working on

odcinkiem cyklu, nad którym pracuję,

that tries to express the slow, in-between existence

który stara się odzwierciedlić powolny, przejściowy byt,

that my father has experienced.

którego doznał mój ojciec.

As he began to regain his ability to breathe,

Gdy odzyskiwał umiejętność oddychania,

I started recording his thoughts,

zaczęłam nagrywać jego myśli,

and so the voice that you hear in this video

więc głos, który usłyszycie w tym filmie

is his voice.

należy do niego.

(Video) Ronnie Cahana: You have to believe

(Film) Ronnie Cahana: Musisz uwierzyć,

you're paralyzed

że jesteś sparaliżowany,

to play the part

by odegrać rolę

of a quadriplegic.

porażonego pacjenta.

I don't.

Ja w to nie wierzę.

In my mind,

W głowie i w snach

and in my dreams

every night

każdej nocy

I Chagall-man float

wznoszę się nad miastem

over the city

jak na obrazach Chagalla,

twirl and swirl

obracam się i wiruję,

with my toes kissing the floor.

a palcami stóp całuję ziemię.

I know nothing about the statement

Nic nie wiem na temat

of man without motion.

człowieka w bezruchu.

Everything has motion.

Wszystko jest w ruchu.

The heart pumps.

Serce pompuje.

The body heaves.

Ciało się chwieje.

The mouth moves.

Usta się ruszają.

We never stagnate.

Nigdy nie zastygamy w bezruchu.

Life triumphs up and down.

Życie triumfuje i przegrywa.

Kitra Cahana: For most of us,

Kitra Cahana: U większości z nas

our muscles begin to twitch and move

ruch i drganie mięśni zaczyna się

long before we are conscious,

na długo przed początkiem świadomości,

but my father tells me his privilege

ale mój ojciec mówi,

is living on the far periphery

że życie na skraju ludzkiego doświadczenia

of the human experience.

jest jego przywilejem.

Like an astronaut who sees a perspective

Tak jak astronauta widzi perspektywę,

that very few of us will ever get to share,

jakiej niewielu z nas doświadczy,

he wonders and watches as he takes

ojciec rozważa i obserwuje

his first breaths

pierwsze samodzielne oddechy

and dreams about crawling back home.

i śni o powrocie do domu.

So begins life at 57, he says.

"Tak zaczyna się życie w wieku 57 lat" - mówi.

A toddler has no attitude in its being,

Małe dziecko nie myśli nad swoim istnieniem,

but a man insists on his world every day.

ale dorosły czyni to każdego dnia.

Few of us will ever have to face physical limitations

Niewielu z nas będzie stanie przed fizycznymi ograniczeniami,

to the degree that my father has,

jakie dotknęły mojego ojca,

but we will all have moments of paralysis

ale w życiu nas wszystkich

in our lives.

nastąpią momenty paraliżu.

I know I frequently confront walls

Często napotykam ściany,

that feel completely unscalable,

które wydają się nie do pokonania,

but my father insists

ale mój ojciec twierdzi,

that there are no dead ends.

że nie ma sytuacji bez wyjścia.

Instead, he invites me into his space of co-healing

Zaprasza mnie do swojej przestrzeni wspólnego uzdrowienia,

to give the very best of myself, and for him

bym dała z siebie to, co najlepsze,

to give the very best of himself to me.

i by on dał mi to, co najlepsze.

Paralysis was an opening for him.

Paraliż otworzył dla niego nowe drzwi.

It was an opportunity to emerge,

Pozwolił mu ocknąć się,

to rekindle life force,

ponownie naładować siły witalne,

to sit still long enough with himself

spędzić z samym sobą dosyć czasu,

so as to fall in love with the full continuum

by zakochać się

w ciągłości tworzenia.

of creation.

Today, my father is no longer locked in.

Dziś ojciec nie jest już więźniem.

He moves his neck with ease,

Z łatwością porusza szyją,

has had his feeding peg removed,

usunęli mu rurkę do karmienia,

breathes with his own lungs,

oddycha samodzielnie,

speaks slowly with his own quiet voice,

powoli mówi swym spokojnym głosem

and works every day

i każdego dnia pracuje nad tym,

to gain more movement in his paralyzed body.

by zyskać więcej mobilności w sparaliżowanym ciele.

But the work will never be finished.

Ale ta praca nigdy się nie skończy.

As he says, "I'm living in a broken world,

Ojciec mówi: "Żyję w uszkodzonym świecie

and there is holy work to do."

i mam do wykonania boską pracę”.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)