Charles Limb: Your brain on improv

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hiwa Foundation II

من پزیشکێکی نۆژدارم کە لە توانای داهێنان دەکۆڵمەوە

So I am a surgeon who studies creativity,

and I have never had a patient tell me,

هەرگیز نەخۆشێکم نەبووە داوام لێ بکات

"I really want you to be creative during surgery,"

دکتۆر بەڕاستی دەمەوێت داهێنان بکەیت لە کاتی نەشتەرگەریدا

and so I guess there's a little bit of irony to it.

جا لەبەر ئەوە وا دەزانم ئەو کارەی من تۆزێک لە گاڵتە پێکردنی تێدا بیت

I will say though that, after having done surgery a lot,

دەڵێم لەگەڵ ئەوەی ناشتەرگەریم زۆر کردووە

it's similar to playing a musical instrument.

بەڵام بە جۆرێک لە جۆرەکان هاوشێوەیە لەگەل لێدانی ئامێرێکی مۆسیقا

And for me, this deep and enduring fascination with sound

بۆ من ئەم سەرنج ڕاکێشانە بەردەوامەی دەنگ

is what led me to both be a surgeon

ببمە هەریەک لە پزیشکێکی نۆژدار و

and to study the science of sound, particularly music.

هەروەها لێکۆڵەرەوەیەک لە دەنگ و بەتایبەتی مۆسیقا

لەبەر ئەوەی بۆ ماوەی ئەم چەند دەقیقەیەی داهاتوو

I'm going to talk over the next few minutes

دەربارەی ئیشەکەم بۆتان دەدوێم

about my career

in terms of how I'm able to study music

دەربارەی ئەوەی چۆن هەوڵ بدەم لە میوزیک بکۆڵمەوە و

and try to grapple with all these questions

هەوڵیش بدەم وەڵام بۆ پرسیار گەلێک بدۆزمەوە

of how the brain is able to be creative.

وەک چۆن مێشکی مرۆڤ دەتوانێت داهێنەر بێت

I've done most of this work at Johns Hopkins University,

زۆربەی کارەکانم لە زانکۆی جۆنس هۆپکینس ڕاپەڕاندووە

and at the National Institute of Health where I was previously.

هەروەها لە پەیمانگای نێودەوڵەتی تەندروستی لە ڕابردودا کارم لێ دەکرد

هەول دەدەم باسی چەند تاقیکردنەوەیەکی زانستیتان بۆ بکەم

I'll go over some science experiments and cover three musical experiments.

وە با تایبەت ٣ تاقیکردنەوەیان کە میوزیکن

بە نمایش کردنی ڤیدۆیەک بۆتان دەست پێ دەکەم

I will start off by playing a video for you.

وە ئەم ڤیدۆیە دەربارەی میوزیک ژەنی جازی بەناوبانگ کیس جارێتە

This video is of Keith Jarrett, who's a well-known jazz improviser

وە لەوانەشە ئەوە باشترین نمونەی ناسراو بێت

and probably the most well-known, iconic example

بۆ ئەو کەسانەی چۆن شتی سەر پێی بەرزدەکەنەوە بۆ ئاستێکی تر

of someone who takes improvisation to a higher level.

وە بە جۆرێک کۆنسێرتەکان ئەنجام دەدات کە

And he'll improvise entire concerts off the top of his head,

هەمووی لە مێشکی خۆیەوە دەهێنێت و

and he'll never play it exactly the same way again,

هەرگیز بە هەمان شێوە لێیان ناداتەوە

وەکو شێوەیەک لە شێوەکانی داهێنانە مەزنەکان

so as a form of intense creativity,

لەوبڕوایەدام ئەم میوزک ژەنە باشترین نموونە بێت

I think this is a great example.

And so why don't we go and click the video.

کەواتە با کرتە لەسەر ڤیدۆکە بکەین

(Music)

میوزیک

(Music ends)

ئەوەی لێرەدا روو دەدات بەڕاستی شتێکی زۆر سەرسوڕهێنەر و جوانە

It's really a remarkable thing that happens there.

هەموو کات وەکو گوێکریک، هەوادارێک کە

I've always as a listener, as a fan,

گوێ لەمە دەگرم بەتەواوەتی سەرسام دەبم

I listen to that, and I'm astounded.

I think -- how can this possibly be?

بیر لەوە دەکەمەوە ئەمە چۆن دەبێت؟

How can the brain generate that much information,

چۆن دەکرێت مێشک ئەو هەموو زانیارییانە بەرهەم بهێنێت

ئە هەموو میوزیکە لە خۆیەوە؟

that much music, spontaneously?

And so I set out with this concept, scientifically,

وە لەبەر ئەوە ئەم چەمکە زانستییەم دانا

that artistic creativity, it's magical, but it's not magic,

کە داهینان زانستێکە ، شتێکی سحرییە، بەڵام سحر نییە

مانای ئەوەیە ئەو داهێنانانە بەرهەمی مێشکن

meaning that it's a product of the brain.

بۆیە نابینی زۆر کەس لەوانە مێشکیان مردووە هونەر بەرهەم بهێنن

There's not too many brain-dead people creating art.

لەبەر ئەوە لەم بیرۆکەیەوە داهێنانی هونەری

With this notion that artistic creativity is in fact a neurologic product,

لە ڕاستیدا بەرهەمێکی دەماری مێشکییە

I took this thesis that we could study it

بۆم دەرکەوت کە دەتوانین لێکۆڵینەوەی لەبارەوە بکەین

just like we study any other complex neurologic process,

هەروەکو چۆن لە هەریەکێک لە پڕۆسە دەمارییە ئاڵۆزەکانی تری مێشک دەکۆڵینەوە

and there are subquestions that I put there.

وە هەندێ پرسیار هەبوون کە لەوێدا کردمانن بۆ نمونە

Is it possible to study creativity scientifically?

ئایا بەڕاستی دەکرێت زانستانە لێکۆڵینەوە بکەین دەربارەی داهێنان

And I think that's a good question.

لەو بڕوایەدام ئەوە پرسیارێکی باشە

And I'll tell you that most scientific studies of music,

پێشتان دەڵێم کە زۆرینەی لێکۆڵینەوە زانستییەکان دەربارەی میوزیک

they're very dense,

زۆر چڕوپڕن

and when you go through them,

کاتێک با ناویاندا دەگەڕێیت زۆر قورسە میوزیکەکەیان تێدا بدۆزیتەوە

it's very hard to recognize the music in it.

In fact, they seem to be unmusical entirely

لە ڕاستیدا وا دەردەکەون کە بەهیچ شێوەیەک هیچ پەیوەندییەکیان بە میوزیکەوە نەبێ و

and to miss the point of the music.

خەسڵەتە میوزیکییەکەیان لەدەست دابێت

This brings the second question:

کە وابێت ئەمە پرسیاری دووەم دەهێنێتە پێشەوە

Why should scientists study creativity?

بۆ دەبێت زانست لێکۆڵینەوە بکات دەربارەی داهێنان؟

Maybe we're not the right people to do it.

خۆ لەوانەیە ئێمە کەسی گونجاو نەبیین بۆ وەها لێکۆڵینەوەیەک

(Laughter)

یان لەوانەیە وابین

Well it may be, but I will say that, from a scientific perspective,

بەڵام ئەوەی کە من دەیڵێم لە ڕوانگەی زانستییەوە

we talked a lot about innovation today,

ئێمە لەمڕۆدا زۆر باسی نوێکردنەوە دەکەین

the science of innovation,

زانستی داهێنان نوێکردنەوە

how much we understand about how the brain is able to innovate

چەندێک لەوە تیدەگەین مێشک چۆن لە توانایدا هەیە داهێنان بکات

لەکاتەکانی سەرەتایدا

is in its infancy,

and truly, we know very little about how we are able to be creative.

لە ڕاستیدا ئێمە زۆر کەم دەربارەی ئەوە دەزانین چۆن بتوانین داهێنەر بین

I think that we're going to see,

وە لەو بڕوایەدام لە ماوەی

over the next 10, 20, 30 years,

١٠، ٢٠، ٣٠ ساڵی داهاتوودا ئەوە دەبینین

a real science of creativity that's burgeoning

وەک چۆن زانستی داهێنان لە گەشەکردندایە

and is going to flourish,

Because we now have new methods that can enable us

لەبەر ئەوەی ئێمە ئێستا مێثۆدی تازەمان هەیە یارمەتیمان دەدات

پڕۆسەیەکی وەک ئەمە

to take this process like complex jazz improvisation,

وەکو ئەوەی میوزیکی جاز کە ئاڵۆزە و ئەکرێ بە وردی لێی بکۆڵرێتەوە

and study it rigorously.

وە دێتە سەر مێشک

So it gets down to the brain.

هەموومان ئەم مێشکە سەر سوڕهێنەرەمان هەیە

All of us have this remarkable brain,

کە بەداخەوە بڕوا وایە بچوکترین بەشە

which is poorly understood, to say the least.

I think that neuroscientists have more questions than answers,

لەو بڕوایەدام کە زانایانی مێشک

پرسیاریان زۆرترە وەک لە وەڵام

and I'm not going to give you answers today,

هەروەها منیش ئەمڕۆ وەڵامی زۆرتان نادەمێ

just ask a lot of questions.

.تەنها پرسیار زۆر دەکەم

And that's what I do in my lab.

وە لە بنەڕەتدا هەمان شت دەکەم لە تاقیگەکەمدا

I ask questions about what is the brain doing to enable us to do this.

پرسیار لەسەر ئەوە دەکەم کە مێشک چی دەکات توانا دەدات بە ئێمە ئەم شتانە بکەین

ئەمە مێثودی سەرەکی ئیشەکەمە کە کاری لەسەر ئەکەم پێی دەوترێت MRI کرداری

This is the main method that I use. This is functional MRI.

ئەگەر تیشکی تەنوریان کردبێت ئەوا ئەمەش هەمان شتە

If you've been in an MRI scanner, it's very much the same,

but this one is outfitted in a special way to not just take pictures of your brain,

تاکە شتی تایبەتمەند و جیاواز تیایادا ئەوەیە کە

تەنها وێنەی مێشکت ناگرێت

but to also take pictures of active areas of the brain.

بەڵکو وێنەی بەشە چالاکەکانی مێشکیش دەگرێت

The way that's done is by the following:

چۆنییەتی کارکردنیشی بەم شێوەیەیە

There's something called BOLD imaging,

شتێک هەیە پێی دەوترێت خەیاڵکردنی گەورە

which is Blood Oxygen Level Dependent imaging.

کە پشت دەبەستێت بە ڕێژەی ئۆکسجین لە خوێندا

ئێستا کاتێك تۆ لەناو پشکنەرەکەدایت

When you're in an fMRI scanner, you're in a big magnet

لەناو کێڵگەیەکی موگناتیسی گەورەدایت

that's aligning your molecules in certain areas.

کا هاوئاهەنگی دەکات لەگەڵ شانەکانی مێشکی تۆدا لە چەند ناوچەیەکی تایبەتی دا

When an area of the brain is active, meaning a neural area is active,

کاتێ بەشێکی مێشک چالاکە، واتە بەشێکی دەماری ئێمە چالاکە

خوێن بە هێزەوە دەچێت بۆ ئەو ناوچەیەی مێشک

it gets blood flow shunted to that area.

That blood flow causes an increase in local blood to that area

ڕۆشتنی خوێنەکە دەبێتە هۆی زۆر بوونی

لەگەڵ چونی خوێندا بۆ ئەو بەشەی مێشک

with a deoxyhemoglobin change in concentration.

گۆڕان لە دیئۆکسیایدی هیمۆگڵۆبیندا ڕوودەدات

Deoxyhemoglobin can be detected by MRI,

وە دیۆکسیادی هیمۆگڵۆبینیش بە تیشکی تەنوری دەبینرێت

بەڵام ئۆکسی هیمۆگڵۆبین نابینێ

whereas oxyhemoglobin can't.

So through this method of inference --

جا لە ڕێگای ئەم مێتۆدەوەی دەستمان دەکەوێت و

and we're measuring blood flow, not neural activity --

بە پێوانە کردنی ڕۆشتنی خوێن نەک چالاکییە دەمارییەکان

دەتوانین بڵێین ئەو بەشەی مێشک کە زۆر خوێنی بۆ دەچێت

we say that an area of the brain that's getting more blood

چالاک بووە لەکاتی ئەرکێکی تایبەتیدا

was active during a particular task, and that's the crux of how fMRI works.

ئەوەش بناغەی چۆنییەتی ئیش کردنی تیشکی تەنورییە

لە ساڵی نەوەدەکانەوە بەکاردێت

And it's been used since the '90s to study really complex processes.

بۆ لێکۆڵینەوە لە پڕۆسەیەکی تەواو ئاڵۆز

I'm going to review a study that I did, which was jazz in an fMRI scanner.

ئێستا من لێکۆڵینەوەیەکی خۆمتان بۆ دەخەمە ڕوو

کە بریتی بوو لە میوزیکی جاز لەناو پشکنەری تیشکی تەنوریدا

It was done with a colleague, Alan Braun, at the NIH.

وە ئەمە لەلایەن هاوکارێکی خۆمەوە لە NIH کراوە

This is a short video of how we did this project.

ئەم ڤیدۆییە کورتە دەربارەی چۆنیەتی بە ئەنجام گەیاندنی پڕۆژەکەمانە

(Video) Charles Limb: This is a plastic MIDI piano keyboard

ئەمە MIDI یەی کیبۆردێکی پیانۆیی پلاستیکە

کە بۆ تاقیکردنەوەی میوزیکی جازەکە بەکارمان هێنا

that we use for the jazz experiments.

And it's a 35-key keyboard

پێک هاتووە لە ٣٥ کلیل

designed to fit both inside the scanner,

وا دیزاین کراوە کە گونجاو بێت بۆ ناو پشکنەرەکە

بۆ ئەوەی لە لایانی موگناتیسییەوە بێ مەترسی بێت و

be magnetically safe,

have minimal interference that would contribute to any artifact,

توشی کەمترین دەستێوەردان بێت

کە ببێتە هۆی تێکدانی هەر پارچەیەکی ئەم پیانۆیە

and have this cushion so that it can rest on the players' legs

وە کوشنێکی هەیە لەسەر لاقەکانی ئەو کەسە بۆ ئەوەی کیبۆردەکەی لەسەر دابنێت

while they're lying down in the scanner, playing on their back.

کاتێک پاڵکەوتون لەناو پشکنەرەکەدا و میوزیك لێدەدەن

It works like this -- this doesn't actually produce any sound.

بەم شیوەیە کار دەکات ، لە ڕاستیدا ئەمە هیچ دەنگێک بەرهەم ناهێنێت

It sends out what's called a MIDI signal --

وە هێمایەک دادەنرێت و پێی دەڵێن هێمای MIDI

یاخود ئامێرێکی میوزیکی دیجیتاڵی کە بە هۆی وایەرەوە بەسترا بێت

or a Musical Instrument Digital Interface --

بە بۆکسێکەوە پاشان کۆمپیتەرەکە

through these wires into the box and then the computer,

which then trigger high-quality piano samples like this.

دەبێتە هۆی بەرهەم هێنانی میوزیکێک بە ئامێری پیانۆ بەم کوالێتیە

(Music)

میوزیك

میوزیك

(Music)

(Music ends)

OK, so it works.

باشە کەواتە ئیش دەکات

And so through this piano keyboard,

کەواتە لەڕێگەی ئەم کیبۆڕدی پیانۆیەوە

we have the means to take a musical process and study it.

ئێستا ئێمە ڕێگەیەکمان هەیە تا وەکو ئەم پڕۆسە میوزیکییە وەربگرین و کاری لەسەر بکەین

کەواتە ئێستا تۆ چی دەکەیت ئەگەر کیبۆردێکی پیانۆیی باشی وەک ئەمە هەبێت؟

So what do you do now that you have this cool piano keyboard?

You can't just say, "It's great we have a keyboard."

ناتوانین هەروا بڵێین شتێکی باشە ئێمە کیبۆردێکی وەک ئەمەمان هەبێت

بەڵکو دەبێت تاقیکردنەوەیەکی زانستیانە لەسەر بکەیت

We have to come up with a scientific experiment.

تاقیکردنەوەکەش لەسەر ئەمانە بەندە

The experiment really rests on the following:

What happens in the brain during something that's memorized and over-learned,

چی ڕوو دەدات کاتێک مشک هەڵدەستێت بە کردنی کارێک کە لەوە و پێش لەبەر کرابێت

and what happens in the brain during something

وە چی ڕوو دەدات کاتێ مێشک کارێک بکات

کە خۆکارانە دروست دەبێت یان گەشەی پێ دەدرێت

that is spontaneously generated, or improvised,

لە کاتێکدا کە ئەم دوو کردارە لە ڕووی فیزیاییەوە هاوشێوەی یەکن

in a way that's matched motorically

لە کاتێکدا کە کەمترین جوڵەی تێدا بکەین

and in terms of lower-level sensory motor features?

لێرەدا ئەوەی لەبەر دەستمدایە نەخشەیەکە

I have here what we call the paradigms.

There's a scale paradigm, which is playing a scale up and down, memorized,

لێرەدا نەخشەیەکمان هەیە، "ڕێژەیان هەیە" کە دەتوانن گەورەو بچوک بکرێن پارچە میوزیکێکمان هەیە کە لەبەر کراوە

دواتر لەرینەوە دەکەوێتە سەر پێوەرەکە

then there's improvising on a scale,

quarter notes, metronome, right hand --

پارچە میوزیکی ڕوبع، میوزیکی خێرا، میوزیک ژەنین بە دەستی ڕاست

scientifically very safe,

زانستییانە زۆر بێ مەترسییە

but musically really boring.

بەڵام میوزیکیانە زۆر بێتامە

Then there's the bottom one, which is called the jazz paradigm.

دواتریش نەخشەیەکی ترمان هەیە، پێی دەوترێت نەخشەی جاز

چەند میوزیک ژەنێکی پڕۆفیشناڵی جازمان هێنا بۆ دامەزراوەی تەندرووستی جیهانی

So we brought professional jazz players to the NIH,

داوامان لێکردن ئەم پارچە میوزیکە جازە لەبەر بکەن، ئەوەی کە لەبەشی خوارەوە لە لای چەپی لاپەڕەکەیە

and we had them memorize this piece of music on the lower-left,

کە گوێتان لێم بوودەمژەنی

which is what you heard me playing --

دواتر پێمان وتن کە پەرەی پێ بەن لەسەر هەمان ژێی میوزیکی

and we had them improvise to the same chord changes.

ئەگەر بتوانین ئەو ئایکۆنە دەنگییەی لای ڕاستی بەشی خوارەوە لێبدەیت

And if you can hit that lower-right sound icon,

وەک نمونەیەک بۆ ئەوەی کە تۆمارمان کرد لەناو پشکنەرەکەدا

that's an example of what was recorded in the scanner.

میوزیک

(Music)

(Music ends)

لە کۆتایدا ئەوە ژینگەیەکی ئاسایی نییە کە میوزیکی تیادا بژەنن

In the end, it's not the most natural environment,

بەڵام هەر دەتوانین میوزیکێکی ڕاستەقینە بژەنن

but they're able to play real music.

من ٢٠٠ جار گوێم لەم میوزیکی سۆلۆیە گرتووە

And I've listened to that solo 200 times,

هێشتاش حەزم لێیەتی

and I still like it.

And the musicians were comfortable in the end.

هەروەها میوزیک ژەنەکانیش لە کۆتایدا ئاسودە بوون

لە پێشدا ژمارەی نۆتەکانمان بژارد

We first measured the number of notes.

Were they playing more notes when they were improvising?

ئایا لە ڕاستیدا نۆتەی زیاتریان لێدەدا وەک لەوەی کە دواتر گەشەی پێدرابوو ؟

لە ڕاستیدا نەخێر ئەوە ڕوی نەدا

That was not what was going on.

دواتر سەیری چالاکییەکانی مێشکمان کرد

And then we looked at the brain activity.

من هەوڵ دەدەم ئەمەتان بۆ کورت بکەمەوە

I will try to condense this for you.

ئەم نەخشانە، جیاوازییەکان زیاتر نیشان دەدەن

These are contrast maps that are showing subtractions between what changes

لە نێوان ئەوەی چی ڕوو دەدات کاتێک تۆ شتیک دەکەیت

when you're improvising vs. when you're doing something memorized.

کە پێچەوانەی ئەوە بێت کە لەبەرت کردووە

In red is an area that's active in the prefrontal cortex,

سور هێمایە بۆ ئەو ناوچانەی بەشی پێشەوەی مێشک کە چالاکن

ئەو بەشەی پێشەوەی مێشک

the frontal lobe of the brain,

and in blue is this area that was deactivated.

شینەکانیش، ڕەنگی ئەو ناوچانەن کە لەکار کەوتوون

ئەم خاڵەمان دەست نیشان کرد کە ناوی دیوی ناوەوەی توێکڵی مێشک

So we had this focal area called the medial prefrontal cortex

کە زۆر چالاکن

that went way up in activity.

ئەم خاڵەمان هەیە لەم ناوچەیەی مێشکدا ناونراوە لا تەنیشتی توێکڵی مێشک

We had this broad patch of area called the lateral prefrontal cortex

بەم شێوەیە لەسەر چالاکی بەردەوام بووە، منیش لێرەدا ئەمەتان بۆ کوورت دەکەمەوە

that went way down in activity,

I'll summarize that for you.

وە ئێستا ئەم ناوچانەی مێشک فرە کردارین

These are multifunctional areas of the brain,

پێمخۆشە بڵێم ئەمانە ناوچەی میوزیکی جاز نین لە مێشکدا

these are not the jazz areas of the brain.

کۆمەڵێک شت دەکەن

They do a whole host of things

کە پەیوەندییان هەیە بە پەرچ دانەوەی خۆییەوە

that have to do with self-reflection,

introspection, working memory etc.

دەرون پشکنین، کارکردن لەسەر بیرەوەری و هتد

لە ڕاستیدا، بەشی پێشەوەی مێشک بەرپرسیارە لە بەئاگایی

Really, consciousness is seated in the frontal lobe.

But we have this combination

بەڵام ئێمە ئەم کۆمەڵەیەمان هەیە

of an area that's thought to be involved in self-monitoring, turning off,

تایبەت بەو بەشەی مێشک کە بڕوا وا بووە پەیوەندی هەبێت بە ڕوانگەی خۆیەتییەوە

ئەم ناوچەیە کە وا باوەڕ بووە پەیوەندی هەبێت بە ژیانی کەسەکانەوە

and this area that's thought to be autobiographical,

یاخود بە دەربڕینی کەسێتییەوە

or self-expressive, turning on.

وە لەو بڕواوایەدان تەنانەت لەم ماوە تەمهیدییەدایە

We think, at least in this preliminary --

تاکە لێکۆڵینەوە کە لەوانەیە هەڵە بێت

it's one study; it's probably wrong, but it's one study --

بەڵام تاکە لێکۆڵینەوەیە

(Laughter)

لەو بڕوایەداین کە گریمانەیەکی بەجێیە

we think that at least a reasonable hypothesis

ئەویش ئەوەیە، ئەگەر بتەوێ داهێنەر بیت

is that, to be creative,

you should have this weird dissociation in your frontal lobe.

ئەبێ ئەم جیاکردنەوە سەرسوڕهێنەرەت لە مێشکتدا هەبێت

ناوچەیەک دادەگیرسێت و ناوچەیەک دەکوژێتەوە

One area turns on, and a big area shuts off,

لەکاتێکدا تۆ جێگیر نیت ، کەواتە ئەگەری ئەوە دەبێت کە هەڵە بکەیت

so that you're not inhibited, you're willing to make mistakes,

بۆ ئەوەی بە بەردەوامی لە کار نەکەوێت

so that you're not constantly shutting down

ئەم هەموو لێدانە بەرهەم هێنەرانە

all of these new generative impulses.

Now a lot of people know that music is not always a solo activity --

لە ئێستادا زۆرینەی خەڵک دەزانن کە میوزیک هەموو کات چالاکییەکی- سۆلۆ-نییە

زۆر جار بە بەردەوامی ڕوو دەدات

sometimes it's done communicatively.

وە لەبەر ئەمە پرسیاری دووەم ئەمە بوو

The next question was:

What happens when musicians are trading back and forth,

چی ڕوو دەدات کاتێ میوزیک ژەنەکان دەچنە پێشەوە و دێنە دواوە

something called "trading fours,"

شتێکە پێی دەڵێن : ترەیدینگ فۆرس

which is something they do normally in a jazz experiment.

کە ئایا ئەمە شتێکی نۆرماڵە لە ئاوازی جازدا؟

کەواتە ئەمە نەخشەی نۆتەکانە

So this is a 12-bar blues,

and I've broken it down into four-bar groups,

وە من شکاندومن بۆ گروپێکی ٤ بەشی

so you would know how you would trade.

بە جۆرێک کە پێشتر بزانین چۆن مامەڵە دەکەین

We brought a musician into the scanner, same way,

ئەوەی کردمان ئەوە بوو میوزیک ژەنێکمان هێنا بۆ ناو پشکنەرەکە

بەڵام پێمان وتن میلۆدییەکان لەبەر بکەن

had them memorize this melody

then had another musician out in the control room

میوزیک ژەنێکی ترمان هێنایە ژوری کۆنتڕۆڵەکە

کە بێتە پێش و بچێتە دوواوە بە شێوەیەکی کاریگەر

trading back and forth interactively.

So this is a musician, Mike Pope,

ئەمە میوزیک زانێکە، مایک پۆپ

one of the world's best bassists and a fantastic piano player.

یەکێک لە هەرە سەرسوڕهێنترین پیانۆژەنەکانی جیهان

(Music)

وە ئێستا پارچە میوزیکەکە دەژەنێت

He's now playing the piece that we just saw

ئەوەی کە ئێستا دەیبینین

a little better than I wrote it.

تەنها تۆزێک باشتر لەوەی کە من نوسیبوم

(Video) CL: Mike, come on in.

مایک وەرە ژورەوە مایک هیوادارم بەهێز بیت

Mike Pope: May the force be with you.

پەرستار: مایک هیچ شتێک لە گیرفانەکاندا نییە، وانییە؟

Nurse: Nothing in your pockets, Mike?

مایک: نەخێر هیچیان تێدا نییە پەرستار: باشە

MP: No. Nothing's in my pockets.

CL: You have to have the right attitude to agree to do it.

دەبێت بە شێوەیەکی باش بیژەنیت بکەین

پێکەنین

(Laughter)

It's kind of fun, actually.

لە ڕاستیدا شتێکی پێکەنیناوییە

(Music)

ئێستا میوزیک دەژەنین

Now we're playing back and forth.

ئەو لەناوەوەیە، دەتوانیت لاقەکانی ببیت

He's in there. You can see his legs up there.

(Music)

And then I'm in the control room here, playing back and forth.

منیش لێرەوە و لەژوری کۆنتڕۆڵەوە میوزیکەکە دەژەنم

(Music)

میوزیک

(Music ends)

(Video) Mike Pope: This is a pretty good representation

مایک پۆپ: ئەمە کارێکی باشە

of what it's like.

وەک ئەوەی کە هەیە

And it's good that it's not too quick.

ئەوەشی باشە کە زۆر خێرا نییە

The fact that we do it over and over again

لە ڕاستیدا ئێمە جار دوای جار دووبارەی دەکەینەوە

وات لێ دەکات لەگەل دەور و بەرەکەتدا ڕابێت

lets you acclimate to your surroundings.

قورسترین شت بۆ من جوڵانەوە بوو

So the hardest thing for me was the kinesthetic thing,

looking at my hands through two mirrors,

لە کاتی سەیرکردنی دەستەکانمدا

لە ڕێگای دوو ئاوێنەوە

laying on my back,

کە لە پشتمەوە بوون

and not able to move at all except for my hand.

هیچ توانای جوڵەم نەبووە جگە لە دەستەکانم

That was challenging.

ئەوە بەرەنگاربونەوەیەک بوو

But again --

بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا

بێگومان هەندێ کات هەیە

there were moments, for sure --

کات هەبوو

(Laughter)

there were moments of real, honest-to-God musical interplay, for sure.

بەڕاستی وەکو کارلێکردن لەگەڵ خودایەکی میوزیکدا

لەم خاڵەدا چەند دەقەیەک دەبەم

CL: At this point, I'll take a few moments.

ئەوەی کە لێرەدا دەیبینن

So what you're seeing here --

and I'm doing a cardinal sin in science,

هەڵەیەکی بنەڕەتییە لە زانست کە من دەیکەم

بۆ ئەوەی داتا سەرەتاییەکانتان نیشان بدەین

which is to show you preliminary data.

This is one subject's data.

ئەمە داتای بابەتێکە

This is, in fact, Mike Pope's data.

لەڕاستیدا ئەمە داتای مایکە

So what am I showing you here?

کەواتە من لێرەدا چیتان نیشان دەدەم؟

When he was trading fours with me, improvising vs. memorized,

لە کاتێکدا میوزیکی دەژەند لەگەڵ مندا

ئەو بەشانە مێشکی کە پەیوەندیدارە بە زمانەوە ڕوناک دەبونەوە

his language areas lit up, his Broca's area,

in the inferior frontal gyrus on the left.

کە لە بەشی پێشەوەی چەپی مێشکدان

He had it also homologous on the right.

بە هەمان شێوەی ئەوانەی هەبوو لەلای ڕاستی مێشکدا

This is an area thought to be involved in expressive communication.

ئەم ناوچەیە بەرپرسیارە لە پەیوەندییە دەرەکیەکان

ئەو بیر و ڕایەی کە تیایدا میوزیک زمانێکە

This whole notion that music is a language --

لەوانەیە سەرچاوەیەکی دەماری هەبێت

maybe there's a neurologic basis to it after all,

and we can see it when two musicians are having a musical conversation.

دەتوانین ئەوە ببینین کاتێک دوو میوزیک ژەن گفت و گۆیەکی میوزیکی دەکەن

So we've done this on eight subjects now,

لەڕاستیدا ئەمەمان لەسەر ٨ بابەت پەیڕەو کردووە و

and we're getting all the data together,

هەموو داتاکانمان پێکەوە هێناوە

hopefully we'll have something to say about it meaningfully.

هیوادارم شتێکی مانادارمان دەست بکەوێت پێتان بڵێین

ئێستا بیر لە زمان دەکەمەوە، ئەی چی هەیە لە داهاتودا؟

Now when I think about improvisation and the language, what's next?

ڕاپ، بێ گومان ڕاپ

Rap, of course, rap -- freestyle.

ستایلی ئازادانە

I've always been fascinated by freestyle.

هەموو کاتێک سەرم سوڕماوە بە ستایڵی ئازادی ڕاپ

کەواتە بفەرموون با ئەم ڤیدۆیە لێ بدەین

And let's play this video.

(Video) Mos Def: Brown skin I be, standing five-ten I be

گۆرانی ڕاپ ♫

گۆرانی ڕاپ ♫

Rockin' it when I be, in your vicinity

Whole-style synergy, recognize symmetry

گۆرانی ڕاپ ♫

گۆرانی ڕاپ ♫

Go and try to injure me, broke 'em down chemically

Ain't the number 10 MC, talk about how been I be

گۆرانی ڕاپ ♫

گۆرانی ڕاپ ♫

Styled it like Kennedy, late like a 10 to three

When I say when I be, girls say bend that key cut

گۆرانی ڕاپ ♫

CL: So there's a lot of analogy

کەواتە لێکچونێکی زۆر هەیە

between what takes place in freestyle rap and jazz.

ئەوەی ڕوو دەدات لە نێوان ستایڵی ئازادی ڕاپ و جازدا

There are a lot of correlates between the two forms of music,

هاوبەشی زۆر هەیە لە نێوان ئەم دوو شێوە میوزیکەدا

لەو بڕوایەدام کە تەنانەت لە سەردەمە جیاوازەکانیشدا هەیان بووبێت

I think, in different time periods, in lot of ways,

لە زۆر ڕێگەوە "ڕاپ "خزمەتی هەمان بەشی کۆمەڵگە دەدات

rap serves the same social function that jazz used to serve.

کە جاز خزمەتی دەکرد

کەواتە چۆن زانستیانە لە "ڕاپ "دەکۆڵیتەوە؟

So how do you study rap scientifically?

هاوپۆلەکانم وا دەزانن من شێت بووم

And my colleagues think I'm crazy, but I think it's very viable.

بەڵام من لەو بڕوایەدام کە گونجاو بێت بۆ جێبەجێکردن

This is what you do:

کەواتە بەم جۆرە کارەکە دەکەین هونەرمەندێکی ستایڵی ئازادت هەیە

You have a freestyle artist come and memorize a rap

وەرە و ئەو ڕاپەی کە نوسیوتە بۆیان لەبەریبکە

that you write for them,

بە جۆرێک کە ئەوان هەرگیز گوێیان لێ نەبوبێ

that they've never heard before, and then you have them freestyle.

پاشان شێوەیەکی ئازادی دەداتێ

So I told my lab members that I would rap for TED,

بە ئەندامانی تاقیگەکەم وت ڕاپ دەنوسم بۆ تید

ووتیان نەخێر شتی وا ناکەیت

and they said, "No, you won't."

دواتر بیرم کردەوە

And then I thought --

(Laughter)

چەپڵە

(Applause)

بەڵام ئەمەیە شتەکە

But here's the thing.

With this big screen, you can all rap with me. OK?

بەم شاشە گەورەیە، ئێوە هەموتان دەتوانن ڕاپم لەگەڵ بڵێن باشە؟

So what we had them do

ئەوەی کە پێیان وتن بیکەن

was memorize this lower-left sound icon, please.

ئەوە بوو تکایە، دەنگی ئایکۆنی چەپی خوارەوە لەبەر بکەن

ئەمە حاڵەتیکی کۆنتڕۆڵ کراوە، ئەمەش ئەوەیە کە لەبەریان کردووە

This is the control condition. This is what they memorized.

گۆرانی ڕاپ ♫

Computer: Memory, thump.

گۆرانی ڕاپ ♫

CL: Thump of the beat in a known repeat

Rhythm and rhyme, they make me complete

گۆرانی ڕاپ ♫

The climb is sublime when I'm on the mic

گۆرانی ڕاپ ♫

Spittin' rhymes that hit you like a lightning strike

گۆرانی ڕاپ ♫

Computer: Search.

گۆرانی ڕاپ ♫

CL: I search for the truth in this eternal quest

گۆرانی ڕاپ ♫

My passion's not fashion, you can see how I'm dressed

گۆرانی ڕاپ ♫

Psychopathic words in my head appear

Whisper these lyrics only I can hear

گۆرانی ڕاپ ♫

Computer: Art.

CL: The art of discovering and that which is hovering

گۆرانی ڕاپ ♫

گۆرانی ڕاپ ♫

Inside the mind of those unconfined

All of these words keep pouring out like rain

گۆرانی ڕاپ ♫

I need a mad scientist to check my brain

گۆرانی ڕاپ ♫

Computer: Stop.

چەپڵە

(Applause)

دڵنیاتان دەکەم کە ئەم گۆرانی وتنە هەرگیز ڕوو ناداتەوە

I guarantee you that will never happen again.

(Laughter)

پێکەنین

So now, what's great about these free-stylers,

کەواتە ئێستا چ شتێک هەیە دەربارەی ئەم ستایڵە ئازادە کە زۆر گەورە و گرنگە

they will get cued different words.

ووشەی جیا جیا بەکاردەهێنن

They don't know what's coming,

نازانین چی بەڕێوەیە بێت، بەڵام گوێیان لێی دەبێت

but they'll hear something off the cuff.

بفەرمون و ئایکۆنە دەنگییەکانی لای ڕاست لێ بدە

Go hit that right sound icon,

ئەوان دەبێت لە نێوان ئەو سێ وشەیەدا هەڵبژێرن ئارەزوو، نا، سەر

there will be cued three square words: like, not and head.

نازانێت چی بەڕێوەیە

He doesn't know what's coming. Computer: Like.

گۆرانی ڕاپ ♫

Freestyler: I'm like some kind of

گۆرانی ڕاپ ♫

extraterrestrial, celestial scene

Back in the days, I used to sit in pyramids and meditate

گۆرانی ڕاپ ♫

With two microphones -- Computer: Head

گۆرانی ڕاپ ♫

hovering over my head

گۆرانی ڕاپ ♫

See if I could still listen,

spittin' off the sound

See what you grinning

گۆرانی ڕاپ ♫

I teach the children in the back of the classroom

گۆرانی ڕاپ ♫

About the message of apocalyptical

گۆرانی ڕاپ ♫

Computer: Not.

Not really though, 'cause I've got to keep it simple

گۆرانی ڕاپ ♫

instrumental

گۆرانی ڕاپ ♫

Detrimental playing Super Mario

گۆرانی ڕاپ ♫

boxes [unclear] hip hop

گۆرانی ڕاپ ♫

Computer: Stop.

CL: It's an incredible thing that's taking place.

کەواتە جارێکی تر ئەمە شتێکی سەرسوڕهێنەرە ڕوو دەدات

شتێک دەکات کە لە ڕووی ئەقڵییەوە زۆر سەرنج ڕاکێشە

It's doing something neurologically remarkable.

کە ئایا حەزت لە میوزیک بێت یان نا

Whether or not you like the music is irrelevant.

لە ڕووی داهێنانەوە باسی بکەین ئەمە تەنها شتێکی دەنگییە

Creatively speaking, it's just a phenomenal thing.

ئەمە ڤیدۆیەکی کوورتە دەربارەی ئەوەی ءێمە چۆن لەناو سکانەرەکەدا ئەمە دەکەین

This is a short video of how we do this in a scanner.

پێکەنین

[fMRI of Hip-Hop Rap]

(Laughter)

ئێمە ئێستا لێرەین لەگەڵ ئیمانوێڵ

(Video) CL: We're here with Emmanuel.

بەو بۆنەیەشەوە ئەوە لەناو سکانەرەکەدا تۆمار کردوە

CL: That was recorded in the scanner, by the way.

ئەوە ئیمانوێڵە لەناو سکانەرەکەدا

(Video) CL: That's Emmanuel in the scanner.

تەنها ئاوازێکی لەبەر کردووە بۆمان

He's just memorized a rhyme for us.

[Control Condition Memorized Verses]

گۆرانی

Emmanuel: Top of the beat with no repeat

Rhythm and rhyme make me complete

گۆرانی

Climb is sublime when I'm on the mic

گۆرانی

Spittin' rhymes that'll hit you like a lightning strike

گۆرانی

گۆرانی

Computer: Search.

I search for the truth in this eternal quest

گۆرانی

I'm passing on fashion; you can see how I'm dressed

باشە لێرەدا ئەوە دەوەستێنم کەواتە ئێوە چی دەبینن لە مێشکیدا

CL: I'm going to stop that there; so what do we see in his brain?

لە ڕاستیدا ئەمە مێشکی ٤ ڕاپەرن

This is four rappers' brains.

And we do see language areas lighting up,

ئەوەی دەیبینین ئەوەیە ناوچەکانی زمان لە مێشکیاندا ڕووناک بۆتەوە

but then, eyes closed --

بەڵام دواتر چاو دوا خراوە

when you are freestyling vs. memorizing,

لە کاتێکدا تۆ ستایڵی ئازاد دەڵێیت لە بەرامبەر ئەوەی شت لەبەر بکەیت

you've got major visual areas lighting up.

ناوچەی سەرەکییەکانی مێشکت ڕوناک دەکاتەوە

You've got major cerebellar activity, which is involved in motor coordination.

چالاکییەکی زۆرت هەیە لەناو مێشکۆڵەی مێشکدا

کاتێک چالاکییەکی وەکو ئەمە دەکەیت چالاکییەکانی مێشکت بەهێزتر و بەرزتر دەکەیتەوە

You have heightened brain activity when you're doing a comparable task,

لە کاتێکا یەکێک لە ئارکەکانت داهێنەرانەیە و ئەوی تریان لەبەرکردنە

when that one task is creative and the other task is memorized.

It's very preliminary, but I think it's kind of cool.

زۆر شتێکی سەرەتاییە بەڵام لەو بڕوایەدام شتێکی ناخۆشە

کەواتە بۆ ئەوەی ئەنجاممان دەست بکەوێت پرسیاری زۆرمان هەیە بیکەین

To conclude, we've got a lot of questions to ask,

and like I said, we'll ask questions here, not answer them.

هەروەک وتم ئێمە لێرەدا پرسیار دەکەین نەوەک وەڵام بدەینەوە

But we want to get at the root of what is creative genius neurologically,

بەڵام دەمانەوێت لەوە تێ بگەین کە ئایا، توانای داهێنان و بلینمەتی چییە؟

وە لەو بڕوایەدام ئەمم میثۆدانە بمانگەیەننە نزیکی ئەوەی ئەمانەوێت

and I think, with these methods, we're getting close.

And I think, hopefully in the next 10, 20 years,

هیوادارم لە ١٠ - ٢٠ ساڵی داهاتوودا

بەڕاستی لێکۆڵینەوەی مانادار دەبینین

you'll see real, meaningful studies

کە دەڵێت دەبێت زانست و هونەر یەک بگرنەوە

that say science has to catch up to art,

and maybe we're starting now to get there.

وە لەوانەشە ئێستا خەریک بێت بگەینە ئەوە

Thank you for your time, I appreciate it.

ئەمەوێ سوپاستان بکەم بۆ کاتەکانتان، من پێی دەزانم

(Applause)

چەپڵە