What we're missing in the debate about immigration | Duarte Geraldino

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

So, Ma was trying to explain something to me

မာက တစ်ခုခု ရှင်းပြဖို့ ကြိုးစားနေတယ်၊

about Grandma and when they grew up,

အဖွားနဲ့ သူတို့ကြီးပြင်းလာပုံပါ။

but I couldn't pay attention to her

ဒါပေမဲ့ သူမကို ဂရုမစိုက်နိုင်ခဲ့ဘူး

because I was five years old, and I was petrified.

အကြောင်းက ကျွန်တော်က ငါးနှစ်သားဖြစ်ပြီး မှင်တက်နေတာကြောင့်ပါ။

I had just seen The Green Lady.

ကျွန်တော်က The Green Lady ကို ကြည့်ဖူးထားတယ်။

Now, about a week earlier, I'd watched that movie "Godzilla,"

အရင်တစ်ပတ်စောစောက "Godzilla," ကားကို ကြည့်ခဲ့တယ်။

the one about that huge lizard-like beast storming a major city,

ဧရာမ အိမ်မြှောင်လို အကောင်ကြီးက အဓိကမြို့တစ်မြို့ကို တိုက်နေတာပါ။

and the thought of a green monster coming for me was stuck in my mind.

အစိမ်းရောင် အကောင်ကြီး ကျွန်တော့ဆီလာနေတယ် ဆိုတဲ့အတွေးက စိတ်ထဲမှာ စွဲနေတယ်။

And yet there I was, at the tip of Lower Manhattan with my mom,

အဲဒီမှာ ကျွန်တော်က အမေနဲ့အတူ Manhattan အောက်ဖျားပိုင်းမှာ

just staring at her:

သူမကို ငေးကြည့်နေတာပါ၊

her horns,

သူမရဲ့ ဦးချိုတွေ၊

her muscles --

သူမရဲ့ ကြွက်သားတွေ၊

all of it just frightened me.

ဒါအားလုံးက လှန့်နေတယ်။

And I didn't know whether she was a monster or a hero.

သူမဟာ မကောင်းဆိုးဝါးလား၊ သူရဲကောင်းလား မသိခဲ့ပါဘူး။

So I decided to consult the Google of the day --

ဒါနဲ့ တစ်နေ့တာ Google ကို အကြံယူဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

"Ma! Ma!"

"မာ၊ မာ"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

My mother explained that The Green Lady is actually the Statue of Liberty

The Green Lady ဟာ တကယ်က Liberty ရုပ်ထုကြီးဖြစ်ပြီး သူမဟာ ဝင်လာသူတွေကို

and that she was waving immigrants in.

လက်ပြနေတာလို့ အမေကရှင်းပြတယ်။

Now, the part of her explanation that really messed with my young head

ကဲ အမေ့ရဲ့ ရှင်းလင်းချက်က​ေ ကျွန်တော့ ခေါင်းနုနုလေးမှာ

was the fact that, according to Ma,

ရှုပ်ထွေးခဲ့တဲ့အချက်က မာရဲ့ အဆိုအရ

long before us,

ကျွန်တော်တို့မ တိုင်ခင် ကာလအကြာက

The Green Lady was actually brown,

The Green Lady ဟာ တကယ်တော့ အညိုရောင်၊

brown like me,

ကျွန်တော်လို့ ညိုပြီး

and that she changed colors over the years,

ကြာလာတော့ အရောင်တွေ ပြောင်းသွားတာတဲ့၊

much like America.

အမေရိကနဲ့ အများကြီးတူတာပေါ့။

Now, the part that really is intriguing about this

ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး တကယ် စိတ်ဝင်စားစရာ အပိုင်းက

is that when she changed colors,

သူမ အရောင်တွေပြောင်းသွားတဲ့အခါ

she made me think about myself.

သူမက ကိုယ့်ကိုယ်ကို တွေးမိစေတယ်၊

It all made sense to me,

ကျွန်တော့ကို နားလည်သွာစေတယ်၊

because as a first-generation American,

အကြောင်းက ပထမဆုံး အမေရိကန်မျိုးဆက်အနေနဲ့

I was surrounded by immigrants.

ဝင်လာသူတွေနဲ့ ဝန်းရံနေခဲ့တယ်။

In fact, within my immediate social circle of the people who support me,

တကယ်က ကိုယ့်ကို ပံ့ပိုးတဲ့၊ ကိုယ့်ကို ကြွယ်ဝစေတဲ့ ကိုယ့်ရဲ့

who enrich my life,

ရင်းနှီးတဲ့ လူမှုအဝန်းမှာ

at least two are foreign-born.

အနည်းဆုံး နှစ်ယောက် နိုင်ငံခြားမှာမွေးတာ

My life as a US citizen is in many ways shaped by newcomers,

အမေရိကန်နိုင်ငံသားအဖြစ် ကျွန်တော့ဘဝဟာ အသစ်ဝင်လာသူတွေရဲ့ ပုံသွင်းတာခံခဲ့ရတယ်။

and chances are,

ဖြစ်နိုင်တာတော့

so is yours.

ခင်ဗျားတို့ရောပါ။

There are more than 40 million immigrants in the USA.

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ဝင်လာသူတွေက သန်း ၄၀ ကျော်ရှိတယ်။

According to census data,

လူဦးရေစာရင်း အချက်အလက်အရ

a quarter of the nation's children have at least one foreign-born parent.

နိုင်ငံရဲ့ကလေးတွေရဲ့ လေးပုံတစ်ပုံမှာ နိုင်ငံခြားမှာမွေးတဲ့ မိဘတစ်ဦးရှိတယ်။

I know all these statistics because I study global migration patterns.

ဒီစာရင်းတွေ သိတာက ကျွန်တော်က ကမ္ဘာ့ ပြောင်းရွှေ့မှု ပုံစံတွေကိုလေ့လာလို့ပါ။

I'm a journalist, and for the last few years,

ကျွန်တော်က သတင်းစာသမားပါ နှစ်အနည်းငယ်က

I've been documenting the lives of US citizens

နှင်ထုတ်လို့ လူတွေ ဆုံးရှုံးနေသူ US နိုင်ငံသားတွေ

who've lost people to deportation.

ဘဝတွေကို မှတ်တမ်းပြုနေခဲ့တယ်။

And the numbers are enormous.

ကိန်းဂဏန်းတွေက ကြီးမားပါတယ်။

From 2008 to 2016,

၂၀၀၈ ကနေ ၂၀၁၆ ထိ

more than three million people were "ordered removed" --

လူသုံးသန်းကျော်ကို "ဖယ်ရှားဖို့ အမိန့်" ချခံရတယ်။

that's the technical term for being deported.

ဒါက နိုင်ငံကနေ နှင်ခြင်းအတွက် သတ်မှတ်ထားတဲ့ စကားရပ်ပါ။

There is an economic, a political, a psychological and an emotional cost

ဒီနှင်ထုတ်ခြင်းတွေအတွက် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့

to those deportations --

ခံစားမှုဆိုင်ရာ နစ်နာမှုရှိတယ်၊

the moments when these circles are broken.

ဒီအသိုင်းအဝိုင်းတွေ ပြိုကွဲသွားတဲ့ ကာလတွေပါ။

I once asked a US soldier,

တစ်ခါက အမေရိကန် စစ်သားကို မေးဖူးတယ်။

"Why did you volunteer to fight this war?"

"ဘာလို့ စစ်တိုက်ဖို့ စေတနာ့ဝန်ထမ်း လုပ်ခဲ့တာလဲ"

And she told me,

သူမက ပြောတာက

"Because I'm proud to defend my country."

"တိုင်းပြည်ကို ကာကွယ်ဖို့ ဂုဏ်ယူလို့ပါ။

But I pressed to know --

ဒါပေမဲ့ အတင်း သိလိုတာက

"Really, when you're on base,

"တကယ်ပါ၊ သင်က အခြေစိုက်စခန်းမှာ၊

and you hear bombs exploding in the distance,

အဝေးမှာ ဗုံးတွေ ပေါက်ကွဲနေတာ ကြားပြီး

and you see soldiers coming back who are gravely injured,

ပြင်းထန်စွာ ဒဏ်ရရတဲ့ စစ်သားတွေ ပြန်လာလာ မြင်ရတဲ့အခါ၊

in that moment, when you know you could be next,

ဒီအခိုက် သင်ဟာ နောက်တစ်ဦးဖြစ်နိုင်တာ သိတဲ့အခါ

what does 'my country' mean?"

"ကိုယ့်တိုင်းပြည်"ဆိုတာ တာလဲ။

She looked at me.

သူ ကျွန်တော့ကိိုကြည့်တယ်

"My country is my wife,

"ကိုယ့်တိုင်းပြည်က ကိုယ့်ဇနီး၊

my family,

ကိုယ့်မိသားစု၊

my friends, my soldiers."

ကိုယ့်မိတ်ဆွေတွေ၊ကိုယ်စစ်သားတွေ"

What she was telling me

သူမပြောနေတာက

is that "my country" is a collection of these strong relationships;

"ကိုယ့်တိုင်းပြည်"ဆိုတာက ဒီအားကောင်းတဲ့ ဆက်ဆံမှုတွေရဲ့ အစုအဝေးပါ၊

these social circles.

ဒီလူမှုရေး စက်ဝန်းတွေပါ။

When the social circles are weakened,

ဒီလူမှုရေး အသိုင်းအဝိုင်းတွေ အားနည်းတဲ့အခါ

a country itself is weaker.

တိုင်းပြည်ကိုယ်၌က ပိုအားနည်းလာတယ်။

We're missing a crucial aspect in the debate about immigration policy.

လူဝင်မှုအကြောင်း ဆွေးနွေးရာမှာ အရေးပါတဲ့ ကဏ္ဍတစ်ခုလွဲနေတယ်။

Rather than focusing on individuals,

တစ်ဦးချင်းကို အာရုံစိုက်တာထက်

we should focus on the circles around them,

၎င်းတို့ကို ဝန်းရံတဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းတွေ ကို အာရုံစိုက်သင့်တယ်၊

because these are the people who are left behind:

အကြောင်းက ကျန်ခဲ့တဲ့သူတွေဟာ

the voters, the taxpayers,

မဲပေးသူတွေ၊ အခွန်ဆောင်သူတွေ၊

the ones who are suffering that loss.

ဆုံးရှုံးမှုကို ခံစားနေရသူတွေမို့ပါ။

And it's not just the children of the deported

နိုင်ငံမှ နှင်ခံရသူတွေရဲ့ကလေးတွေတင်

who are impacted.

သက်ရောက်တာမဟုတ်ပါဘူး။

You have brothers and sisters who are separated by borders.

နယ်မြေတွေက ခြားသွားတဲ့ အကိုတွေ၊ အမတွေရှိပါတယ်။

You have classmates, teachers, law enforcement officers,

အတန်းဖော်တွေ၊ ဆရာတွေ၊ ဥပဒေ စိုးမိုးရေး အရာရှိတွေ၊

technologists, scientists, doctors,

နည်းပညာရှင်တွေ၊ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ၊ ဆရာဝန်တွေ၊

who are all scrambling to make sense of new realities

သူတို့အားလုံးဟာ သူတို့ အသိုင်းအဝိုင်းတွေ ပြိုကွဲတဲ့အခါ တည်ရှိမှုအသစ်တွေကို

when their social circles are broken.

အဓိပ္ပာယ်ရှိဖို့ ရောမွှေနေသူတွေပါ။

These are the real lives behind all these statistics

ဒီကိန်းဂဏန်းတွေနောက်မှာ လူဝင်မှု မူဝါဒအကြောင်း

that dominate discussions about immigration policy.

ဆွေးနွေးမှုတွေကို လွှမ်းမိုးတဲ့ တကယ့် ဘဝတွေရှိပါတယ်။

But we don't often think about them.

ဒါပေမဲ့ ဒါတွေအကြောင်း သူတို့မတွေးမိကြဘူး။

And I'm trying to change that.

ဒါကိုပြောင်းဖို့ ကြိုးစားနေတယ်

Here's just one of the real-life stories that I've collected.

ဒါက ကျွန်တော် စုထားတဲ့ တကယ့် ဘဝတွေထဲက တစ်ခုပါပဲ။

And it still haunts me.

ကျွန်တော့ကို ခြောက်လှန့်ဆဲပါ

I met Ramon and his son in 2016,

Ramon နဲ့ သူ့သားကို ၂၀၁၆ မှာဆုံခဲ့တယ်၊

the same year both of them were being ordered out of the country.

ဒီနှစ်မှာပဲ သူတို့နှစ်ဦးလုံး တိုင်းပြည်က ထွက်ဖို့ အမိန့်ပေးခံနေရတယ်။

Ramon was being deported to Latin America,

Ramon ကို Latin America ကို အနှင်ခံရတုန်းမှာ

while his son, who was a sergeant in the US military,

အမေရိကန်စစ်တပ်မှာ တပ်ကြပ်ကြီးဖြစ်သူ သူ့သားဟာ

was being deployed.

တပ်ပြောင်းခံရတယ်။

Deported ...

အနှင်ခံရတယ်၊

deployed.

တပ်ပြောင်းခံရတယ်၊

If you just look at Ramon's case,

Ramon ရဲ့အဖြစ်ကိုကြည့်ရင်

it wouldn't be clear how deeply connected to the country he is.

တိုင်းပြည်မှာ သူဘယ်လို နက်ရှိုင်းစွာ ဆက်သွယ်နေတာ ရှင်းလင်းမှာမဟုတ်ဘူး

But consider his son:

ဒါပေမဲ့ သားကို စဉ်းစားကြည့်

a US citizen defending a country that's banished his father.

သူ့အဖေကို နှင်ထုတ်တဲ့ တိုင်းပြည်ကို ကာကွယ်နေတဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံသားလေ။

The social circle is what's key here.

လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းဟာ ဟောဒီမှာ အဓိကျတယ်။

Here's another example that illustrates those critical bonds.

ဒီအရေးပါတဲ့ အနှောင်အဖွဲ့တွေကို သရုပ်ဖော်တဲ့ နောက် သာဓကတစ်ခုပါ။

A group of citizens in Philadelphia were concerned about their jobs,

Philadelphia က နိုင်ငံသားတစ်စုဟာ အလုပ်တွေအတွက် ပူပန်နေတဲ့အကြောင်းက

because the legal owner of the restaurant where they worked

သူတို့အလုပ်လုပ်တဲ့ စားသောက်ဆိုင်ရဲ့ တရားဝင် ပိုင်ရှင်ဟာ

was an undocumented immigrant,

အထောက်အထားမဲ့ ရွှေ့ပြောင်းသူဖြစ်ပြီး

and immigration officials had picked him up.

လူဝင်မှု အာဏာပိုင်တွေက သူ့ကို ဖမ်းတယ်။

They rallied behind him.

သူ့နောက်မှာ ဝိုင်းလာတယ်။

An immigration lawyer argued

သူ့ကို နှင်ထုတ်ဖို့က

he was too important to the local community

သူဟာ ဒေသတွင်း ရပ်ရွာအတွက် အရေးပါလွန်းတယ်လို့

to be deported.

လူဝင်မှု ရှေ့နေက စောဒကတက်တယ်။

At the hearing, they even submitted restaurant reviews --

ကြားနာမှုမှာ စားသောက်ဆိုင် သုံးသပ်ချက်တွေတင်ပြကြတယ်။

restaurant reviews!

စားသောက်ဆိုင် သုံးသပ်ချက်တွေ

In the end, a judge exercised what's called "judicial discretion"

အဆုံးမှာ တရားသူကြီးက "တရားရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ခွင့်"ဆိုတာကို ကျင့်သုံးကာ

and allowed him to stay in the country,

သူ့ကို တိုင်းပြည်တွင်း နေခွင့်ပြုခဲ့တယ်။

but only because they considered the social circle.

ဒါပေမဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းကို သူတို့ ထည့်သွင်းစဉ်းစားတာကြောင့်ပါ။

There are 23 million noncitizens in the USA,

အတည်ပြုနိုင်တဲ့ ပြည်ထောင်စု အချက်အလက်တွေအရ

according to verifiable federal data.

USA မှာ နိုင်ငံသားမဟုတ်သူ ၂၃ သန်းရှိပါတယ်၊

And that doesn't include the undocumented,

ဒါက အထောက်အထားမရှိတာ မပါဝင်ဘူး၊

because numbers for that population are at best complex estimates.

လူဦးရေ ကိန်းဂဏန်းတွေဟာ အရှုပ်ထွေးဆုံး ခန့်မှန်းမှုတွေဖြစ်လို့ပါ။

Let's just work with what we have.

ကိုယ့်မှာရှိတာနဲ့ လုပ်ကြပါစို့။

That's 23 million social circles --

ဒါ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း ၂၃ သန်း၊

about 100 million individuals

တစ်ဦးချင်း သန်း ၁၀၀ ခန့်ပါ။

whose lives could be impacted by deportation.

နိုင်ငံမှ နှင်ခြင်းကနေ ထိခိုက်နိုင်သူတွေရဲ့ ဘဝတွေပါ။

And the stress of it all is trickling down through the population.

ဒါအားလုံးရဲ့ ဖိစီးမှုက လူထုထဲကို လှိမ့်စီးနေပါတယ်။

A 2017 poll by UCLA of LA County residents

LA ကောင်တီ ဒေသခံတွေရဲ့၂၀၁၇ မဲဆန္ဒမှာတွေ့ရှိတာက

found that 30 percent of citizens in LA County

LA ကောင်တီက နိုင်ငံသား ၃၀% ဟာ နိုင်ငံမှ နှင်ထုတ်မှုအတွက်

are stressed about deportation,

စိတ်ဖိစီးနေတယ်၊

not because they themselves could be removed,

သူတို့ကိုယ်တိုင် အဖယ်ခံ ရနိုင်တာကြောင့်မဟုတ်ပဲ

but rather, because members of their social circle were at risk.

သူတို့ရဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းဝင်တွေ ဘေးမကင်းတာကြောင့်ပါ။

I am not suggesting that no one should ever be deported;

တစ်ယောက်မှ ပြန်မပို့သင့်ဘူးလို့ အဆိုပြုနေတာမဟုတ်ပါဘူး၊

don't confuse me with that.

ဒါနဲ့ ကျွန်တော့ကို ရောထွေးမသွားပါနဲ့။

But what I am saying is that we need to look at the bigger picture.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ပြောနေတာက ပိုကြီးမားတဲ့ ရုပ်ပုံကို ကြည့်ဖို့လိုတာကိုပါ။

If you are within the sound of my voice,

ကျွန်တော့ စကားသံ ကြားနိုင်တဲ့ အတွင်းမှာဆိုရင်

I want you to close your eyes for a moment

သင်တို့ မျက်လုံးတွေ ခဏမှိတ်ပြီး

and examine your own social circle.

သင်တို့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းကို စစ်ဆေးစေချင်တယ်။

Who are your foreign-born?

ဘယ်သူတေွက နိုင်ငံခြား မွေးသူလဲ။

What would it feel like if the circle were broken?

ဒီအသိုင်းအဝိုင်း ပြိုကွဲရင် ဘယ်လို ခံစားရမလဲ။

Share your story.

သင့်ဇာတ်လမ်းကို မျှဝေပါ။

I'm building a global archive of first-person accounts

ကျွန်တော့ ပထမနာမ်စား မှတ်တမ်းရဲ့ ကမ္ဘာ့မော်ကွန်းဆောက်ကာ

and linking them with mapping technology,

ဒီအသိုင်းအဝိုင်းတွေ ပြိုကွဲရာ အတိအကျ

so that we can see exactly where these circles break,

ကြည့်နိုင်အောင်ဒါတွေကို မြေပုံချတဲ့ နည်းပညာနဲ့ ဆက်သွယ်နေပါတယ်။

because this is not just an American issue.

အကြောင်းက ဒါဟာ အမေရိကန် ပြဿနာပဲမဟုတ်ဘူး၊

There are a quarter-billion migrants around the world;

တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ ပြောင်းရွေ့သူတွေ ဘီလီယံရဲ့ လေးပုံတစ်ပုံရှိတယ်။

people living, loving and learning in countries where they were not born.

လူတွေဟာ သူတို့မမွေးခဲ့တဲ့ တိုင်းပြည်တွေမှာ နေထိုင်၊ ချစ်ခင်၊ သင်ယူနေကြတယ်။

And in my career, in my life, I've been one of them:

ကျွန်တော့အလုပ်၊ ဘဝမှာ သူတို့ထဲက တစ်ဦးဖြစ်ဖူးတယ်။

in China, in Africa, in Europe.

တရုတ်မှာ၊ အာဖရိကမှာ၊ ဉရောပမှာပါ။

And each time I become one of these foreigners --

ဒီနိုင်ငံခြားသားတွေထဲက တစ်ဦးဖြစ်ချိန်တိုင်း

one of these strange-looking guys in a new land --

နယ်မြေသစ်မှာ ဒီထူးခြား ပုံပေါက်တဲ့ ဒီလူတွေထဲက တစ်ဦးပေါ့၊

I can't help but think back to that day

Manhattan အောက်ပိုင်းမှာ အမေနဲ့အတူ

when I was in Lower Manhattan with my mom

ရှိခဲ့တုန်းကနေ့ကို ပြန်မတွေးပဲ မနေနိုင်ဘူး။

all those decades ago,

ဒီဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း

when I was scared,

ကျွန်တော် လန့်နေခဲ့ပြီး

and I had just spotted that green lady.

ဒီ အစိမ်းရောင် အမျိုးသမီးကို တွေ့ချိန်ပေါ့

And I guess the question that I keep on thinking about

အရှင်းကြီး အညိုရောင်ဖြစ်နေတဲ့သူမနဲ့ သူမရဲ့ ပုစံငယ်တွေကို

when I see her

တွေ့တဲ့အခါ

and all the younger replicas of her that are so obviously brown,

ဆက်ဆက်တွေးနေမိတဲ့ မေးခွန်းကို မှန်းဆမိတာက

and even the paintings that showcase her in the beginning

အစတုန်းက မှန်ဘီရိုမှာပြထားတဲ့ သူမပန်းချီကားတွေတောင်

as not quite green --

သိပ်မစိမ်းကြဘူး၊

when I look at all of that,

ဒါအားလုံးကို ကြည့်လိုက်တော့

the question that my research seeks to answer

ကျွန်တော့ သုတေသနက ဖြေဖို့ရှာတဲ့ မေးခွန်းက ကျွန်တော့အတွက်တော့

becomes, to me, the same one that confounded me all those years ago:

လွန်ခဲ့သောနှစ်တွေအားလုံးမှာ ကျွန်တော့ကို ဝေခွဲမရဖြစ်စေတာနဲ့ တစ်ထပ်တည်းဖြစ်လာတယ်။

Is she a monster

သူမဟာ မကောင်းဆိုးဝါးလား၊

or a hero?

သူရဲကောင်းလား။

Thank you.

ကျေးဇူးပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)