What I learned as a prisoner in North Korea | Euna Lee

Translator: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

I recently read about what the young generation of workers want

မကြာသေးခင်က Harvard Business Review မှာ လူငယ်မျိုးဆက်သစ် အလုပ်သမားတွေ

in Harvard Business Review.

လိုချင်တာတွေ အကြောင်းတွေကို ဖတ်ရတယ်။

One thing that stuck out to me was: don't just talk about impact,

ကျွန်မ အံ့ဩခဲ့ရတဲ့အရာတစ်ခုကတော့ သက်ရောက်မှုအကြောင်း မပြောဘဲ

but make an impact.

သက်ရောက်မှုရှိအောင် လုပ်ပါဆိုတာပါ။

I'm a little bit older than you,

ကျွန်မက သူတို့ထက် နည်းနည်း အသက်ပိုကြီးတယ်၊

maybe much older than you,

အများကြီး အသက်ကြီးပိုကြီးလောက်တယ်၊

but this is exactly the same goal that I had when I was in college.

ဒါပေမဲ့ ဒါက ကောလိပ်တက်တုန်းက ကျွန်မမှာ ရှိခဲ့တဲ့ပန်းတိုင်နဲ့အတူတူပါပဲ။

I wanted to make my own impact for those who live under injustice;

မတရားမှုအောက်မှာ နေနေရတဲ့သူတွေအတွက် ကိုယ်ပိုင် သက်ရောက်မှု ဖန်တီးချင်တယ်။

it's the reason that I became a documentary journalist,

ဒါက ကျွန်မ မှတ်တမ်း သတင်းထောက် တစ်ယောက် ဖြစ်လာရတဲ့ အကြောင်းအရင်းပါ၊

the reason I became

ကျွန်မ မြောက်ကိုရီးယားမှာ

a prisoner in North Korea for 140 days.

ရက်ပေါင်း ၁၄၀ ကြာ အကျဉ်းသား ဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ အကြောင်းအရင်းပါ။

It was March 17, 2009.

မတ်လ ၁၇ ရက်၊ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကပါ။

It is St. Patrick's Day for all of you,

အဲဒီနေ့က အားလုံးအတွက် စိန့်ပက်ထရစ် နေ့ပါ၊

but it was the day that turned my life upside down.

ဒါပေမဲ့ အဲဒီနေ့က ကျွန်မဘဝကို ဇောက်ထိုးပြောင်းပြန် ဖြစ်စေတဲ့နေ့ပါ။

My team and I were making a documentary about North Korean refugees

ကျွန်မတို့က တရုတ်နိုင်ငံမှာ လူသားဘဝအောက် မှာ နေထိုင်တဲ့ မြောက်ကိုရီးယား ဒုက္ခသည်တွေ

living below human life in China.

အကြောင်း မှတ်တမ်းရုပ်ရှင် ရိုက်ကူးနေတာပါ။

We were at the border.

ကျွန်မတို့က နယ်စပ်မှာ ရှိနေခဲ့တယ်။

It was our last day of filming.

ရိုက်ကူးရေးရဲ့ နောက်ဆုံးနေ့ပါပါ။

There was no wire fence

နယ်နိမိတ်ကို ပြသဖို့ ဝါယာကြိုးစည်းရိုး

or bars

ဒါမဟုတ် သံတိုင်တွေ

or sign to show that it is the border,

သို့မဟုတ် ဆိုင်းဘုတ်တွေ မရှိပေမဲ့၊

but this is a place that a lot of North Korean defectors use

ဒါက မြောက်ကိုရီးယားကနေ ထွက်ပြေးလာသူတွေ လွတ်မြောက်လမ်းအဖြစ်

as an escape route.

အသုံးပြုတဲ့ နေရာတစ်ခုပါ။

It was still winter,

ဆောင်းတွင်းဖြစ်တုန်းဆိုတော့

and the river was frozen.

မြစ်ရေက အေးခဲနေတယ်။

When we were in the middle of the frozen river,

ကျွန်မတို့က အေးခဲနေတဲ့ မြစ်လယ်မှာရှိနေတုန်း၊

we were filming about the condition of the cold weather

မြောက်ကိုးရီးယားတွေ လွတ်မြောက်မှုကို ရှာဖွေတဲ့အခါ

and the environment

ရင်ဆိုင် ကြုံတွေ့ရတဲ့

that North Koreans had to deal with

အေးခဲတဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေနဲ့

when they seek their freedom.

ပတ်ဝန်းကျင်ကို ရိုက်ကူးနေတာပါ။

And suddenly, one of my team members shouted,

ရုတ်​တရက်​ ကျွန်​​မတို့ရဲ့ ​အဖွဲ့ဝင်​တစ်​​ယောက်​က “စစ်သား​တွေ”

"Soldiers!"

လို့ အော်တာနဲ့

So I looked back,

ပြန်ကြည့်လိုက်တော့

and there were two small soldiers in green uniforms with rifles,

အစိမ်းရောင် ယူနီဖောင်းဝတ်ထားတဲ့ ရိုင်ဖယ်သေနတ်တွေနဲ့ စစ်သားလေး နှစ်ယောက်က

chasing after us.

ကျွန်မတို့နောက်ကို လိုက်လာနေတယ်။

We all ran as fast as we could.

ကျွန်မတို့ အားလုံး တတ်နိုင်သမျှ မြန်မြန် ပြေးကြတယ်။

I prayed that, please don't let them shoot my head.

ငါ့ခေါင်းကိုတော့ မပစ်လိုက်ပါနဲ့ လို့ ကျွန်မ ဆုတောင်းမိတယ်။

And I was thinking that,

ငါ့ခြေထောက်တွေ

if my feet are on Chinese soil,

တရုတ်မြေပေါ် ရောက်နေရင် ဘေးကင်းလိမ့်မယ် လို့

I'll be safe.

ကျွန်မ တွေးနေခဲ့တာပေါ့။

And I made it to Chinese soil.

ပြီးတော့ ကျွန်မ တရုတ်မြေကို ရောက်သွားတယ်။

Then I saw my colleague Laura Ling fall on her knees.

နောက်တော့ ကျွန်မရဲ့လုပ်ဖော် Laura Ling ဒူးပေါ်လဲကျသွားတာကို ကျွန်မတွေ့လိုက်တယ်။

I didn't know what to do at that short moment,

အဲဒီခဏမှာ ကျွန်မ ဘာလုပ်ရမှန်းမသိပေမဲ့ ”

but I knew that I could not leave her alone there

Euna၊ ငါ့ခြေထောက်တွေ ဘာမှ မခံစားရတော့ဘူး” လို့ ပြောတဲ့အခါ

when she said, "Euna, I can't feel my legs."

သူ့ကို တစ်ယောက်တည်း မထားခဲ့နိုင်ဘူးဆိုတာ ကျွန်မ သိလိုက်တယ်။

In a flash, we were surrounded by these two Korean soldiers.

တစ်ခဏအတွင်းမှာ ဒီကိုရီးယား စစ်သား နှစ်ယောက်က ကျွန်မတို့ကို ဝိုင်းရံထားတယ်။

They were not much bigger than us,

သူတို့က ကျွန်မတို့ထက်တော့ အများကြီး ပိုမထွားပေမဲ့

but they were determined to take us to their army base.

ကျွန်မတို့ကို စစ်တပ်အခြေစိုက်စခန်းကို ခေါ်သွားဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားသူတွေပါ။

I begged and yelled for any kind of help,

တစ်စုံတစ်ယောက် တရုတ်ပြည်ဘက်က ပေါ်လာမယ်လို့ မျှော်လင့်ပြီး

hoping that someone would show up from China.

ကျွန်မက အကူအညီတောင်းပြီး အော်ဟစ်ခဲ့တယ်။

Here I was, being stubborn

ဒီမှာ သေနတ်နဲ့ လေ့ကျင့်ထားတဲ့

towards a trained soldier with a gun.

စစ်သားကို ကျွန်မက ခေါင်းမာနေတာပါ။

I looked at his eyes.

ကျွန်မ သူ့မျက်လုံးတွေကို ကြည့်လိုက်တယ်။

He was just a boy.

သူက ကောင်းလေးပဲရှိသေးတာပါ။

At that moment, he raised his rifle to hit me,

အဲဒီအချိန်မှာ သူက ကျွန်မကို ရိုက်ဖို့ ရိုင်ဖယ်သေနတ်ကို မြှောက်လိုက်ပေမဲ့

but I saw that he was hesitating.

သူ တုံ့ဆိုင်းသွားတာကို ကျွန်မ မြင်လိုက်ရတယ်။

His eyes were shaking,

သူ့မျက်လုံးတွေက ကတုန်ကယင်ဖြစ်နေပြီး

and his rifle was still up in the air.

သူ့ရိုင်ဖယ်သေနတ်က လေထဲမှာ ရှိနေတုန်းပါ။

So I shouted at him,

ဒါနဲ့ ကျွန်မက “ကောင်းပြီ၊

"OK, OK, I'll walk with you."

ငါ နင်နဲ့ လိုက်ခဲ့မယ်” လို့ အော်လိုက်တယ်။

And I got up.

ပြီးတော့ ကျွန်မ ထရပ်လိုက်တယ်။

When we arrived at their army base,

သူတို့ရဲ့စစ်အခြေစိုက်စခန်းကို ရောက်တဲ့အခါ

my head was spinning with these worst-case scenarios,

ဒီအဆိုးဆုံး အခြေအနေတွေနဲ့အတူ ကျွန်မရဲ့ခေါင်းက ချာချာလည်နေပြီး

and my colleague's statement wasn't helping.

ကျွန်မရဲ့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်ရဲ့ထွက်ဆိုချက်က အထောက်အကူမဖြစ်ဘူး။

She said, "We are the enemy."

“ငါတို့က ရန်သူ” လို့ သူက ပြောတယ်။

She was right: we were the enemy.

သူပြောတာ မှန်ပါတယ်။ ကျွန်မ တို့က ရန်သူပါ။

And I was supposed to be frightened, too.

ကျွန်မ ကြောက်ပြီးလည်းနေရမှာပေါ့။

But I kept having these odd experiences.

ဒါပေမဲ့ ဒီထူးဆန်းတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို ကျွန်မ ဆက်ခံစားခဲ့ရတယ်။

This time, an officer brought me his coat

ဒီတစ်ခါတော့ အရာရှိတစ်ယောက်က နွေးနွေးထွေးထွေးဖြစ်ဖို့ ကျွန်မကို

to keep me warm,

သူ့ကုတ်အင်္ကျီ ယူလာပေးတယ်၊

because I lost my coat on the frozen river

ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ အဲဒီစစ်သားတွေထဲက တစ်ယောက်နဲ့ တိုက်ခိုက်နေရင်း

while battling with one of these soldiers.

အေးခဲနေတဲ့ မြစ်မှာ ကျွန်မရဲ့ကုတ်အင်္ကျီပျောက်သွားလို့ပါ။

I will tell you what I mean by these odd experiences.

ထူးဆန်းတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကနေ ဘာကို ဆိုလိုတာကို ကျွန်မ ပြောပြမယ်။

I grew up in South Korea.

ကျွန်မက တောင်ကိုရီးယားမှာ ကြီးပြင်းတယ်။

To us, North Korea was always the enemy,

ကျွန်မတို့အတွက်ကတော့ မြောက်ကိုရီးယားက ကျွန်မ မမွေးခင်ကတည်းကတောင်

even before I was born.

အမြဲတမ်း ရန်သူပါ။

South and North have been under armistice for 63 years,

တောင်နဲ့မြောက်က ကိုရီးယားစစ်ပွဲ ပြီးဆုံးချိန်ကစပြီး

since the end of the Korean War.

၆၃ နှစ်ကြာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲခဲ့တယ်။

And growing up in the South in the '80s and '90s,

၈၀ နဲ့ ၉၀ လွန်နှစ်တွေမှာ တောင်ကိုးရီးယားမှာ ကြီးပြင်းလာရင်း

we were taught propaganda about North Korea.

မြောက်ကိုးရီးယားအကြောင်း ဝါဒဖြန့်တာတွေကို ကျွန်မတို့ သင်ကြားရတယ်။

And we heard so many graphic stories,

“ကွန်မြူနစ်တွေကို မကြိုက်ဘူး” လို့ ပြောတဲ့အတွက်

such as, a little young boy being brutally killed

မြောက်ကိုရီးယား သူလျှိုတွေရဲ့ ရက်ရက်စက်စက် သတ်တာခံရတဲ့

by North Korean spies just because he said,

ကောင်လေးလို ဂရပ်ဖစ်ဇာတ်လမ်း အများကြီးကို

"I don't like communists."

ကျွန်မတို့ ကြားခဲ့ရတယ်။

Or, I watched this cartoon series

ဒါမှမဟုတ် အဲဒီတုန်းက မြောက်ကိုရီးယားရဲ့

about a young South Korean boy defeating these fat, big, red pig,

ပထမဆုံးခေါင်းဆောင်ကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ခပ်ဝဝ၊အနီရောင် ဝက်ကြီးကို အနိုင်ယူခဲ့တဲ့

which represented the North Koreans' first leader at the time.

တောင်ကိုရီးယား လူငယ်လေးတစ်ယောက်အကြောင်း ကာတွန်း ဇာတ်လမ်းတွဲကို ကျွန်မ ကြည့်ဖူးတယ်။

And the effect of hearing these horrible stories over and over

ဒီလို ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေကို အထပ်ထပ် ကြားရတာရဲ့ သက်ရောက်မှုက

instilled one word in a young mind:

ငယ်ရွယ်တဲ့ စိတ်ထဲကို စကားလုံးတစ်လုံး သွတ်သွင်းပေးခဲ့တယ်၊

"enemy."

“ရန်သူ”ဆိုတာပါ။

And I think at some point, I dehumanized them,

တစ်ချိန်မှာတော့ သူတို့ကို လူ့ဂုဏ်သိက္ခာ ကင်းမဲ့စေတာ၊

and the people of North Korea became equated

မြောက်ကိုရီယား ပြည်သူတွေကို မြောက်ကိုရီးယားအစိုးရနဲ့

with the North Korean government.

တန်းတူထားတာလို့ ကျွန်မ ထင်တယ်။

Now, back to my detention.

အခု ကျွန်မကို အကျဉ်းချတာဆီ ပြန်သွားရအောင်။

It was the second day

အကျဉ်းခန်းထဲမှာ ရှိနေတဲ့

of being in a cell.

ဒုတိယနေ့ပါ။

I had not slept since I was out at the border.

နယ်စပ်က ထွက်ကတည်းက ကျွန်မ အိပ်မပျော်ခဲ့ဘူး။

This young guard came to my cell

ဒီလူငယ်အစောင့်က ကျွန်မရဲ့ အချုပ်ခန်းကိုလာပြီး

and offered me this small boiled egg

ဒီကြက်ဥပြုတ်လေးကို ပေးပြီး

and said, "This will give you strength to keep going."

“ဒါက ခင်ဗျား ဆက်လျှောက်ဖို့ ခွန်အားပေးလိမ့်မယ်” လို့ပြောတယ်။

Do you know what it is like,

ရန်သူရဲ့လက်ထဲမှာ ကြင်နာမှုလေးတစ်ခု

receiving a small kindness in the enemy's hand?

ခံယူလိုက်ရတာ ဘယ်လိုမျိုးဆိုတာ သိကြလား။

Whenever they were kind to me, I thought the worst case

သူတို့က ကျွန်မကို ကြင်နာတဲ့ အခါတိုင်း၊ အဆိုးဆုံး အဖြစ်က

was waiting for me after the kindness.

ကြင်နာမှုပြီးနောက်မှာ ကျွန်မကို စောင့်နေတာလို့ ထင်ခဲ့တယ်။

One officer noticed my nervousness.

အရာရှိတစ်ယောက်က ကျွန်မရဲ့ ကြောက်ရွံ့မှုကို သတိပြုမိခဲ့တယ်။

He said, "Did you think we were all these red pigs?"

သူက “ငါတို့အားလုံးက ဒီဝက်နီတွေလို့ မင်း ထင်နေတာလား”တဲ့၊

referring to the cartoon that I just showed you.

ကျွန်မ အခုနက တင်ပြခဲ့တဲ့ ကာတွန်းကို ရည်ညွှန်းတာပါ။

Every day was like a psychological battle.

နေ့တိုင်းက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တိုက်ပွဲတစ်ခုလိုပါပဲ။

The interrogator had me sit at a table

စစ်ဆေးမေးမြန်းသူက ကျွန်မကို တစ်ပတ်မှာ ခြောက်ရက်

six days a week

စားပွဲတစ်ခုမှာ ထိုင်ခိုင်းပြီး

and had me writing down about my journey, my work,

ကျွန်မရဲ့ခရီး၊ အလုပ်အကြောင်း၊ ချရေးခိုင်းပြီး

over and over until I wrote down the confession that they wanted to hear.

သူတို့ကြားချင်တာကို ဝန်ခံတဲ့အထိ ကျွန်မကို ရေးချခဲ့ရတယ်။

After about three months of detention,

သုံးလလောက် အထိန်းသိမ်းခံရပြီးနောက်

the North Korean court sentenced me

မြောက်ကိုရီးယား တရားရုံးက ကျွန်မကို

to 12 years in a labor camp.

အလုပ်ကြမ်း စခန်းမှာ ၁၂ နှစ် ချမှတ်ခဲ့တယ်။

So I was just sitting in my room to be transferred.

ဒီတော့ ပြောင်းရွှေ့ခံရဖို့ ကိုယ့်အခန်းမှာ ထိုင်နေခဲ့ရတယ်။

At that time, I really had nothing else to do,

အဲဒီတုန်းက ကျွန်မမှာ တခြား ဘာမှလုပ်စရာမရှိတော့

so I paid attention to these two female guards

အမျိုးသမီး အစောင့် နှစ်ယောက်ကို အာရုံစိုက်ပြီး

and listened to what they were talking about.

သူတို့ပြောနေတာကို ကျွန်မ နားထောင်ခဲ့တယ်။

Guard A was older,

အစောင့် ကကြီးက အသက်ပိုကြီးပြီး

and she studied English.

သူက အင်္ဂလိပ်စာ လေ့လာခဲ့တယ်။

She seemed like she came from an affluent family.

သူက ချမ်းသာတဲ့ မိသားစုတစ်ခုကနေ ဆင်းသက်လာပုံရတယ်။

She often showed up with these colorful dresses,

သူဟာ မကြာခဏ ရောင်စုံ ဝတ်စုံတွေနဲ့ ရောက်ရောက်လာပြီး

and then loved to show off.

ကြွားဝါပြသရတာကို နှစ်သက်တယ်။

And Guard B was the younger one,

ပြီးတော့ အစောင့် ခခွေး က ပိုငယ်တဲ့ တစ်ယောက်ဖြစ်ပြီး

and she was a really good singer.

တကယ်တော်တဲ့ အဆိုရှင်ပါ။

She loved to sing Celine Dion's "My Heart Will Go On" --

သူက Celine Dion ရဲ့ “My Heart Will Go On” ကို ဆိုတာကို နှစ်သက်တယ်၊

sometimes too much.

တစ်ခါတလေမှာ လွန်ကိုလွန်တာပါ။

She knew just how to torture me without knowing.

ကျွန်မ မသိလိုက်ဘဲ ကျွန်မကို ဘယ်လို နှိပ်စက်ရမလဲဆိုတာ သူ သိတယ်လေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And this girl spent a lot of time in the morning to put on makeup,

ပြီးတော့ ဒီမိန်းကလေးဟာ ငယ်ရွယ်တဲ့ မိန်းကလေးဘဝမှာ မြင်နေရသလိုပဲ မနက်ပိုင်းကို

like you can see in any young girl's life.

မိတ်ကပ်လိမ်းဖို့ အချိန်အများကြီး အကုန်ခံတယ်။

And they loved to watch this Chinese drama,

အရည် အသွေး ပိုကောင်းတဲ့ အစီအစဉ်ဖြစ်တဲ့ ဒီတရုတ် ဒရာမာ

a better quality production.

ကြည့်ရတာကို သူတို့ နှစ်သက်ကြတယ်။

I remember Guard B said,

အစောင့် ခခွေး က ပြောခဲ့တာကို ကျွန်မ သတိရမိတယ်၊

"I can no longer watch our TV shows after watching this."

“ဒါကိုကြည့်ပြီးရင် ငါတို့ ရုပ်/သံ ပြပွဲ တွေကို ကြည့်လို့မရတော့ဘူး”တဲ့။

She got scolded

မိမိနိုင်ငံက ထုတ်လုပ်တဲ့

for degrading her own country's produced TV shows.

ရုပ်/သံ ပြပွဲတွေ နှိမ့်ချတာအတွက် သူဟာ အဆူခံရတယ်။

Guard B had more of a free mind than Guard A,

အစောင့် ခခွေးက အစောင့် ကကြီးထက် လွတ်လပ်တဲ့ စိတ်ရှိပြီး

and she often got scolded by Guard A whenever she expressed herself.

သူ့အမြင်ကို ဖော်ပြတဲ့အခါတိုင်း အစောင့် ကကြီးရဲ့ ဆူပူတာကို မကြာခဏ ခံရတယ်။

One day, they invited all these female colleagues --

တစ်နေ့တော့ သူတို့က ကျွန်မကို ထိန်းထားတဲ့နေရာကို

I don't know where they came from --

အမျိုးသမီး လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် အားလုံးကို ဖိတ်ခေါ်တယ်

to where I was held,

သူတို့ ဘယ်ကလာမှန်း ကျွန်မ မသိဘူး၊

and they invited me

သူတို့က ကျွန်မကို အ

to their guard room

စောင့်ခန်းကို ဖိတ်ခေါ်ပြီး

and asked

အမေရိကမှာ တစ်ညတာ

if one-night stands really happen in the US.

တဏှာအချစ် ဖြစ်ပျက်တာ တကယ်လားလို့ မေးတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

This is the country where young couples are not even allowed

ဒီနိုင်ငံက လူငယ်စုံတွဲတွေ လူမြင်ကွင်းမှာ လက်ကိုင်တာကို

to hold hands in public.

ခွင့်မပြုတဲ့ နိုင်ငံပါ။

I had no idea where they had gotten this information,

သူတို့ ဒီအချက်အလက်တွေကို ဘယ်ကနေရခဲ့မှန်း ကျွန်မ မသိပေမဲ့

but they were shy and giggly even before I said anything.

ကျွန်မ ဘာမှ မပြောခင်မှာတောင် သူတို့က ရှက်ပြီး တခစ်ခစ်ရယ်နေကြတယ်။

I think we all forgot that I was their prisoner,

ကျွန်မက သူတို့ရဲ့ အကျဉ်းသားဆိုတာကို သူတို့ အားလုံး မေ့သွားကြတယ်လို့ ထင်မိတယ်၊

and it was like going back to my high school classroom again.

ဒါက ကျွန်မဟာ အထက်တန်းကျောင်း စာသင်ခန်းကို တစ်ခါ ပြန်သွားသလိုပါပဲ။

And I learned that these girls also grew up watching a similar cartoon,

ပြီးတော့ ဒီမိန်းကလေးတွေဟာ အလားတူ ကာတွန်း တစ်ကားကို ကြည့်ရင်း ကြီးပြင်းလာခဲ့ရပေမဲ့

but just propaganda towards South Korea and the US.

တောင်ကိုးရီးယားနဲ့ အမေရိကန်တို့ကို ဝါဒဖြန့်တာပဲလို့ ကျွန်မ သိခဲ့ရတယ်။

I started to understand where these people's anger was coming from.

ဒီလူတွေရဲ့ ဒေါသက ဘယ်က လာတယ် ဆိုတာကို ကျွန်မ နားလည်လာတယ်။

If these girls grew up learning that we are enemies,

ဒီမိန်းကလေးတွေက ကျွန်မတို့တွေက ရန်သူတွေဆိုတာကို သင်ယူရင်း ကြီးပြင်းလာရင်၊

it was just natural that they would hate us

ကျွန်မ ကြောက်သလိုပဲ ကျွန်မတို့ကို သူတို့ မုန်းတီးကြတာ

just as I feared them.

သဘာဝပပဲလေ။

But at that moment, we were all just girls

ဒါပေမဲ့ အဲဒီအချိန်တုန်းက၊ ကျွန်မတို့ အားလုံးဟာ တူညီတဲ့

who shared the same interests,

စိတ်ဝင်စားမှုတွေကို မျှဝေကြတဲ့ မိန်းကလေးတွေပဲဖြစ်ပြီး၊

beyond our ideologies that separated us.

ကျွန်မတို့ကို ပိုင်းခြားထားတဲ့ အယူဝါဒတွေရဲ့အလွန်မှာပါ။

I shared these stories with my boss at Current TV at the time

အိမ်ပြန်ရောက်ပြီးနောက်မှာ ကျွန်မရဲ့ အကြီးအကဲနဲ့အတူ ဒီဇာတ်လမ်းတွေကို

after I came home.

Current TV မှာ မျှဝေခဲ့တယ်။

His first reaction was,

သူ့ရဲ့ ပထမဆုံးတုံ့ပြန်မှုကတော့

"Euna, have you heard of Stockholm Syndrome?"

“Euna ရေ၊ Stockholm Syndrome ကို မင်း ကြားဖူးလား”တဲ့။

Yes, and I clearly remember

ကြားဖူးပါတယ်၊ ကြောက်ရွံ့ပြီး

the feeling of fear

ခြိမ်းခြောက်ခံနေရတဲ့ ခံစားချက်၊

and being threatened,

နိုင်ငံရေးအကြောင်း ပြောတဲ့အခါ

and tension rising up between me and the interrogator

ကျွန်မ နဲ့ စစ်မေးသူကြား တင်းမာမှုတွေ မြင့်တက်လာတာကို

when we talked about politics.

ကျွန်မ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မှတ်မိတယ်။

There definitely was a wall that we couldn't climb over.

ကျွန်မတို့ ကျော်မတက်နိုင်တဲ့ တံတိုင်းတစ်ခုရှိခဲ့တာ သေချာပါတယ်။

But we were able to see each other as human beings

ဒါပေမဲ့ မိသားစု၊ နေ့စဉ်ဘဝ၊

when we talked about family,

သားသမီးတွေအတွက် အနာဂတ်ရဲ့

everyday life,

အရေးပါပုံကို ပြောတဲ့အခါ၊

the importance of the future for our children.

လူသားတွေအဖြစ် ကျွန်မတို့ အချင်းချင်း မြင်နိုင်ခဲ့ကြတယ်။

It was about a month before I came home.

ကျွန်မ အိမ်ပြန်မရောက်ခင် တစ်လလောက်ကပါ။

I got really sick.

ကျွန်မ တကယ် နေမကောင်းဖြစ်ခဲ့တယ်။

Guard B stopped by my room to say goodbye,

အစောင့် ခခွေေးက ထိန်းသိမ်းရေး စခန်းကနေ ထွက်သွားတော့မှာကြောင့်

because she was leaving the detention center.

နှုတ်ဆက်ဖို့ ကျွန်မရဲ့အခန်းမှာ လာရပ်တယ်။

She made sure that no one watched us,

ကျွန်မတို့ကို ဘယ်သူမှ ကြည့်မနေတာ၊ ဘယ်သူမှ မကြားရတာကို

no one heard us,

သေချာအောင်လုပ်ပြီး

and quietly said,

“မင်း နေကောင်းလာပြီး

"I hope you get better

မင်းမိသားစုဆီ မကြာခင် ပြန်သွားမယ်လို့

and go back to your family soon."

ငါ မျှော်လင့်တယ်” လို့ တိတ်တိတ်လေး ပြောခဲ့တယ်။

It is these people --

ဒီလူတွေပါပဲ၊

the officer who brought me his coat,

ကျွန်မကို သူ့ကုတ်အင်္ကျီကို ယူလာပေးတဲ့ အရာရှိ၊

the guard who offered me a boiled egg,

ကျွန်မကို ကြက်ဥပြုတ်တစ်လုံး လာပေးတဲ့ အစောင့်၊

these female guards who asked me about dating life in the US --

အမေရိကမှာ ချိန်းတွေ့တဲ့ ဘဝအကြောင်း မေးတဲ့ အမျိုးသမီး အစောင့်တွေပါ၊

they are the ones that I remember of North Korea:

သူတို့တွေက မြောက်ကိုရီးယားနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မ မှတ်မိနေတဲ့ သူတွေပါ၊

humans just like us.

ကျွန်မတို့လို လူသားတွေပဲလေ။

North Koreans and I were not ambassadors of our countries,

မြောက်ကိုရီးယားတွေနဲ့ ကျွန်မဟာ ကျွန်မတို့ နိုင်ငံတွေရဲ့ သံတမန်တွေမဟုတ်ပေမဲ့

but I believe that we were representing

လူသားမျိုးနွယ်ကို ကိုယ်စားပြုတယ်လို့

the human race.

ကျွန်မ ယုံကြည်တယ်။

Now I'm back home and back to my life.

အခု ကျွန်မ အိမ်ပြန်ရောက်ပြီး ကျွန်မဘဝဆီ ပြန်ရောက်ပါပြီ။

The memory of these people has blurred as time has passed.

အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ဒီလူတွေနဲ့ပတ်သက်တဲ့ မှတ်ဥာဏ်တွေက မှုန်ဝါးလာတယ်။

And I'm in this place

ပြီးတော့ မြောက်ကိုရီးယားက

where I read and hear about North Korea provoking the US.

အမေရိကန်ကို ရန်စတဲ့အကြောင်း ဖတ်ပြီး ကြားနေရတဲ့ ဒီနေရာမှာ ကျွန်မ ရှိနေတယ်။

I realized how easy it is

သူတို့ကို ရန်သူတစ်ယောက်အဖြစ် ပြန်မြင်ဖို့

to see them as an enemy again.

ဘယ်လောက်လွယ်လဲ ဆိုတာကို ကျွန်မ သိလိုက်ရတယ်။

But I have to keep reminding myself that when I was over there,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ အဲဒီမှာရှိတုန်းကရန်သူရဲ့ မျက်လုံးထဲမှာ အမုန်းတရားဆိုတာထက်

I was able to see humanity

လူသားဆန်မှုကို

over hatred

ကျွန်မ မြင်နိုင်ခဲ့တာကို

in my enemy's eyes.

ကိုယ့်ကိုယ်ကို သတိပေးရမှာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)