How blood pressure works - Wilfred Manzano

Translator: Dieu Dang NguyenTran Reviewer: Toan Nguyen

If you lined up all the blood vessels in your body,

Nếu xếp tất cả mạch máu trong cơ thể thành đường thẳng,

they'd be 95,000 kilometers long

thì chúng dài khoảng 95,000 km.

and everyday, they carry the equivalent of over 7,500 liters of blood,

mỗi ngày, chúng mang một lượng khoảng 7,500 lít máu

though that's actually the same four or five liters recycled over and over,

Dù thực sự là một lượng từ 4 - 5 lít máu được dùng nhiều lần.

delivering oxygen, and precious nutrients

Chúng chuyển oxi và các chất dinh dưỡng

like glucose and amino acids to the body's tissues.

như glucose và axit amin , đến những tế bào cơ thể

All that blood exerts a force on the muscular walls of the blood vessels.

Máu tạo ra áp lực lên thành cơ của mạch máu

áp lực đó gọi là huyết áp,

That force is called blood pressure,

and it rises and falls with the phases of the heartbeat.

và nó tăng hay giảm tùy vào nhịp đập tim

It's highest during systole,

Huyết áp tăng cao nhất ở tâm thu

when the heart contracts to force blood through the arteries.

Khi tim co lại để đẩy máu đi qua động mạch

This is your systolic blood pressure.

đây là huyết áp tâm thu của bạn

Khi tim nghỉ giữa các nhịp đập

When the heart is at rest between beats,

blood pressure falls to its lowest value, the diastolic pressure.

Huyết áp giảm tới mức thấp nhất, gọi là huyết áp tâm trương

A typical healthy individual produces a systolic pressure

Một cơ thể khỏe mạnh điển hình có huyết áp tâm thu

between 90 and 120 millimeters of mercury,

khoảng từ 90 - 120 mmHg,

and diastolic pressure between 60 and 80.

và huyết áp tâm trương từ 60 - 80

Taken together, a normal reading is a bit less than 120 over 80.

Nói chung, mức bình thường là hơi thấp hơn 120/80.

The blood traverses the landscape of the body

Máu lưu thông khắp cơ thể,

through the pipes of the circulatory system.

qua những ống tuần hoàn.

In any plumbing system,

Ở hệ thống đướng ống,

several things can increase the force on the walls of the pipes:

Một vài tác động có thể làm tăng áp suất lên thành ống

the properties of the fluid,

vật chất của dịch lỏng

extra fluid,

tăng lượng dịch lỏng,

or narrower pipes.

hoặc do ống hẹp hơn

Nên nếu máu nặng hơn,

So if the blood thickens,

cần áp lực lớn hơn để đẩy máu đi, nên tim sẽ đập mạnh hơn.

a higher pressure is needed to push it, so the heart will pump harder.

Một chế độ ăn có nhiều muối sẽ dẩn tới kết quả tương tự

A high-salt diet will lead to a similar result.

The salt promotes water retention,

Muối thúc đẩy việc giữ lại nước

and the extra fluid increases the blood volume and blood pressure,

Và tăng thêm dịch lỏng , làm tăng lượng máu và huyết áp

và stress, phản ứng trước sự xung đột

and stress, like the fight or flight response,

releases hormones, like epinephrine and norepinephrine

sẽ phóng ra hormone, như epinephrine hay norepinephrine

that constrict key vessels,

làm co các mạch máu chính lại,

increasing the resistance to flow and raising the pressure upstream.

gây trì hoãn việc lưu thông máu và tăng huyết áp.

Blood vessels can usually handle these fluctuations easily.

Các mạch máu có thể giải quyết sự biến động này

Elastic fibers embedded in their walls make them resilient,

Các sợi co giãn bao lấy thành mạch khiến chúng trở nên đàn hồi

but if your blood pressure regularly rises above about 140 over 90,

Nhưng nếu huyết áp thường xuyên lên đến khoảng 140/90.

what we call hypertension, and stays there,

Đó là bệnh cao huyết áp, nếu cứ bệnh như vậy,

it can cause serious problems.

có thể gây các vấn đề nghiêm trọng.

That's because the extra strain on the arterial wall

Bởi vì khi thành động mạch bị căng ra

can produce small tears.

sẽ tạo ra các vết rách nhỏ.

When the injured tissue swells up,

Khi tế bào bị tổn thương bị sưng lên

substances that respond to the inflammation,

những chất phản ứng lại với sự phình lên này

like white blood cells, collect around the tears.

như tế bào bạch cầu tụ xung quanh vết rách.

Fat and cholesterol floating in the blood latch on, too,

Mỡ và chất béo ở trong máu cũng thế,

eventually building up to form a plaque

chúng chồng chất để tạo thành mảng

that stiffens and thickens the inner arterial wall.

làm cứng và dày thành động mạch bên trong

This condition is called atherosclerosis,

Tình trạng này được gọi là xơ vữa động mạch

and it can have dangerous consequences.

và có thể có những hậu quả nguy hiểm.

If the plaque ruptures, a blood clot forms on top of the tear,

Nếu các mảng này bị vỡ, cục máu sẽ hình thành trên vết rách,

clogging the already narrowed pipe.

cản trở lưu thông trong mạch vốn đã hẹp.

If the clot is big enough,

Nếu cục máu này đủ lớn,

it can completely block the flow of oxygen and nutrients to cells downstream.

Nó có thể ngăn ô xy và chất dinh dưỡng đi xuống tế bào ở phía dưới.

In vessels that feed the heart,

Ở những mạch máu nuôi tim

that will cause a heart attack,

Nó sẽ gây ra cơn đau tim

when oxygen-deprived cardiac muscle cells start to die.

Khi các tế bào cơ tim bị thiếu oxy chúng bắt đầu chết đi

If the clot cuts off blood flow to the brain,

Những cục máu làm tắc dòng chảy của máu lên não,

it causes a stroke.

gây ra đột quỵ

Dangerously clogged blood vessels can be widened

Mạch máu bị tắc có thể được nới rộng ra

by a procedure called an angioplasty.

bằng cách giải phẫu thông động mạch

There, doctors thread a wire through the vessel

Bác sĩ sẽ luồn một sợi dây qua mạch máu

to the obstructed site,

đến vị trí bị nghẽn,

and then place a deflated balloon catheter over the wire.

rồi đặt một bong bóng đã tháo hơi trên sợi dây đó

When the balloon is inflated, it forces the passageway open again.

Khi bóng phình lên, nó làm chỗ bị tắc rộng ra như ban đầu.

Sometimes a rigid tube called a stent

Đôi khi một cái ống cứng gọi là "stent"

is placed in a vessel to held hold it open,

được đặt ở mạch máu để giúp nó mở rộng ra

letting the blood flow freely

để máu lưu thông tự do

to replenish the oxygen-starved cells downstream.

và bổ sung cho các tế bào thiếu ô xy phía dưới

Staying flexible under pressure is a tough job for arteries.

Luôn linh hoạt dưới tác động của huyết áp là việc khó khăn của động mạch.

The fluid they pump is composed of substances

Chất dịch lỏng mà động mạch bơm được cấu thành từ các chất

that can get sticky and clog them,

có thể trở nên dính nhớp,

and your typical healthy heart beats about 70 times a minute,

và tim bình thường đập 70 nhịp/phút

and at least 2.5 billion times during an average lifetime.

và ít nhất 2.5 tỉ nhịp trong suốt thời gian sống trung bình.

That may sound like an insurmountable amount of pressure,

Có vẻ như là một lượng áp lực không thể vượt qua được

but don't worry, your arteries are well suited for the challenge.

nhưng đừng lo, động mạch hoàn toàn có thể vượt qua các chướng ngại trên.