How to make a profit while making a difference | Audrey Choi

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I believe big institutions

ကြီးမားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေဆီမှာ အပြောင်းအလဲ

have unique potential to create change,

ဖန်တီးဖို့ ထူးခြားတဲ့ စွမ်းပကားရှိတာ ယုံကြည်တယ်။

and I believe that we as individuals

ကျွန်မတို့ တစ်ဦးချင်းဆီမှာပါ ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေ

have unique power

သွားတဲ့ လမ်းကြောင်းကို

to influence the direction that those institutions take.

ဩဇာသက်ရောက်ဖို့ ထူးခြားတဲ့ စွမ်းပကားရှိတာကို ယုံကြည်တယ်။

Now, these beliefs did not come naturally to me,

ဒီယုံကြည်မှုတွေ ကျွန်မဆီ အလိုလို ရောက်မလာခဲ့ကြပါ။

because trusting big institutions,

အကြောင်းက အဖွဲ့အစည်းကြီးတွေကို ယုံကြည်ခြင်းဆိုတာ

not really part of my family legacy.

မိသားစု အစဉ်အလာ မဟုတ်ခဲ့လို့ပါ။

My mother escaped North Korea

၁၀ နှစ်သမီးအရွယ်မှာ အမေက မြောက်ကိုရီးယားမှ

when she was 10 years old.

တိမ်ရှောင်ထွက်ပြေးခဲ့တယ်။

To do so, she had to elude every big institution in her life:

ဒီလိုလုပ်ဖို့ သူမဘဝမှာ အဖွဲ့အစည်းကြီး တိုင်းကို ရှောင်တိမ်းခဲ့ရတယ်။

repressive governments, occupying armies

ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်တဲ့ အစိုးရတွေ၊ သိမ်းပိုက်နေတဲ့ စစ်တပ်တွေ၊

and even armed border patrols.

လက်နက်ဆင်ထားတဲ့ နယ်ခြားကင်းတွေတောင်ပါ။

Later, when she decided she wanted to emigrate to the United States,

နောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို အခြေချချင်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ်တဲ့အခါ

she had to defy an entire culture

မိန်းကလေးတွေဟာ ဘယ်တော့မှ အကောင်းဆုံး၊

that said the girls would never be the best and brightest.

အတော်ဆုံးဖြစ်မှာမဟုတ်ဘူး ဆိုတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတစ်ရပ်လုံးကို ဖီဆန်လိုက်ရတယ်။

Only because her name happens to sound like a boy's

ကောင်လေးတစ်ယောက်ရဲ့ နာမည်ပုံပေါက်နေတဲ့ သူမရဲ့ အမည်ဟာ

was she able to finagle her way into the government immigration exam

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကိုလာဖို့ အစိုးရ လူဝင်ခွင့်စာမေးပွဲမှာ လိမ်ညာတာ

to come to the United States.

ဖြစ်သွားနိုင်နေတာကြောင့်ပါ။

Because of her bravery and passion,

သူမရဲ့ ရဲရင့်မှုနဲ့ ထက်သန်မှုကြောင့်

I've had all the opportunities that she never did,

သူမ တစ်ခါမှမရခဲ့တဲ့ အခွင့်အလမ်း အားလုံး ကျွန်မရခဲ့တာက

and that has made my story so different.

ကျွန်မရဲ့ ဇာတ်လမ်းကို အရမ်း ခြားနားသွားစေခဲ့တယ်။

Instead of running away from big institutions,

အဖွဲ့အစည်းကြီးတွေကနေ ပြေးထွက်မယ့်အစား

I've actually run toward them.

၎င်းတို့ဆီ တကယ်ပဲ ပြေးဝင်လိုက်ပါတယ်။

I've had the chance over the course of my career

အလုပ်အကိုင် လမ်းကြောင်းမှာ The Wall Street

to work for The Wall Street Journal,

ဂျာနယ်၊ အိမ်ဖြူတော်မှာ

the White House

အလုပ်လုပ်ခွင့်ရခဲ့ပြီး

and now one of the largest financial institutions in the world,

အခု ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံး ငွေကြေး အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှာ၊

where I lead sustainable investing.

တည်တံ့တဲ့ မြှုပ်နှံခြင်းကို ဦးတည်ပေးတယ်

Now, these institutions are like tankers,

အခု ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေဟာ ဆီသယ်ယာဉ်တွေလိုဖြစ်ပြီး

and working inside of them,

၎င်းတို့အတွင်းမှာ လုပ်ခြင်းက

I've come to appreciate what large wakes they can leave,

သူတို့ထားချန်ထားနိင်တဲ့ ယက်ကြောင်းကြီးတွေကို ကျွန်မ သဘောကျမိပြီး

and I've become convinced

ယုံကြည်မိလာတာက

that the institution of the global capital markets,

ကမ္ဘာအနှံ့ အရင်းစိုက်တဲ့ စျေးကွက်တွေရဲ အဖွဲ့အစည်း၊

the nearly 290 trillion dollars of stocks and bonds in the world,

ကမ္ဘာပေါ်က ဒေါ်လာ ထရီလီယံ ၂၉၀ နီးပါး ရှိတဲ့ စတော့နဲ့ ငွေချေးစာချုပ်တွေဟာ

that that may be one of our most powerful forces

ကျွန်မတို့ တောင်းဆိုရင် ကျွန်မတို့ အလိုရှိသလို သုံးနိုင်တဲ့

for positive social change at our disposal,

အပြုသဘော လူမှုရေး ပြောင်းလဲမှု အတွက် အစွမ်းထက်ဆုံး

if we ask it to be.

အင်အားတစ်ခု ဖြစ်လောက်တာပါ။

Now, I know some of you are thinking,

အခု တစ်ချို့က တွေးနေမိမှာက

global capital markets, positive social change,

ကမ္ဘာအနှံ့ အရင်းရှင် စျေးကွက်တွေ၊ အပြုသဘော လူမှုရေး

not usually in the same sentence or even the same paragraph.

ပြောင်းလဲမှုဟာ စာတစ်ကြောင်း၊ စာတစ်ပိုဒ်ထဲမှာတောင် ရှိနေကျမဟုတ်ဘူး။

I think many people think of the capital markets

အရင်းရှင်စျေးကွက်တွေကို သမုဒ္ဒရာတစ်ခုလိုမျိုး

kind of like an ocean.

လူအများက ထင်ကြတယ် ထင်တယ်။

It's a vast, impersonal, uncaring force of nature

ဒါက ကျယ်ပြန့်ကာ ပုဂ္ဂိုလ်စွဲကင်းပြီး သဘာဝရဲ့ စာနာစိတ်ကင်းတဲ့ အင်အားလေ။

that is not affected by our wishes or desires.

ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ ဆန္ဒ၊ အာသီသတွေနဲ့ မသက်ရောက်ပါဘူး။

So the best that our little savings accounts

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ ငွေစုစာရင်းတွေနဲ့ အငြိမ်းစား

or retirement accounts can do

စာရင်းတွေက အကောင်းဆုံးလုပ်နိုင်တာက

is to try to catch some waves in the good cycles

အလှည့်ကောင်းတွေမှာ လှိုင်းတွေကို ကြိုးစား ဖမ်းယူဖို့

and hope that we don't get inundated in the turbulent ones,

လှိုင်းထန်တာတွေထဲ လွှမ်းမိုး မခံရအောင် မျှော်လင့်ဖို့၊

but certainly our decisions on how to steer our little retirement accounts

ဒါပေမဲ့ သေချာတာက ကိုယ့်အငြိမ်းစား စာရင်းကို ပဲ့ကိုင်ပုံ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေဟာ

don't affect the tides,

ဒီရေတွေကို မသက်ရောက်စေဖို့၊

don't change the shape or size or direction of the waves.

လှိုင်းတွေရဲ့ အရွယ်၊ ပုံစံနဲ့ ဦးတည်ရာကို မပြောင်းဖို့ပါ။

But why is that?

ဒါပေမဲ့ ဘာလို့ ဒါဖြစ်တာလဲ

Because actually, one third of this ocean of capital

အကြောင်းက တကယ်တော့ အရင်းစိုက်မှုရဲ့ ဒီသမုဒ္ဒရာ သုံးပုံတစ်ပုံဟာ

actually belongs to individuals like us,

အမှန်က ကျွန်မတို့လို တသီးပုဂ္ဂလ တွေက ပိုင်တာဖြစ်ပြီး

and most of the rest of the capital markets

ကျန်တဲ့ အရင်းစိုက် စျေးကွက်တွေရဲ့ အများစုဟာ

is controlled by the institutions that get their power and authority

ကျွန်မတို့ဆီက သူတို့ရတဲ့ အင်အား၊ အာဏာနဲ့ အရင်းအနှီးရတဲ့

and their capital from us,

အဖွဲ့အစည်းတွေက ထိန်းချုပ်ထားတာပါ၊

as members, participants, beneficiaries, shareholders or citizens.

အဖွဲ့ဝင်တွေ၊ ပါဝင်သူတွေ၊ အကျိုးခံစားသူတွေ၊ အစုရှင်တွေ၊ နိုင်ငံသားတွေ အဖြစ်ပေါ့။

So if we are the ultimate owners of the capital markets,

ဒီတော့ အရင်းစိုက် စျေးကွက်တွေရဲ့ မူလပိုင်ရှင်တွေဆိုရင်

why aren't we able to make our voices heard?

ဘာလို့ ကျွန်မတို့ မဖွင့်ဟနိုင်ရတာလဲ။

Why can't we make some waves?

ဘာလို့ လှိုင်းတွေ မလုပ်နိုင်တာလဲ

So let me ask you a different question:

ဒီတော့ ဒါကို နောက်တမျိုး မေးပါရစေ၊

did any of you buy fair trade coffee

ရှင်တို့တစ်ဦဦး နောက်ဆုံး ကုန်ပဒေသာတိုက် (သို့)

the last time you were at a supermarket or at Starbucks?

Starbucks ရောက်စဉ်က မျှတတဲ့ ကုန်သွယ်မှု ကော်ဖီ ဝယ်ခဲ့လား

OK. Do any of you go to the restaurant

အိုကေ၊ ရှင်တို့ စားသောက်ဆိုင်သွားပြီး

and order the sustainably farmed trout

ကိုယ်တကယ်ပဲ လိုချင်တဲ့ မီဆိုသုတ်ထားတဲ့

instead of the miso-glazed Chilean sea bass

ချီလီ ကကတစ်အစား ကြာရှည်ခံ

that you really wish you could have?

ထရောက် မွေးမြူရေးငါးကို ဝယ်လား။

Do any of you drive hybrid cars or even electric cars?

ရှင်တို့ ဟိုက်ဘရစ် ကား (သို့) လျှပ်စစ် ကားတောင် မောင်းလား။

So why do we do these things?

ဒါဆို ဘာလို့ ဒါတွေလုပ်ကြတာလဲ။

Right? One electric car doesn't amount to much in a fleet of 1.2 billion

ဟုတ်လား၊ လျှပ်စစ်ကားတစ်စီးဟာ ၁.၂ ဘီလီယံ လောင်ကျွမ်း အင်ဂျင်

combustion engine vehicles.

ယာဉ်စုထဲမှာ ဘာမှမရှိသလောက်ပါ။

One fish is just one fish in the sea.

ငါးတစ်ကောင်ဟာ ပင်လယ်မှာ ငါးတစ်ကောင်ပါ။

And one cup of coffee

ကော်ဖီ တစ်ခွက်ဟာ

doesn't amount to a hill of beans in this crazy world.

ဆန်းပြားတဲ့ ကမ္ဘာက ပဲတောင့် တောင်ကုန်းလောက် မများဘူး။

But we do these things because we believe they matter,

ဒါပေမဲ့ ဒါတွေ အရေးပါတယ်လို့ ထင်တာကြောင့် လုပ်ကြတယ်၊

that our actions add up,

လုပ်ရပ်တွေ ထပ်ပေါင်း၊

that our choices might influence others

ရွေးချယ်မှုတွေက သူများကို သက်ရောက်နိုင်

and collectively, what an impact we can have.

စုပေါင်းလိုက်ရင် သက်ရောက်မှု တစ်ခု ရနိုင်တယ်။

So, in my bag I have a coffee mug that I bought a couple of years ago.

ဒီတော့ အိတ်ထဲမှာ တစ်နှစ်၊ နှစ်နှစ်လောက်က ဝယ်ခဲ့တဲ့ ကော်ဖီခွက်တစ်ခွက်၊

It's a reusable mug. It has all these things printed on it.

ပြန်သုံးလို့ရတဲ့ ခွက်ပါ၊ ဒါတွေအားလုံးကို ရိုက်နှိပ်ထားတယ်။

Look at some of the things that are on it, that it says.

ဒီပေါ်မှာရှိတဲ့ တစ်ချို့ဟာတွေကိုကြည့်ပါ၊ ပြောတာက

"This one cup can be used again and again."

"ဒီတစ်ခွက်ကို အထပ်ထပ် ပြန်သုံးနိုင်တယ်။"

"This one cup may inspire others to use one too."

"ဒီတစ်ခွက်က အခြားသူတွေ တစ်ခွက် သုံးဖို့လည်း စေ့ဆော်ပေးတယ်။"

"This one cup helps save the planet."

"ဒီတစ်ခွက်က ကမ္ဘာကို ကယ်ဖို့ကူညီပေးတယ်။"

I had no idea this plastic cup was so powerful.

ပလပ်စတစ်ခွက်က အဲလောက်စွမ်းမှန်း မသိခဲ့ဘူး။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So why do we think that our choice

ဒီတော့ ပြန်သုံးရနိုင်တဲ့ ခွက်ထဲက

of a four dollar shade-grown fair trade artisanal cup of coffee

လေးဒေါ်လာတန် အရိပ်မှာစိုက်တဲ့ မျှတတဲ့ ကုန်သွယ်မှု လက်မှုပညာ ကော်ဖီတစ်ခွက်ရဲ့

in a reusable mug matters,

ရွေးချယ်မှုကို ဘာလို့ အရေးပါတယ်လို့ထင်ပေမဲ့

but what we do with 4,000 dollars in our investment account

IRA အတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု စာရင်းထဲက

for our IRA doesn't?

ဒေါ်လာ ၄၀၀၀ကျတော့ မဖြစ်တာလဲ။

Why can't we tell the supermarket and the capital markets

ဘာကြောင့် ကုန်ပဒေသာဆိုင်နဲ့ အရင်းစိုက် စျေးကွက်တွေကို

that we care,

ကိုယ် ဂရုစိုက်တဲ့ မျှတတဲ့

that we care about fair labor standards,

လုပ်အား အဆင့်အတန်းတွေ၊ တည်တံ့တဲ့

that we care about sustainable production methods

ထုတ်လုပ်နည်းတွေနဲ့ ကျန်းမာတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေ

and about healthy communities?

​​အကြောင်း မပြောနိုင်ရတာလဲ။

Why aren't we voting with our investment dollars,

နို့ကော်ဖီနဲ့ ဆန္ဒပြုမှာဖြစ်ပေမဲ့ ဘာလို့ ရင်းနှီးငွေ

but we would vote with our lattes?

ဒေါ်လာတွေနဲ့ ဆန္ဒပြုမနေကြတာလဲ။

So I think it has something to do with the myths,

ဒီယုံမှားခြင်းတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး တစ်ခုခုလုပ်စရာရှိတယ် ထင်တယ်။

the fables that we all carry around in our collective consciousness.

ကျွန်မတို့ စုပေါင်း အသိစိတ်ထဲကို ဆောင်ယူနေတဲ့ ဒဏ္ဍာရီတွေပေါ့။

Do you remember the Grimm's fairy tale about the magic porridge pot?

ဂရင်းရဲ့ မှော်ယာဂုအိုး အကြောင်း ပုံပြင်ကိုမှတ်မိကြလား။

If you said to the pot, "Boil, little pot, boil,"

"အိုးလေးရေ၊ ကျိုလိုက်၊ ကျိုလိုက်" လို့ပြောရင်၊

it would fill up with sweet porridge.

ယာဂုချိုတွေနဲ့ ပြည့်လာလိမ့်မယ်။

And if you said, "Stop, little pot, stop,"

"အိုးလေးရေ ရပ်လိုက်၊ ရပ်လိုက်" လို့ပြောရင်

it would stop.

ရပ်သွားလိမ့်မယ်။

But if you got the words wrong, it wouldn't listen,

ဒါပေမဲ့ စကားပြောမှားသွားရင်တော့

and things could go terribly awry.

အလွန်ကို ဖရိုဖရဲ ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။

So I think when it comes to markets,

ဒီတော့ တွေးမိတာက စျေးကွက်တွေကျတော့

we have a little bit of a similar fable in our heads.

ခေါင်းတွေထဲမှာ နည်းနည်းဆင်တဲ့ ပုံပြင်တစ်ပုဒ် ရှိတယ်။

We believe that the markets is this magic pot

စျေးကွက်တွေဟာ အမိန့်တစ်ခုပဲ နာခံတဲ့

that obeys only one command:

မှော်အိုးလို့ ကျွန်မတို့ ယုံကြတယ်၊

make more money.

ပိုက်ဆံပိုရှာဖို့ပါ။

Only those words said exactly that way

ပြောလိုက်တဲ့ ဒီစကားလုံးတွေကပဲ အိုးကို ရွှေတွေနဲ့ ပြည့်အောင်

will make the pot fill up with gold.

တစ်သွေတည်း လုပ်ပေးလိမ့်မယ်။

Add in some extra words like "protect the environment,"

"ပတ်ဝန်းကျင်ကို ကာကွယ်"လိုမျိုး အပိုစကားလုံးတွေ ထည့်လိုက်ရင်

the spell might not work.

မန္တာန်က မစွမ်းလောက်တော့ဘူး။

Put in the wrong words like "promote social justice,"

"လူမှုရေး တရားမျှတမှု တိုးမြှင့်"လို စာလုံးမှားတွေထည့်ရင်

and you might see your gold coins shrink

ရွှေဒင်္ဂါးတွေ ကျုံ့သွားတာ မြင်ရလောက်တယ်။

or even vanish entirely, according to this fable.

(သို့) ပုံပြင်အတိုင်း လုံးဝတောင် ပျောက်သွားနိုင်တယ်။

So we asked people, what do you really think?

ဒါနဲ့ လူတွေကို မေးခဲ့တယ်။ ဘယ်လိုထင်လဲပေါ့။

And we actually went out and polled a thousand individual investors,

တကယ် အပြင်ကိုထွက်ပြီး တသီးပုဂ္ဂလ ရင်းနှီးမြှပ်နှံသူတွေကို စစ်တမ်းကောက်တော့

and we found something fascinating.

စိတ်ဝင်စားစရာ တစ်ခု တွေ့လိုက်တယ်။

Overwhelmingly,

ထူးထူးကဲကဲပဲ

people wanted to add those extra words into the formula.

လူတွေဟာ ပုံသေနည်းမှာ ဒီအပို စကားလုံးတွေ ထည့်ချင်ကြတယ်လေ။

71 percent of people said yes,

၇၁% က ဟုတ်တယ်တဲ့။

they were interested in sustainable investing,

သူတို့ဟာ တည်တံ့တဲ့ မြှုပ်နှံခြင်းကို စိတ်ဝင်စားတယ်၊

which we define as taking the best in class investment process

ဒါကို အစဉ်အလာ ကိုယ်သိပြီးသား အတန်းစဉ် မြှုပ်နှံမှု ဖြစ်စဉ်က

that you already have traditionally

အကောင်းဆုံးကို ယူခြင်းလို့ သတ်မှတ်ကာ

and adding in the extra information you get

ပတ်ဝန်းကျင်၊ လူထုနဲ့ အုပ်ချုပ်ပုံ အကြောင်း

when you think about the environment and society and good governance.

တွေးတဲ့အခါ ကိုယ်ရတဲ့ အပို အချက်အလက်ထည့်ခြင်းပါ။

71 percent wanted that.

၇၁% က လုပ်ချင်ကြတယ်။

72 percent said that they believe that companies who did that

၇၂% ပြောတာက ဒါလုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေဟာ

would actually do better financially.

ဘဏ္ဍာရေးအရ ပိုကောင်းအောင် လုပ်မယ်တဲ့။

So people really do believe that you can do well by doing good.

ဒါနဲ့ ကောင်းမွန်စွာလုပ်ခြင်းနဲ့ ကောင်းကောင်း လုပ်နိုင်တာကို လူတွေ တကယ်ယုံတယ်။

But here was the weird thing:

ဒါပေမဲ့ ဆန်းတာတစ်ခုရှိတယ်။

54 percent of the people

၅၄% သော လူတွေပြောနေသေးတာက

still said if they put their money in those kinds of stocks,

ကိုယ့်ငွေကို ဒီလိုစတော့တွေမှာ ထည့်ရင်

they thought that they would make less money.

သူတို့ ဝင်ငွေလျော့မယ်လို့ ထင်ကြတယ်။

So is it true?

ဒါဆို အဲဒါမှန်လား။

Do you get less sweet porridge if you invest in shade-grown coffee

အရိပ်မှာစိုက်တဲ့ ကော်ဖီကို သောက်တာ အစား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရင် ယာဂုချိုတွေ

instead of drinking it?

အရနည်းသွားလား။

Well, you know, the investors in companies like Burt's Bees

သိတဲ့အတိုင်း ကုမ္ပဏီတွေက မြှုပ်နှံသူ တွေဟာ Burt's Bees ကိုကြိုက်တယ်

or Ben & Jerry's wouldn't say so.

Ben & Jerry's ဆို အဲလို မဟုတ်တော့ဘူး။

Right? Both of those started out as small, socially conscious companies

ဟုတ်လား၊ နှစ်ခုစလုံးဟာ လူမှုရေးပိုင်း နိုးကြားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေလေးအဖြစ်နဲ့ စခဲ့ပြီး

that ended up becoming so popular with consumers

စားသုံးသူတွေနဲ့ လူကြိုက် များလွန်းလို့ နောက်ဆုံး

that the giants Unilever and Clorox bought them

ကျော်ကြားတဲ့ Unilever နဲ့ Clorox တို့က ၎င်းတို့ကို

for hundreds of millions of dollars

တစ်ခုစီကို ဒေါ်လာ သန်းရာချီနဲ့

each.

ဝယ်လိုက်တယ်။

But here's the important thing.

ဒါပေမဲ့ အရးကြီးတာက ဒီမှာပါ။

Those corporations realized

ဒီလုပ်ငန်းကြီးတွေ နားလည်တာက

that if they wanted to protect the value of their investments,

သူတို့ရဲ့ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှု တန်ဖိုးကို ကာကွယ်ချင်ရင်

they had to preserve that socially conscious mission.

လူမှုရေး နိုးကြားတဲ့ တာဝန်ကို ထိန်းဖိုလိုတာကိုပါ။

If they didn't keep adding in those extra words

ပတ်ဝန်းကျင် သဟဇာတနဲ့ လူမှုရေး နိူးကြားမှု

of environmentally friendly and socially conscious,

အဲဒီစကားလုံးတွေ ဆက်ဖြည့်မနေဘူးဆိုရင်၊

those brands wouldn't make more money.

ဒီတံဆိပ်တွေက ငွေ ပိုရှာပေးမှာ မဟုတ်ဘူး။

But maybe this is just the exception the proves the rule, right?

ဒါပေမဲ့ ဒါက စည်းမျဉ်းကို သက်သေ ပြုတဲ့ ခြွင်းချက်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

The serious companies that fund our economy

ဒီအလေးအနက်ထားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေက ကျွန်မတို့စီးပွားရေးနဲ့

and that fund our retirements and that really make the world go round,

အငြိမ်းစားယူတာတွေ ငွေကြေးထောက်ပံ့ ပေးပြီး ဒါက ကမ္ဘာကို လည်စေတာပါ၊

they need to stick to making more money.

ငွေပိုရှာခြင်းကို သူတို့ စွဲမြဲဖို့လိုတာပေါ့။

So, Harvard Business School actually researched this,

ဒီတော့ Harvard Business School က ဒါကို သုသေသနပြုခဲ့ပြီး

and they found something fascinating.

စိတ်ဝင်စားစရာတစ်ခု တွေ့ရှိလိုက်တယ်။

If you had invested a dollar 20 years ago

လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၂၀ က တစ်ဒေါ်လာကို ငွေရှာဖို့အတွက်ပဲ

in a portfolio of companies

သုံးလတစ်ပတ် ကျဉ်းမြောင်းစွာ

that focused narrowly on making more money

အာရုံစိုက်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေရဲ့ရင်းနှီးမှု

quarter by quarter,

အစုစုမှာ ရင်းနှီးခဲ့ရင်

that one dollar

ဒီတစ်ဒေါ်လာဟာ

would have grown to 14 dollars and 46 cents.

၁၄.၄၅ ဒေါ်လာအဖြစ် တိုးသွားလိမ့်မယ်။

That's not bad until you consider

ဒီအစား ဒီဒေါ်လာကိုပဲ

that if instead you'd invested that same dollar

လုပ်ငန်းတိုးတက်ဖို့နဲ့ အရေးပါဆုံး

in a portfolio of companies

ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ၊ လူမှုရေး

that focused on growing their business

ပြဿနာတွေမှာ အာရုံစိုက်တဲ့

and on the most important environmental and social issues,

ကုမ္ပဏီတွေရဲ့ ရင်းနှီးမှုအစုစုမှာ

that one dollar would have grown

ရင်းလိုက်ရင် ဒီဒေါ်လာဟာ ၂၈.၃၆ အထိ

to 28 dollars and 36 cents.

ယာဂုချိုထက် နှစ်ဆ ပိုတိုးပွားလိမ့်မယ်လို့

almost twice as much sweet porridge.

မတွေးမိမချင်းတော့ မဆိုးဘူးပေါ့။

Now, let's be clear, they didn't make that outperformance

ကဲ ရှင်းရအောင်၊ ရည်မွန်ပုံရတဲ့ အဖွဲ့သားနိုင်ငံသားလို လူကို

by giving away money to seem like a nice corporate citizen.

ငွေတွေပေးလိုက်တာကနေ သူတို့ သာအောင်လုပ်ခဲ့တာမဟုတ်ပါဘူး။

They did it by focusing on the things that matter to their business,

သူတို့လုပ်ခဲ့တာက လုပ်ငန်းအတွက် အရေးပါတာတွေကို အာရုံစိုက်ခြင်းနဲ့ပါ။

like wasting less energy and water

ဥပမာ ထုတ်လုပ်ရေး လုပငန်းစဉ်မှာ

in their manufacturing processes;

စွမ်းအင်အဖြုန်းနည်းအောင်လုပ်တာ၊

like making sure the CEO contracts had the CEOs incentivized

CEO စာချုပ်တွေဟာ CEO တွေကို ကုမ္ပဏီနဲ့ သူတို့ ထမ်းဆောင်တဲ့ လူစုတွေရဲ့

for the long-term results of the company and the communities they served,

ရေရှည် ရလဒ်တွေအတွက် မက်လုံးပေးခိုင်းတာ သေချာစေဖို့၊

not just quarterly results;

သုံးလပတ် ရလဒ် (သို့)

or building a first class culture

ဝန်ထမ်း သစ္စာရှိမှု၊ ထိန်းထားမှု၊ ထုတ်လုပ်မှု

that would have higher employee loyalty,

မြင့်မားတဲ့ ပထမတန်းစား ယဉ်ကျေးမှု

retention and productivity.

တည်ဆောက်တာတင် မဟုတ်ပါဘူး။

Now, Harvard's not alone.

အခု Harvard တင်မဟုတ်ပါဘူး၊

Oxford also did a research study where they examined 120 different studies

Oxford ကပါ သုသေသန လုပ်ခဲ့ပြီး အဲဒီမှာ သူတို့ဟာ တည်တံမှုနဲ့ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ

looking at the effect of sustainability and economic results,

ရလဒ်တွေကို ကြည့်တဲ့ လေ့လာမှု ၁၂၀ ကို စစ်ဆေးခဲ့ပြီး

and they found time and time and time again

အထပ်ထပ်တွေ့ရတာက

that the companies that cared about these kinds of important things

ဒီလိုမျိုး အရေးပါတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေကို ဂရုစိုက်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေဟာ တကယ်ကိုပဲ

actually had better operational efficiency,

လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုဆိုင်ရာ ပိုထိရောက်မှု၊

lower cost of capital

အရင်း ကုန်ကျစရိတ် ပို နည်းကာ

and better performance in their stock price.

စတော့ စျေးနှုန်းက စွမ်းဆောင်မှု ပိုကောင်းတာပါ။

And then there's Al Gore.

ဒီနောက် Al Gore ရှိပါတယ်။

So 20 years ago, when I worked for Al Gore in the White House,

လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၂၀ က၊ အိမ်ဖြူတော်မှာ Al Gore အတွက် အလုပ်

he was one of the early pioneers pleading with businesses and governments

လုပ်သူက လုပ်ငန်းတွေနဲ့ အစိုးရတွေနဲ့အတူ ရာသီဥတုအပြောင်းအလဲရဲ့ စိန်ခေါ်မှု

to pay attention to the challenges of climate change.

တွေကို ဂရုပြုဖို့ ပန်ကြားတဲ့ ရှေ့ဆောင်တစ်ဦးပါ။

Post-White House, he opened an investment firm called Generation,

အိမ်ဖြူတော်အလွန်မှာ Generation ဆိုတဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု

where he baked environmental sustainability and other things

ကုမ္ပဏီဖွင့်ပြီး ရင်နှီးမှု လုပ်ငန်းစဉ် ဗဟိုတည့်တည့်ကို ပတ်ဝန်းကျင်

right into the core investment process.

တည်တံမှုနဲ့ အခြားအရာတွေကို စခဲ့တယ်။

And at the time there was a good bit of skepticism about his views.

အဲဒီအချိန်က သူ့အမြင်တွေအပေါ် သံသယ ရှိတာတွေ တော်တော်များများရှိခဲ့တယ်။

Ten years later, his track record is one more proof point

ဆယ်နှစ်အကြာမှာ သူ့လမ်းကြောင်းမှတ်တမ်းက မှန်ကန်၊တည်တံတဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နံခြင်းက

that sustainable investing done right can be sound investing.

စိတ်ဝင်စားစရာကောင်ပုံရတဲ့ သက်သေပြချက် နောက်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့တယ်။

Far from making less sweet porridge

ယာဂုချို အရနည်းသွားတယ်ဆိုတာနဲ့ တခြားစီ၊

because he added sustainability into the mix,

သူက အရောထဲကို တည်တံ့မှု ပေါင်းထည့်လိုက်တော့

he actually significantly outperformed the benchmark.

တကယ်ပဲ စံအမှတ်ထက် သိသာစွာ သာသွားတယ်။

Now, sustainable investing,

​တည်တံ့တဲ့ ရင်းနှီးမြှပ်နှံခြင်း

the good news is it doesn't require a magic spell

သတင်းကောင်းက ဒါက မှော်မန္တာန် မလိုဘူး၊

and it doesn't require some investment secret,

ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှု လျှို့ဝှက်ချက် မလိုဘူး၊

and it's not just for the elite.

လူ့မလိုင်တွေအတွက်ပဲ မဟုတ်ဘူး။

It is not just about private equity for billionaires.

ဘီလီယံနာတွေအတွက်ပဲ သီသန့်ရှယ်ရာတန်ဖိုး မဟုတ်ဘူး။

It's not just groovy-sounding investments like clean technology

ခေတ်ဆန်ပုံရတဲ့ မြှုပ်နှံမှု မဟုတ်ဘူး၊။ သန့်ရှင်းတဲ့ နည်းပညာ

or microfinance in emerging markets

ပေါ်ဆဲ စျေးကွက်တွေထဲက အသေးစား

or artisanal bakeries in Brooklyn.

ငွေကြေး၊ Broooklyn လက်မှု မုန့်ဆိုင်တွေလိုပေါ့

It's about stocks and bonds and Fortune 500 companies.

ဒါက စတော့တွေ၊ ငွေချေးစာချုပ်တွေနဲ့ Fortune 500 ကုမ္ပဏီတွေပါ။

It's about mutual funds.

ဒါက အပြန်အလှန် ဘဏ္ဍာငွေပါ

It's about all the things

ဒါက ဒီနေ့ စျေးကွက်ထဲမှာ

we already see in the market today.

တွေ့ပြီးသား အရာအားလုံးပါ။

So here's why I'm convinced

ဒီတော့ ဒီမှာ ကျွန်မ အခိုင်အမာယုံကြည်မိတာက

that we collectively have the power

ကျွန်မတို့မှာ ပုံမှန် အသစ်ဖြစ်တဲ့ တည်တံ့တဲ့

to make sustainable investing the new normal.

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဖန်တီးဖို့ စုပေါင်း စွမ်းအားရှိတယ်။

First, the proof points are coming out all the time

ပထမက မှန်ကန် တည်တံ့တဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းဆိုတဲ့

that sustainable investing done right,

သက်သေခံအချက်တွေ တစ်ချိန်လုံးထွက်လာနေပါတယ်။

preserving all the same good principles of investing,

အစဉ်အလာ နယ်ပယ်က ရင်းနှီးမြှပ်နှံ ခြင်းရဲ့ တူညီတဲ့ မူဝါဒကောင်းတွေကို

the traditional sphere, can pay.

ထိန်းသိမ်းခြင်းဟာ ပေးချေနိုင်တာပါ။

It makes sense.

ဒါဟာ အဓိပ္ပါယ်ရှိပါတယ်။

Secondly,

ဒုတိယအနေနဲ့

the biggest obstacle standing in our way

ကျွန်မတို့လမ်းမှာ ရှိနေတဲ့ အကြီးဆုံး ခလုတ်ဟာ

may actually just be in our heads.

တကယ်က ခေါင်းထဲမှာသာ ရှိနိုင်တာပါ။

We just need to let go of that myth

စွန့်လွှတ်ဖို့ လိုတဲ့ယုံမှားမှုက

that if you add your values into your investment thinking,

ကိုယ့်ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှု အတွေးထဲကို တန်ဖိုးတွေ ဖြည့်လိုက်ရင်

that you get less sweet porridge.

ယာဂုချိုတွေ အရနည်းတယ်ဆိုတာပါပဲ။

And once you get rid of the fable,

ယုံတမ်းစကားကို ဖယ်ရှားလိုက်တာနဲ့

you can actually start appreciating those facts we've been talking about.

ကျွန်မတို့ ပြောနေတဲ့ အချက်တွေကို တကယ် စတင် အသိအမှတ်ပြုလာနိုင်ပါတယ်။

And third, the future is already here.

တတိယက အနာဂတ်ဟာ ဒီမှာ ရှိနှင့်ပါပြီ။

Sustainable investment today is a 20 trillion dollar market

ယနေ့ တည်တံ့တဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဟာ ဒေါ်လာ ထရီလီယံ ၂၀

and it's the fastest-growing segment of the investment industry.

စျေးကွက်ဖြစ်ပြီး အမေရိကမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လုပ်ငန်းရဲ့

In the United States, it has grown enormously, as you can see.

အမြန်ဆုံးတိုးပွားနေတဲ့ အပိုင်းပါ။

It now represents one out of every six dollars

အခုအခါမှာ အမေရိကမှာ အတတ်ပညာပိုင်း စီမံမှုအောက်က

under professional management in the United States.

ခြောက်ဒေါ်လာတိုင်းမှာ တစ်ဒေါ်လာ ကိုယ်စားပြုပါတယ်။

So what are we waiting for?

ဒီတော့ ဘာကို စောင့်နေမှာလဲ။

For me, it goes back to the inspiration that I received from my mother.

ကျွန်မအတွက်တော့ အမေ့ဆီက ရခဲ့တဲ့ စေ့ဆော်မှုဆီ ပြန်သွားပါတယ်။

She knew that she wanted a life

သူမကိုယ်ပိုင်ရွေးချယ်မှုတွေ

where she would have the freedom to make her own choices

လုပ်ဖို့ လွတ်လပ်မှုရှိပြီး ရင်ဖွင့်ကာ သူမရဲ့ကိုယ်ပိုင်

and to have her voice heard and write her own story.

ဇာတ်လမ်းကို ရေးလို့ရမယ့်နေရာမှာ ရှင်သန်ချင်တာ သူမသိခဲ့တယ်။

She was passionate about that goal

သူမဟာ ရည်မှန်းချက်အတွက် စိတ်ထက်သန်ပြီး

and she was clear that she would let no army, no obstacle,

သူမရဲ့လမ်းမှာ ဘယ်စစ်တပ်၊ ဘယ်အတားအဆီး၊ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းမှ

no big institution stand in her way.

ရှိခွင့်မပြုဘူးလို့ ပြတ်သားခဲ့သူပါ။

She made it to the States,

အမေရိကကို ရောက်ခဲ့ပြီး

and she became a teacher,

ကျောင်းဆရာမ၊ ဆုရ စာရေးဆရာမနဲ့

an award-winning author

မိခင်တစ်ဦး

and a mother,

ဖြစ်လာခဲ့ကာ

and ended up sending her daughters to Harvard.

သူ့မရဲ့ သမီးကို Harvard ပို့ပေးတာနဲ့ အဆုံးသတ်သွားခဲ့တယ်။

And these days, you can tell that she is amply comfortable

ဒီနေ့မှာတော့ သူမဟာ ကမ္ဘာပေါ်က ဩဇာအရှိဆုံး အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ

holding court in the most powerful institutions in the world.

အပြည့်အဝ ဇိမ်ကျနေပြီး အများရဲ့ အာရုံစိုက် ခံနေရတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။

It seems almost too prophetic

သူမရဲ့ ကိုရီယားအမည်က "ထက်သန်တဲ့

that her name in Korean means

ကြည်လင်မှု"လို့အဓိပ္ပါယ်ရတော့ နိမိတ်

"passionate clarity."

ဖတ်ထားသလို ဖြစ်ပုံရပါတယ်။

Passionate clarity:

"ထက်သန်တဲ့ ကြည်လင်မှု"၊

that's what I think we need to drive change.

ဒါက အပြောင်းအလဲကို မောင်းနှင်ဖို့ လိုတဲ့ဟာ လို့ထင်ပါတယ်။

Passion about the change we want to see in the world,

ကမ္ဘာမှာ ကျွန်မတို့ မြင်ချင်တဲ့ အပြောင်းအလဲအတွက် ထက်သန်မှုနဲ့

and clarity that we are able to help chart the course.

လမ်းကြောင်းရေးဆွဲဖို့ ကူညီနိုင်တဲ့ ကြည်လင်မှုပါ။

We have more opportunity today than ever before

ယနေ့ ကျွန်မတို့မှာ အရင်ကထက် ရွေးချယ်မှုတွေလုပ်ဖို့

to make choices.

အခွင့်အလမ်း ပိုရှိပါတယ်။

We have more power than ever before to make our voices heard.

ဖွင့်ဟဖို့အတွက် အရင်ကထက်ကို အစွမ်း ပိုရှိပါတယ်။

So change your perspective.

ဒီတော့ ရှင်တို့ အမြင်ကို ပြောင်းလိုက်ကြပါ။

Vote with your small change.

အပြောင်းအလဲလေးနဲ့ ဆန္ဒပြုလိုက်ပါ။

Invest in the change you want to see in the world.

ကမ္ဘာမှာ မြင်ချင်တဲ့ အပြောင်းအလဲမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံပါ။

Change the fables

ယုံတမ်းစကားတွေကို ပြောင်းလိုက်ပြီး

and change the markets.

စျေးကွက်တွေ ပြောင်းလဲပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)