Tim Jackson: An economic reality check

Tim Jackson và bài kiểm tra thực trạng về nền kinh tế

Translator: An Truong Reviewer: Tam Bui

I want to talk to you today about prosperity,

Hôm nay tôi muốn nói với các bạn về sự thịnh vượng,

about our hopes

về niềm tin của chúng ta

for a shared and lasting prosperity.

cho một nền thinh vượng chung và bền vững.

And not just us,

Và không chỉ có chúng ta,

but the two billion people worldwide

mà là 2 tỉ con người trên toàn thế giới

who are still chronically undernourished.

những người vẫn đang sống trong hoàn cảnh thiếu ăn, thiếu lương thực.

And hope actually is at the heart of this.

Và niềm tin chính là mấu chốt của vấn đề này.

In fact, the Latin word for hope

Thực tế là từ Latin cho 'niềm tin'

is at the heart of the word prosperity.

nằm gọn trong từ 'thịnh vượng'.

"Pro-speras," "speras," hope --

"Pro-speras," "speras," niềm tin -

in accordance with our hopes and expectations.

theo như niềm tin và sự kỳ vọng của chúng ta.

The irony is, though,

Điều trớ trêu thay,

that we have cashed-out prosperity

chúng ta đã 'tiêu' hết sự thịnh vượng rồi

almost literally in terms of money and economic growth.

gần như vậy trên phương diện tiền bạc và sự phát triển của kinh tế.

And we've grown our economies so much

Chúng ta đã và đang nuôi dưỡng nền kinh tế quá lớn

that we now stand

đến mức mà bây giờ chúng ta đang phải đối mặt

in a real danger

với một mối nguy ngay trước mắt

of undermining hope --

đó là niềm tin bị háo mòn --

running down resources, cutting down rainforests,

các nguồn tai nguyên cạn kiệt dần, các rừng nhiệt đới bị khai thác,

spilling oil into the Gulf of Mexico,

dầu tràn tại vịnh Mexico,

changing the climate --

khí hậu biến đổi --

and the only thing that has actually

và điều duy nhất

remotely slowed down the relentless rise

đang, ở một mức rất nhỏ, làm chậm lại sự tăng lên không ngừng

of carbon emissions over the last two to three decades

của sự thải khí cacbon trong vòng từ hai đến ba thập kỉ qua

is recession.

chính là nền kinh tế xuống dốc.

And recession, of course,

Và xuống dốc, chắc chắn,

isn't exactly a recipe for hope either,

không phải là công thức của niềm tin,

as we're busy finding out.

khi mà chúng ta đang rối tung lên tìm cách giải quyết.

So we're caught in a kind of trap.

Chúng ta như đang bị mắc vào một cái bẫy.

It's a dilemma, a dilemma of growth.

Đó là một tình thế khó xử, tình thế khó xử của sự phát triển.

We can't live with it; we can't live without it.

Chúng ta không thể sống với nó; nhưng cũng không thể sống thiếu nó.

Trash the system or crash the planet --

Vứt cái bộ máy này đi hay tàn phá hành tinh này --

it's a tough choice; it isn't much of a choice.

Thật là một sự lựa chọn khó khăn; mà cũng không hẳn là một sự lựa chọn.

And our best avenue of escape from this actually

Và cách tốt nhất để thoát khỏi thực trạng này

is a kind of blind faith

chỉ có thể là một niềm tin ẩn náu đâu đấy

in our own cleverness and technology and efficiency

trong trí tuệ của chúng ta, nền công nghệ và năng suất

and doing things more efficiently.

và làm mọi thứ có hiệu quả hơn.

Now I haven't got anything against efficiency.

Tôi không phản đối năng suất tốt.

And I think we are a clever species sometimes.

Và tôi nghĩ chúng ta là một giống loài thỉnh thoảng khá thông minh.

But I think we should also just check the numbers,

Nhưng tôi nghĩ chúng ta cũng nên kiểm tra các con số nữa,

take a reality check here.

làm một cuộc kiểm tra thực trạng tại đây.

So I want you to imagine a world,

Do vậy tôi muốn các bạn hãy thử tưởng tượng một thế giới,

in 2050, of around nine billion people,

năm 2050, có khoảng 9 tỉ người,

all aspiring to Western incomes,

đâu đâu cũng muốn đạt được thu nhập như các nước phương Tây,

Western lifestyles.

cuộc sống phương Tây.

And I want to ask the question --

Tôi muốn đưa ra một câu hỏi --

and we'll give them that two percent hike in income, in salary each year as well,

cứ cho là thu nhập tặng đột suất 2 phần trăm, tiền lương mỗi năm cũng vậy,

because we believe in growth.

bởi vì chúng ta tin vào sự phát triển.

And I want to ask the question:

Và tôi muốn hỏi:

how far and how fast would be have to move?

Chúng ta phải tiến xa và nhanh đến mức nào?

How clever would we have to be?

Chúng ta phải thông minh như thế nào?

How much technology would we need in this world

Bao nhiêu công nghệ trên trái đất cần

to deliver our carbon targets?

để chiến đấu với khí thải cacbon?

And here in my chart --

Đây là biểu đồ tôi làm --

on the left-hand side is where we are now.

bên tay trái đang là chúng ta bây giờ.

This is the carbon intensity of economic growth

Đó là cường độ khí thải cacbon của sự phát triển

in the economy at the moment.

trong nền kinh tế hiện tại.

It's around about 770 grams of carbon.

Vào khoảng 770 grams cacbon.

In the world I describe to you,

Trong cái thế giới mà tôi miêu tả cho các bạn,

we have to be right over here at the right-hand side

chúng ta bắt buộc phải ở góc bên phải đây

at six grams of carbon.

tức là 6 grams cacbon.

It's a 130-fold improvement,

Gấp 130 lần tiến bộ hơn,

and that is 10 times further and faster

và 10 lần xa và nhanh hơn

than anything we've ever achieved in industrial history.

những gì chúng ta đạt được trong lịch sử công nghiệp hóa.

Maybe we can do it, maybe it's possible -- who knows?

Có thể chúng ta sẽ làm được, có thể khả thi -- ai biết?

Maybe we can even go further

Có thể chúng ta còn tiến xa hơn thế nữa

and get an economy that pulls carbon out of the atmosphere,

và đạt được nền kinh tế mà không còn cacbon trong khí quyển,

which is what we're going to need to be doing

chính là điều mà chúng ta cần phải làm

by the end of the century.

trước khi thế kỉ này kết thúc.

But shouldn't we just check first

Nhưng chẳng phải chúng ta nên kiểm tra trước

that the economic system that we have

xem nền kinh tế của chúng ta

is remotely capable of delivering

có khả năng mang lại

this kind of improvement?

sự vượt bậc này không?

So I want to just spend a couple of minutes on system dynamics.

Tôi muốn dành vài phút nói về những động lực trong bộ máy.

It's a bit complex, and I apologize for that.

Nó khá là phức tạp, và tôi xin lỗi vì điều đó.

What I'll try and do, is I'll try and paraphrase it

Những gì tôi chuẩn bị làm, tôi sẽ giải thích tốt nhất

is sort of human terms.

theo cách thông thường hơn.

So it looks a little bit like this.

Nó trông gần giống như thế này.

Firms produce goods for households -- that's us --

Các nhà máy sản xuất hàng hóa cho mọi gia đình -- là chúng ta --

and provide us with incomes,

và cho chúng ta thu nhập,

and that's even better, because we can spend those incomes

tốt hơn thế nữa đó là chúng ta có thể tiêu số tiền thu nhập đó

on more goods and services.

cho nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn.

That's called the circular flow of the economy.

Đó được gọi là vòng tròn kinh tế.

It looks harmless enough.

Trông nó không tai hại gì.

I just want to highlight one key feature of this system,

Tôi chỉ muốn nhấn mạnh một yếu tố chủ chốt của bộ máy này,

which is the role of investment.

đó là vai trò của sự đầu tư.

Now investment constitutes

Hiện nay lượng đầu tư chiếm khoảng

only about a fifth of the national income

1 phần 5 lượng thu nhập quốc gia

in most modern economies,

ở các nước phát triển,

but it plays an absolutely vital role.

nhưng nó đóng một vai trò không thể thiếu.

And what it does essentially

Cái mà nó làm

is to stimulate further consumption growth.

là thúc đẩy lượng tiêu thụ hơn nữa.

It does this in a couple of ways --

Có vài cách để nó làm được như vậy --

chasing productivity,

theo đuổi năng suất,

which drives down prices and encourages us to buy more stuff.

tức là làm giảm giá cả và động viên chúng ta mua nhiều hơn.

But I want to concentrate

Nhưng tôi muốn chú trọng

on the role of investment

vào chỉ vai trò của sự đầu tư

in seeking out novelty,

để tìm ra điều mới lạ,

the production and consumption of novelty.

sự sáng tạo trong sự sản xuất và sự tiêu thụ.

Joseph Schumpeter called this

Joseph Schumpeter gọi nó là

"the process of creative destruction."

"quá trình của sự hủy diệt đầy sáng tạo."

It's a process of the production and reproduction of novelty,

Đó là quá trình của sự sản xuất và tái sản xuất,

continually chasing expanding consumer markets,

không ngừng tìm cách mở rộng thị trường tiêu thụ,

consumer goods, new consumer goods.

các mặt hàng tiêu thụ, rồi các mặt hàng mới hơn nữa.

And this, this is where it gets interesting,

Và đây là lúc mà mọi việc trở nên thú vị hơn,

because it turns out that human beings

bởi vì hóa ra là con người

have something of an appetite for novelty.

luôn thích những điều mới lạ.

We love new stuff --

Chúng ta thích những mặt hàng mới --

new material stuff for sure --

những vật liệu mới chắc hẳn rồi --

but also new ideas, new adventures,

ngoài ra cả những ý tưởng mới, cuộc phiêu lưu mới,

new experiences.

những trải nghiệm mới.

But the materiality matters too,

Nhưng vật chất cũng quan trọng,

because in every society

vì trong các xã hội

that anthropologists have looked at,

mà các nhà khảo cổ học tìm đến,

material stuff

các thứ mang tính vật chất

operates as a kind of language --

hoạt động như một thứ ngôn ngữ --

a language of goods,

ngôn ngữ của hàng hóa,

a symbolic language

một ngôn ngữ mang tính tượng trưng

that we use to tell each other stories --

mà chúng ta dùng để kể truyện cho nhau --

stories, for example,

các câu chuyện, ví dụ,

about how important we are.

về sự quan trọng của chúng ta.

Status-driven, conspicuous consumption

Thúc đẩy bởi nhu cầu thể hiện tầng lớp, sự tiêu thụ

thrives from the language

sống sót được là nhờ

of novelty.

sự mới lạ.

And here, all of a sudden,

Và tại đây, ngay tức thì,

we have a system

chúng ta có một bộ máy

that is locking economic structure with social logic --

khóa kết cấu kinh tế với logic xã hội lại với nhau --

the economic institutions, and who we are as people, locked together

thể chế kinh tế, và chúng ta đây, bị khóa chung lại

to drive an engine of growth.

để lái bộ máy phát triển này.

And this engine is not just economic value;

Bộ máy này không chỉ là giá trị kinh tế;

it is pulling material resources

Nó đang kéo hết các nguồn tài nguyên

relentlessly through the system,

không ngừng qua bộ máy này,

driven by our own insatiable appetites,

điều khiển bởi những nhu cầu không thể thỏa mãn được của chúng ta,

driven in fact by a sense of anxiety.

điều khiển bởi một mối lo âu nào đó.

Adam Smith, 200 years ago,

Adam Smith, 200 năm trước,

spoke about our desire

có nói về sự khao khát của chúng ta

for a life without shame.

muốn một cuộc sống không phải hổ thẹn.

A life without shame:

Một cuộc sống không phải hổ thẹn:

in his day, what that meant was a linen shirt,

những ngày đấy, chỉ là một chiếc áo vải lanh,

and today, well, you still need the shirt,

ngày nay, chúng ta vẫn cần mặc áo,

but you need the hybrid car,

nhưng chúng ta cần cả xe hơi,

the HDTV, two holidays a year in the sun,

tivi HD, 2 kì nghỉ một năm trong nắng,

the netbook and iPad, the list goes on --

máy tính xách tay và iPad, danh sách cứ thế mà kéo dài --

an almost inexhaustible supply of goods,

gần như là một sự cung cấp hàng hóa bất tận,

driven by this anxiety.

điều khiển bởi mối lo này.

And even if we don't want them,

Và ngay cả khi chúng ta không muốn chúng,

we need to buy them,

chúng ta vẫn nên mua chúng,

because, if we don't buy them, the system crashes.

bởi vì, nếu không mua, bộ máy này sẽ sụp đổ.

And to stop it crashing

Và để không cho nó sụp đổ

over the last two to three decades,

trong vòng từ 2 đến 3 thập kỉ trở lại đây,

we've expanded the money supply,

chúng ta mở rộng sự cung cấp tiền tệ,

expanded credit and debt,

mở rộng thị trường tín dụng và cho vay,

so that people can keep buying stuff.

để mọi người có thể tiếp tục mua đồ.

And of course, that expansion was deeply implicated in the crisis.

Và chắc chắn rằng, sự mở rộng này là một nguyên nhân của sự khủng hoảng.

But this -- I just want to show you some data here.

Với điều này -- Tôi muốn cho các bạn xem một vài dữ liệu.

This is what it looks like, essentially,

Nó trông như thế này, cơ bản là vậy,

this credit and debt system, just for the U.K.

thị trường tín dụng và cho vay, chỉ của Anh quốc.

This was the last 15 years before the crash,

Đây là trong vòng 15 năm trước khi sụp đổ,

and you can see there, consumer debt rose dramatically.

và bạn có thể nhìn thấy ở đây, nợ tiêu thụ tăng đột biến.

It was above the GDP for three years in a row

Nó hơn cả GDP 3 năm liên tiếp

just before the crisis.

ngay trước sự sụp đổ.

And in the mean time, personal savings absolutely plummeted.

Trong lúc đó, khoản tiết kiệm cá nhân tụt nghiêm trọng.

The savings ratio, net savings,

Tỉ lệ tiết kiệm, tổng tiết kiệm,

were below zero in the middle of 2008,

đều dưới 0 giữa năm 2008,

just before the crash.

trước sự sụp đổ.

This is people expanding debt, drawing down their savings,

Đây là do mọi người tăng khoản nợ, giảm khoản tiết kiệm,

just to stay in the game.

chỉ để giữ một chân trong cuộc đua.

This is a strange, rather perverse, story,

Đây là một câu chuyện lạ, rất có vấn đề,

just to put it in very simple terms.

chỉ để cho câu chuyện đơn giản hơn.

It's a story about us, people,

Đó là câu chuyện về chúng ta, về mọi người,

being persuaded

đang bị thuyết phục

to spend money we don't have

để tiêu số tiền mà chúng ta không có

on things we don't need

cho các thứ mà chúng ta không cần

to create impressions that won't last

để gây những ấn tượng chẳng dài lâu

on people we don't care about.

đối với những người chúng ta không quan tâm đến.

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

But before we consign ourselves to despair,

Nhưng trước khi chúng ta giáo phó bản thân cho sự tuyệt vọng,

maybe we should just go back and say, "Did we get this right?

chúng ta nên quay lại và thử hỏi, "Chúng ta có làm đúng?

Is this really how people are?

Mọi người có thực sự như thế này không?

Is this really how economies behave?"

Đây có phải là cách nền kinh tế vận hành?"

And almost straightaway

Và ngay lập tức

we actually run up against a couple of anomalies.

chúng ta gặp phải một vài điều bất thường.

The first one is in the crisis itself.

Cái đầu tiên là sự khủng hoảng.

In the crisis, in the recession, what do people want to do?

Trong sự khủng hoảng, xuống dốc, mọi người muốn làm gì?

They want to hunker down, they want to look to the future.

Họ muốn rụt cổ lại, họ muốn nhìn vào tương lai.

They want to spend less and save more.

Họ muốn tiêu ít và tiết kiệm nhiều.

But saving is exactly the wrong thing to do

Nhưng tiết kiệm lại chính là điều không nên làm

from the system point of view.

theo cái nhìn từ bộ máy này.

Keynes called this the "paradox of thrift" --

Keynes gọi đó là "Cái ngược đời của sự tiết kiệm" --

saving slows down recovery.

tiết kiệm làm giảm sự hồi phục.

And politicians call on us continually

Và các nhà chính trị gia liên tục kêu gọi chúng ta

to draw down more debt,

giảm món nợ,

to draw down our own savings even further,

giảm cả khoản tiết kiệm cá nhân,

just so that we can get the show back on the road,

để mà chúng ta có thể quay lại cuộc đua,

so we can keep this growth-based economy going.

để mà chúng ta có thể giữ vững nền kinh tế phát triển này.

It's an anomaly,

Đây là một điều bất thường,

it's a place where the system actually is at odds

đây là nơi mà bộ máy đang xung đột

with who we are as people.

với chúng ta là những con người đó.

Here's another one -- completely different one:

Tiếp theo là một điều nữa -- khác hoàn toàn:

Why is it

Tại sao

that we don't do the blindingly obvious things we should do

chúng ta không làm những điều hiển nhiên để mà

to combat climate change,

chiến đấu với sự biến đổi khí hậu,

very, very simple things

những điều rất, rất đơn giản

like buying energy-efficient appliances,

như là mua những đồ điện máy tiết kiệm năng lượng,

putting in efficient lights, turning the lights off occasionally,

dùng các bóng đèn tiết kiệm điện, thỉnh thoảng tắt đèn đi,

insulating our homes?

cô lập nhà của chúng ta?

These things save carbon, they save energy,

Những điều đấy làm giảm cacbon, tiết kiệm năng lượng,

they save us money.

tiết kiệm tiền bạc cho chúng ta .

So is it that, though they make perfect economic sense,

Vậy tại sao, dù những điều đấy rất có lí với nền kinh tế,

we don't do them?

chúng ta lại không làm?

Well, I had my own personal insight into this

Thực ra, tôi có một cái nhìn thấu đáo về vấn đề này

a few years ago.

một vài năm trước.

It was a Sunday evening, Sunday afternoon,

Đó là một buổi tối Chủ nhật, một buổi chiều Chủ nhật,

and it was just after --

ngay sau khi --

actually, to be honest, too long after --

thực ra là rất lâu sau khi --

we had moved into a new house.

chúng tôi chuyển đến căn nhà mới.

And I had finally got around to doing some draft stripping,

Và tôi bắt tay vào việc cản gió

installing insulation around the windows and doors

thiết lập hệ thống cô lập xung quanh cửa sổ và cửa ra vào

to keep out the drafts.

để ngăn không cho gió lạnh vào.

And my, then, five year-old daughter

Và cô con gái 5 tuổi của tôi

was helping me in the way that five year-olds do.

cũng giúp tôi bằng cách làm những việc mà những đứa bé 5 tuổi làm.

And we'd been doing this for a while,

Chúng tôi làm điều này cũng đã được một thời gian,

when she turned to me very solemnly and said,

có một lúc con bé quay sang tôi và nghiêm túc nói,

"Will this really keep out the giraffes?"

"Làm thế này có tránh được hươu cao cổ không ạ?"

(Laughter)

(Tiếng cười)

"Here they are, the giraffes."

"Đây bọn chúng đây, hươu cao cổ."

You can hear the five-year-old mind working.

Bạn có thể thấy não bộ của một đứa trẻ 5 tuổi đang hoạt động.

These ones, interestingly, are 400 miles north of here

Loài này rất thú vị ở chỗ chúng ở cách đây khoảng 400 dặm về phía Bắc.

outside Barrow-in-Furness in Cumbria.

ngoài khu Barrow-in-Furness ở Cumbria.

Goodness knows what they make of the Lake District weather.

Ai mà biết được chúng làm gì với thời tiết tại Lake District.

But actually that childish misrepresentation

Thực tế là cách trình bày đầy trẻ con đó

stuck with me,

cứ đọng lại mãi trong tôi,

because it suddenly became clear to me

bởi vì đột nhiên nó trở nên rõ ràng với tôi là

why we don't do the blindingly obvious things.

tại sao chúng ta không làm những điều hiển nhiên trước mắt.

We're too busy keeping out the giraffes --

Chúng ta quá bận rộn giữ những con hươu cao cổ xa khỏi nhà --

putting the kids on the bus in the morning,

đưa mấy đứa trẻ lên xe bus mỗi sáng,

getting ourselves to work on time,

đi làm đúng giờ,

surviving email overload

sống sót qua đống email quá tải

and shop floor politics,

các hoạt động chính trị,

foraging for groceries, throwing together meals,

mua bán thực phẩm, nấu các bữa ăn,

escaping for a couple of precious hours in the evening

dành một vài giờ quý giá mỗi tối

into prime-time TV

xem các chương trình truyền hình trên TV

or TED online,

hoặc là TED trên mạng,

getting from one end of the day to the other,

ngày này qua ngày khác,

keeping out the giraffes.

tránh mấy con hươu cao cổ.

(Laughter)

(Tiếng cười)

What is the objective?

Mục tiêu là cái gì?

"What is the objective of the consumer?"

"Mục tiêu của người tiêu dùng là gì?"

Mary Douglas asked in an essay on poverty

Mary Douglas đặt ra một câu hỏi trong một bài viết về sự nghèo đói

written 35 years ago.

viết 35 năm trước.

"It is," she said,

"Đó là," bà ấy nói,

"to help create the social world

"giúp tạo ra một thế giới xã hội

and find a credible place in it."

và tìm ra một chỗ tin cậy ở đấy."

That is a deeply humanizing

Đó là một cái nhìn đầy nhân đạo

vision of our lives,

cái nhìn về cuộc sống của chúng ta,

and it's a completely different vision

và nó là một cái nhìn hoàn toàn khác

than the one that lies at the heart

so với cái trọng tâm

of this economic model.

của hình mẫu kinh tế này.

So who are we?

Vậy chúng ta là ai?

Who are these people?

Những người này là ai?

Are we these novelty-seeking, hedonistic,

Chúng ta có phải những người luôn tìm kiếm cái mới lạ, theo chủ nghĩa hưởng lạc,

selfish individuals?

ích kỉ không?

Or might we actually occasionally be

Hay thực ra chúng ta thỉnh thoảng là

something like the selfless altruist

những người có lòng nhân hậu

depicted in Rembrandt's lovely, lovely sketch here?

miêu tả trong bản vẽ phác đáng yêu của Rembrandt?

Well psychology actually says

Thực tế tâm lý học cho rằng

there is a tension --

có một sự giằng co --

a tension between self-regarding behaviors

sự giằng co giữa những hành vi vị kỷ

and other regarding behaviors.

và những hành vi khác.

And these tensions have deep evolutionary roots,

Và những sự giằng co này có một gốc rễ mang tính riến hóa,

so selfish behavior

và những hành vi ích kỉ

is adaptive in certain circumstances --

mang tính thích nghi trong một số trường hợp --

fight or flight.

chiến đấu hay chuyến bay.

But other regarding behaviors

Những các hành vi khác

are essential to our evolution

cũng quan trọng đối với sự tiến hóa của chúng ta

as social beings.

với tư cách là con người.

And perhaps even more interesting from our point of view,

Có thể còn thú vị hơn từ điểm nhìn của chúng ta,

another tension between novelty-seeking behaviors

có một sự giằng co khác giữa những hành vi tìm kiếm sự mới lạ

and tradition or conservation.

và sự gìn giữ bảo toàn những giá trị cũ.

Novelty is adaptive when things are changing

Sự mới lạ mang tính thích nghi khi mọi thứ đang thay đổi

and you need to adapt yourself.

và bạn cần thay đổi bản thân cho phù hợp.

Tradition is essential to lay down the stability

Truyền thống cũng cần thiết để đặt nền móng cho sự bền vững

to raise families and form cohesive social groups.

xây dựng gia đình và cấu tạo nên một xã hội có liên kết.

So here, all of a sudden,

Tại đây, bất thình lình,

we're looking at a map of the human heart.

chúng ta đang nhìn vào sơ đồ của trái tim con người.

And it reveals to us, suddenly,

Và nó tiết lộ cho chúng ta, một cách bất ngờ,

the crux of the matter.

mối nan giải của vấn đề.

What we've done is we've created economies.

Cái chúng ta làm đó là tạo nên các nền kinh tế.

We've created systems,

Chúng ta tạo nên các bộ máy,

which systematically privilege, encourage,

theo hệ thống ban cho đặc quyền, khuyến khích,

one narrow quadrant

một góc phần tư nhỏ

of the human soul

của tâm hồn con người

and left the others unregarded.

và không mảy may đến phần còn lại.

And in the same token, the solution becomes clear,

Và trong chính cái dấu hiệu đấy, giải pháp trở nên rõ ràng,

because this isn't, therefore,

bởi vì đây không phải

about changing human nature.

là về sự biến đổi của loài người.

It isn't, in fact, about curtailing possibilities.

Thực tế nó cũng không phải về cướp đi các khả năng.

It is about opening up.

Mà nó là về trải lòng ra.

It is about allowing ourselves the freedom

Nó là về cho phép bản thân chúng ta sự tự do

to become fully human,

để trở thành một con người một cách hoàn thiện,

recognizing the depth and the breadth

nhận ra sự sâu và rộng

of the human psyche

của bộ máy tinh thần của con người

and building institutions

và xây dựng các thể chế

to protect Rembrandt's fragile altruist within.

giúp bảo vệ lòng vị tha còn sót lại giống như Rembrandt mô tả.

What does all this mean for economics?

Tất cả những điều này có nghĩa lí gì với kinh tế?

What would economies look like

Kinh tế sẽ như thế nào

if we took that vision of human nature

nếu chúng ta có cái nhìn về bản chất con người

at their heart

theo đúng tư cách của họ

and stretched them

và kéo dãn họ

along these orthogonal dimensions

theo một đường trực giao

of the human psyche?

của tinh thần mỗi con người?

Well, it might look a little bit

Nó có thể sẽ trông hơi

like the 4,000 community-interest companies

giống như 4000 công ti mang tính cộng đồng

that have sprung up in the U.K. over the last five years

nổi lên ở Anh quốc trong vòng 5 năm trở lại đây

and a similar rise in B corporations in the United States,

và một sự tăng trưởng giống hệt của các tập đoàn trong danh mục B tại Mỹ,

enterprises

hay các tổ chức kinh doanh

that have ecological and social goals

có mục tiêu mang tính sinh thái và xã hội

written into their constitution

được viết trong văn bản thành lập

at their heart --

theo đúng nghĩa --

companies, in fact, like this one, Ecosia.

các công ti, trên thực tế, như Ecosia.

And I just want to, very quickly, show you this.

Và tôi muốn, rất nhanh thôi, cho các bạn thấy điều này.

Ecosia is an Internet search engine.

Ecosia là một công cụ tìm kiếm trên Internet.

Internet search engines work

Các công cụ tìm kiếm trên Internet hoạt động

by drawing revenues from sponsored links

bằng cách thu hút lợi nhuận từ các đường truyền được tài trợ

that appear when you do a search.

hiện ra khi bạn muốn tìm cái gì đó.

And Ecosia works in pretty much the same way.

Và Ecosia hoạt động cũng giống như vậy.

So we can do that here --

Vậy chúng ta có thể làm như thế tại đây --

we can just put in a little search term.

thử gõ một từ nào đó vào thanh công cụ.

There you go, Oxford, that's where we are. See what comes up.

Đó, Oxford, nơi chúng ta đang ở. Các bạn thấy cái gì hiện lên chưa.

The difference with Ecosia though

Điều khác biệt với Ecosia

is that, in Ecosia's case,

là, trong trường hợp của Ecosia,

it draws the revenues in the same way,

nó thu hút lợi nhuận theo cách như vậy,

but it allocates

nhưng phân phối

80 percent of those revenues

80 phần trăm lợi nhuận

to a rainforest protection project in the Amazon.

cho một dự án bảo vệ rừng nhiệt đới ở Amazon.

And we're going to do it.

Và chúng ta sẽ làm điều đó.

We're just going to click on Naturejobs.uk.

Chúng ta sẽ truy cập vào Naturejobs.uk.

In case anyone out there is looking for a job in a recession,

Trong trường hợp có ai đó đang tìm việc trong thời buổi kinh tế khủng hoảng này,

that's the page to go to.

đó là trang web bạn cần.

And what happened then was

Điều xảy ra là

the sponsor gave revenues to Ecosia,

nhà tài trợ sẽ đưa lợi nhuận cho Ecosia,

and Ecosia is giving 80 percent of those revenues

và Ecosia sẽ chia 80 phần trăm tổng lợi nhuận

to a rainforest protection project.

cho tổ chức bảo vệ rừng nhiệt đới.

It's taking profits from one place

Đó là lấy lợi nhuận từ một chỗ

and allocating them

phân phối chúng

into the protection of ecological resources.

tới sự bảo vệ nguồn tài nguyên sinh thái.

It's a different kind of enterprise

Đây là một hình thức kinh doanh mới

for a new economy.

cho một nền kinh tế mới.

It's a form, if you like,

Nó là một hình thái, nếu bạn muốn,

of ecological altruism --

của sự nhân hậu mang tính sinh thái --

perhaps something along those lines. Maybe it's that.

có thể một thứ gì đó tương đương vậy. Hoặc có thể chính là nó.

Whatever it is,

Dù là cái gì nữa,

whatever this new economy is,

Dù nền kinh tế mới này có là gì đi nữa,

what we need the economy to do, in fact,

cái chúng ta cần kinh tế làm, thực tế

is to put investment

đó là đầu tư

back into the heart of the model,

lại vào chính mấu chốt của mô hình,

to re-conceive investment.

để có quan điểm mới về sự đầu tư.

Only now, investment

Chỉ có lúc này, đầu tư

isn't going to be

sẽ không phải

about the relentless and mindless

là một cách không ngừng và thiếu suy nghĩ

pursuit of consumption growth.

cứ tìm kiếm sự tăng tiêu thụ.

Investment has to be a different beast.

Đầu tư phải là một con quái vật khác.

Investment has to be,

Đầu tư phải là,

in the new economy,

trong nền kinh tế mới,

protecting and nurturing

bảo vệ và nuôi dưỡng

the ecological assets on which our future depends.

các tài sản sinh thái mà tương lai chúng ta phụ thuộc vào.

It has to be about transition.

Nó phải là về sự chuyển tiếp.

It has to be investing in low-carbon technologies

Nó phải là đầu tư vào các công nghệ sản xuất ít cacbon

and infrastructures.

và cơ sở vật chất.

We have to invest, in fact,

Chúng ta phải đầu tư

in the idea of a meaningful prosperity,

theo đúng cái thịnh vượng ý nghĩa hơn,

providing capabilities

tạo ra các khả năng

for people to flourish.

cho mọi người cùng phát triển.

And of course, this task has material dimensions.

Và dĩ nhiên, nhiệm vụ này có nhiều chiều hướng mang tính vật chất

It would be nonsense to talk about people flourishing

Nó sẽ là vô nghĩa nếu nói về mọi người phát triển

if they didn't have food, clothing and shelter.

nếu như họ không có thức ăn, quần áo hay chỗ ở.

But it's also clear that prosperity goes beyond this.

Nhưng nó cũng rõ ràng là sự thinh vượng vượt qua yếu tố này.

It has social and psychological aims --

Nó có mục tiêu về xã hội và tâm sinh lý --

family, friendship,

gia đình, tình bạn,

commitments, society,

trách nhiệm, xã hội,

participating in the life of that society.

tham gia vào cuộc sống xã hội.

And this too

Và điều này

requires investment,

cũng đòi hỏi đầu tư,

investment -- for example, in places --

đầu tư -- ví dụ như, tại những nơi --

places where we can connect,

những nơi chúng ta có thể kết nối,

places where we can participate,

những nơi mà chúng ta có thể tham gia,

shared spaces,

chia sẻ không gian,

concert halls, gardens,

hội trường biểu diễn, vườn cảnh,

public parks,

công viên công cộng,

libraries, museums, quiet centers,

thư viện, bảo tàng, những nơi yên tĩnh,

places of joy and celebration,

những điểm vui chơi và tiệc tùng,

places of tranquility and contemplation,

những điểm yên tĩnh và sâu lắng,

sites for the "cultivation

những điểm cho "sự nuỗi dưỡng

of a common citizenship,"

cái quyền công dân chung."

in Michael Sandel's lovely phrase.

theo như lời nói bay bổng của Michael Sandel.

An investment -- investment, after all, is just such a basic economic concept --

Và đầu tư -- đầu tư, suy cho cùng, là một quan niệm kinh tế cơ bản --

is nothing more nor less

không hơn không kém

than a relationship

một mối quan hệ

between the present and the future,

giữa thực tại và tương lai,

a shared present and a common future.

một thực tại được chia sẻ và một tương lai cùng chung.

And we need that relationship to reflect,

Và chúng ta cần mỗi quan hệ đó để phản ánh,

to reclaim hope.

để lấy lại niềm tin.

So let me come back, with this sense of hope,

Vậy hãy cho tôi quay lại, với một chút hy vọng,

to the two billion people

với 2 tỉ con người

still trying to live each day

đang tìm cách sống sót từng ngày

on less than the price of a skinny latte

với số tiền ít hơn một cốc cà phê latte bé

from the cafe next door.

của quán cafe bên cạnh.

What can we offer those people?

Chúng ta có thể làm gì để giúp họ?

It's clear that we have a responsibility

Rõ ràng là chúng ta có trách nhiệm

to help lift them out of poverty.

giúp họ vượt qua hiểm nghèo.

It's clear that we have a responsibility

Rõ ràng là chúng ta có trách nhiệm

to make room for growth

tạo cơ hội cho sự phát triển

where growth really matters in those poorest nations.

ở nơi mà phát triển là quan trọng với những quốc gia nghèo.

And it's also clear that we will never achieve that

Và cũng rõ ràng là chúng ta sẽ không bao giờ đạt được điều đó

unless we're capable of redefining

trừ khi chúng ta có khả năng đánh giá lại

a meaningful sense of prosperity in the richer nations,

cái ý nghĩa lớn lao của sự thịnh vượng ở các nước giàu có hơn,

a prosperity that is more meaningful

sự thịnh vượng có ý nghĩa hơn

and less materialistic

và ít mang tính vật chất hơn

than the growth-based model.

cái mô hình tập trung vào phát triển.

So this is not just

Do vậy đây không chỉ

a Western post-materialist fantasy.

là một sự ảo tưởng của lối sống phương Tây hậu duy vật.

In fact, an African philosopher wrote to me,

Đúng hơn, một nhà triết học châu Phi đã viết cho tôi,

when "Prosperity Without Growth" was published,

khi "Sự Thịnh Vượng Không Cần Sự Phát Triển" được xuất bản,

pointing out the similarities

chỉ ra sự giống nhau

between this view of prosperity

giữa cái nhìn về thịnh vượng

and the traditional African concept of ubuntu.

và khái niệm thông tục của châu Phi về đức hạnh con người.

Ubuntu says, "I am

Đạo đức nói là "Tôi là thế này

because we are."

vì chúng ta là thế này."

Prosperity is a shared endeavor.

Sự thịnh vượng là một sự nỗ lực chung.

Its roots are long and deep --

Gốc rễ của nó dài và sâu --

its foundations, I've tried to show,

Cái căn bản của nó, tôi đã cố thể hiện,

exist already, inside each of us.

đã tồn tại trong mỗi chúng ta rồi.

So this is not about

Nói như vậy không phải là

standing in the way of development.

phản đối sự phát triển.

It's not about

Đây không phải là về

overthrowing capitalism.

lật độ chủ nghĩa tư bản.

It's not about

Đây không phải là về

trying to change human nature.

tìm cách thay đổi bản chất con người.

What we're doing here

Cái chúng ta đang làm đây

is we're taking a few simple steps

là chúng ta đang tiến vài bước đơn giản

towards an economics fit for purpose.

đến một nền kinh tế phù hợp với mục đích đó.

And at the heart of that economics,

Và ở ngay trung tâm của nền kinh tế,

we're placing a more credible,

chúng ta đặt một một tầm nhìn đáng tin cậy hơn,

more robust,

mạnh mẽ hơn

and more realistic vision

thực tế hơn

of what it means to be human.

của định nghĩa thế nào khi làm người.

Thank you very much.

Cám ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(Hoan hô)

Chris Anderson: While they're taking the podium away, just a quick question.

Chris Anderson: Trong khi họ cất ghế đi, tôi có một câu hỏi nhanh.

First of all, economists aren't supposed to be inspiring,

Đầu tiên, các nhà kinh tế học không hẳn cần phải tạo cảm hứng lắm,

so you may need to work on the tone a little.

nên ông có thể hạ giọng điệu đi một chút.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Can you picture the politicians ever buying into this?

Ông có thể hình dung các nhà chính trị gia sẽ tin vào các điều vừa rồi?

I mean, can you picture

Ý tôi là, ông có thể hình dung

a politician standing up in Britain and saying,

một nhà chính trị gia ở Anh đứng lên và nói,

"GDP fell two percent this year. Good news!

"GDP giảm 2 phần trăm năm nay. Quả là một tin vui!

We're actually all happier, and a country's more beautiful,

Chúng tôi cảm thấy hạnh phúc hơn, đất nước đẹp hơn,

and our lives are better."

và cuộc sống tốt hơn."

Tim Jackson: Well that's clearly not what you're doing.

Tim Jackson: Rõ ràng đó không phải là cách bạn làm rồi.

You're not making news out of things falling down.

Bạn không đưa tin về các thứ giảm sút.

You're making news out of the things that tell you that we're flourishing.

Bạn đưa tin về các thứ mà đang phát triển.

Can I picture politicians doing it?

Tôi có thể hình dung các nhà chính trị gia làm thế?

Actually, I already am seeing a little bit of it.

Thực chất là, tôi có thể nhìn thấy một phần nhỏ điều đó.

When we first started this kind of work,

Khi chúng tôi mới bắt tay vào làm việc kiểu này,

politicians would stand up, treasury spokesmen would stand up,

chính trị gia thường đứng lên, đại diện kho bạc đứng lên,

and accuse us of wanting to go back and live in caves.

và đổ lỗi cho chúng tôi vì cho rằng chúng tôi muốn quay lại và sống trong hang.

And actually in the period

Trong khoảng thời gian đó

through which we've been working over the last 18 years --

khoảng thời gian 18 năm mà chúng ta làm việc --

partly because of the financial crisis

một phần vì sự khủng hoảng tài chính

and a little bit of humility in the profession of economics --

và một ít vì sự khiêm tốn trong các nghề liên quan đến kinh tế --

actually people are engaging in this issue

thực ra mọi người rất thích thú với vấn đề này

in all sorts of countries around the world.

ở khắp các nước trên thế giới.

CA: But is it mainly politicians who are going to have to get their act together,

CA: Nhưng hầu như chỉ có chính trị gia mới phải chấn chỉnh bản thân,

or is it going to be more just civil society and companies?

hay là hơn cả xã hội văn minh và các công ti?

TJ: It has to be companies. It has to be civil society.

TJ: Đó là các công ti. Đó là xã hội văn minh.

But it has to have political leadership.

Nhưng nó phải có cả sự lãnh đạo với chính sách tốt.

This is a kind of agenda,

Đây là một đề tài thảo luận,

which actually politicians themselves

mà các chính trị gia

are kind of caught in that dilemma,

bị mắc vào tình thế khó khăn,

because they're hooked on the growth model themselves.

bởi vì họ bị mắc phải vào cái mô hình phát triển.

But actually opening up the space

Nhưng mở rộng hơn

to think about different ways of governing,

để nghĩ về các cách điều phối,

different kinds of politics,

các chính sách khác nhau,

and creating the space

tạo nên các khoảng không

for civil society and businesses to operate differently --

cho xã hội văn minh và các doanh nghiệp vận hành khác nhau --

absolutely vital.

là rất cần thiết.

CA: And if someone could convince you

CA: Và nếu ai đó thuyết phục ông

that we actually can make the -- what was it? --

là chúng ta có thể làm được -- cái gì nhỉ? --

the 130-fold improvement in efficiency,

cái 130 lần tiến bộ hơn trong năng suất,

of reduction of carbon footprint,

làm giảm khí cacbon,

would you then actually like that picture of economic growth

cậu có thích cái viễn cảnh phát triển kinh tế

into more knowledge-based goods?

tập trung hơn vào hàng hóa mang tính trí tuệ không?

TJ: I would still want to know that you could do that

TJ: Tôi vẫn muốn biết rằng nếu bạn có thể làm điều đó

and get below zero by the end of the century,

và đạt mức dưới 0 vào cuối thế kỉ này,

in terms of taking carbon out of the atmosphere,

về việc loại bỏ khí cacbon khỏi khí quản,

and solve the problem of biodiversity

giải các bài toán về sự phong phú trong sinh thái

and reduce the impact on land use

và làm giảm tầm ảnh hưởng tới đất đai

and do something about the erosion of topsoils and the quality of water.

và làm được điều gì đó về sự xói mòn lớp đất mặt và chất lượng nước.

If you can convince me we can do all that,

Nếu bạn có thể thuyết phục tôi chúng ta có thể làm được điều đó,

then, yes, I would take the two percent.

thì, vâng, tôi sẽ tin vào số 2 phần trăm.

CA: Tim, thank you for a very important talk. Thank you.

CA: Tim, cám ơn ạn rất nhiều về bài nói rất quan trọng này. Cám ơn.

(Applause)

(Hoan hô)