Tim Jackson: An economic reality check

Translator: Tanja Nestoroska Reviewer: Charlie Psy

I want to talk to you today about prosperity,

Денес сакам да ви зборувам за просперитетот,

about our hopes

за нашите надежи

for a shared and lasting prosperity.

за заеднички и траен просперитет.

And not just us,

И не само нашиот,

but the two billion people worldwide

туку и оној на две милијарди луѓе низ светот

who are still chronically undernourished.

кои сѐ уште се хронично неухранети.

And hope actually is at the heart of this.

А во основата на сево ова лежи надежта.

In fact, the Latin word for hope

Всушност, латинскиот збор за надеж

is at the heart of the word prosperity.

е вграден во зборот просперитет.

"Pro-speras," "speras," hope --

"Про-сперас", "сперас", надеж--

in accordance with our hopes and expectations.

во согласност со нашите надежи и очекувања.

The irony is, though,

Иронично е, сепак,

that we have cashed-out prosperity

што ние скоро буквално го истиснавме

almost literally in terms of money and economic growth.

просперитетот во поглед на парите и економскиот пораст.

And we've grown our economies so much

А ги израснавме нашите економии толку многу

that we now stand

што сега сме соочени

in a real danger

со реална опасност

of undermining hope --

на поткопување на надежта --

running down resources, cutting down rainforests,

трошејќи ги ресурсите, сечејќи ги прашумите,

spilling oil into the Gulf of Mexico,

испуштајќи нафта во Мексичкиот залив,

changing the climate --

менувајќи ја климата --

and the only thing that has actually

и единственото нешто кое бар малку

remotely slowed down the relentless rise

успеа да го забави драстичниот раст на

of carbon emissions over the last two to three decades

јаглеродните емисии во последните две декади

is recession.

е рецесијата.

And recession, of course,

А рецесијата, се разбира,

isn't exactly a recipe for hope either,

не е воопшто рецепт за надеж,

as we're busy finding out.

како што во моментов се уверуваме.

So we're caught in a kind of trap.

Па, како да сме фатени во стапица.

It's a dilemma, a dilemma of growth.

Голема дилема е прашањето за растот.

We can't live with it; we can't live without it.

Не можеме да живееме со него, не можеме ни без него.

Trash the system or crash the planet --

Сруши го системот или уништи ја планетата --

it's a tough choice; it isn't much of a choice.

тежок е изборот; не е баш некој избор.

And our best avenue of escape from this actually

Нашиот најдобар начин да избегаме од ова всушност

is a kind of blind faith

е слепата верба

in our own cleverness and technology and efficiency

во нашиот памет, технологија и ефикасност,

and doing things more efficiently.

дека ќе ги правиме работите поефикасно.

Now I haven't got anything against efficiency.

Да појаснам, немам ништо против ефикасаноста.

And I think we are a clever species sometimes.

И мислам дека понекогаш сме паметни како вид.

But I think we should also just check the numbers,

Но мислам дека, исто така, треба да ги провериме бројките,

take a reality check here.

да се вратиме малку во реалноста.

So I want you to imagine a world,

Па, сакам да замислите свет,

in 2050, of around nine billion people,

во 2050, од околу 9 милијарди луѓе, кои сите

all aspiring to Western incomes,

стремат да имаат примања како на западот.

Western lifestyles.

Западњачки начин на живот.

And I want to ask the question --

Сакам да го поставам прашањето --

and we'll give them that two percent hike in income, in salary each year as well,

...ќе им ги дадеме тие два проценти годишен раст на приходите, и примањата секако,

because we believe in growth.

затоа што веруваме во пораст.

And I want to ask the question:

И, сакам да го поставам прашањето:

how far and how fast would be have to move?

колку далеку и колку брзо ќе треба да се движиме?

How clever would we have to be?

Колку паметни ќе треба да бидеме?

How much technology would we need in this world

Колку многу технологија ќе ни треба

to deliver our carbon targets?

за да ги испочитуваме нашите јаглеродни цели?

And here in my chart --

Еве го мојот график --

on the left-hand side is where we are now.

на левата страна е каде сме сега.

This is the carbon intensity of economic growth

Ова е јаглеродниот интензитет на економскиот пораст

in the economy at the moment.

на економијата во моментов.

It's around about 770 grams of carbon.

Околу 770 грама јаглерод.

In the world I describe to you,

Во светот кој ви го опишувам

we have to be right over here at the right-hand side

би требало да бидеме еве овде на десната страна

at six grams of carbon.

со 6 грама јаглерод.

It's a 130-fold improvement,

Тоа е подобрување од 130 пати.

and that is 10 times further and faster

и тоа 10 пати подалеку и побрзо

than anything we've ever achieved in industrial history.

од било што, што сме постигнале до сега во историјата на индустријата.

Maybe we can do it, maybe it's possible -- who knows?

Можеби и можеме да го направиме, можеби е возможно, кој знае?

Maybe we can even go further

Можеби можеме да одиме и уште подалеку

and get an economy that pulls carbon out of the atmosphere,

и да направиме економија која ќе го елиминира јаглеродот од атмосферата,

which is what we're going to need to be doing

нешто што ќе мораме да го направиме

by the end of the century.

до крајот на векот.

But shouldn't we just check first

Ама, зарем не би требало најпрво да провериме

that the economic system that we have

дали економскиот систем кој го имаме

is remotely capable of delivering

е бар малку способен за остварување

this kind of improvement?

на олку големо подобрување?

So I want to just spend a couple of minutes on system dynamics.

Сега, сакам да посветам неколку минути на динамиката на системот.

It's a bit complex, and I apologize for that.

Малку е сложено и се извинувам поради тоа.

What I'll try and do, is I'll try and paraphrase it

Ќе пробам да го парафразирам

is sort of human terms.

во човечка терминологија.

So it looks a little bit like this.

Тоа отприлика изгледа вака.

Firms produce goods for households -- that's us --

Фирмите произведуваат домаќински добра - за нас -

and provide us with incomes,

и ни даваат приходи,

and that's even better, because we can spend those incomes

што е уште подобро, бидејки можеме да ги трошиме тие приходи

on more goods and services.

на уште добра и услуги.

That's called the circular flow of the economy.

Тоа се вика кружен тек на економијата.

It looks harmless enough.

Изгледа доволно безопасно.

I just want to highlight one key feature of this system,

Сакам да нагласам еден клучен аспект на овој систем,

which is the role of investment.

а тоа е улогата на инвестицијата.

Now investment constitutes

Инвестициите зафаќаат само

only about a fifth of the national income

околу една петина од националниот доход

in most modern economies,

во повеќето модерни економии,

but it plays an absolutely vital role.

но игра апсолутно витална улога.

And what it does essentially

Во основа, инвестициите придонесуваат

is to stimulate further consumption growth.

да се стимулира порастот на потрошувачката.

It does this in a couple of ways --

Ова се случува на следниве начини -

chasing productivity,

трчаме по продуктивност,

which drives down prices and encourages us to buy more stuff.

која ги намалува цените и нѐ охрабрува да купуваме повеќе.

But I want to concentrate

Но сакам да се концентрирам

on the role of investment

на улогата на инвестицијата

in seeking out novelty,

во пронаоѓањето новини,

the production and consumption of novelty.

произведувањето и конзумирањето на нови работи.

Joseph Schumpeter called this

Јозеф Шумпетер го нарекол ова

"the process of creative destruction."

"Процес на креативна деструкција."

It's a process of the production and reproduction of novelty,

Тоа е процесот на производство и репродукција на новости,

continually chasing expanding consumer markets,

постојана потрага за проширување на пазарите за потрошувачка,

consumer goods, new consumer goods.

конзумерски добра, нови конзумерски добра.

And this, this is where it gets interesting,

Е. овде станува интересно,

because it turns out that human beings

бидејки испаѓа дека човечките битија

have something of an appetite for novelty.

имаат апетит за нови работи.

We love new stuff --

Ние обожаваме нови работи --

new material stuff for sure --

нови материјални работи сигурно --

but also new ideas, new adventures,

но исто така нови идеи, нови авантури,

new experiences.

нови искуства.

But the materiality matters too,

Но и материјалното е битно,

because in every society

затоа што во секое општество

that anthropologists have looked at,

кое го проучувале антрополозите

material stuff

материјалните работи

operates as a kind of language --

функционираат како некој вид на јазик --

a language of goods,

јазик на добра

a symbolic language

симболичен јазик

that we use to tell each other stories --

кој го користиме за да си раскажуваме приказни едни на други --

stories, for example,

приказни, на пример

about how important we are.

за тоа колку сме ние важни.

Status-driven, conspicuous consumption

Потрошувачката поттикната од статусот

thrives from the language

вирее најдобро во јазикот

of novelty.

на новоста

And here, all of a sudden,

И сега, одеднаш

we have a system

имаме систем

that is locking economic structure with social logic --

кој ги врзува заедно економската структура и социјалната логика --

the economic institutions, and who we are as people, locked together

економските институции и ние луѓето

to drive an engine of growth.

го движиме моторот на порастот.

And this engine is not just economic value;

Овој мотор нема само економска вредност;

it is pulling material resources

туку и ги расфрла материјалните добра

relentlessly through the system,

неуморно низ системот,

driven by our own insatiable appetites,

воден од нашите незаситни апетити,

driven in fact by a sense of anxiety.

всушност, воден од нашето чувство на несигурност.

Adam Smith, 200 years ago,

Адам Смит, пред 200 години,

spoke about our desire

зборувал за нашата желба

for a life without shame.

за живот без срам.

A life without shame:

Живот без срам:

in his day, what that meant was a linen shirt,

Во неговото време, тоа значело да имаш ленена кошула,

and today, well, you still need the shirt,

а денес, покрај кошулата,

but you need the hybrid car,

ти треба и автомобил - хибрид,

the HDTV, two holidays a year in the sun,

HDTV, два одмори годишно на сонце,

the netbook and iPad, the list goes on --

Netbook и iPad, листата продолжува --

an almost inexhaustible supply of goods,

скоро неисцрпна понуда на добра,

driven by this anxiety.

се под водство на таа несигурност.

And even if we don't want them,

Дури и ако не ги сакаме,

we need to buy them,

треба да ги купуваме,

because, if we don't buy them, the system crashes.

затоа што, ако не ги купиме, системот ќе крахира.

And to stop it crashing

А за да се сопре крахот

over the last two to three decades,

последните две до три децении,

we've expanded the money supply,

ја зголемивме снабденоста со пари,

expanded credit and debt,

ги проширивме кредитите и долгот,

so that people can keep buying stuff.

се со цел луѓето да продолжат да купуваат ствари.

And of course, that expansion was deeply implicated in the crisis.

Се разбира, таа експанзија беше длабоко поврзана со кризата.

But this -- I just want to show you some data here.

Но, сакам да ви покажам некои податоци сега.

This is what it looks like, essentially,

Вака, во основа изгледа

this credit and debt system, just for the U.K.

овој систем на кредит и долг, само за Обединетото Кралство.

This was the last 15 years before the crash,

Ова беа последните 15 години пред крахот,

and you can see there, consumer debt rose dramatically.

и како што може да видите, конзумерскиот долг драматично пораснал.

It was above the GDP for three years in a row

Бил над БДП три години по ред

just before the crisis.

точно пред кризата.

And in the mean time, personal savings absolutely plummeted.

А во меѓувреме, личните заштеди драматично паднаа.

The savings ratio, net savings,

Уделот на заштедите, нето заштеди,

were below zero in the middle of 2008,

беше под нулата во 2008ма,

just before the crash.

токму пред крахот.

This is people expanding debt, drawing down their savings,

Ова се луѓе со растечки долгови, луѓе кои си ги празнат заштедите,

just to stay in the game.

само за да останат во игра.

This is a strange, rather perverse, story,

Ова е чудна, да не речам перверзна приказна,

just to put it in very simple terms.

кажана со прости термини.

It's a story about us, people,

Ова е приказна за нас, луѓето

being persuaded

кои сме убедувани

to spend money we don't have

да трошиме пари кои ги немаме

on things we don't need

на ствари кои не ни требаат

to create impressions that won't last

за да оставиме краткотрајна импресија

on people we don't care about.

на луѓе кои ништо не ни значат.

(Laughter)

(Смеа)

(Applause)

(Аплауз)

But before we consign ourselves to despair,

Но пред да се предадеме на очајот,

maybe we should just go back and say, "Did we get this right?

можеби треба да се повратиме и да кажеме, "Дали го разбравме ова добро?

Is this really how people are?

Дали луѓето се навистина вакви?

Is this really how economies behave?"

Дали навистина вака се однесуваат економиите?"

And almost straightaway

И скоро веднаш

we actually run up against a couple of anomalies.

налетуваме на неколку аномалии.

The first one is in the crisis itself.

Првата е самата криза.

In the crisis, in the recession, what do people want to do?

Кога е криза, рецесија, што сакаат да прават луѓето?

They want to hunker down, they want to look to the future.

Тие се повлекувааат назад, сакаат да гледаат во иднината.

They want to spend less and save more.

сакаат да трошат помалку и да штедат повеќе.

But saving is exactly the wrong thing to do

Ама штедењето е баш погрешен чекор

from the system point of view.

од перспектива на економскиот систем.

Keynes called this the "paradox of thrift" --

Кејнз ова го нарекува "парадокс на штедењето" --

saving slows down recovery.

штедењето го успорува закрепнувањето.

And politicians call on us continually

Па така, политичарите постојано не повикуваат

to draw down more debt,

да го зголемуваме уште повеќе долгот,

to draw down our own savings even further,

да ги трошиме нашите заштеди уште повеќе,

just so that we can get the show back on the road,

само за да го повратиме ова шоу,

so we can keep this growth-based economy going.

за да ја одржиме оваа економија базирана на пораст.

It's an anomaly,

Тоа е аномалија,

it's a place where the system actually is at odds

Тоа е местото каде системот всушност е во расчекор

with who we are as people.

со тоа кои сме ние како луѓе.

Here's another one -- completely different one:

Еве уште еден пример, комплетно различен:

Why is it

Зошто

that we don't do the blindingly obvious things we should do

не ги правиме работите кои се толку очигледни дека треба да се направат

to combat climate change,

за да се избориме против климатските промени,

very, very simple things

многу, многу прости работи

like buying energy-efficient appliances,

како купување енергетски ефикасни апарати,

putting in efficient lights, turning the lights off occasionally,

поставување штедливи светилки, гасење на светлата кога не ни требаат,

insulating our homes?

поставување изолација на куќите?

These things save carbon, they save energy,

Овие работи штедат јаглеродни емисии, штедат енергија,

they save us money.

ни заштедуваат пари.

So is it that, though they make perfect economic sense,

Значи дали иако имаат совршена смисла во поглед на економичност,

we don't do them?

сепак не ги правиме?

Well, I had my own personal insight into this

Па, имав мој личен увид на оваа тема

a few years ago.

пред неколку години.

It was a Sunday evening, Sunday afternoon,

Беше Недела навечер, можеби попладне,

and it was just after --

и беше скоро откако --

actually, to be honest, too long after --

всушност, да бидам искрен, предолго откако --

we had moved into a new house.

се преселивме во новата куќа.

And I had finally got around to doing some draft stripping,

Најпосле стигнав да ги изолирам местата каде имаше провев,

installing insulation around the windows and doors

поставувајки изолација околу прозорците и вратите

to keep out the drafts.

за да нема провев.

And my, then, five year-old daughter

И мојата тогаш пет годишна ќерка

was helping me in the way that five year-olds do.

ми помагаше како што помагаат петгодишници.

And we'd been doing this for a while,

Го правевме тоа некое време,

when she turned to me very solemnly and said,

кога се сврте кон мене многу свечено и рече

"Will this really keep out the giraffes?"

"Дали ова навистина ќе ги спречи жирафите?"

(Laughter)

(Промаја=Драфт, Жирафа=Жираф)

"Here they are, the giraffes."

"Еве ги, жирафите."

You can hear the five-year-old mind working.

Слушате како работи мозокот на петгодишникот.

These ones, interestingly, are 400 miles north of here

Овие, интересно, се 400 милји северно од овде

outside Barrow-in-Furness in Cumbria.

кај Бероу-ин-Фурнс во Кумбрија.

Goodness knows what they make of the Lake District weather.

Кој знае како влијаат на временските услови на Лејк Дистрикт.

But actually that childish misrepresentation

Но всушност, тоа детско погрешно толкување

stuck with me,

ми се залепи во главава,

because it suddenly became clear to me

затоа што, одеднаш ми стана јасно

why we don't do the blindingly obvious things.

зошто не ги правиме заслепувачки јасните работи.

We're too busy keeping out the giraffes --

Премногу сме зафатени со одбрана од жирафите --

putting the kids on the bus in the morning,

Спремање на децата за на школо наутро,

getting ourselves to work on time,

стигнување на работа на време,

surviving email overload

преживување на поплавата од мејлови

and shop floor politics,

и посета на маркетите,

foraging for groceries, throwing together meals,

обезбедувајки ги продуктите, готвејки јадење,

escaping for a couple of precious hours in the evening

бегството од неколку часа во вечерта

into prime-time TV

право кон телевизорот

or TED online,

или ТЕД онлајн,

getting from one end of the day to the other,

поврзувајки ден за ден,

keeping out the giraffes.

избегнувајки ги жирафите.

(Laughter)

(смеа)

What is the objective?

Која е целта?

"What is the objective of the consumer?"

"Која е целта на потрошувачот?"

Mary Douglas asked in an essay on poverty

Мери Даглас постави прашање во еден есеј за сиромаштијата

written 35 years ago.

напишан пред 35 години.

"It is," she said,

"Целта е", рече таа

"to help create the social world

"Да се помогне во создавање на социјален свет

and find a credible place in it."

и да се пронајде своето место во него."

That is a deeply humanizing

Тоа е длабоко човечна

vision of our lives,

верзија на нашите животи,

and it's a completely different vision

и е комплетно различна визија

than the one that lies at the heart

од онаа која е централна

of this economic model.

на овој економски модел.

So who are we?

Па, кои сме ние?

Who are these people?

Кои се овие луѓе?

Are we these novelty-seeking, hedonistic,

Дали сме ние овие луѓе во постојана потрага по новини,

selfish individuals?

хедонисти, себични индивидуалци?

Or might we actually occasionally be

Или можеби понекогаш можеме да бидеме

something like the selfless altruist

нешто како несебичниот алтруист

depicted in Rembrandt's lovely, lovely sketch here?

прикажан на овој преубав цртеж од Рембрант?

Well psychology actually says

Па, всушност, психологијата кажува

there is a tension --

дека има тензија --

a tension between self-regarding behaviors

тензија помеѓу себичното однесување

and other regarding behaviors.

и однесувањето поткрепувајки ги другите.

And these tensions have deep evolutionary roots,

Овие тензии имаат длабоки еволуциски корења,

so selfish behavior

па себичното однесување

is adaptive in certain circumstances --

е прифатливо во одредени ситуации --

fight or flight.

при борба или бегство

But other regarding behaviors

Но однесувањето кое ги вклучува другите

are essential to our evolution

е суштинско за нашата еволција

as social beings.

како социјални битија.

And perhaps even more interesting from our point of view,

И веројатно уште поинтересна од наша гледна точка,

another tension between novelty-seeking behaviors

е тензијата помеѓу однесувањето во склад со потрагата за новини

and tradition or conservation.

наспроти традицијата и конзервацијата.

Novelty is adaptive when things are changing

Новините се потребни кога има промени

and you need to adapt yourself.

и кога треба да се прилагодиш.

Tradition is essential to lay down the stability

Традицијата е суштинска за да се постават темелите на стабилност

to raise families and form cohesive social groups.

за да се подигне фамилија и да се формираат цврсти социјални групи.

So here, all of a sudden,

Па еве, одеднаш,

we're looking at a map of the human heart.

гледаме во мапа на човечкото срце.

And it reveals to us, suddenly,

И таа одеднаш ни ја открива

the crux of the matter.

сржта на работите.

What we've done is we've created economies.

Она што сме направиеле е - сме креирале економии.

We've created systems,

Сме креирале системи,

which systematically privilege, encourage,

кои систематски привилегираат, охрабруваат

one narrow quadrant

еден мал дел

of the human soul

на човечката душа

and left the others unregarded.

и го запоставуваат остатокот.

And in the same token, the solution becomes clear,

Преку таа симболика, решението станува јасно,

because this isn't, therefore,

затоа што според ова, истото не е

about changing human nature.

за промена на човечката природа.

It isn't, in fact, about curtailing possibilities.

Не е за ограничување на можностите,

It is about opening up.

туку повикува на отварање.

It is about allowing ourselves the freedom

Решението е да си ја дозволиме слободата

to become fully human,

да станеме луѓе во потполност

recognizing the depth and the breadth

да ги препознаеме длабочината и ширината

of the human psyche

на човечката психа

and building institutions

и да изградиме институции

to protect Rembrandt's fragile altruist within.

за заштита на кршливиот внатрешен алтруист на Рембрант.

What does all this mean for economics?

Што значи ова за економијата?

What would economies look like

Како би изгледала економијата

if we took that vision of human nature

ако ја ставиме таа визија за човечката природа

at their heart

во нејзиното јадро

and stretched them

и ја протегнеме

along these orthogonal dimensions

по должината на овие ортогонални димензии

of the human psyche?

на човечката психа?

Well, it might look a little bit

Па, би можело по малку да личи

like the 4,000 community-interest companies

како овие 4,000 компании со заеднички интерес

that have sprung up in the U.K. over the last five years

кои процутеа во Обединетото Кралство последниве 5 години

and a similar rise in B corporations in the United States,

и слично на нив, порастот на Б компании во САД,

enterprises

претпријатија

that have ecological and social goals

кои имаат еколошки и социјални цели

written into their constitution

запишани во своите правилници

at their heart --

во нивната срж --

companies, in fact, like this one, Ecosia.

всушност, компании, како оваа, Екозија.

And I just want to, very quickly, show you this.

Би сакал, многу брзо да ви го покажам ова.

Ecosia is an Internet search engine.

Екозија е интернет пребарувач.

Internet search engines work

Интернет пребарувачите функционираат

by drawing revenues from sponsored links

преку спонзорирани линкови

that appear when you do a search.

кои се појавуваат додека пребарувате.

And Ecosia works in pretty much the same way.

Екозија работи на сличен начин.

So we can do that here --

Па можеме да го направиме тоа сега--

we can just put in a little search term.

можеме да истражиме некој поим.

There you go, Oxford, that's where we are. See what comes up.

Еве на пример, Оксфорд, бидејки сме тука. Да видиме што ќе излезе.

The difference with Ecosia though

Разликата со Екозија е

is that, in Ecosia's case,

што во нејзиниот случај,

it draws the revenues in the same way,

таа генерира приходи на истиот начин со другите прабарувачи,

but it allocates

но распределува

80 percent of those revenues

80% од тие приходи

to a rainforest protection project in the Amazon.

за проектот за заштита на дождовните шуми во Амазон.

And we're going to do it.

Еве пребаруваме поим.

We're just going to click on Naturejobs.uk.

Ќе кликнеме на Naturejobs.uk.

In case anyone out there is looking for a job in a recession,

Во случај некој од вас да бара работа во рецесијава,

that's the page to go to.

ова е правата веб страна.

And what happened then was

Што ќе се случи после кликот

the sponsor gave revenues to Ecosia,

е дека спонзорот ќе и даде приходи на Екозија,

and Ecosia is giving 80 percent of those revenues

а Екозија дава 80% од нив

to a rainforest protection project.

на проектот за заштита на дождовните шуми.

It's taking profits from one place

Зема профит од едно место

and allocating them

и го алоцира

into the protection of ecological resources.

за заштита на еколошки ресурси.

It's a different kind of enterprise

Тоа е поинаков вид на претпријатие

for a new economy.

за нова економија.

It's a form, if you like,

Тоа е, ако сакате, форма

of ecological altruism --

на еколошки алтруизам.

perhaps something along those lines. Maybe it's that.

Можеби е баш тоа.

Whatever it is,

Што и да е,

whatever this new economy is,

Што и да претставува новата економија,

what we need the economy to do, in fact,

што нам ни треба економијата да прави, всушност

is to put investment

е да инвестира

back into the heart of the model,

назад во срцето на моделот

to re-conceive investment.

да ја обнови инвестицијата.

Only now, investment

Само, сега инвестицијата

isn't going to be

нема да биде

about the relentless and mindless

за немилосрдна и безумна

pursuit of consumption growth.

трка по пораст на потрошувачката.

Investment has to be a different beast.

Инвестицијата треба да е поинаква ѕверка.

Investment has to be,

Таа треба,

in the new economy,

во новата економија,

protecting and nurturing

да ги заштитува и негува

the ecological assets on which our future depends.

еколошките средства на кои се базира иднината.

It has to be about transition.

Треба да биде за транзиција.

It has to be investing in low-carbon technologies

Треба да инвестира во ниско-јаглеродни технологии

and infrastructures.

и инфраструктури.

We have to invest, in fact,

Мора да инвестираме, всушност,

in the idea of a meaningful prosperity,

во идејата за просперитет со смисла,

providing capabilities

кој ќе обезбеди капацитети

for people to flourish.

за луѓето да напредуваат.

And of course, this task has material dimensions.

И се разбира, оваа задача има материјални димензии.

It would be nonsense to talk about people flourishing

Би било бесмислено да зборуваме за развој на луѓето

if they didn't have food, clothing and shelter.

ако тие немаат храна, облека и засолниште.

But it's also clear that prosperity goes beyond this.

Но исто така е јасно дека просперитетот е повеќе од ова.

It has social and psychological aims --

Тој има и социјални и психолошки цели --

family, friendship,

семејство, пријателство,

commitments, society,

посветеност, општество,

participating in the life of that society.

учество во животот на тоа општество.

And this too

И ова исто така

requires investment,

бара инвестиција,

investment -- for example, in places --

инвестиција -- на пример, на места --

places where we can connect,

каде може да се поврземе,

places where we can participate,

каде може да учествуваме,

shared spaces,

заеднички простори,

concert halls, gardens,

концертни хали, градини,

public parks,

јавни паркови,

libraries, museums, quiet centers,

библиотеки, музеи, тивки центри,

places of joy and celebration,

места за уживање и прослави,

places of tranquility and contemplation,

места за мир и размислување,

sites for the "cultivation

места за "негување

of a common citizenship,"

на сограѓанството,"

in Michael Sandel's lovely phrase.

според убавата фраза на Мајкл Сандел.

An investment -- investment, after all, is just such a basic economic concept --

Инвестицијата -- инвестицијата, после се, е само еден базичен економски концепт --

is nothing more nor less

ништо повеќе, ништо помалку

than a relationship

од врска

between the present and the future,

помеѓу сегашноста и иднината,

a shared present and a common future.

споделена сегашност и заедничка иднина.

And we need that relationship to reflect,

А ни треба таа врска за да размислуваме,

to reclaim hope.

за да ја повратиме надежта.

So let me come back, with this sense of hope,

Значи, да се навратам пак, со ова чувство на надеж

to the two billion people

за двете милијарди луѓе

still trying to live each day

кои сеуште пробуваат да го живеат секојдневниот живот

on less than the price of a skinny latte

на помалку пари од цената на макијато

from the cafe next door.

од локалново кафуле.

What can we offer those people?

Што можеме да им понудиме на тие луѓе?

It's clear that we have a responsibility

Јасно е дека имаме одговорност

to help lift them out of poverty.

да им помогнеме да излезат од сиромаштијата.

It's clear that we have a responsibility

Јасно е дека имаме одговорност

to make room for growth

да направиме простор за раст

where growth really matters in those poorest nations.

каде растот всушност е значаен за најсиромашните нации.

And it's also clear that we will never achieve that

Исто така, јасно е дека никогаш нема да го постигнеме тоа

unless we're capable of redefining

ако не сме способни да му дадеме значење на

a meaningful sense of prosperity in the richer nations,

смисолот на просперитетот во побогатите нации

a prosperity that is more meaningful

просперитет кој е повеќе со смисла

and less materialistic

а помалку материјалистички

than the growth-based model.

од моделот базиран на пораст.

So this is not just

Значи ова не е само

a Western post-materialist fantasy.

западњачка пост-материјалистичка фантазија.

In fact, an African philosopher wrote to me,

Всушност, еден африкански филозовф ми пиша

when "Prosperity Without Growth" was published,

кога "Просперитетот без пораст" беше издаден,

pointing out the similarities

истакнувајки ги сличностите

between this view of prosperity

помеѓу овој поглед на просперитетот

and the traditional African concept of ubuntu.

и Африканскиот концепт на Убунту.

Ubuntu says, "I am

Убунту вели "Јас сум

because we are."

бидејки ние сме."

Prosperity is a shared endeavor.

Просперитетот е заеднички потфат.

Its roots are long and deep --

Неговите корења се долги и длабоки --

its foundations, I've tried to show,

неговите темели, пробав да покажам,

exist already, inside each of us.

веќе постојат, во секој од нас.

So this is not about

Значи ова не значи

standing in the way of development.

попречување на развојот.

It's not about

Не значи

overthrowing capitalism.

соборување на капитализмот.

It's not about

Не значи

trying to change human nature.

проба за промена на човечката природа.

What we're doing here

Она што го правиме

is we're taking a few simple steps

е што преземаме неколку едноставни чекори

towards an economics fit for purpose.

кон економија која ни одговара во својата цел.

And at the heart of that economics,

И во срцето на таа економија

we're placing a more credible,

поставуваме поверодостојна,

more robust,

постабилна,

and more realistic vision

и пореалистична визија

of what it means to be human.

за тоа што значи да си човек.

Thank you very much.

Благодарам многу.

(Applause)

(аплауз)

Chris Anderson: While they're taking the podium away, just a quick question.

Крис Андерсон: Додека го средуваат подиумот, едно кратко прашање.

First of all, economists aren't supposed to be inspiring,

Прво, економистите не би требало да звучат инспиративно,

so you may need to work on the tone a little.

па трба да поработите малку на својот тон.

(Laughter)

(смеа)

Can you picture the politicians ever buying into this?

Можете ли да си ги замислите политичарите како го прифаќаат предлогов?

I mean, can you picture

Мислам, може ли да си замислите политичар

a politician standing up in Britain and saying,

да застане во Британија и да рече,

"GDP fell two percent this year. Good news!

"БДП падна за два проценти оваа година. Добри вести!

We're actually all happier, and a country's more beautiful,

Бидејки сме всушност сите посреќни и земјата ни е поубава

and our lives are better."

и нашите животи се подобри."

Tim Jackson: Well that's clearly not what you're doing.

Тим Џексон: Па, не се прави така.

You're not making news out of things falling down.

Не се прави вест за нешто што паѓа надолу.

You're making news out of the things that tell you that we're flourishing.

Се прават вести од работите кои ни кажуваат дека имаме процут.

Can I picture politicians doing it?

Дали можам да си ги замислам политичарите како го прават тоа?

Actually, I already am seeing a little bit of it.

Всушност, веќе гледам некои примери.

When we first started this kind of work,

Кога прв пат почнавме со оваа работа,

politicians would stand up, treasury spokesmen would stand up,

политичарите ќе станеа, портпаролот на министерството за финансии исто,

and accuse us of wanting to go back and live in caves.

и ќе не обвинеа дека сакаме да се вратиме на живот во пештерите.

And actually in the period

и всушност во периодот

through which we've been working over the last 18 years --

од 18 години колку што работиме --

partly because of the financial crisis

делумно поради кризата

and a little bit of humility in the profession of economics --

а по малку од понизноста на нашата професија

actually people are engaging in this issue

луѓето почнаа да се вложуваат во оваа проблематика

in all sorts of countries around the world.

во многу различни земји низ светот.

CA: But is it mainly politicians who are going to have to get their act together,

КА: Но дали се воглавно политичарите тие кои ќе треба да се пренасочат,

or is it going to be more just civil society and companies?

или повеќе ќе бидат тоа цивилното општество и компаниите?

TJ: It has to be companies. It has to be civil society.

ТЏ: Мора да бидат компаниите. И мора да биде општеството.

But it has to have political leadership.

Но мора да има политичко водство.

This is a kind of agenda,

Ова е еден вид на агенда,

which actually politicians themselves

за која всушност самите политичари

are kind of caught in that dilemma,

се заплеткани во дилема,

because they're hooked on the growth model themselves.

затоа што се закатанчени за економскиот модел на пораст.

But actually opening up the space

Но всушност, отварањето на просторот

to think about different ways of governing,

за осмислување различни начини на водење држава,

different kinds of politics,

различни типови политика,

and creating the space

и создавањето на простор

for civil society and businesses to operate differently --

за цивилното општество и бизнис да функционираат различно

absolutely vital.

е апсолутно витално.

CA: And if someone could convince you

КА: Ако некој може да ве убеди

that we actually can make the -- what was it? --

дека и со овој систем можеме да го постигнеме - како беше -

the 130-fold improvement in efficiency,

130 пати подобрувањето на ефикасноста,

of reduction of carbon footprint,

на редукција на јаглеродниот отпечаток,

would you then actually like that picture of economic growth

дали тогаш би ви инсистирале на вашиот модел на економски пораст

into more knowledge-based goods?

надвор од материјалните добра а кон култутрата?

TJ: I would still want to know that you could do that

ТЏ: Сепак би сакал да знам дека може да се направи тоа

and get below zero by the end of the century,

и да се стигне под нулата до крајот на векот,

in terms of taking carbon out of the atmosphere,

во смисол на одземање на јаглеродот од атмосферата

and solve the problem of biodiversity

и решавање на проблемот со биодиверзитетот

and reduce the impact on land use

и намалување на ударот земјишната искористеност

and do something about the erosion of topsoils and the quality of water.

и да се направи нешто за ерозијата на плодното земјиште и квалитетот на водата.

If you can convince me we can do all that,

Ако може да ме убедите сега би можеле да го направиме сето ова,

then, yes, I would take the two percent.

тогаш, да, би ги прифатил двата проценти.

CA: Tim, thank you for a very important talk. Thank you.

КА: Тим, ви благодарам за многу значајниот говор.

(Applause)

(аплауз)