What causes cavities? - Mel Rosenberg

Điều gì gây sâu răng?

Translator: Huong Nguyen Reviewer: Long Vũ Đức Thành

When a team of archaeologists recently came across

Một nhóm các nhà khảo cổ học đã tìm thấy gần đây

some 15,000 year-old human remains,

những bộ hài cốt con người khoảng 15000 năm tuổi,

they made an interesting discovery.

họ đã có một khám phá thú vị.

The teeth of those ancient humans were riddled with holes.

Răng của những người cổ đại này có nhiều lỗ hổng.

Their cavities were caused by the same thing that still plagues us today,

Những lỗ sâu răng này hình thành bởi cùng nguyên nhân gây ra sâu răng ngày nay:

những vi sinh vật bé nhỏ sống trong miệng của chúng ta

specific tiny microbes that live in our mouths.

.Những vi sinh vật này ở cùng với ta từ khi ta sinh ra.

Chúng ta thừa hưởng chúng từ mẹ của mình từ khi chúng ta còn bé

These microbes are with us soon after birth.

We typically pick them up as babies from our mothers' mouths.

Khi răng chúng ta mọc,

And as our teeth erupt,

they naturally begin to accumulate communities of bacteria.

Tuỳ vào loại thực phẩm ta ăn,

Depending on what we eat,

and specifically how much sugar we consume,

certain microbes can overpopulate and cause cavities.

một số loại vi khuẩn nhất định sẽ chiếm đa số và gây ra sâu răng.

Diets high in sugary foods cause an explosion of bacteria

Chế độ ăn nhiều đuờng tạo ra một sự gia tăng vi khuẩn

called mutans streptococci in our mouths.

gọi là vi khuẩn Streptococci mutans trong miệng.

Like humans, these microorganisms love sugar,

Giống như con người, những vi sinh vật này ưa chuộng đường,

using it as a molecular building block and energy source.

và đường được sử dụng làm nền tảng và nguồn năng lượng.

As they consume it,

Khi vi khuẩn tiêu thụ đường, chúng tạo ra sản phẩm phụ,

the bacteria generate byproducts in the form of acids,

dưới dạng axít, như axit lactic.

such as lactic acid.

Mutans streptococci are resistant to this acid,

Vi khuẩn Streptococci mutans có sức đề kháng đối với axit lactic

but unfortunately, our teeth aren't.

nhưng không may là răng chúng ta thì không.

While each human tooth is coated in a hardy, protective layer of enamel,

Mỗi chiếc răng con người được bao phủ bởi một lớp men bảo vệ chắc chắn

nhưng men răng không thể chống lại sự tấn công của axit.

it's no match for acid.

That degrades the armor over time, leaching away its calcium minerals.

Điều này làm thoái hoá lớp bảo vệ, và làm mất dần lượng canxi.

Gradually, acid wears down a pathway for bacteria

Dần dần, axit ăn mòn tạo ra con đường

into the tooth's secondary layer called the dentin.

giúp vi khuẩn tấn công vào lớp thứ hai của răng, gọi là ngà răng.

Since blood vessels and nerves in our teeth are enclosed deep within,

Bởi vì mạch máu và dây thần kinh được chứa đựng ở sâu trong răng

at this stage, the expanding cavity doesn't hurt.

nên ở bước này, sâu răng không gây đau đớn.

But if the damage extends beyond the dentin,

Nhưng nếu sự hư hại lan ra quá lớp ngà răng,

the bacterial invasion progresses

vi khuẩn sẽ tiếp tục tiến sâu vào trong răng

causing excruciating pain as the nerves become exposed.

gây ra đau đớn khi các dây thần kinh bị lộ ra.

Without treatment, the whole tooth may become infected

Nếu không được chữa, toàn bộ răng sẽ bị ảnh hưởng

and require removal

và cần được nhổ bỏ.

all due to those sugar-loving bacteria.

Tất cả là vì những vi khuẩn thích đường.

The more sugar our food contains,

Lượng đường trong thức ăn càng cao,

the more our teeth are put at risk.

răng chúng ta càng gặp nhiều nguy hiểm.

Those cavemen would hardly have indulged in sugary treats, however,

Tuy nhiên những người tiền sử không tiêu thụ nhiều thức ăn có đường

so what caused their cavities?

vậy điều gì gây ra sâu răng cho họ?

In meat-heavy diets, there would have been a low-risk of cavities developing

Trong chế độ ăn nhiều thịt, lẽ ra chúng ta ít có nguy cơ bị sâu răng

because lean meat contains very little sugar,

bởi vì thịt thăn chứa rất ít đường

but that's not all our early human ancestors ate.

nhưng đó không phải là tất cả những gì tổ tiên ta ăn.

Cavemen would also have consumed root vegetables, nuts, and grains,

Người tiền sử có thể cũng đã ăn rễ cây, hạt, và ngũ cốc,

all of which contain carbohydrates.

những thứ chứa nhiều cacbon-hydrat.

When exposed to enzymes in the saliva,

Khi gặp các enzyme trong nước bọt,

carbohydrates get broken down into simpler sugars,

cacbon-hydrate được chuyển thể thành các loại đường đơn giản,

which can become the fodder for those ravenous mouth bacteria.

chúng có thể trở thành thức ăn cho các vi khuẩn trong miệng.

So while ancient humans did eat less sugar compared to us,

Vậy nên dù cho người cổ đại ăn ít đường hơn chúng ta,

their teeth were still exposed to sugars.

răng của họ cũng tiếp xúc với đường.

That doesn't mean they were unable to treat their cavities, though.

Điều đó không có nghĩa là họ không có khả năng chữa sâu răng.

Archaeological remains show that about 14,000 years ago,

Các hài cốt cổ đại cho thấy khoảng 14000 năm trước,

humans were already using sharpened flint to remove bits of rotten teeth.

con người đã dùng vật cứng để loại đi các phần răng hỏng.

Ancient humans even made rudimentary drills

Người cổ đại còn tạo ra những cái khoan thô sơ

to smooth out the rough holes left behind

để làm phẳng những lỗ gồ ghề còn sót lại,

and beeswax to plug cavities, like modern-day fillings.

và dùng sáp ong để bịt lỗ sâu, như những gì ta làm ngày nay.

Today, we have much more sophisticated techniques and tools,

Ngày nay, chúng ta có các phương pháp và công cụ phức tạp hơn,

which is fortunate because we also need to contend with our more damaging,

Đây là điều may mắn bởi vì chúng ta cũng có nhiều

nguy cơ sâu răng hơn với các thức ăn nhiều đường.

sugar-guzzling ways.

After the Industrial Revolution, the human incidence of cavities surged

Sau cuộc Cách mạng công nghiệp, tỉ lệ sâu răng ở người tăng cao

because suddenly we had technological advances

bởi vì chúng ta có nhiều công nghệ tiên tiến

that made refined sugar cheaper and accessible.

làm cho đường trở nên rẻ và tiện lợi hơn.

Today, an incredible 92% of American adults have had cavities in their teeth.

Hiện nay, một con số đáng kinh ngạc là 92% người Mỹ bị sâu răng

Một số người còn dễ bị sâu răng hơn bởi vì gen di truyền

Some people are more susceptible to cavities due to genes

that may cause certain weaknesses, like softer enamel,

gây ra nhiều điểm yếu ví dụ như men răng mềm hơn,

but for most, high sugar consumption is to blame.

nhưng đa số, sâu răng là do ăn quá nhiều đường.

However, we have developed other ways of minimizing cavities

Tuy nhiên, chúng ta đã tìm ra cách để giảm sâu răng

bên cạnh việc giảm lượng đường và tinh bột.

besides reducing our intake of sugar and starch.

In most toothpastes and many water supplies,

Trong nhiều loại kem đánh răng và nhiều nguồn nước,

we use tiny amounts of fluoride.

ta sử dụng một lượng nhỏ flouride.

That strengthens teeth and encourages the growth of enamel crystals

Nó giúp làm răng khoẻ mạnh và đẩy mạnh sự phát triển của men thuỷ tinh

that build up a tooth's defenses against acid.

giúp xây dựng cơ chế chống lại axit.

Khi sâu răng phát triển, ta sử dụng vật liệu trám răng

When cavities do develop,

we use tooth fillings to fill and close off the infected area,

để lấp đầy những nơi bị ảnh hưởng, và ngăn chúng trở nên tệ hơn

preventing them from getting worse.

The best way to avoid a cavity is still cutting down on sugar intake

Cách tốt nhất để chống sâu răng là giảm lượng đường tiêu thụ

and practicing good oral hygiene

và thực hành vệ sinh răng miệng sạch sẽ

to get rid of the bacteria and their food sources.

để loại bỏ vi khuẩn và nguồn thức ăn của chúng.

That includes regular tooth brushing,

Việc này bao gồm thường xuyên đánh răng,

flossing,

and avoiding sugary,

dùng chỉ nha khoa, và tránh những thực phẩm

starchy,

and sticky foods that cling to your teeth between meals.

nhiều đường, nhiều tinh bột, và dễ dính vào răng.

Gradually, the population of sugar-loving microbes in your mouth will decline.

Dần dần, số lượng vi khuẩn thích ngọt trong miệng bạn sẽ giảm xuống.

Unlike the cavemen of yesteryear,

Không như người tiền sử của nhiều năm về trước,

today we have the knowledge required to avert a cavity calamity.

ngày nay chúng ta có kiến thức cần thiết để ngăn chặn sâu răng.

We just need to use it.

Ta chỉ cần phải sử dụng nó thôi.