A cleanse won't detox your body -- but here's what will | Body Stuff with Dr. Jen Gunter | TED

Transcriber:

"Should I do a cleanse?"

Translator: Wai Yan Tun Oo Reviewer: Sanntint Tint

“ငါ သန့်စင်အောင် လုပ်သင့်လား။”

I hear people asking this question a lot.

ဒီမေးခွန်းကို လူတွေ အများကြီးမေးတာ ကျွန်မ ကြားတယ်။

ရှင်တို့ ခန္ဓာကိုယ်ကနေ အဆိပ်အတောက်တွေကို ဒါက ဖယ်ရှားပေးမယ်လို့မျှော်လင့်နေမယ်ဆိုရင်

If you're hoping it will remove toxins from your body,

that's just not going to happen.

ဒါက ဖြစ်လာမှာမဟုတ်ဘူး။

(Music)

[သီချင်း]

[Body Stuff with Dr. Jen Gunter]

[ဒေါက်တာ ဂျန် ဂန်တာ နှင့်အတူ ခန္ဓာကိုယ်အကြောင်း]

Detoxes and cleanses are very popular.

Detoxes နှင့် သန့်စင်ဆေးများသည် အလွန်လူကြိုက်များကြတယ်။

They come in many forms,

ဒါတွေက မီးသွေးပါတဲ့သံပုရာကနေ

from charcoal-infused lemonades to detox teas,

အဆိပ်တောက်ဖြေတဲ့ လက်ဖက်ရည် အထိ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ လာတယ်။

and they often have a hefty price tag.

ပြီးတော့ ဒါတွေမှာ ကြီးကြီးမားမား စျေးနှုန်းတစ်ခု ရှိတတ်တယ်။

The idea of cleansing isn't anything new --

သန့်စင်အောင်လုပ်ရန် စိတ်ကူးကတော့ အသစ်အဆန်းမဟုတ်ဘူး။

it's been around for thousands of years.

ဒါဟာက နှစ်ပေါင်း ထောင်ချီကတည်းကရှိနေခဲ့တာ

For centuries, medicine and religion were deeply intertwined,

ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက ဆေး နှင့် ဘာသာရေး က နက်ရှိုင်းစွာ ရောထွေးနေခဲ့တာ

and there was a lot of focus on ridding the body

ပြီးတော့ ခန္ဓာကိုယ်ကနေ မကောင်းတဲ့ မမျှတတဲ့ အညစ်အကြေးတွေကြောင့် မသန့်ရှင်းတာ

of impurities and sickness related to bad or imbalanced humors.

ဖျားနာတာတွေကို ဖယ်ရှားပစ်ဖို့ကို အများကြီးအာရုံစိုက်ခဲ့တယ်။

Bloodletting, purging, fasting --

သွေးဖောက်တယ်၊ဖယ်ရှားတယ် အစာရှောင်တာတွေ လုပ်ခဲ့ကြတယ်။

they were all well-regarded treatments.

ဒါတွေ အားလုံးက ကောင်းမွန်တဲ့ ကုသမှုတွေဖြစ်ပါတယ်။

Today, the wellness industry

ယနေ့ခေတ် ကျန်းမာရေးမှာ

has picked up on our desire to rid ourselves of things.

ဒီအရာတွေကို စွန့်ပစ်ဖို့ ကျွန်မတို့ရဲ့ဆန္ဒကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ပါပြီ။

They've taken the word "detox,"

သူတို့က “detox” ဆိုတဲ့စကားလုံးကိုယူခဲ့တယ်။

the medical treatment for people with drug and alcohol addictions,

အဓိပ္ပါယ်က မူးယစ်ဆေး နှင့် အရက်စွဲနေသူများအတွက် ဆေးဝါးကုသမှု

and used it to apply to market cleanses.

ဒီ စကားလုံးကို သန့်စင်ရေးပစ္စည်း ဆိုပြီး ဝယ်လိုအားတက်အောင်သုံးတယ်

They make it sound like pouring liquid cleaner down plumbing,

ဒါတွေက ညစ်ပတ်တဲ့အရာတွေအားလုံးကို

ပိုက်နဲ့ သန့်စင်ရည်ကို လောင်းချပြီး ဖယ်ရှားလိုက်တာ နဲ့တူတယ်။

getting rid of all the dirty stuff.

But the reason that sounds right to us

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့အတွက် မှန်တယ်လို့ ထင်ရတဲ့အကြောင်းအရင်းက

is it's a rooted in a lack of understanding

အသည်းရဲ့အလုပ်လုပ်ပုံကို နားလည်မှု

of how our liver works.

ကင်းမဲ့တာက အမြစ်တွယ်နေတာပါ။

The liver is located in our upper right abdomen.

အသည်းက ကျွန်မတို့ရဲ့ညာဘက်ဝမ်းဗိုက် အထက်မှာ ရှိတယ်။

It's somewhere around half the size of a football --

အဲဒါက ဘောလုံး....အမေရိကန်ဘောလုံး

an American football --

အရွယ်အစားရဲ့ တဝက်ခန့်ရှိတယ်။

and weighs three pounds.

ပြီးတော့ သုံးပေါင် လေးတယ်

It does many, many jobs that keep our bodies running,

ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ ခုခံအားစနစ်ကို ကူညီပေးခြင်း

သွေးခဲစေရေးအတွက် ပရိုတင်းများဖန်တီးပေးခြင်း

from assisting the immune system,

ကျွန်မတို့ ဟော်မုန်းများထုတ်လုပ်ရန် လိုအပ်တဲ့ ကိုလက်စထရောများကိုထုတ်လွှတ်ခြင်း

to creating proteins for blood clotting,

to sending out the cholesterol we need to produce hormones.

ကိုယ်ခန္ဓာကို လည်ပတ်စေသော အလုပ်များစွာကို လုပ်ပေးတယ်

The liver is also a key organ for dealing with harmful substances.

အသည်းက အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အရာတွေကို ကိုင်တွယ်ရန် အဓိက အင်္ဂါတစ်ခုလည်း ဖြစ်တယ်

You can think of it almost like a factory.

အဲဒါကို စက်ရုံတစ်ခုလို့ ရှင်တို့တွေးနိုင်ပါတယ်

It takes nutrients from substances that we consume,

ဥပမာအားဖြင့် လက်စထရောနှင့်ပရိုတိန်းကဲ့သို့ ပါဝင်သော

food, drinks, medicines,

ကျွန်မတို့ စားသုံးသော အစားအစာတွေ

breaks them down

အချိုရည်တွေ ဓာတ်စာတွေ ကနေ

so they can either be packaged in a way that's usable --

အဟာရ ရရှိတယ်။ ဥပမာ-

like cholesterol and protein, for instance --

or removed as waste in the bile or via the kidneys,

သည်းခြေ (သို့) ကျောက်ကပ်မှ အညစ်အကြေးတွေက

usually in the form of urine.

အများအားဖြင့် ဆီးပုံစံနဲ့ ဖယ်ရှားတယ်။

Let's look at what happens

အသည်းက အချို့အရာတွေနဲ့ တွေ့တဲ့အခါ

when the liver encounters some specific substances.

ဘာတွေဖြစ်မလဲကြည့်ရအောင်။

What about alcohol?

အရက်ဆိုရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

That’s a substance that’s fine in smaller, moderate amounts

ဒါက ပမာဏ နည်းနည်းနဲ့ အတော်အသင့်မှာ ကောင်းသော်လည်း

but becomes poisonous in excess.

ပိုလျှံလာရင် အဆိပ်ဖြစ်လာတယ်။

When we drink, alcohol passes through our liver,

ငါတို့ သောက်တဲ့အခါ အရက်ကမင်းရဲ့အသည်းကိုဖြတ်တယ်။

and the liver breaks it down in three steps.

အသည်းက အဆင့်သုံးဆင့်ခွဲလိုက်တယ်။

First, enzymes convert the alcohol to acetaldehyde,

ပထမဦးစွာ အင်ဇိုင်းတွေက အရက်ကို ဆဲလ်များ ပျက်စီးစေနိုင်တဲ့

a substance that can damage cells over time.

အရာတစ်ခုဖြစ်တဲ့ acetaldehyde အဖြစ်ပြောင်းပေးတယ်။

But acetaldehyde is quickly converted into acetate,

သို့သော် acetaldehyde ကို ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်နှင့်ရေထဲသို့

a much more stable intermediate,

မပြိုကွဲမီ ပိုမိုတည်ငြိမ်သော acetate အဖြစ်

before it breaks down into carbon dioxide and water.

လျင်မြန်စွာပြောင်းလဲသွားတယ်။

ဒါတွေဟာငါတို့ခန္ဓာကိုယ်က ကိုင်တွယ်နိုင်တဲ့အစိတ်အပိုင်းတွေပါ

These are components our body can handle.

Now let's look at a popular cleanse --

ကဲ လူကြိုက်များတဲ့ သန့်စင်တာကို ကြည့်ကြရအောင်။

cayenne, pepper, lemon juice drink,

ငရုတ်သီး ငရုတ်ကောင်း, သံပုရာဖျော်ရည် သောက်ခြင်းက

to help your liver flush toxins.

ရှင်တို့ရဲ့ အသည်း အဆိပ်အတောက်များကို ဖယ်ရှားရန်ကူညီပေးတယ်။

You drink it, it gets digested,

ရှင်တို့ သောက်ရင် အစာကြေတယ်။

nutrients get absorbed in the blood and arrive at the liver.

အာဟာရဓာတ်ကို သွေးထဲသို့ စုပ်ယူကာ အသည်းဆီ ရောက်တယ်။

The liver processes these nutrients the same way it processes everything else.

အသည်းက ဒီအာဟာရဓာတ်တွေကို အခြားအရာအားလုံး လုပ်ဆောင်သလို လုပ်ဆောင်တယ်

It packages whatever's useful that came from the lemon and the pepper

အသည်းက သံပုရာ နှင့် ငရုတ်ကောင်းမှ ရလာသော အသုံးဝင်သမျှကို

and disseminates it throughout the body.

ထုပ်ပိုးပြီး ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ဖြန့်တယ်။

Whatever it can't use becomes waste.

အသုံးမချနိုင်တာတွေက အမှိုက်ဖြစ်သွားတယ်။

There's nothing particularly magical about mixing cayenne and lemon.

ငရုတ်သီး နဲ့ သံပုရာကို ရောစပ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ထူးဆန်းတာ မရှိပါ။

Doing a cleanse doesn't "clean the pipes,"

သန့်စင်အောင်လုပ်တာက ပိုက်တွေကိုသန့်ရှင်းရေးမလုပ်ပါ။

and it doesn't make your liver work any better or faster.

ပြီးတော့ ဒါက ရှင်တို့ရဲ့အသည်းအလုပ်ကို ပိုကောင်းအောင် ပိုမြန်အောင် မလုပ်ပေးပါ

At best, you might lose a few pounds on a cleanse,

အကောင်းဆုံးက ရှင်တို့ သန့်စင်ရာမှာ ပေါင်အနည်းငယ်ကျသွားနိုင်တယ်။

because you aren't eating much.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရှင်တို့က အများကြီးမစားဘူးလေ။

At worst, you could go into starvation mode.

အဆိုးဆုံး ရှင်တို့ ဆာလောင်နိုင်တယ်။

You could throw off your electrolyte balance,

ရှင်တို့ရဲ့ အူလမ်းကြောင်း နဲ့ အူသိမ်ရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာကို အနှောင့်အယှက်မဖြစ်စေဘဲ

not to mention disrupt your intestinal flora and bowel function.

electrolyte လက်ကျန်ကိုဖြတ်ပစ်နိုင်တယ်။

Clearly, having a healthy liver is extremely important.

ကျန်းမာတဲ့ အသည်းရှိဖို့က အလွန်အရေးကြီးတယ်ဆိုတာရှင်းပါတယ်။

The best things you can do: don't smoke,

ရှင်တို့ လုပ်နိုင်တဲ့ အကောင်းဆုံးအရာတွေက ဆေးလိပ်မသောက်နဲ့ မျှတသောအစာကိုစား

eat a balanced diet, exercise regularly and get lots of sleep,

ပုံမှန်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပြီး အိပ်ရေးဝအောင်အိပ်ပါ။

but there are some more liver specific things to do.

ဒါပေမဲ့ လုပ်ရမဲ့ နောက်ထပ် တိကျတဲ့အချက်တွေ ရှိပါသေးတယ်။

Don't consume too much alcohol,

အရက်အလွန်အကျွံမသောက်ပါနဲ့။

as it can cause a variety of problems over time,

ဒီက အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ပြဿနာအမျိုးမျိုးကို ဖြစ်စေနိုင်တယ်

from fatty liver disease to cirrhosis of the liver,

အဆီများတဲ့ အသည်းရောဂါမှ အသည်းခြောက်ခြင်း

to liver cancer.

အသည်းကင်ဆာအထိဖြစ်စေတယ်။

Read the warning labels on medications

ဆေးဝါးများရဲ့ သတိပေးတံဆိပ်များကို ဖတ်ပါ

as some can damage your liver when you don't take them as directed.

အချို့က ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်း မသောက်ရင် ရှင်တို့ အသည်းကို ပျက်စီးစေနိုင်တယ်

You've probably heard about hepatitis,

အလွန်ပြင်းထန်သော အသည်းရောင်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့်

which can be caused by a viral infection of the liver

ဖြစ်နိုင်သော အသည်းရောင် ရောဂါအကြောင်း

that can be very serious.

ရှင်တို့ ကြားဖူးမှာပါ။

Get the vaccine for hepatitis B, if you haven't already.

အသည်းရောင် ဘီပိုးအတွက် ကာကွယ်ဆေးမထိုးရသေးရင် ထိုးပါ။

And if you're an adult who hasn't been screened for hepatitis C,

အကယ်၍ ရှင်တို့က အသည်းရောင်စီပိုးကို မစစ်ဆေးရသေးတဲ့

consider talking to your doctor about testing options,

အရွယ်ရောက်ပြီးသူတစ်ဦး ဖြစ်ရင် လူများစွာက သူတို့မှာ ရှိတာကို သတိမပြုမိတာကြောင့်

as too many people don't realize they have it.

ရှင်တို့ ဆရာဝန်နှင့် ဆွေးနွေးဖို့ စဉ်းစားပါ။

Finally, be careful with supplements and herbs,

နောက်ဆုံးအနေနှင့် ဖြည့်စွက်စာများနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ

အထူးသဖြင့် ကာယတည်ဆောက်ဖို့ (သို့) ကိုယ်အလေးချိန်ကျစေတဲ့ စျေးကွက်တင်

particularly anything marketed as bodybuilding

or a weight loss supplement,

ရောင်းချသောအရာတွေက ရှင်တို့ ထင်သည့်အတိုင်း ကောင်းစွာ ထိန်းညှိထားခြင်းမရှိသောကြောင့်

as these are not nearly as well-regulated as you would think.

အဲ့တာတွေကို ဂရုပြုပါ

20 percent of liver injury due to medication in the United States

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ဆေးဝါးကြောင့် အသည်းထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှု၏ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းဟာ

is actually caused by these kinds of supplements.

တကယ်တော့ အဲဒီလို အားဖြည့်ဆေးအမျိုးအစားတွေကြောင့်ဖြစ်တာပါ။

So talk to your doctor before you start them.

ဒါကြောင့် ဒါတွေကို ရှင်တို့စမသုံးခင် ရှင်တို့ဆရာဝန်နဲ့ ဆွေးနွေးပါ

So many things are sold to us as self-care,

ကျွန်မတို့ကို ရောင်းစရာ များစွာသော တကိုယ်ရေသုံးတွေ၊

and cleanses are no exception,

သန့်စင် ဆေးတွေအတွက် ခြွင်းချက်မရှိပါ။

but I believe the best self-care is just learning more about our bodies.

ဒါပေမဲ့ အကောင်းဆုံးက မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ခြင်းက

ကျွန်မတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အကြောင်း ပိုမိုလေ့လာခြင်းသာဖြစ်တယ်။

That way, we can tune out all the noise

ဤနည်းအားဖြင့် ကျွန်မတို့ သံသဃအားလုံးကို ရှင်းပြီး

and make informed decisions on what we really need.

ကျွန်မတို့ အမှန်တကယ် လိုအပ်တဲ့အရာအတွက် အသိပေး ဆုံးဖြတ်ချက်များချနိုင်ပါတယ်။