Why talking to your friends can help you save money | Your Money and Your Mind

Transcriber:

Changing people's financial behavior is difficult,

Translator: Nang Yin Mu Aung Reviewer: Sanntint Tint

လူတွေရဲ့ ငွေကြေးသုံးစွဲပုံတွေကို ပြောင်းလဲရတာ ခက်ပါတယ်

but it is possible.

ဒါပေမဲ့ပြောင်းလဲလို့ရနိုင်ပါတယ်။

[Your Money and Your Mind with Wendy De La Rosa]

[သင့်ငွေကြေးနဲ့ သင့်ရဲ့စိတ် ဝမ်ဒီလာရိုဆာ]

San Diego က စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကို လျှော့ချဖို့လုပ်နေတဲ့ ကုမ္ပဏီတစ်ခုဟာ

One company that was looking to reduce energy consumption in San Diego

tried to change people's behaviors

အဓိကစာသားတစ်ခုပါတဲ့ ဆိုင်းဘုတ်တွေ သုံးပြီး

by using signs with one key sentence.

လူတွေရဲ့အပြုအမူတွေကို ပြောင်းလဲဖို့ကြိုးစားခဲ့တယ်။

What exactly was that sentence?

အဲဒီစာကြောင်းက ဘာများလဲ။

Well, it turns out that signs about protecting the environment

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိုကာကွယ်ဖို့အကြောင်း ဆိုင်းဘုတ်တွေ၊

or looking out for future generations

နောင်လာမယ့်မျိုးဆက်ကောင်းစားဖို့တွေ၊

or signs that focus on the amount of money that people will save

လူတွေစုဆောင်းနိုင်တဲ့ငွေပမာဏကို ပြထားတဲ့ဆိုင်းဘုတ်တွေဟာ

were not effective in reducing consumers' energy consumption.

လူတွေရဲ့ စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကို လျှော့ချရာမှာ ထိရောက်မှု ရှိပုံမရပါဘူး။

Instead, the message that worked the best

အဲ့အစား အထိရောက်ဆုံး အမှာစကားကတော့

was a simple one that read,

“သင့်အိမ်နီးချင်းအများစုကနေ့တိုင်း

"The majority of your neighbors

စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကိုချွေတာနေကြပါပြီ။”

are undertaking energy-saving actions every day.”

ဆိုတဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့စာကြောင်းလေးပါပဲ

A similar message focusing on what our neighbors are doing

ဗြိတိန်ကအခွန်ဆောင်သူတွေကို အချိန်မှန် အခွန်ဆောင်ဖို့ တိုက်တွန်းလှုံ့ဆော်ရာမှာ

was used in the UK to incentivize British taxpayers

ဒီလိုမျိုးကိုယ့်အိမ်နီးချင်းတွေက ဘာလုပ်နေပါတယ် ဆိုတဲ့

ခပ်ဆင်ဆင်စကားတွေကို အသားပေးဖော်ပြကြပါတယ်

to pay their taxes on time.

That simple change, pointing out what other people are doing,

တခြားသူတွေဘာလုပ်နေတယ်ဆိုတာကို ထောက်ပြတဲ့ ဒီအပြောင်းအလဲသေးသေးလေးကြောင့်

led to an increase in collections of about 29 percent.

အခွန်ဆောင်နှုန်း ၂၉ % လောက် တိုးလာခဲ့ပါတယ်။

Psychologist Robert Cialdini, who worked on both of these studies,

ဒီလေ့လာမှု၂ရပ်လုံးကိုပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ စိတ်ပညာရှင် Robert Cialdini က ဒီဖြစ်စဉ်ကို

“လူမှုသက်သေ” လို့ခေါ်ပါတယ်။

calls this phenomenon "social proof."

လူတွေကသူတို့ရဲ့အမူအကျင့်ကိုထိန်းကျောင်း ဖို့ရာ သူများတွေလုပ်တယ်ဆိုတာကို

He says people look to what others do

in order to guide their own behavior.

ကြည့်တတ်ကြတယ်လို့ သူကဆိုပါတယ်

အဲဒီတော့ ကျွန်မတို့ရဲ့

It's no wonder, then,

အခွန်ဆောင်ဖို့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေက သူများတွေ အခွန်ဆောင်မဆောင်ပေါ်

that we base a lot of our own fiscal decisions

အများကြီး မူတည်နေတာက အံ့သြစရာတော့မရှိပါဘူး။

on what other people do.

And unfortunately, what we most easily observe

စိတ်မကောင်းစရာကတော့ ကျွန်မတို့အတော်များများစူးစမ်းကြတာက

are other people's spending behavior,

တခြားသူရဲ့ ပိုက်ဆံသုံးတဲ့ပုံစံကိုဖြစ်ပြီး

not their savings behavior.

ပိုက်ဆံစုတဲ့အကျင့်ကို မဟုတ်ပါဘူး။

It's easy to notice if your friend goes on vacation

ကိုယ့်သူငယ်ချင်းအပန်းဖြေခရီးထွက်သွားတာတွေ

or buys a new car or a swanky pair of shoes.

ကားအသစ်၊ဖိနပ်အမိုက်စားအသစ်ဝယ်လာတာတွေဆို သတိထားမိဖို့လွယ်ပါတယ်။

And with social media, you can even keep tabs

လူမှုကွန်ယက်မှာ လူကုံထံတွေနဲ့နာမည်ကြီးတွေရဲ့

on the shopping habits of the rich and the famous.

ဘယ်လိုတွေ ဈေးဝယ်ထွက်လေ့ရှိလဲ ဆိုတာကိုတောင် စောင့်ကြည့်နိုင်တယ်။

Now, if someone wins the lottery,

တစ်ယောက်ယောက်က ထီပေါက်သွားတယ်ဆိုပါစို့

we'd expect them to spend more money -- and they do.

သူတို့ပိုက်ဆံအရင်ထက် ပိုသုံးမယ်လို့ မှန်းကြတယ်။ တကယ်လည်းသုံးပါတယ်။

But what's really interesting

ဒါပေမဲ့ တကယ်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက

is what happens to their neighbors.

သူတို့ရဲ့အိမ်နီးချင်းတွေဖြစ်ပျက်နေတာကိုပါ။

A recent study found that close neighbors of lottery winners

မကြာသေးမီကလုပ်ခဲ့တဲ့လေ့လာချက်တစ်ခုအရ ထီပေါက်သူတွေနားက အိမ်နီးချင်းတွေဟာ

are more likely to borrow money, spend more on goods

ပိုက်ဆံတွေချေး၊ပစ္စည်းတွေဝယ်ပြီး နောက်ဆုံးမှာ ဒေဝါလီခံသွားရတဲ့အထိ

and eventually declare bankruptcy.

ဖြစ်သွားတတ်ကြတယ်ဆိုတာပါပဲ။

In fact, the larger the lottery winner,

တကယ်တော့ ပေါက်တဲ့ထီဆုကြီးလေလေ

the higher the rate of bankruptcy

ထီပေါက်သမားအနီးနားက အိမ်နီးချင်းတွေ

among the neighbors of the lottery winners.

လူမွဲစာရင်းဝင်ဖို့ ရာခိုင်နှုန်းများလေပါပဲ။

Basically, the lottery winner's behavior

အခြေခံအားဖြင့် ထီပေါက်သူရဲ့ အမူအကျင့်တွေဟာ

သူတို့ရဲ့အိမ်နီးချင်းတွေကိုကူးစက်စေပါတယ်။

is rubbing off on their neighbors.

လူတွေရဲ့သုံးစွဲပုံတွေကို ကျွန်မတို့အမြဲသတိထားမိတတ်ကြတယ်

We are always aware of consumer spending,

but what we are not aware of

သတိမထားမိနေတာက အခြားသူတွေရဲ့

are other people's savings behavior.

ငွေစုဆောင်းတဲ့အမူအကျင့်တွေကိုပါ။ ဆိုတော့

လျှို့ဝှက်ချက်ကိုဖော်ထုတ်ကြရအောင်။

So let's lift that veil.

You can start with just a couple of friends.

သူငယ်ချင်းနည်းနည်းလေးနဲ့ စကြည့်လို့ရပါတယ်။

Instead of asking where they bought their new bike

သူတို့ဆိုင်ကယ်အသစ်ဘယ်မှာဝယ်ခဲ့လဲတွေ

or the best time of year to travel to France,

ပြင်သစ်ကိုသွားလည်ဖို့အကောင်းဆုံး အချိန်တွေကို မေးမယ့်အစား

ask them if they paid down their mortgage

သူတို့အိမ်ခြံမြေဝယ်တဲ့ အကြွေးတွေ ဆပ်ပြီးပြီလား၊

or if they have an emergency fund

အရေးပေါ်သုံးဖို့ငွေစုထားတာရှိပြီလား၊

or if they've paid off their student loan.

ကျောင်းလခကြွေးတွေဆပ်ပြီးပြီလား ဆိုတာတွေမေးပါ။

Tell them about your own financial situation.

ကိုယ့်ရဲ့ ငွေရေးကြေးရေးအခြေအနေကို သူတို့ကို ပြောပြပါ

To really make this a social affair,

ဒီလိုမျိုးအရာတွေကို လူမှုဝိုင်းဖွဲ့ပွဲလေး

I encourage you to start celebrating paying down your debts.

ဖြစ်သွားအောင်အကြွေးကြီးကြီးမားမား ဆပ်ပြီးတိုင်းဂုဏ်ပြုပွဲတွေလုပ်ပါ။

Maybe you've seen the viral video of a happy dancing woman

ကျောင်းလခအကြွေး ဒေါ်လာ ၂ သိန်းကျော် ဆပ်လိုက်နိုင်တဲ့ အမျိုးသမီးရဲ့

who paid off more than 200,000 dollars in student debt.

ပျော်ရွှင်ခုန်ပေါက်နေတဲ့ အရမ်း ရေပန်းစားသွားတဲ့ ဗီဒီယိုကို ကြည့်ဖူးမှာပါ။

She was able to achieve this incredible milestone

ဒီမယုံကြည်နိုင်လောက်စရာပန်းတိုင်ကို ဆွတ်ခူးနိုင်ခဲ့တာဟာ

because she was bold enough to ask her colleagues

သူမက သူ့ရဲ့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေနဲ့ အတန်းဖော်တွေကို

and her industry peers

လစာ ဘယ်လောက်ရလဲဆိုတာ

how much they earned,

လိုက်မေးရဲခဲ့လို့ပါ။

noting the thousands of dollars that she was missing out on,

သူမ မရခဲ့တဲ့ ငွေပမာဏကို မှတ်သားထားပြီး

and finding a job that would pay her her fair market rate.

ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးအတိုင်းသင့်လျော်တဲ့လစာပေး တဲ့အလုပ်ကို ရခဲ့တာတွေကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။

I think that video gained notoriety

ဒီဗီဒီယို တမဟုတ်ချင်း ပျံ့နှံ့သွားတာဟာ

because it's not often that we get to see what people have saved

သူများတွေ ဘယ်လိုပိုက်ဆံသုံးလဲဆိုတာပဲ မြင်ရပြီး ဘယ်လိုတွေစုဆောင်းတယ်ဆိုတာကို

and how they're doing it.

မမြင်တတ်ကြလို့ ဖြစ်မယ်လို့ ကျွန်မထင်ပါတယ်။

But it shouldn't be so rare.

အဲဒီလောက်တော့ထူးဆန်းမနေသင့်ဘူး။

By having check-ins with your friends,

သူငယ်ချင်းတွေနား အကျိုးကြောင်းမေးကြည့်ရင်း

you can help make a trend.

I remember when I paid off my student loan,

ခေတ်ရေစီးကြောင်းတစ်ခုကို ဖန်တီးရာရောက်နိုင်ပါတယ်။

I wish I would have celebrated that milestone with friends.

ကျွန်မမှတ်မိသေးတယ်။ကျောင်းလခ အကြွေးတွေ ဆပ်လိုက်နိုင်တဲ့

အချိန်တုန်းက သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ အတူတူ ဂုဏ်ပြုပွဲ

But at the time, I, too, was brainwashed into thinking

လုပ်ခဲ့သင့်တာ။ဒါပေမဲ့အဲ့အချိန်တုန်းက သူငယ်ချင်းတွေနဲ့

that I shouldn't talk to my friends about money,

ငွေကြေးအကြောင်းဆွေးနွေးတာဟာ မပြောဆိုကောင်းတဲ့ကြောက်စရာဆိုပြီး

that it was a scary taboo subject.

အတွေးမှိုင်းမိနေခဲ့တယ်။

Don't be like me.

ကျွန်မလို မဖြစ်ပါစေနဲ့

Start the conversation today.

ဒီနေ့ပဲ စကားစပြောကြည့်ပါ။

Research has shown that our social bonds make us healthier.

လူမှုရင်းနှီးမှုတွေက လူတွေကို ပိုကျန်းမာစေတယ်လို့ လေ့လာချက်တွေရှိပါတယ်

ငွေရေးကြေးရေးအားကောင်းခိုင်မာလာစေဖို့ သင့်ရဲ့လူမှုအနှောင်အဖွဲ့တွေကိုကောင်းကောင်း

It's time to harness your social ties

to boost your financial fitness, too.

အသုံးချချိန်တန်ပါပြီ။

Your future self will thank you.

အနာဂတ်မှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကျေးဇူးတွေတင်နေပါလိမ့်မယ်။