Where does creativity hide? | Amy Tan

452,285 views ・ 2008-04-23

TED


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

Translator: Resty Cena Reviewer: chris s
00:18
The Value of Nothing: Out of Nothing Comes Something.
0
18330
4000
Ang halaga ng wala: mula sa wala, sumisibol ang isang bagay.
00:22
That was an essay I wrote when I was 11 years old
1
22330
4000
Isang sanaysay ito na sinulat ko noong ako'y 11ng taong gulang
00:26
and I got a B+. (Laughter)
2
26330
2000
at ang nakuha ko ay B+ (Tawanan)
00:28
What I'm going to talk about: nothing out of something, and how we create.
3
28330
4000
Ang tatalakayin ko: wala mula sa mayroon, at kung paano tayo lumilikha.
00:32
And I'm gonna try and do that within
4
32330
2000
At susubukin kong gawin ito so loob
00:34
the 18-minute time span that we were told to stay within,
5
34330
5000
ng 18-minuto na pataan sa atin,
00:39
and to follow the TED commandments:
6
39330
2000
at sundin ang "the TED commandments":
00:41
that is, actually, something that creates
7
41330
3000
kung baga'y, ang totoo'y, isang bagay na lumilikha
00:44
a near-death experience,
8
44330
2000
ng karanasang bingit-sa-kamatayan,
00:46
but near-death is good for creativity.
9
46330
2000
pero ang bingit-sa-kamatayan ay mabuti sa pagkamalikhain.
00:48
(Laughter) OK.
10
48330
4000
(Tawanan) OK.
00:52
So, I also want to explain,
11
52330
2000
Kaya, gusto ko ring ipaliwanag,
00:54
because Dave Eggers said he was going to heckle me
12
54330
3000
dahil sinabi ni Dave Eggers na bubuligligin niya ako
00:57
if I said anything that was a lie, or not true to universal creativity.
13
57330
5000
kung may sasabihin akong isang kasinungalingan, o hindi totoo tungkol sa unibersal na pagkamalikhain
01:02
And I've done it this way for half the audience, who is scientific.
14
62330
3000
At nagawa ko ito sa ganitong paraan para sa kalahati ng naririto, na siyentipiko.
01:05
When I say we, I don't mean you, necessarily;
15
65330
4000
Kapag sinasabi kong tayo, hindi ko ibig tukuying kayo nga.
01:09
I mean me, and my right brain, my left brain
16
69330
3000
Ang ibig kong sabihin ay ako, at ang kanan kong utak, ang kaliwa kong utak,
01:12
and the one that's in between that is the censor
17
72330
2000
at ang nakapagitan na siyang tagasulit
01:14
and tells me what I'm saying is wrong.
18
74330
2000
at nagsasabi sa akin na ang sinasabi ko ay mali.
01:16
And I'm going do that also by looking at
19
76330
3000
At gagawin ko iyan na tumitingin din sa
01:19
what I think is part of my creative process,
20
79330
3000
ipinapalagay ko na bahagi ng aking pamamaraan sa paglikha,
01:22
which includes a number of things that happened, actually --
21
82330
3000
na binubuo ng ilang bagay na nangyari, ang totoo –
01:25
the nothing started even earlier than the moment
22
85330
3000
ang wala ay nagsimula nang mas nauna pa sa sandali
01:28
in which I'm creating something new.
23
88330
3000
ng paglikha ko ng isang bagay na bago.
01:31
And that includes nature, and nurture,
24
91330
5000
Kasama na rito ang kalikasan, at pag-aaruga
01:36
and what I refer to as nightmares.
25
96330
3000
at ang tinutukoy ko na mga bangungot.
01:39
Now in the nature area, we look at whether or not
26
99330
4000
Ngayon sa larang ng kalikasan, tinitingnan natin kung totoo o hindi
01:43
we are innately equipped with something, perhaps
27
103330
3000
na mayroon tayong likas na kung ano, baka
01:46
in our brains, some abnormal chromosome
28
106330
3000
sa ating utak, may di-pangkaraniwang chromosome
01:49
that causes this muse-like effect.
29
109330
4000
na siyang sanhi ng mala-musang epekto.
01:53
And some people would say that we're born with it in some other means.
30
113330
6000
May mga taong magsasabi na ipinanganak tayong mayroon nito,
01:59
And others, like my mother,
31
119330
2000
at ang iba, tulad ng ina ko,
02:01
would say that I get my material from past lives.
32
121330
6000
ay magsasabi na nakukuha ko ang mga materyal ko sa nangakaraang buhay.
02:07
Some people would also say that creativity
33
127330
3000
May mga tao rin na magsasabi na ang pagkamalikhain
02:10
may be a function of some other neurological quirk --
34
130330
5000
ay maaaring dala ng kapansanang neurological --
02:15
van Gogh syndrome -- that you have a little bit of, you know, psychosis, or depression.
35
135330
5000
syndrome ni van Gogh -- na mayroon ka kahit kapiraso, alam mo na, psychosis, o depression.
02:20
I do have to say, somebody -- I read recently
36
140330
3000
Dapat kong sabihin, may isang tao – nabasa ko kamakailan lang
02:23
that van Gogh wasn't really necessarily psychotic,
37
143330
3000
na baka hindi naman talagang psychotic si van Gogh,
02:26
that he might have had temporal lobe seizures,
38
146330
2000
na mayroon siyang temporal lobe seizures,
02:28
and that might have caused his spurt of creativity, and I don't --
39
148330
4000
at maaaring siyang sanhi ng bugso ng pagkamalikhain, at hindi ko –
02:32
I suppose it does something in some part of your brain.
40
152330
3000
siguro ikako may epekto iyon sa isang parte ng iyong utak.
02:35
And I will mention that I actually developed
41
155330
2000
At gusto ko ring banggitin na ang totoo'y nagkaroon ako
02:37
temporal lobe seizures a number of years ago,
42
157330
4000
ng temporal lobe seizures ilang taon na ang nararaan,
02:41
but it was during the time I was writing my last book,
43
161330
3000
pero iyon ay noong sinusulat ko ang huli kong libro,
02:44
and some people say that book is quite different.
44
164330
4000
at may ilang nagsasabi na ang librong iyon ay talagang naiiba.
02:48
I think that part of it also begins with a sense of identity crisis:
45
168330
5000
Palagay ko'y may bahagi ito na nagsisimula sa nararamdamang identity crisis:
02:53
you know, who am I, why am I this particular person,
46
173330
4000
alam mo na, sino ako, bakit ako ay itong partikular na taong ito,
02:57
why am I not black like everybody else?
47
177330
5000
bakit hindi ako itim na tulad ng lahat?
03:02
And sometimes you're equipped with skills,
48
182330
2000
At kung minsa'y mayroon kang mga kasanayan
03:04
but they may not be the kind of skills that enable creativity.
49
184330
4000
pero hindi sila ang uri ng kasanayan na nakapagbibigay ng pagkamalikhain.
03:08
I used to draw. I thought I would be an artist.
50
188330
3000
Dati'y nagdo-drowing ako. Akala ko'y magiging pintor ako.
03:11
And I had a miniature poodle.
51
191330
2000
At mayroon akong isang munting poodle.
03:13
And it wasn't bad, but it wasn't really creative.
52
193330
2000
At okey naman din siya, pero hindi talagang malikhain.
03:15
Because all I could really do was represent in a very one-on-one way.
53
195330
5000
Dahil sa ang nagagawa ko lang ay maglarawan sa isang paraang isa-sa-isa.
03:20
And I have a sense that I probably copied this from a book.
54
200330
4000
At may pakiramdam ako na maaaring kinopya ko ito sa isang libro.
03:24
And then, I also wasn't really shining in a certain area that I wanted to be,
55
204330
6000
At saka hindi rin ako sumisikat sa isa pang gawaing gusto ko,
03:30
and you know, you look at those scores, and it wasn't bad,
56
210330
4000
at alam mo na, titingnan mo ang mga marka, at hindi naman masama,
03:34
but it was not certainly predictive that I would one day make
57
214330
4000
pero walang sinasabi kung isang araw ay
03:38
my living out of the artful arrangement of words.
58
218330
4000
mabubuhay ako sa makasining na pag-aayos ng mga salita.
03:42
Also, one of the principles of creativity is to have a little childhood trauma.
59
222330
6000
Isa pa, isa sa mga prinsipyo ng pagkamalikhain ay ang magkaroon ng konting childhood trauma.
03:48
And I had the usual kind that I think a lot of people had,
60
228330
4000
At naranasan ko ang karaniwang uri na naranasan ng maraming tao,
03:52
and that is that, you know, I had expectations placed on me.
61
232330
4000
at ito ang, alam mo na, mga inaasahan sa akin.
03:56
That figure right there, by the way,
62
236330
3000
Ang pigurang iyon, mabanggit ko,
03:59
figure right there was a toy given to me when I was but nine years old,
63
239330
5000
ang pigurang iyon ay isang laruang ibinigay sa akin noong ako'y siyam na taon pa lang,
04:04
and it was to help me become a doctor from a very early age.
64
244330
5000
at ito ay para tulungan akong maging doktor nang bata pa.
04:09
I have some ones that were long lasting: from the age of five to 15,
65
249330
5000
Mayroon akong ilan na matagal ang inabot: mula sa limang anyos hanggang sa 15,
04:14
this was supposed to be my side occupation,
66
254330
3000
ito ay para maging sideline ko,
04:17
and it led to a sense of failure.
67
257330
3000
at humantong ito sa kasiphayuan.
04:20
But actually, there was something quite real in my life
68
260330
3000
Pero ang totoo'y mayroong isang bagay na totoong may realidad sa aking buhay
04:23
that happened when I was about 14.
69
263330
2000
na nangyari noong ako ay mga 14.
04:25
And it was discovered that my brother, in 1967, and then my father,
70
265330
5000
At ito'y natuklasan na ang kapatid kong lalaki, noong 1967, at sumunod ang aking ama,
04:30
six months later, had brain tumors.
71
270330
2000
pagkaraan ng anim na buwan, ay mayroon tumor sa utak.
04:32
And my mother believed that something had gone wrong,
72
272330
5000
Ang paniwala ng nanay ko ay may hindi mabuting nangyari,
04:37
and she was gonna find out what it was, and she was gonna fix it.
73
277330
3000
at tutuklasin niya kung ano iyon. At aayusin niya.
04:40
My father was a Baptist minister, and he believed in miracles,
74
280330
4000
Isang ministrong Baptist ang ama ko, at naniniwala siya sa milagro,
04:44
and that God's will would take care of that.
75
284330
3000
at ang kagustuhan ng Diyos ay ang mag-aalaga doon.
04:47
But, of course, they ended up dying, six months apart.
76
287330
3000
Pero namatay din sila, anim na buwan ang pagitan.
04:50
And after that, my mother believed that it was fate, or curses
77
290330
4000
At pagkatapos noon, naniwala ang ina ko na kapalaran iyon, o mga sumpa
04:54
-- she went looking through all the reasons in the universe
78
294330
3000
– ginalugad ang buong mundo para sa dahilan
04:57
why this would have happened.
79
297330
2000
kung bakit kailangang mangyari ito.
04:59
Everything except randomness. She did not believe in randomness.
80
299330
5000
Lahat liban sa ala-suwerte. Hindi siya naniniwala sa ala-suwerte.
05:04
There was a reason for everything.
81
304330
2000
May dahilan ang lahat.
05:06
And one of the reasons, she thought, was that her mother,
82
306330
2000
At isa sa mga dahilan, sa isip niya, ay dahil sa ang kayang ina,
05:08
who had died when she was very young, was angry at her.
83
308330
5000
na namatay noong bata pa siya, ay galit sa kanya.
05:13
And so, I had this notion of death all around me,
84
313330
3000
Kaya't nasa aking isip ang kamatayan ng lahat ng nasa paligid ko
05:16
because my mother also believed that I would be next, and she would be next.
85
316330
5000
dahil sa ang ina ko ay naniniwala na ako ang susunod, at siya ang susunod.
05:21
And when you are faced with the prospect of death very soon,
86
321330
3000
At kapag napaharap ka sa posibilidad ng nalalapit na kamatayan,
05:24
you begin to think very much about everything.
87
324330
5000
sinisimulan mong pag-isipan ang lahat.
05:29
You become very creative, in a survival sense.
88
329330
4000
Nagiging malikhain ka, para mabuhay.
05:33
And this, then, led to my big questions.
89
333330
4000
At ito, kung gayon, ang nagbunsod sa malalaking tanong.
05:37
And they're the same ones that I have today.
90
337330
3000
Ito ang mga tanong na nasa harap ko ngayon.
05:40
And they are: why do things happen, and how do things happen?
91
340330
5000
Tulad ng: Bakit nangyayari ang mga pangyayari, at paano nangyayari ang mga pangyayari?
05:45
And the one my mother asked: how do I make things happen?
92
345330
7000
At ang itinanong ng aking ina: Paano ako makagagawa ng mga pangyayari?
05:52
It's a wonderful way to look at these questions, when you write a story.
93
352330
5000
Isang magandang paraan ng pagtingin sa mga tanong na ito, kapag sumusulat ka ng kuwento.
05:57
Because, after all, in that framework, between page one and 300,
94
357330
6000
Sapagka't sa kabila ng lahat, sa gayong framework, sa pagitan ng unang pahina at 300,
06:03
you have to answer this question of why things happen, how things happen,
95
363330
4000
sasagutin mo ang tanong kung bakit at paano nangyayari ang mga pangyayari,
06:07
in what order they happen. What are the influences?
96
367330
3000
ang sunuran ng mga pangyayari. Ano ang mga impluwensya?
06:10
How do I, as the narrator, as the writer, also influence that?
97
370330
4000
Paano ako, bilang siyang tagapagsalaysay, bilang siyang manunulat, nakakaimpluwensya (sa mga pangyayari)?
06:14
And it's also one that, I think, many of our scientists have been asking.
98
374330
4000
At isa ring ito sa mga tanong ng marami sa ating mga syentipiko.
06:18
It's a kind of cosmology, and I have to develop a cosmology of my own universe,
99
378330
6000
Isang uri ng cosmology, at kailangang kong humubog ng cosmology ng aking sariling sansinukob [universe],
06:24
as the creator of that universe.
100
384330
2000
bilang manlilikha ng nasabing sansinukob.
06:26
And you see, there's a lot of back and forth
101
386330
4000
At makikita mo, maraming urong at sulong
06:30
in trying to make that happen, trying to figure it out
102
390330
3000
sa pagtatangkang maisakatuparan, masuri
06:33
-- years and years, oftentimes.
103
393330
4000
– magbibilang ng maraming taon, kadalasan.
06:37
So, when I look at creativity, I also think that it is this sense or this inability
104
397330
7000
Kaya't kapag tinitingnan ko ang pagkamalikhain, naiisip ko rin na ito ay ang di-kakayahang
06:44
to repress, my looking at associations in practically anything in life.
105
404330
4000
pigilin ko ang paghanap ko ng mga ugnayan sa halos kahit anong bagay sa buhay.
06:48
And I got a lot of them during what's been going on
106
408330
4000
At marami akong napulot sa mga nangyayari dito ngayon
06:52
throughout this conference,
107
412330
3000
sa buong konperensya,
06:55
almost everything that's been going on.
108
415330
2000
sa halos lahat ng nagaganap.
06:57
And so I'm going to use, as the metaphor, this association:
109
417330
4000
Kung kaya, gagamitin ko, bilang metapora, ang ugnayang ito:
07:01
quantum mechanics, which I really don't understand,
110
421330
4000
ang quantum mechanics, na hindi ko talagang naiintindihan,
07:05
but I'm still gonna use it as the process
111
425330
2000
pero gagamitin ko pa rin ito bilang isang paraan
07:07
for explaining how it is the metaphor.
112
427330
4000
para ipaliwanag kung bakit ito ang metapora.
07:11
So, in quantum mechanics, of course, you have dark energy and dark matter.
113
431330
7000
Sa quantum mechanics, gaya ng alam na natin, mayroon dark energy at dark matter.
07:18
And it's the same thing in looking at these questions of how things happen.
114
438330
4000
Katulad din ito ng pagtingin sa tanong kung bakit nangyayari ang mga pangyayari.
07:22
There's a lot of unknown, and you often don't know what it is except by its absence.
115
442330
6000
Maraming hindi alam, at madalas ay hindi mo alam kung ano ito liban na lang ang kawalan nito.
07:28
But when you make those associations,
116
448330
2000
Pero kapag binuo mo ang mga ugnayan,
07:30
you want them to come together in a kind of synergy in the story,
117
450330
4000
gusto mong magkatugma sila sa isang uri ng synergy sa kuwento,
07:34
and what you're finding is what matters. The meaning.
118
454330
4000
at ang nakikita mo ang may katuturan. Ang kahulugan.
07:38
And that's what I look for in my work, a personal meaning.
119
458330
4000
Ito ang hinahanap ko sa aking mga gawa, isang pansariling kahulugan.
07:42
There is also the uncertainty principle, which is part of quantum mechanics,
120
462330
5000
Nariyan din ang uncertainty principle, na bahagi ng quantum mechanics,
07:47
as I understand it. (Laughter)
121
467330
2000
sa pagkakaintindi ko. (Tawanan)
07:49
And this happens constantly in the writing.
122
469330
4000
At patuloy itong nangyayari sa pagsulat.
07:53
And there's the terrible and dreaded observer effect,
123
473330
3000
At nariyan ang terible at kinatatakutang observer effect,
07:56
in which you're looking for something, and
124
476330
2000
na kung ano'y sinusuri mo ang isang bagay, at
07:58
you know, things are happening simultaneously,
125
478330
3000
alam mo na, sabay-sabay na nangyayari ang mga bagay,
08:01
and you're looking at it in a different way,
126
481330
2000
at tinitingnan mo ito sa kakaibang paraan,
08:03
and you're trying to really look for the about-ness,
127
483330
4000
at talagang pinipilit mong makita ang ka-"tungkol"-an.
08:07
or what is this story about. And if you try too hard,
128
487330
4000
O kung tungkol saan ang kuwento. At kung sobra ang pagpipilit mo,
08:11
then you will only write the about.
129
491330
3000
masusulat mo lang ang tungkol.
08:14
You won't discover anything.
130
494330
3000
Hindi ka makakatuklas ng kahit ano.
08:17
And what you were supposed to find,
131
497330
2000
Ang dapat sanang matagpuan mo,
08:19
what you hoped to find in some serendipitous way,
132
499330
3000
ang inaasahan mong matagpuan, sa isang mala-suwerteng paraan,
08:22
is no longer there.
133
502330
3000
ay wala na doon.
08:25
Now, I don't want to ignore
134
505330
2000
Ngayon, hindi ko naman gustong hindi-pansinin
08:27
the other side of what happens in our universe,
135
507330
3000
ang kabila ng mga pangyayari sa ating universe.
08:30
like many of our scientists have.
136
510330
3000
tulad ng marami sa ating mga siyentipiko.
08:33
And so, I am going to just throw in string theory here,
137
513330
3000
Kung kaya't gusto ko rin isama rito ang string theory,
08:36
and just say that creative people are multidimensional,
138
516330
3000
at sabihin na lang na ang mga taong malikhain ay multi-dimensional,
08:39
and there are 11 levels, I think, of anxiety.
139
519330
4000
at mayroon labing-isang antas, sa isip ko, ng kagulumihaman.
08:43
(Laughter) And they all operate at the same time.
140
523330
4000
(Tawanan) At nangyayari sila nang sabay-saby.
08:47
There is also a big question of ambiguity.
141
527330
3000
Nariyan din ang malaking tanong tungkol sa alinlangan [ambiguity].
08:50
And I would link that to something called the cosmological constant.
142
530330
6000
At iuugnay ko ito sa tinatawag na cosmological constant.
08:56
And you don't know what is operating, but something is operating there.
143
536330
2000
Hindi mo alam kung ano ang nangyayari doon, pero may nangyayari doon.
08:58
And ambiguity, to me, is very uncomfortable
144
538330
4000
At ang alinlangan, para sa akin, ay napaka-di-komportable
09:02
in my life, and I have it. Moral ambiguity.
145
542330
3000
sa aking buhay, at taglay ko ito. Alinlangang moralidad.
09:05
It is constantly there. And, just as an example,
146
545330
4000
Laging naroroon ito. At isang halimbawa na lang,
09:09
this is one that recently came to me.
147
549330
3000
isa itong kailan lang ay dumating sa akin.
09:12
It was something I read in an editorial by a woman
148
552330
2000
Isang bagay ito na nabasa ko na editoryal ng isang babae
09:14
who was talking about the war in Iraq. And she said,
149
554330
4000
tungkol sa giyera sa Iraq. Sinabi niya,
09:18
"Save a man from drowning, you are responsible to him for life."
150
558330
3000
"Iligtas mo ang isang tao sa pagkalunod, mananagot ka sa kanya sa buong buhay."
09:21
A very famous Chinese saying, she said.
151
561330
3000
Isang tanyag na kasabihan sa Tsino, sabi niya.
09:24
And that means because we went into Iraq, we should stay there
152
564330
4000
At ang ibig sabihin nito dahil sa nagpunta tayo sa Iraq, dapat tayong manatili doon
09:28
until things were solved. You know, maybe even 100 years.
153
568330
4000
hanggang sa malutas ang mga bagay-bagay. Alam mo na, kahit baka mga 100ng taon.
09:32
So, there was another one that I came across,
154
572330
5000
Meron pang isang nadaanan ko
09:37
and it's "saving fish from drowning."
155
577330
3000
at ito ang "iligtas ang mga isda sa pagkalunod."
09:40
And it's what Buddhist fishermen say,
156
580330
2000
Ito ang sinasabi ng mga mangingisdang Buddhist,
09:42
because they're not supposed to kill anything.
157
582330
3000
dahil sa hindi sila dapat pumatay ng kahit ano.
09:45
And they also have to make a living, and people need to be fed.
158
585330
3000
Kailangan din nilang mabuhay, at ang mga tao ay kailangang kumain.
09:48
So their way of rationalizing that is they are saving the fish from drowning,
159
588330
4000
Kung kaya ang pangngangatwiran nila ay iligtas ang mga isda sa pagkalunod.
09:52
and unfortunately, in the process the fish die.
160
592330
3000
at sa kasawiang-palad, habang inililigtas sa pagkalunod, namamatay ang mga isda.
09:55
Now, what's encapsulated in both these drowning metaphors
161
595330
5000
Ngayon ano ang nakatiim sa dalawang talinghaga sa pagkalunod
10:00
-- actually, one of them is my mother's interpretation,
162
600330
3000
– ang totoo, isa sa kanila ay interpretasyon ng aking ina,
10:03
and it is a famous Chinese saying, because she said it to me:
163
603330
3000
at isang tanyag na kasabihan ito sa Tsino dahil sa sinabi niya ito sa akin:
10:06
"save a man from drowning, you are responsible to him for life."
164
606330
3000
"Iligtas mo ang isang tao sa pagkalunod, mananagot ka sa kanya sa buong buhay."
10:09
And it was a warning -- don't get involved in other people's business,
165
609330
4000
At ito ay isang babala – huwag kang makisangkot sa buhay ng iba,
10:13
or you're going to get stuck.
166
613330
2000
o baka ka lang maipit.
10:15
OK. I think if somebody really was drowning, she'd save them.
167
615330
4000
OK. Kung talagang may nalulunod, ililigtas niya siya.
10:19
But, both of these sayings -- saving a fish from drowning,
168
619330
4000
Pero ang mga kasabihang ito, iligtas ang isda sa pagkalunod,
10:23
or saving a man from drowning -- to me they had to do with intentions.
169
623330
4000
o iligtas ang isang tao sa pagkalunod, sa akin ay may kinalaman sila sa intensyon.
10:27
And all of us in life, when we see a situation, we have a response.
170
627330
5000
At lahat ng tao, kapag nakakita tayo ng isang sitwasyon, mayoon tayong gagawin.
10:32
And then we have intentions.
171
632330
2000
At mayroon tayong mga intensyon.
10:34
There's an ambiguity of what that should be that we should do,
172
634330
5000
May alinlangan kung ano nga iyon na dapat nating gawin,
10:39
and then we do something.
173
639330
2000
at pagkatapos ay ginagawa nga natin ito.
10:41
And the results of that may not match what our intentions had been.
174
641330
3000
At ang resulta ay maaaring hindi tugma sa ating intensyon.
10:44
Maybe things go wrong. And so, after that, what are our responsibilities?
175
644330
5000
Siguro may masamang pangyayari. Kaya, pagkatapos noon, ano ang ating mga responsibilidad?
10:49
What are we supposed to do?
176
649330
2000
Ano ang dapat nating gawin?
10:51
Do we stay in for life,
177
651330
2000
Mananatili ba tayo habang buhay,
10:53
or do we do something else and justify and say, well, my intentions were good,
178
653330
5000
o babaling tayo sa ibang bagay at mangangatwiran at sasabihing mabuti ang ating intensyon,
10:58
and therefore I cannot be held responsible for all of it?
179
658330
6000
kaya hindi ako masasabing mananagot sa lahat?
11:04
That is the ambiguity in my life
180
664330
2000
Ito ang alinlangan sa aking buhay
11:06
that really disturbed me, and led me to write a book called
181
666330
4000
na gumulo sa aking isip, at siyang nagsulong sa akin na sulatin ang librong
11:10
"Saving Fish From Drowning."
182
670330
2000
"Saving Fish From Drowning."
11:12
I saw examples of that. Once I identified this question, it was all over the place.
183
672330
7000
Nakakita ako ng maraming halimbawa, nang luminaw sa aking isip ang tanong. Ang dami sa ating paligid.
11:19
I got these hints everywhere.
184
679330
2000
Nakakuha ako ng mga higing sa lahat ng bagay.
11:21
And then, in a way, I knew that they had always been there.
185
681330
3000
Kung sa bagay, alam ko na lagi silang naroroon.
11:24
And then writing, that's what happens. I get these hints, these clues,
186
684330
3000
At ang pagsulat, ito ang nangyayari. Nakakukuha ako ng mga higing, ng mga pahaging,
11:27
and I realize that they've been obvious, and yet they have not been.
187
687330
7000
at naliho ko na madali silang mapansin, pero hindi rin.
11:34
And what I need, in effect, is a focus.
188
694330
4000
At ang kailangan ko, sa katuusan, ay pokus.
11:38
And when I have the question, it is a focus.
189
698330
2000
At nang makuha ko ang tanong, ito ay pokus.
11:40
And all these things that seem to be flotsam and jetsam in life actually go through
190
700330
5000
At lahat ng mga bagay na ito na parang mga bagay na itinapong kuyagot sa buhay ay dumaraan
11:45
that question, and what happens is those particular things become relevant.
191
705330
5000
sa tanong na iyon, at ang nangyayari ay ang mga bagay na iyon ay may kaugnayan.
11:50
And it seems like it's happening all the time.
192
710330
2000
At parang laging nangyayari ito.
11:52
You think there's a sort of coincidence going on, a serendipity,
193
712330
3000
Iisipin mong nagkakataon lang, isang serendipity,
11:55
in which you're getting all this help from the universe.
194
715330
3000
na kung saa'y nakakakuha ka ng tulong mula sa sangkalawakan.
11:58
And it may also be explained that now you have a focus.
195
718330
3000
At maaari ring ipaliwanag ngayon at may pocus ka na.
12:01
And you are noticing it more often.
196
721330
4000
At napapansin mo ito lagi.
12:05
But you apply this.
197
725330
3000
Pero ginagawa mo ito.
12:08
You begin to look at things having to do with your tensions.
198
728330
3000
Nagsisimula kang tumingin sa mga bagay na may kaugnayan sa kabanatan "tension".
12:11
Your brother, who's fallen in trouble, do you take care of him?
199
731330
3000
Ang kapatid mo, na napasok sa gulo, aalaagan mo ba siya?
12:14
Why or why not?
200
734330
2000
Bakit o bakit hindi?
12:16
It may be something that is perhaps more serious
201
736330
4000
Maaaring ito ay isang bagay na totoong seryoso.
12:20
-- as I said, human rights in Burma.
202
740330
3000
– gaya ng sinabi ko, karapatan ng tao sa Burma.
12:23
I was thinking that I shouldn't go because somebody said, if I did, it would show
203
743330
4000
Iniisip ko na hindi ako dapat pumunta dahil sa may nagsabi na kung gagawin ko iyon, lilitaw na
12:27
that I approved of the military regime there.
204
747330
3000
pumapayag ako sa rehimong militar doon.
12:30
And then, after a while, I had to ask myself,
205
750330
3000
Di naglaon, tinanong ko ang aking sarili,
12:33
"Why do we take on knowledge, why do we take on assumptions
206
753330
2000
"Bakit natin tinatanggap ang kaalaman, bakit natin tinatanggap ang mga palagay
12:35
that other people have given us?"
207
755330
3000
na ibinibigay ng ibang tao sa atin?"
12:38
And it was the same thing that I felt when I was growing up,
208
758330
3000
Katulad din ito ng naramdaman ko nang lumalaki ako,
12:41
and was hearing these rules of moral conduct from my father,
209
761330
5000
nang naririnig ko ang mga tuntuning ng gawang moral mula sa aking ama,
12:46
who was a Baptist minister.
210
766330
2000
na isang ministrong Baptist.
12:48
So I decided that I would go to Burma for my own intentions,
211
768330
5000
Kaya ipinasiya kong pumunta sa Burma bilang sariling intensyon,
12:53
and still didn't know that if I went there,
212
773330
3000
at hindi ko pa rin alam na kung pumunta ako doon,
12:56
what the result of that would be, if I wrote a book --
213
776330
3000
ano ang resulta niyon kung susulat ako ng libro –
12:59
and I just would have to face that later, when the time came.
214
779330
4000
at saka ko na lang haharapin iyon, pagdating ng panahon.
13:03
We are all concerned with things that we see in the world that we are aware of.
215
783330
5000
Lahat tayo ay nag-aalaala sa mga bagay na nakikita natin sa mundo.
13:08
We come to this point and say, what do I as an individual do?
216
788330
5000
Dumarating tayo sa puntong ito at sasabihin, ano bilang isang indibidwal ang ginagawa ko?
13:13
Not all of us can go to Africa, or work at hospitals,
217
793330
4000
Hindi lahat sa atin ay makapupunta sa Africa, o magkapagtatrabaho sa mga ospital,
13:17
so what do we do, if we have this moral response, this feeling?
218
797330
7000
kaya ano ang gagawin natin kung mayroon tayong kasagutang moral, ang damdaming ito?
13:24
Also, I think one of the biggest things we are all looking at,
219
804330
3000
Isa pa, sa aking palagay isa sa malalaking bagay na tinitingnan natin,
13:27
and we talked about today, is genocide.
220
807330
3000
at pinag-usapan natin ngayon, ay genocide.
13:30
This leads to this question.
221
810330
3000
Na tumutungo sa tanong,
13:33
When I look at all these things that are morally ambiguous and uncomfortable,
222
813330
5000
kapag tintingnan ko ang mga bagay na ito na alinlangan ang moralidad at di-komportable,
13:38
and I consider what my intentions should be,
223
818330
2000
at iniisip ko ang dapat kong mga intensyon,
13:40
I realize it goes back to this identity question that I had when I was a child
224
820330
5000
naliliho ko na bumabalik sa tanong identidad noong bata pa ako
13:45
-- and why am I here, and what is the meaning of my life,
225
825330
3000
– at bakit ako naririto, at ano ang kahulugan ng aking buhay,
13:48
and what is my place in the universe?
226
828330
2000
at ano ang lugar ko sa sangkalawakan?
13:50
It seems so obvious, and yet it is not.
227
830330
3000
Parang lantad, pero hindi.
13:53
We all hate moral ambiguity in some sense,
228
833330
5000
Muhi tayo lahat sa alinlangang moralidad sa isang pag-iisip,
13:58
and yet it is also absolutely necessary.
229
838330
4000
pero kailangang-kailangan din ito.
14:02
In writing a story, it is the place where I begin.
230
842330
4000
Sa pagsulat ng isang kuwento, ito ang lugar na pinagsisimulan ko.
14:06
Sometimes I get help from the universe, it seems.
231
846330
4000
Kung minsan'y parang nakakakuha ako ng tulong mula sa sangkalawakan.
14:10
My mother would say it was the ghost of my grandmother from the very first book,
232
850330
3000
Sasabihin ng ina ko na ito ang multo ng aking lola mula pa sa kauna-unahang libro,
14:13
because it seemed I knew things I was not supposed to know.
233
853330
3000
dahil sa parang may mga alam ako na hindi ko dapat na alam.
14:16
Instead of writing that the grandmother died accidentally,
234
856330
3000
Sa halip na isulat na ang lola ko ay aksidenteng namatay,
14:19
from an overdose of opium, while having too much of a good time,
235
859330
3000
mula sa sobrang opium habang nagpapasasa sa magandang buhay,
14:22
I actually put down in the story that the woman killed herself,
236
862330
5000
isinulat ko sa kuwento na nagpakamatay siya,
14:27
and that actually was the way it happened.
237
867330
2000
at gayon nga ang tunay na nangyari.
14:29
And my mother decided that that information must have come from my grandmother.
238
869330
5000
Ipinasiya ng aking ina na ang impormasyon ay galing sa aking lola.
14:34
There are also things, quite uncanny,
239
874330
3000
May mga bagay pa, totoong di-kapani-paniwala,
14:37
which bring me information that will help me in the writing of the book.
240
877330
4000
na nagdadala ng impormasyon na tumutulong sa akin sa pagsulat ng libro.
14:41
In this case, I was writing a story
241
881330
2000
Sa halimbawang ito, sumusulat ako ng kuwento
14:43
that included some kind of detail, period of history, a certain location.
242
883330
4000
na may isang uri ng detalye, isang panahon sa kasaysayan, isang lokasyon.
14:47
And I needed to find something historically that would match that.
243
887330
3000
At kinailangan kong makakita ng isang makasaysayang katumbas.
14:50
And I took down this book, and I --
244
890330
2000
Kinuha ko ang isang libro, at ako'y –
14:52
first page that I flipped it to was exactly the setting, and the time period,
245
892330
6000
ang unang pahina na nabuksan ko ay siyang-siyang tagpo, at ang panahon.
14:58
and the kind of character I needed -- was the Taiping rebellion,
246
898330
3000
At ang tauhang kinakailangan ko ay ang himagsikang Taiping,
15:01
happening in the area near Guilin, outside of that,
247
901330
4000
na nangyari sa isang lugar na malapit sa Qualin, sa may labas nito,
15:05
and a character who thought he was the son of God.
248
905330
3000
at isang tauhan na nag-akalang siya'y anak ng Diyos.
15:08
You wonder, are these things random chance?
249
908330
3000
Maitatanong mo, nagkataon lang kaya ang mga pangyayaring ito?
15:11
Well, what is random? What is chance? What is luck?
250
911330
4000
E, ano ang ala-suwerte? Ano ang nagkataon? Ano ang suwerte?
15:15
What are things that you get from the universe that you can't really explain?
251
915330
4000
Anong mga bagay ang nakukuha mo sa sangkalawakan na hindi mo talagang maipapaliwanag?
15:19
And that goes into the story, too.
252
919330
2000
Kasama rin iyan sa kuwento.
15:21
These are the things I constantly think about from day to day.
253
921330
3000
May mga bagay na lagi kong iniisip araw-araw.
15:24
Especially when good things happen,
254
924330
2000
Lalo na kung may mga mabubuting bagay na nangyayari,
15:26
and, in particular, when bad things happen.
255
926330
4000
at lalung-lalo na kung may masasamang bagay na nangyayari.
15:30
But I do think there's a kind of serendipity,
256
930330
2000
Pero hindi ko iniisip na mayroong serendipity dito,
15:32
and I do want to know what those elements are,
257
932330
3000
at gusto ko talagang malaman kung ano ang mga elementong iyon,
15:35
so I can thank them, and also try to find them in my life.
258
935330
5000
para mapasalamatan ko sila, at isa pa'y mahanap ko sila sa aking buhay.
15:40
Because, again, I think that when I am aware of them, more of them happen.
259
940330
4000
Sapagka't, minsan pa, iniisip ko na kung damdam ko sila, lalo pang madalas mangyayari.
15:44
Another chance encounter is when I went to a place
260
944330
4000
Isa pang nagkataon pangyayari ay nang pumunta ako sa isang lugar
15:48
-- I just was with some friends, and we drove randomly to a different place,
261
948330
4000
– kasama ko lang ang ilang kaibigan, at nag-drive kami sa kung saan-saan at sa iba't ibang lugar,
15:52
and we ended up in this non-tourist location,
262
952330
4000
at humantong kami sa isang lugar na hindi pangturista,
15:56
a beautiful village, pristine.
263
956330
2000
isang magandang nayon, hindi pa nasasaling.
15:58
And we walked three valleys beyond,
264
958330
2000
At lumakad kami hanggang sa tatlong lambak [valley],
16:00
and the third valley, there was something quite mysterious and ominous,
265
960330
3000
at sa pangatlong lambak, mayroon parang mahiwaga at nagbabanta ng masama,
16:03
a discomfort I felt. And then I knew that had to be [the] setting of my book.
266
963330
6000
isang di-mabuting pakiramdan na nadama ko. At noon naisip ko na iyon ang kailangang tagpuan ng aking libro.
16:09
And in writing one of the scenes, it happened in that third valley.
267
969330
3000
At sa pagsulat ng isa sa mga senaryo, nangyari ito sa pangatlong lambak.
16:12
For some reason I wrote about cairns -- stacks of rocks -- that a man was building.
268
972330
7000
Sa kung anong dahilan sumulat ako ng tungkol sa mga palatandaan – isang tumpok ng mga bato – na itinatayo ng isang tao.
16:19
And I didn't know exactly why I had it, but it was so vivid.
269
979330
3000
At hindi ko alam kung ano talaga ang mayroon ako, pero napakalinaw sa isip ito.
16:22
I got stuck, and a friend, when she asked if I would go for a walk with her dogs,
270
982330
5000
Na-stuck ako, at isang kaibigan, nang tanungin niya kung gusto kong sumama habang ipinapasyal ang kanyang aso,
16:27
that I said, sure. And about 45 minutes later,
271
987330
3000
na sinabi ko, sige. Pagkalipas ng 45 minuto,
16:30
walking along the beach, I came across this.
272
990330
4000
habang naglalakad sa aplaya, may nakita ako.
16:34
And it was a man, a Chinese man,
273
994330
2000
Isang lalaki, isang lalaking Tsino,
16:36
and he was stacking these things, not with glue, not with anything.
274
996330
3000
at may pinagpapatong-patong siya, hindi ginagamitan ng pandikit, o ng ano pa man.
16:39
And I asked him, "How is it possible to do this?"
275
999330
3000
Itinanong ko sa kanya kung paano nagagawa ito?
16:42
And he said, "Well, I guess with everything in life, there's a place of balance."
276
1002330
4000
At sinabi niya, ah, palagay ko, tulad ng lahat sa buhay, may lugar ng katimbangan.
16:46
And this was exactly the meaning of my story at that point.
277
1006330
5000
At iyon ang kahulugan ng aking kuwento sa puntong iyon.
16:51
I had so many examples -- I have so many instances like this, when I'm writing a story,
278
1011330
5000
Marami akong halimbawa – marami akong mga pagkakataong tulad nito kapag sumusulat ako ng kuwento,
16:56
and I cannot explain it.
279
1016330
2000
na hindi ko maipapaliwanag.
16:58
Is it because I had the filter that I have such a strong coincidence
280
1018330
4000
Dahil kaya sa mayroon akong salaan kung kaya't mayroon akong malakas na pagkakataunan [coincidence]
17:02
in writing about these things?
281
1022330
3000
sa pagsulat ko tungkol sa mga ito?
17:05
Or is it a kind of serendipity that we cannot explain, like the cosmological constant?
282
1025330
7000
O isang serendipity ito na hindi kayang ipaliwanag, tulad ng cosmological constant?
17:12
A big thing that I also think about is accidents.
283
1032330
3000
Isa pa ring malaking bagay na naiisip ko ang tungkol sa mga aksidente.
17:15
And as I said, my mother did not believe in randomness.
284
1035330
3000
Gaya ng nasabi ko, ang ina ko ay hindi naniniwala sa sapalaran.
17:18
What is the nature of accidents?
285
1038330
2000
Ano ang kalikasan ng mga aksidente?
17:20
And how are we going to assign what the responsibility and the causes are,
286
1040330
4000
Paano natin itatakda ang responsibilidad at ang mga dahilan,
17:24
outside of a court of law?
287
1044330
3000
sa labas ng korte ng batas?
17:27
I was able to see that in a firsthand way,
288
1047330
3000
Nasaksikan ko ito nang malapitan,
17:30
when I went to beautiful Dong village, in Guizhou, the poorest province of China.
289
1050330
6000
nang pumasyal ako sa magandang pook na Dong, sa Guizhou, and pinakanaghihikahos na probinsya sa Tsina.
17:36
And I saw this beautiful place. I knew I wanted to come back.
290
1056330
2000
At nakita ko itong magandang lugar na ito. Alam kong gusto kong bumalik.
17:38
And I had a chance to do that, when National Geographic asked me
291
1058330
3000
Nagkaroon ako ng pagkakataon nang tinanong ng National Geographic
17:41
if I wanted to write anything about China.
292
1061330
2000
kung gusto kong sumulat ng kahit ano tungkol sa Tsina.
17:43
And I said yes, about this village of singing people, singing minority.
293
1063330
5000
Sabi ko oo, tungkol sa baryong ito ng Kumakantang mga tao, Kumakantang minoridad.
17:48
And they agreed, and between the time I saw this place and the next time I went,
294
1068330
5000
Pumayag sila, at sa pagitan ng panahong una kong nakita ang lugar at ng sumunod na lakad ko doon,
17:53
there was a terrible accident. A man, an old man, fell asleep,
295
1073330
4000
nagkaroon ng isang malagim na aksidente. Isang tao, isang matandang lalaki, ang nakatulog,
17:57
and his quilt dropped in a pan of fire that kept him warm.
296
1077330
3000
at ang kanyang kumot ay bumagsak sa planggana ng apoy na nagpapainit sa kaniya.
18:00
60 homes were destroyed, and 40 were damaged.
297
1080330
6000
60ng tahanan ang natupok, at 40 ang nasira.
18:06
Responsibility was assigned to the family.
298
1086330
2000
Ang responsibilidad ay ibinigay sa pamilya.
18:08
The man's sons were banished to live three kilometers away, in a cowshed.
299
1088330
4000
Pinalayas ang mga anak na lalaki para mamahay sa ilang kilometro ang layo, sa pahingahan ng mga baka.
18:12
And, of course, as Westerners, we say, "Well, it was an accident. That's not fair.
300
1092330
4000
At syempre, bilang mga taga-Kanluran, sasabihin natin, "Aba, aksidente iyon. Hindi tama ito.
18:16
It's the son, not the father."
301
1096330
2000
Anak ito, hindi ang ama."
18:18
When I go on a story, I have to let go of those kinds of beliefs.
302
1098330
6000
At kapag nagkukuwento ako, kailagang pawalan ko ang mga gayong paniniwala.
18:24
It takes a while, but I have to let go of them and just go there, and be there.
303
1104330
4000
Matagal-tagal din, pero kailangang pawalan ko at pumunta ako doon, at mamalagi doon.
18:28
And so I was there on three occasions, different seasons.
304
1108330
3000
Naroon ako maka-itlo, iba-ibang panahon.
18:31
And I began to sense something different about the history,
305
1111330
4000
Naramdaman ko na may kakaiba sa kasaysayan
18:35
and what had happened before, and the nature of life in a very poor village,
306
1115330
4000
at sa nangyari bago pa, at ang uri ng pamumuhay sa isang mahirap na baryo,
18:39
and what you find as your joys, and your rituals, your traditions, your links
307
1119330
3000
at ang natutuklasan mong mga galak, at ang mga nakagawian mo, ang mga tradisyon mo, ang mga relasyon mo
18:42
with other families. And I saw how this had a kind of justice, in its responsibility.
308
1122330
10000
sa ibang angkan. At nakita ko kung paano ito ay may isang uri ng hustisya sa kanyang responsibilidad.
18:52
I was able to find out also about the ceremony that they were using,
309
1132330
5000
Natuklasan ko rin ang seremonya na kanilang ginagamit,
18:57
a ceremony they hadn't used in about 29 years. And it was to send some men
310
1137330
8000
isang seremonya na hindi ginamit sa loob ng 29 na taon. At ito ang magpadala ng ilang lalaki
19:05
-- a Feng Shui master sent men down to the underworld on ghost horses.
311
1145330
4000
– isang guro sa Feng Shui ang magpapadala sa mga tao na nakasakay sa mga kabayong multo sa ilalim ng mundo.
19:09
Now you, as Westerners, and I, as Westerners,
312
1149330
3000
Ngayon, kayo na Kanluranin, at ako, na Kanluranin,
19:12
would say well, that's superstition. But after being there for a while,
313
1152330
3000
ay magsasabing ah, pamahiin lang iyon. Pero pagkatapos tumira doon nang matagal-tagal,
19:15
and seeing the amazing things that happened,
314
1155330
3000
at pagkasaksi sa mga kagila-gilas na pangyayari,
19:18
you begin to wonder whose beliefs are those that are in operation in the world,
315
1158330
5000
magsisimula kang mag-isip kung kaninong paniniwala ang siyang nagpapatakbo sa mundo,
19:23
determining how things happen.
316
1163330
3000
na nagtatakda ng mga pangyayari.
19:26
So I remained with them, and the more I wrote that story,
317
1166330
3000
Kaya't nanatili ako sa kanila, at habang sinusulat ko ang kwento,
19:29
the more I got into those beliefs, and I think that's important for me
318
1169330
4000
lalo akong napapadiin sa paniniwala nila, at naiisip ko na mahalaga sa akin iyon
19:33
-- to take on the beliefs, because that is where the story is real,
319
1173330
3000
– na tanggapin ang mga paniniwala, dahil sa naroon ang katalagahan ng kuwento,
19:36
and that is where I'm gonna find the answers
320
1176330
2000
at doon ko makikita ang mga sagot
19:38
to how I feel about certain questions that I have in life.
321
1178330
5000
tungkol sa nararamdaman ko tungkol sa ilang tanong sa aking buhay.
19:43
Years go by, of course, and the writing, it doesn't happen instantly,
322
1183330
3000
Nagdaan ang mga taon, at siyempre, ang pagsulat, hindi ito nangyayari sa isang iglap,
19:46
as I'm trying to convey it to you here at TED.
323
1186330
4000
na ipinatatalastas ko sa inyo dito sa TED.
19:50
The book comes and it goes. When it arrives, it is no longer my book.
324
1190330
5000
Ang libro ay dumarating at umaalis. Pagdating nito, hindi ko na libro ito.
19:55
It is in the hands of readers, and they interpret it differently.
325
1195330
4000
Nasa kamay na ng mga mambabasa, at bibigyan nila ito ng iba-ibang interpetasyon.
19:59
But I go back to this question of, how do I create something out of nothing?
326
1199330
6000
Pero babalik ako sa tanong, paano ako lumilikha mula sa wala?
20:05
And how do I create my own life?
327
1205330
3000
Paano ko nililikha ang sarili kong buhay?
20:08
And I think it is by questioning,
328
1208330
2000
Naiisip ko na sa pagtatanong,
20:10
and saying to myself that there are no absolute truths.
329
1210330
5000
at pagsasabi sa sarili na walang katotohanan na lubos.
20:15
I believe in specifics, the specifics of story,
330
1215330
4000
Naniniwala ako sa mga partikular, ang mga partikular ng kuwento,
20:19
and the past, the specifics of that past,
331
1219330
3000
at ang lumipas, ang mga partikular ng lumipas,
20:22
and what is happening in the story at that point.
332
1222330
4000
at ang nangyayari sa kuwento sa puntong iyon.
20:26
I also believe that in thinking about things --
333
1226330
3000
Naniniwala din ako na sa paglilimi tungkol sa mga bagay-bagay,
20:29
my thinking about luck, and fate, and coincidences and accidents,
334
1229330
4000
sa pag-iisip ko tungkol sa suwerte, sa tadhana, sa nagkakataon at aksidente,
20:33
God's will, and the synchrony of mysterious forces --
335
1233330
4000
kalooban ng Diyos, at ang pagkakaisa ng mga mahihiwagang puwersa,
20:37
I will come to some notion of what that is, how we create.
336
1237330
6000
darating sa akin ang pagkaunawa kung ano iyan, kung paano tayo lumilikha.
20:43
I have to think of my role. Where I am in the universe,
337
1243330
4000
Kailangang isipin ko ang aking ginagampanan. Kung nasaan ako sa sangkalawakan,
20:47
and did somebody intend for me to be that way, or is it just something I came up with?
338
1247330
5000
at kung mayroon nag-intensyon na gayon ang kalagayan ko, o isang bagay ito na dala ko sa aking sarili?
20:52
And I also can find that by imagining fully, and becoming what is imagined --
339
1252330
8000
At nakita ko rin ito sa pamamagitan ng ganap na imahinasyon, at ang pagiging ang bagay na nilikha ng isip,
21:00
and yet is in that real world, the fictional world.
340
1260330
3000
na nasa tunay na mundo, ang mundo ng kathang-isip.
21:03
And that is how I find particles of truth, not the absolute truth, or the whole truth.
341
1263330
8000
Ganito kung paano ako nakakakita ng mga mga butil ng katotohanan, hindi ang tiyak ng katotohanan, o ang buong katotohanan.
21:11
And they have to be in all possibilities,
342
1271330
2000
Kailangan naroon sila sa lahat ng posibilidad,
21:13
including those I never considered before.
343
1273330
3000
kasama na iyong mga hindi ko pa naiisip.
21:16
So, there are never complete answers.
344
1276330
3000
Kaya't walang ganap na sagot.
21:19
Or rather, if there is an answer, it is to remind
345
1279330
5000
O kaya naman, kung may sagot, ito ang paalalahanan
21:24
myself that there is uncertainty in everything,
346
1284330
4000
ang sarili ko na may di-katiyakan ang lahat,
21:28
and that is good, because then I will discover something new.
347
1288330
5000
na mabuti naman. Sapagka't noon makakatuklas ako ng bago.
21:33
And if there is a partial answer, a more complete answer from me,
348
1293330
4000
At kung may sagot na di-lubos, isang may kalubusang sagot mula sa akin,
21:37
it is to simply imagine.
349
1297330
3000
ang maggunam-gunam.
21:40
And to imagine is to put myself in that story,
350
1300330
4000
At ang maggunam-gunam ay ilagay ang aking sarili sa kuwento,
21:44
until there was only -- there is a transparency between me and the story that I am creating.
351
1304330
6000
hanggang sa matira na lang – walang balakid ang sinag sa pagitan ko at ang kuwentong nililikha.
21:50
And that's how I've discovered that if I feel what is in the story
352
1310330
6000
Gayun ko natuklasan na kung nararamdaman ko ang nasa kuwento
21:56
-- in one story -- then I come the closest, I think,
353
1316330
6000
– sa isang kuwento – saka ako lalong nalalapit, sa aking palagay,
22:02
to knowing what compassion is, to feeling that compassion.
354
1322330
4000
na maunawaan kung ano ang pagkahabag [compassion], na madama ang kahabagan.
22:06
Because for everything,
355
1326330
2000
Dahil sa ang lahat,
22:08
in that question of how things happen, it has to do with the feeling.
356
1328330
4000
sa tanong na kung paano nangyayari ang lahat, natutungkol ito sa damdamin.
22:12
I have to become the story in order to understand a lot of that.
357
1332330
6000
Kailangan ko ang maging ang kuwento para maunawaan ko ang marami sa mga iyan.
22:18
We've come to the end of the talk,
358
1338330
2000
Nakarating na tayo sa katapusan ng panayam,
22:20
and I will reveal what is in the bag, and it is the muse,
359
1340330
4000
at ibubunya ko ang nasa bag, at ito ang musa ["muse"],
22:24
and it is the things that transform in our lives,
360
1344330
3000
at ito ang mga bagay na nagbabago ng anyo ng ating buhay,
22:27
that are wonderful and stay with us.
361
1347330
10000
na kamangha-mangha at nananatili sa atin.
22:37
There she is.
362
1357330
1000
Hayon siya.
22:38
Thank you very much!
363
1358330
2000
Maraming salamat!
22:40
(Applause)
364
1360330
6000
(Palakpakan)
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7