Jonathan Drori: The beautiful tricks of flowers

Translator: Elchin Ibrahimov Reviewer: Ruslan Mursalzade

Do you know

Siz bilirsinizmi ki,

how many species of flowering plants there are?

çiçəklənən bitkilərin nə qədər növü var?

There are a quarter of a million -- at least those are the ones we know about --

250.000 - bunlar hələ ki biz bildiklərimizdir -

a quarter of a million species of flowering plants.

250.000 çiçəklənən bitki növü.

And flowers are a real bugger.

Ümumiyyətlə, çiçəklər çox mürəkkəb quruluşludur.

They're really difficult for plants to produce.

Onlar üçün çoxalma olduqca çətin bir prosesdir.

They take an enormous amount of energy and a lot of resources.

Həmin proses çoxlu enerji və resurslar tələb edir.

Why would they go to that bother?

Bəs nə üçün bu belədir?

And the answer of course, like so many things in the world,

Və cavab, həyatda olan bir çox şeylər kimi

is sex.

mayalanmadır.

I know what's on your mind when you're looking at these pictures.

Bu şəkillərə baxanda sizin nə düşündüyünüzü təxmin edə bilərəm.

And the reason that sexual reproduction is so important --

Və mayalanmanın bu qədər vacib olmasının səbəbi -

there are lots of other things that plants can do to reproduce.

əslində bitkilər çoxalmaq üçün bir sıra yollardan istifadə edə bilər.

You can take cuttings;

Şitil əkməklə;

they can sort of have sex with themselves;

öz çiçəklərindən mayalanmaqla;

they can pollinate themselves.

öz çiçəklərini tozlandırmaq vasitəsiylə.

But they really need to spread their genes

Amma onlar öz genlərini yaymaq istəyirlər ki,

to mix with other genes

digər genlərlə birləşsin,

so that they can adapt to environmental niches.

və beləliklə də ətraf mühitə uyğunlaşa bilsinlər.

Evolution works that way.

Təkamül beləcə baş verir.

Now the way that plants transmit that information

Bitkilərin onlardakı informasiyanı ötürməsi

is through pollen.

tozları vasitəsylə olur.

Some of you may have seen some of these pictures before.

Bəziləriniz bu şəkilləri görmüş ola bilərsiniz.

As I say, every home should have a scanning electron microscope

Evlərinizdə elektron mikroskop olmalıdır ki,

to be able to see these.

bunları görə biləsiniz.

And there is as many different kinds of pollen

Və bu tozların

as there are flowering plants.

çiçəklənən bitkilər qədər çox növü var.

And that's actually rather useful for forensics and so on.

Amma bu çiçəklərin tədqiq edilməsi və s. üçün daha faydalıdır.

Most pollen that causes hay fever for us

Bizdə allergiya yaradan bir çox çiçək tozları

is from plants that use the wind

külək vasitəsiylə çoxalan bitkilərdəndir ki,

to disseminate the pollen,

onlar bu cür tozlarını yaymağa çalışırlar.

and that's a very inefficient process,

Və bu çox qeyri-məhsuldar prosesdir,

which is why it gets up our noses so much.

buna görə də tozlar hətta bizim burnumuza da dolur.

Because you have to chuck out masses and masses of it,

Çünki bitki çox böyük miqdarda toz buraxmalıdır ki,

hoping that your sex cells, your male sex cells,

onun mayalanmaya yararlı ən azı bir cinsi hüceyrəsi,

which are held within the pollen,

hansı ki, çiçəyin tozunun içində yerləşir,

will somehow reach another flower just by chance.

digər bitkiyə çatma ehtimalı olsun.

So all the grasses, which means all of the cereal crops,

Bu da o deməkdir ki, bütün otlar - yəni bütün dənli bitkilər,

and most of the trees

və bir çox ağaclar

have wind-borne pollen.

külək vasitəsiylə tozlanır.

But most species

Amma əksər növlər

actually use insects to do their bidding,

həşəratlardan istifadə edir.

and that's more intelligent in a way,

Və bu daha ağıllıdır,

because the pollen, they don't need so much of it.

çünki bu zaman çox miqdarda toz lazım olmur.

The insects

Həşəratlar

and other species

və digərləri

can take the pollen,

tozu götürüb,

transfer it directly to where it's required.

birbaşa lazım olan yerə apara bilər.

So we're aware, obviously, of the relationship

Beləliklə, həşərat və bitkilər arasında

between insects and plants.

əlaqəni öyrənmiş olduq.

There's a symbiotic relationship there,

Burada simbiotik bir əlaqə var,

whether it's flies or birds or bees,

istər quşlar, istərsə də arılar olsun

they're getting something in return,

onlar gördükləri işə görə

and that something in return is generally nectar.

nə isə geri alırlar, bu da əsasən nektardır.

Sometimes that symbiosis

Bəzən bu əlaqə

has led to wonderful adaptations --

heyrətamiz bir uyğunlaşmaya gətirib çıxarır -

the hummingbird hawk-moth

məsələn, kolibrilər

is beautiful in its adaptation.

uyğunlaşmasına görə seçilir.

The plant gets something,

Bitki nə isə əldə edir,

and the hawk-moth spreads the pollen somewhere else.

və kolibri tozu yaymağa kömək edir.

Plants have evolved

Bitkilər təkamül edir ki,

to create little landing strips here and there

yolunu itirmiş arılar üçün

for bees that might have lost their way.

eniş zolağı yaratsınlar.

There are markings on many plants

Əksər bitkilərin üzərində

that look like other insects.

digər həşəratlara oxşayan izlər var.

These are the anthers of a lily,

bunlar zanbağın tozluqlarıdır,

cleverly done

mükəmməldir

so that when the unsuspecting insect

həşərat onun üzərinə

lands on it,

enəndə,

the anther flips up and whops it on the back

tozluq açılır və onun üzərinə arxadan

with a great load of pollen that it then goes to another plant with.

çox sayda toz buraxır və beləliklə toz digər bitkilərə yayılır.

And there's an orchid

Bu isə səhləbdir,

that might look to you as if it's got jaws,

sizə çənəsi varmış kimi baxır.

and in a way, it has; it forces the insect to crawl out,

Belə olduğu üçün, həşərat divarlara sürtülərək çıxmağa məcburdur,

getting covered in pollen that it takes somewhere else.

bu da onun bədənin tozla örtülməsinə gətirib çıxarır.

Orchids: there are 20,000, at least,

Ən azından 20,000

species of orchids --

səhləb növü var -

amazingly, amazingly diverse.

inanılmaz dərəcədə müxtəlif.

And they get up to all sorts of tricks.

Və onlar tozlarını yaymaq üçün

They have to try and attract pollinators

bir çox hiyləgərliklər edib

to do their bidding.

həşəratları cəlb etməlidirlər.

This orchid, known as Darwin's orchid,

Bu Darvin səhləbi kimi tanınır,

because it's one that he studied

çünki o bu səhləbi tədqiq edib

and made a wonderful prediction when he saw it --

və çox gözəl bir proqnoz vermişdir.

you can see that there's a very long nectar tube

Səhləbdən aşağı gedən

that descends down

uzun nektar borusunu

from the orchid.

yəqin görürsünüz.

And basically what the insect has to do --

Həşərat yaxınlaşanda

we're in the middle of the flower --

xortumuyla çiçəyin ortasındakı

it has to stick its little proboscis

borudan yapışmalı

right into the middle of that

və həmin borunun ortasından

and all the way down that nectar tube

xortumunu dibdəki nektara qədər

to get to the nectar.

uzatmalıdır.

And Darwin said, looking at this flower,

Darvin bu çiçəyə baxaraq demişdir,

"I guess something has coevolved with this."

"Zənnimcə burada təkamül baş vermişdir "

And sure enough,

Və əlbəttə ki, bu

there's the insect.

həşəratın təkamülüdür.

And I mean, normally it kind of rolls it away,

Və bu özünü sözün əsl mənasında

but in its erect form,

sübut edir.

that's what it looks like.

bu da onun şəkli.

Now you can imagine

Təsəvvür edin ki,

that if nectar

əgər nektar

is such a valuable thing

o qədər dəyərlidirsə

and expensive for the plant to produce

və bitkiyə onu istehsal etmək çətindirsə

and it attracts lots of pollinators,

və həmin bitki bir çox həşəratları cəlb edirsə,

then, just as in human sex,

onda, insanlar kimi

people might start to deceive.

onlar da aldatmağa başlayacaq.

They might say, "I've got a bit of nectar. Do you want to come and get it?"

Onlar deyə bilər ki, "Məndə bir az nektar var. Sən gəlib onu əldə etmək istəyirsənmi?"

Now this is a plant.

Şəklə baxın.

This is a plant here

Şəkildəki bitki

that insects in South Africa just love,

Cənubi Afrikada həşəratların sevdiyi bir növdür.

and they've evolved with a long proboscis

Və onlar uzun xortumlara təkamül edib ki,

to get the nectar at the bottom.

çiçəyin dibindəki nektarı əldə edə bilsin.

And this is the mimic.

Və bu yamsılamadır.

So this is a plant that is mimicking the first plant.

Bu bitki birinci bitkini yamsılayır.

And here is the long-probosced fly

Bu isə uzun xortumu olan həşəratdır

that has not gotten any nectar from the mimic,

o yamsılanaraq nektar ala bilmədi.

because the mimic doesn't give it any nectar. It thought it would get some.

Çünki yamsılanmağı ona nektar vermədi.

So not only has the fly

Baxmayaraq ki, həşərat

not got the nectar from the mimic plant,

onu yamsılayan bitkidən nektar ala bilmədi,

it's also -- if you look very closely

diqqətlə baxsanız

just at the head end, you can see that it's got a bit of pollen

həşəratın başında çiçəyin tozlarını görə bilərsiniz

that it would be transmitting to another plant,

Əgər hər hansı bir botanik bunu görüb

if only some botanist hadn't come along

tədqiqat üçün mavi kağıza yapışdırmasa,

and stuck it to a blue piece of card.

həmin tozlar digər bitkilərə ötürüləcək.

(Laughter)

(Gülüş)

Now deceit carries on through the plant kingdom.

Bitkilərin hiyləgərliyi davam edir.

This flower with its black dots:

Üzərində qara ləkələr olan bu çiçək:

they might look like black dots to us,

onlar bizə qara ləkələr kimi görünür,

but if I tell you, to a male insect of the right species,

əgər sizə desəm ki, erkək həşərata,

that looks like two females

bu çox, çox cəlbedici

who are really, really hot to trot.

iki dişi kimi görünür.

(Laughter)

(Gülüş)

And when the insect gets there and lands on it,

Və həşərat çiçəyin üzərinə enəndə,

dousing itself in pollen, of course, that it's going to take to another plant,

tozluğa düşür və üzərindəki tozları digər bitkilərə daşıyır,

if you look at the every-home-should-have-one scanning electron microscope picture,

əgər siz elektron mikroskopdan baxsanız,

you can see that there are actually some patterning there,

görərsiniz ki, tozlar həşəratın üzərində üçölçülü

which is three-dimensional.

və müəyyən naxış üzrədir.

So it probably even feels good for the insect,

Və yəqin ki, bu həşəratın özünə də xoşdur,

as well as looking good.

eyni zamanda yaxşı görünür.

And these electron microscope pictures --

Və bu elektron mikroskopdan olan şəkillər -

here's one of an orchid mimicking an insect --

məsələn burada səhləb həşəratı yamsılayır -

you can see that different parts of the structure

gördüyünüz kimi şəklin müxtəlif hissələrinin

have different colors and different textures to our eye,

müxtəliif rəngləri və müxtəlif naxışları var,

have very, very different textures

doğrudan da çox müxtəlif naxışları var

to what an insect might perceive.

əgər həşəratların gözündən baxsaq.

And this one is evolved to mimic

Və bu bitki bəzi böcəklərdə gördüyümüz

a glossy metallic surface

parlaq metal rəngini yamsılamaq üçün

you see on some beetles.

təkamül edib.

And under the scanning electron microscope,

Və elektron mikroskopla baxsaq,

you can see the surface there --

bitkinin səthinin

really quite different from the other surfaces we looked at.

indiyə kimi baxdığımız səthlərdən çox fərqli olduğunu görürük.

Sometimes the whole plant

Bəzən bitki tamamilə

mimics an insect, even to us.

həşəratı yamsılayır, hətta bizə də.

I mean, I think that looks like some sort of flying animal or beast.

Zənnimcə, bu uçan və ya yırtıcı heyvana da bənzəyir.

It's a wonderful, amazing thing.

Bu çox gözəl və valehedicidir.

This one's clever. It's called obsidian.

Bu isə daha ağıllıdır. Onun adı obsidiandır.

I think of it as insidium sometimes.

Mən onu insidium kimi də xatırlayıram bəzən.

To the right species of bee,

Bəzi arı növlərinə o,

this looks like another very aggressive bee,

başqa bir aqressiv arı kimi görünür,

and it goes and bonks it on the head lots and lots of times to try and drive it away,

ona görə də o dərhal enərək başını dəfələrlə bitkinin üzərinə vurur ki, onu qovsun,

and, of course, covers itself with pollen.

və beləliklə özünü tozlara qərq edir.

The other thing it does

O başqa bir hiyləyə də əl atır -

is that this plant mimics another orchid

həşəratlar üçün qida ehtiyyatı olan

that has a wonderful store

digər bir səhləbi

of food for insects.

yamsılayır.

And this one doesn't have anything for them.

Baxmayaraq ki, özündə heç bir qida ehtiyyatı yoxdur.

So it's deceiving on two levels --

Beləliklə də, o ikiqat aldadır -

fabulous.

əsrarəngiz.

(Laughter)

(Gülüş)

Here we see ylang ylang,

Bu isə bir çox ətirlərin

the component of many perfumes.

tərkib hissəsi olan ilanq-ilanqdır.

I actually smelt someone with some on earlier.

Bir az əvvəl kimdəsə onun iyini hiss etdim.

And the flowers don't really have to be that gaudy.

Və əslində onun çiçəkləri elə də alabəzək olmamalıdır.

They're sending out a fantastic array of scent

Onlar üzərinə qonan həşəratlara

to any insect that'll have it.

fantastik iyi olan bir sıra qoxular buraxır.

This one doesn't smell so good.

Bunun isə elə də yaxşı iyi yoxdur.

This is a flower

Bu gülün

that really, really smells pretty nasty

doğrudan da çox iyrənc iyi var

and is designed, again, evolved,

və o iylənmiş leşə bənzəmək üçün,

to look like carrion.

təkamül etmişdir.

So flies love this.

Milçəklər bunu sevir.

They fly in and they pollinate.

Onlar çiçəyə qonur və onun tozlarını qəbul edirlər.

This, which is helicodiceros,

Bu isə helicodicerosdur,

is also known as dead horse arum.

o ölü at danaayağı kimi də tanınır

I don't know what a dead horse actually smells like,

Mən bilmirəm ölü at necə iylənir,

but this one probably smells pretty much like it.

amma yəqin ki, bu bitki onun kimi iylənir.

It's really horrible.

Bu çox dəhşətdir.

And blowflies just can't help themselves.

Və ət milçəyi onu görəndə özünü saxlaya bilmir.

They fly into this thing,

Onlar mütləq çiçəyə qonmalı və

and they fly all the way down it.

hətta onun diibinə kimi getməlidirlər.

They lay their eggs in it,

Onlar çiçəyin leş olduğunu sanıb,

thinking it's a nice bit of carrion,

yumurtalarını da ora qoyurlar,

and not realizing that there's no food for the eggs, that the eggs are going to die,

və hətta anlamırlar ki, orada yumurtalar üçün yem yoxdur və yumurtalar tezliklə öləcəklər,

but the plant, meanwhile, has benefited,

bu arada bitki öz işini görür,

because the bristles release

o tükcüklər buraxır

and the flies disappear

və həşəratlar uçaraq

to pollinate the next flower -- fantastic.

digər çiçəkləri tozlandırır - əsrarəngiz.

Here's arum, arum maculatum,

Bu isə danaayağıdır, xallı danaayağı,

"lords and ladies," or "cuckoo-pint" in this country.

lords və leydiz və ya kuku-print kimi tanınır ölkəmizdə.

I photographed this thing last week in Dorset.

Mən bu şəkli keçən həftə Dorsetdə çəkmişəm.

This thing heats up

Bu bitki

by about 15 degrees above ambient temperature --

ətraf temperaturdan təxmini 15 dərəcəyə qədər çox isinə bilir --

amazing.

heyranedici.

And if you look down into it,

Əgər siz onun dibinə baxsanız,

there's this sort of dam past the spadix,

nüvəsi ətrafında sanki bir çəpər qurulub,

flies get attracted by the heat --

çiçəkdən gələn istilik müxətlif kimyəvi maddələrlə qarışır

which is boiling off volatile chemicals, little midges --

və həşəratları - əsasən balaca hünüləri cəlb edir --

and they get trapped underneath in this container.

və onlar içəri daxil olduqda həmin çəpər tələsinə düşür.

They drink this fabulous nectar

Onlar bu gözəl nektarı içir

and then they're all a bit sticky.

və sonradan bir az yapışqan olurlar.

At night they get covered in pollen,

Gecə onlar başlarına tökülən

which showers down over them,

tozlarla örtülür,

and then the bristles that we saw above,

və sonra yuxarıda gördüyümüz qılcıqlar

they sort of wilt and allow all these midges out, covered in pollen --

boşalır və tozlarla örtülü hünülərə çölə çıxmağa imkan verir --

fabulous thing.

əsrarəngiz bir hal.

Now if you think that's fabulous, this is one of my great favorites.

İndi isə mənim ən sevimlim.

This is the philodendron selloum.

Bu filodendron selloumdur.

For anyone here from Brazil, you'll know about this plant.

Braziliyalılar bu bitkini yaxşı tanıyır.

This is the most amazing thing.

Bu çox heyranedicidir.

That sort of phallic bit there

Bu fallosa oxşar bir şey

is about a foot long.

təxmini 30 sm uzunluğundadır.

And it does something

Bu elə bir şey edir ki,

that no other plant that I know of does,

onu mən heç bir bitkidə görməmişəm,

and that is that when it flowers --

bu bitki çiçəklənən zaman baş verir --

that's the spadix in the middle there --

mərkəzdəki nüvədə

for a period of about two days,

iki gün ərzində

it metabolizes in a way

eyniylə məməlilərdə olduğu kimi

which is rather similar to mammals.

maddələr mübadiləsi baş verir.

So instead of having starch,

Beləliklə, bitki üçün qida sayılan

which is the food of plants,

nişastanın əvəzinə

it takes something rather similar to brown fat

o qəhvəyi piyə oxşar bir şey işlədir

and burns it at such a rate

və onu elə dərəcədə əridir ki,

that it's burning fat, metabolizing,

elə bil, maddələr mübadiləsi,

about the rate of a small cat.

balaca pişikdə olduğu kimi baş verir.

And that's twice the energy output, weight for weight,

Və bu çəkiləri eyni olan kolibriylə müqayisədə

than a hummingbird --

iki dəfə çox enerji istehsalıdır,

absolutely astonishing.

çox əsrarəngizdir.

This thing does something else which is unusual.

Bu isə çox qeyri-adi bir şey edir.

Not only will it raise itself to 115 Fahrenheit,

O nəyin ki, temperaturunu iki gün ərzində 115 Farenhayta,

43 or 44 degrees Centigrade, for two days,

43-44 dərəcə selsiyə qaldırır,

but it keeps constant temperature.

həmçinin həmin temperaturu düşməyə qoymur.

There's a thermoregulation mechanism in there

Ondakı termorequlyasiya mexanizmi

that keeps constant temperature.

temperaturunu sabit saxlamağa qoyur.

"Now why does it do this," I hear you ask.

Bəs sizcə o bunu niyə edir ?

Now wouldn't you know it,

Yəqin təəccüblənmərsiniz ki,

there's some beetles that just love to make love at that temperature.

bəzi böcəklər bu temperaturda sevgiylə məşğul olmağı xoşlayırlar.

And they get inside, and they get it all on.

Və onlar içəri daxil olub, tozlara qərq olurlar.

(Laughter)

(Gülüş)

And the plant showers them with pollen,

Bitki tozlarını onların üzərinə atır,

and off they go and pollinate.

və onlar uçub digər bitkiləri tozlandırır.

And what a wonderful thing it is.

Çox maraqlı bir proses.

Now most pollinators

Biz düşünürük ki,

that we think about are insects,

toz daşıyıcılarının çoxu həşəratlardır,

but actually in the tropics,

əslində isə tropiklərdə,

many birds and butterflies pollinate.

bir çox quşlar və kəpənəklər bunu edir.

And many of the tropical flowers are red,

Tropik çiçəklərin çoxu qırmızı olur,

and that's because butterflies and birds

bu da quşlar və kəpənəklərə görədir

see similarly to us, we think,

baxın biz düşünürük ki,

and can see the color red very well.

onlar qırmızı rəngi bizim kimi yaxşı görür.

But if you look at the spectrum,

Əslində isə spektordan baxın,

birds and us, we see red, green and blue

quşlara və bizə - biz qırmızı, yaşıl və mavini

and see that spectrum.

görürük, indi spektordan.

Insects see green, blue and ultraviolet,

Həşəratlar yaşıl, mavi və ultrabənövşəyini görür,

and they see various shades of ultraviolet.

və onlar hətta ultrabənövşəyinin bir neçə variantını görür.

So there's something that goes on off the end there.

Deməli burada nə isə uyğun gəlmir.

"And wouldn't it be great if we could somehow see what that is," I hear you ask.

"Gəlin çalışaq bu uyğunsuzluğu müəyyən edək" deyəcəksiniz.

Well yes we can.

Gəlin cəhd edək.

So what is an insect seeing?

Həşərat nə görür?

Last week I took these pictures of rock rose,

Bu keçən həftə Dorsetdə çəkdiyim qaya qızılgülü -

helianthemum, in Dorset.

heliantemumdur.

These are little yellow flowers like we all see,

Bunlar gördüyünüz kimi kiçik sarı güllərdir,

little yellow flowers all over the place.

onlar hər tərəfə yayılıb.

And this is what it looks like with visible light.

Onlar bizə normal işıqda belə görünür.

This is what it looks like if you take out the red.

Əgər biz qırmızı işığı götürsək onlar belə görünəcək.

Most bees don't perceive red.

Əksər arılar qırmızını görmür.

And then I put some ultraviolet filters on my camera

Və sonra mən kamerama müəyyən qədər ultrabənövşəyi filterlər qoyub,

and took a very, very long exposure

xüsusi tezliklərdə ultrabənövşəyi işıqla

with the particular frequencies of ultraviolet light

çox uzun müddət onu müşahidə etdim

and this is what I got.

və aldığım nəticə budur.

And that's a real fantastic bull's eye.

Və bu çox fantastik illüminatordur.

Now we don't know

Biz dəqiq bilmirik,

exactly what a bee sees,

arının nə gördüyünü,

any more than you know what I'm seeing

ümumiyyətlə mənim qırmızı gördüyümü

when I call this red.

başqası digər bir rəng görə bilər.

We can't know what's going on in -- let alone an insect's --

Biz, həşərat bir yana, heç digər bir insanın beynində

another human being's mind.

nə baş verdiyini bilmirik.

But the contrast will look something like that,

Amma ümumi görünüş belə olacaq.

so standing out a lot from the background.

Və çiçək arxa fondan seçiləcək.

Here's another little flower --

Bu isə digər bir çiçəkdir -

different range of ultraviolet frequencies,

müxətlif ultrabənövşəyi tezliklər,

different filters

müxtəlif filterlərdən

to match the pollinators.

tozlandırıcılara uyğun olmaq üçün keçirilib.

And that's the sort of thing that it would be seeing.

Və onlar təxmini belə görünəcək.

Just in case you think

Əgər düşünürsünüzsə ki,

that all yellow flowers have this property --

bütün sarı çiçəklərin belə xüsusiyyəti var -

no flower was damaged in the process of this shot;

bu çəkiliş zamanı heç bir çiçək xəsarət almayıb;

it was just attached to the tripod,

sadəcə çiçək üçayaqlı dayağa bərkidilib,

not killed --

qoparılmayıb -

then under ultraviolet light,

ultrabənövşəyi işıq altında

look at that.

baxsaq.

And that could be the basis of a sunscreen

Və bu da günəş əleyhinə kremin tərkib hissəsi ola bilər,

because sunscreens work by absorbing ultraviolet light.

çünki, günəş işığı ultrabənövşəyi işığı özünə çəkir.

So maybe the chemical in that would be useful.

Bu halda çiçəkdəki kimyəvi maddə faydalı olar.

Finally, there's one of evening primrose

Və sonuncu, bu primuladır

that Bjorn Rorslett from Norway sent me --

Norveçdən Bjorn Rorslett onu mənə göndərib -

fantastic hidden pattern.

fantastik gizli naxışları var.

And I love the idea of something hidden.

Və mən nəyinsə gizli olmağını sevirəm.

I think there's something poetic here,

Zənnimcə, bu çox poetikdir.

that these pictures taken with ultraviolet filter,

Bu şəkillər ultrabənövşəyi filterlərlə çəkilib,

the main use of that filter

bu filterləri əsasən

is for astronomers to take pictures of Venus --

astronomlar Veneranın şəklini çəkmək üçün istifadə edirlər -

actually the clouds of Venus.

əslində Veneranın buludlarını çəkmək üçün.

That's the main use of that filter.

Bu filterin əsas funksiyasıdır.

Venus, of course, is the god of love and fertility,

Venera, əlbəttə ki, sevgi və məhsuldarlıq ilahəsidir,

which is the flower story.

bu da çiçəklərin hekayəsidir.

And just as flowers spend a lot of effort

Çiçəklərin çox qüvvə sərf edərək nəyin ki,

trying to get pollinators to do their bidding,

tozlandırıcıları özlərinə cəlb edir,

they've also somehow managed to persuade us to plant great fields full of them

həmçinin onlar bizi də böyük çiçək sahələri əkməyə,

and give them to each other

və onları həm yeni bitəndə, həm də solanda

at times of birth and death,

əsasən də bir-birinə qovuşanda

and particularly at marriage,

yaxınlaşdırmağa sövq edib,

which, when you think of it,

və əsasən bu an - genetik maddələrin

is the moment that encapsulates

bir orqanizmdən digərinə

the transfer of genetic material

ötürülməsi

from one organism to another.

çox heyranedicidir.

Thank you very much.

Təşəkkürlər.

(Applause)

"(Alqış)"