How do you know you’re not dreaming? - Daniel Gregory

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Ozay Ozaydin

You’re a butterfly, fluttering around pursuing a butterfly’s whims.

Bir kelebeğin heveslerini kovalayıp uçuşan bir kelebeksiniz.

Then you wake up.

Sonra uyanıveriyorsunuz.

But how do you know you’re not dreaming now?

Peki ama şu an rüya görmediğinizi nasıl anlıyorsunuz?

The answer might seem obvious,

Cevap bariz görünebilir

but it’s actually very difficult to explain how, definitively,

fakat tam olarak nasıl uyanık olduğunuzu bildiğinizi açıklamak

you know you’re awake.

aslında çok zor.

So difficult, in fact, that it has puzzled philosophers since ancient times.

O kadar zor ki, aslında, antik zamanlardan beri filozofları düşündürmüş.

In the butterfly scenario,

Kelebek senaryosunda,

the ancient Chinese philosopher Zhuangzi surfaced a mystifying possibility:

kadim Çinli filozof Zhuangzi esrarengiz bir olasılığı ortaya çıkarmış:

if we can dream of being an entirely different creature,

tamamen farklı bir yaratık olduğumuzu hayal edebiliyorsak

who's to say we're not actually

aslında insan olduğunun hayalini kuran

a different creature dreaming of being human?

tamamen farklı bir yaratık olmadığımız ne malum?

Bizarre things happen in dreams:

Rüyalarda tuhaf şeyler olur:

you fly, or conjure an all-you-can-eat dessert buffet out of thin air,

uçarsınız ya da hiç yoktan tatlı açık büfesi yaratırsınız

or get chased by witches through the halls of your elementary school,

ya da ilkokul koridorlarınızda cadılar tarafından kovalanırsınız

which suddenly looks a lot like Paris.

ki aniden orası Paris’e benzeyiverir.

But the strange things that happen in dreams don’t seem strange at the time.

Fakat rüyalarda olan tuhaf şeyler o zaman tuhaf gelmiyor.

So how do you know you’re not in a dream right now

O halde şu an uyandıktan sonra çok garip gelecek

that will seem very strange after you wake up?

bir rüyada olup olmadığınızı nasıl biliyorsunuz?

Well, it is possible to notice

Hayal görürken rüyanın garipliğini fark etmek mümkündür.

the strangeness of a dream while you’re dreaming.

Lucid dreamers know they’re dreaming.

Lüsid rüya görenler rüya gördüklerinin farkındadır.

By definition, if you were having a lucid dream, you would know it.

Yani eğer bir lüsid rüya görüyorsanız bunu fark edersiniz.

But all that proves is that you’re not having a lucid dream—

Ama tüm bunlar lüsid rüya görmediğinizi kanıtlıyor—

it doesn’t prove you’re awake.

uyanık olduğunuzu kanıtlamıyor.

There has to be a surefire test—

Sağlam bir testi olmalı—

something that never— or only— happens when you’re awake,

asla uyanık olmadığınızda— ya da sadece uyanık olduğunuzda olan bir şey,

something that never— or only— happens in a dream.

asla rüyada gerçekleşmeyen— ya da sadece rüyada gerçekleşen bir şey.

Wake up. No, that isn’t it—

Uyanın. Hayır, bu değil—

you can wake up in a dream.

rüyada uyanabilirsiniz.

Pinch yourself. If it hurts, aren’t you really awake?

Kendinizi cimcikleyin. Acıtırsa gerçekten uyanık olmaz mısınız?

Try to read or write something.

Bir şey okumaya ya da yazmaya çalışın.

Run around the room.

Odanın etrafında koşun.

Does your pace seem normal or suspiciously slow?

Hızınız normal ya da şüpheli bir şekilde yavaş mı görünüyor?

Suspiciously fast?

Ya da şüpheli bir şekilde hızlı?

Can’t tell? Try to remember the last time you ran.

Anlayamıyor musunuz? En son ne zaman koştuğunuzu hatırlamaya çalışın.

Actually, that brings us to an even better test

Bu, aslında bizi 17. yüzyıl Fransız filozofu René Descartes’dan

from the 17th century French philosopher René Descartes.

daha iyi bir teste getiriyor.

He pointed out that in our memories, dreams are disconnected—

Anılarımızda, rüyaların bağlantısız olduğunu ifade ediyor—

the events of a dream don’t fit in to the chain of events

uyanık olduğumuz hayatlarımızdaki olay zinciri

in our waking lives.

bir rüyanın olaylarıyla uyuşmuyor.

This seems rock solid, doesn't it?

Bu baya sağlam bir test gibi görünüyor, değil mi?

You couldn’t possibly have swum with dolphins in a nameless pink sea

Noel ve yeni yıl akşamı arasında isimsiz pembe bir denizde

between Christmas and New Year’s Eve

yunuslarla yüzmüş olmanız mümkün değil

because you didn’t leave Kansas and you have the receipts to prove it.

çünkü Kansas’tan hiç ayrılmadınız ve bunu kanıtlayacak makbuzlarınız var.

Well, one of Descartes’ contemporaries,

Descartes’ın çağdaşlarından biri olan

the English philosopher Thomas Hobbes, had something to say about that:

İngiliz filozof Thomas Hobbes’un bunun hakkında söyleyecekleri var:

what if Descartes was performing his test in a dream?

Peki ya Descartes testini bir rüyada uyguladıysa?

What if we ask an expert?

Peki ya bir uzmana sorsak?

A neuroscientist can measure the activity in different parts of your brain

Bir nörolog, beyninizin farklı bölümlerindeki etkinliği ölçebilir

and tell you whether you’re awake or sleeping.

ve uyanık ya da uyuyor olduğunuzu söyleyebilir.

But that just brings us back to the idea that any test you might use

Ama bu da bizi uyanık olduğunuzu kanıtlamak için

kullanacağınız herhangi bir testin

to prove you’re awake could take place in a dream.

bir rüyada gerçekleşebileceği fikrine geri getiriyor.

So far, no one has found a convincing response to this.

Şu ana kadar kimse buna tatmin edici bir cevap bulmadı.

But let’s be real: there’s a whole lot more detail in our waking experience

Ama gerçekçi olalım:

rüyalardansa uyanıkkenki deneyimlerimizde çok daha fazla detay bulunuyor.

than in dreams.

We go to sleep and wake up again day after day for many years,

Her gün, uzun yıllar boyunca uyuyoruz ve tekrar uyanıyoruz

and each new day is full of countless people, places, things, experiences.

ve her yeni gün sayısız insan, yer, olay ve deneyimlerle dolu.

Even our memories, which capture just a fraction of this experience,

Bu deneyimin sadece bir parçasını yakalayan anılarımız bile

contain an almost incomprehensibly vast amount of detail:

neredeyse akılalmaz miktarda detay içeriyor:

we can recall a line from a favorite book decades later,

on yıllar sonra bile favori kitabımızdan bir satır anımsayabilir,

remember the musty smell of its pages

sayfalarının ağır kokusunu

and the taste of the lemonade we drank while reading it,

ve onu okurken içtiğimiz limonatanın tadını hatırlayabiliriz,

remember a dream we had about it and tell someone all this.

onun hakkında gördüğümüz bir rüyayı

ve onu başkasına anlatışımızı hatırlayabiliriz.

Isn't it ridiculous to suggest a dream could ever simulate this richness?

Bir rüyanın bu zenginliği hiç yaratamayacağını ileri sürmek

saçma değil mi?

Well, as the Persian philosopher al-Ghazali pointed out,

İranlı filozof Gazzâlî’nin belirttiği gibi

in the same way we think we are now awake having woken from dreams,

rüyadan henüz uyanmış ve şu an uyanık olduğumuzu düşündüğümüz aynı şekilde

it is possible that we might wake from our current state

şu anki durumumuzdan

into another state of even greater wakefulness.

çok daha büyük bir uyanıklık durumuna uyanabilmemiz mümkün.

Which would mean we’re really in a kind of dream-state

Ki bu da uyanık olduğumuzu düşündüğümüz zaman

when we think we’re awake.

bir tür rüya halinde olduğumuz anlamına gelir.

What philosophers really want to know is what justifies our belief

Filozofların asıl bilmek istediği şey,

uyanık olduğumuz inancımızı neyin haklı çıkardığı.

that we’re awake.

We all want to believe things because we have reasons for them,

Hepimiz bazı şeylere inanmak istiyoruz çünkü nedenlerimiz var,

not just because they seem right.

sadece öyle göründükleri için değil.

Sometimes, the biggest challenge is to show why we should believe something

Bazen en büyük zorluk, hepimize tamamen bariz görünen bir şeye

that seems completely obvious to us all.

neden inanmamız gerektiğini göstermektir.