How blood pressure works - Wilfred Manzano

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

If you lined up all the blood vessels in your body,

Gdyby zmierzyć wszystkie naczynia krwionośne w ciele,

they'd be 95,000 kilometers long

miałyby długość 95 000 kilometrów.

and everyday, they carry the equivalent of over 7,500 liters of blood,

Codziennie transportują ponad 7 500 litrów krwi,

though that's actually the same four or five liters recycled over and over,

choć to wciąż te same cztery czy pięć litrów, krążące w kółko.

delivering oxygen, and precious nutrients

Transportują tlen i składniki odżywcze,

like glucose and amino acids to the body's tissues.

takie jak glukoza i aminokwasy, dostarczając je do tkanek.

All that blood exerts a force on the muscular walls of the blood vessels.

Cała ta krew wywiera nacisk na ścianki naczyń krwionośnych.

That force is called blood pressure,

Ta siła nazywana jest ciśnieniem krwi,

and it rises and falls with the phases of the heartbeat.

które rośnie i opada wraz z cyklami bicia serca.

It's highest during systole,

Jest najwyższe podczas skurczu,

when the heart contracts to force blood through the arteries.

kiedy serce kurczy się, aby wypchnąć krew do arterii.

This is your systolic blood pressure.

To skurczowe ciśnienie krwi.

When the heart is at rest between beats,

Kiedy serce znajduje się w stanie spoczynku,

blood pressure falls to its lowest value, the diastolic pressure.

ciśnienie spada do najniższego poziomu, to ciśnienie rozkurczowe.

A typical healthy individual produces a systolic pressure

U zdrowego człowieka ciśnienie skurczowe

between 90 and 120 millimeters of mercury,

wynosi od 90 do 120 mm Hg,

and diastolic pressure between 60 and 80.

a rozkurczowe między 60 a 80 mm Hg.

Taken together, a normal reading is a bit less than 120 over 80.

Wyniki te zebrane razem dają średni wynik 120 na 80.

The blood traverses the landscape of the body

Krew przemierza długą drogę przez ciało,

through the pipes of the circulatory system.

wędrując złożonym układem krążenia.

In any plumbing system,

W układzie hydraulicznym

several things can increase the force on the walls of the pipes:

niektóre czynniki mogą zwiększać nacisk na ścianki rur i przewodów.

the properties of the fluid,

Właściwości płynów,

extra fluid,

dodatkowa ilość płynu

or narrower pipes.

czy zbyt wąskie rury.

So if the blood thickens,

Kiedy krew się rozrzedza,

a higher pressure is needed to push it, so the heart will pump harder.

potrzebne jest wyższe ciśnienie, aby ją przepchnąć - serce bije mocniej.

A high-salt diet will lead to a similar result.

Dieta bogata w sól może skutkować tym samym.

The salt promotes water retention,

Sól zatrzymuje wodę w organizmie,

and the extra fluid increases the blood volume and blood pressure,

dodatkowy płyn zwiększa objętość krwi oraz jej ciśnienie.

and stress, like the fight or flight response,

Stres, walka czy reakcja na zagrożenie

releases hormones, like epinephrine and norepinephrine

uwalniają hormony, takie jak adrenalina i noradrenalina,

that constrict key vessels,

które zwężają główne naczynia krwionośne,

increasing the resistance to flow and raising the pressure upstream.

zwiększając opór przepływu krwi, przez co ciśnienie rośnie.

Blood vessels can usually handle these fluctuations easily.

Naczynia krwionośne zazwyczaj radzą sobie z tymi zaburzeniami.

Elastic fibers embedded in their walls make them resilient,

Są zbudowane z elastycznych włókien,

but if your blood pressure regularly rises above about 140 over 90,

ale jeśli ciśnienie wzrasta regularnie powyżej 140 na 90

what we call hypertension, and stays there,

i utrzymuje się tak zwane nadciśnienie,

it can cause serious problems.

mogą pojawiać się problemy.

That's because the extra strain on the arterial wall

Dodatkowa siła wywierana na ściany żył

can produce small tears.

może tworzyć maleńkie rozdarcia.

When the injured tissue swells up,

Kiedy uszkodzona tkanka puchnie,

substances that respond to the inflammation,

substancje odpowiedzialne za reakcje na zapalenie,

like white blood cells, collect around the tears.

białe krwinki, gromadzą się wokół tych uszkodzeń.

Fat and cholesterol floating in the blood latch on, too,

Tłuszcz i cholesterol przepływający we krwi również,

eventually building up to form a plaque

tworząc w końcu złogi,

that stiffens and thickens the inner arterial wall.

które twardnieją i zatykają wnętrze naczyń krwionośnych.

This condition is called atherosclerosis,

Jest to tak zwana miażdżyca

and it can have dangerous consequences.

i może mieć groźne następstwa.

If the plaque ruptures, a blood clot forms on top of the tear,

Jeśli złóg się rozerwie, na uszkodzeniu może powstać skrzep,

clogging the already narrowed pipe.

który zatyka już i tak zwężoną tętnicę.

If the clot is big enough,

Odpowiednio duży skrzep

it can completely block the flow of oxygen and nutrients to cells downstream.

może całkowicie zablokować przepływ tlenu i składników odżywczych do komórek.

In vessels that feed the heart,

W naczyniach odżywiających serce

that will cause a heart attack,

prowadzi to do zwału.

when oxygen-deprived cardiac muscle cells start to die.

Komórki mięśnia sercowego pozbawione tlenu umierają.

If the clot cuts off blood flow to the brain,

Kiedy skrzep zablokuje przepływ krwi do mózgu,

it causes a stroke.

spowoduje udar.

Dangerously clogged blood vessels can be widened

Skrajnie zablokowane naczynia krwionośne można poszerzyć

by a procedure called an angioplasty.

za pomocą angioplastyki.

There, doctors thread a wire through the vessel

Lekarze wprowadzają przewód do naczyń krwionośnych,

to the obstructed site,

w zablokowane miejsce,

and then place a deflated balloon catheter over the wire.

a następnie umieszczają tam cewnik z niewielkim balonikiem,

When the balloon is inflated, it forces the passageway open again.

który po napompowaniu poszerza zwężoną tętnicę.

Sometimes a rigid tube called a stent

Czasami niewielka sprężynka nazywana stentem

is placed in a vessel to held hold it open,

jest umieszczana w naczyniu, aby przywrócić mu drożność,

letting the blood flow freely

i krew przepływa swobodnie,

to replenish the oxygen-starved cells downstream.

dostarczając ponownie tlen do komórek.

Staying flexible under pressure is a tough job for arteries.

Utrzymywanie właściwego ciśnienia to ciężkie zadanie dla tętnic.

The fluid they pump is composed of substances

Płyn, który pompują, składa się z substancji,

that can get sticky and clog them,

które mogą się sklejać i je zatykać.

and your typical healthy heart beats about 70 times a minute,

Zdrowe serce bije około 70 razy na minutę,

and at least 2.5 billion times during an average lifetime.

przynajmniej 2,5 miliarda razy przez całe życie.

That may sound like an insurmountable amount of pressure,

Choć wydaje się, że to okropnie dużo,

but don't worry, your arteries are well suited for the challenge.

nasze tętnice są znakomicie przygotowane na to wyzwanie.