How do you know you’re not dreaming? - Daniel Gregory

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Ola Królikowska

You’re a butterfly, fluttering around pursuing a butterfly’s whims.

Jesteś motylem. Fruwasz sobie wokół w pogoni za motylimi zachciankami.

Then you wake up.

Nagle się budzisz.

But how do you know you’re not dreaming now?

Skąd wiesz, że już nie śnisz?

The answer might seem obvious,

Odpowiedź może wydawać się oczywista,

but it’s actually very difficult to explain how, definitively,

ale tak naprawdę bardzo trudno wyjaśnić,

czy to jawa, czy sen.

you know you’re awake.

So difficult, in fact, that it has puzzled philosophers since ancient times.

Tak trudno, że ta kwestia od starożytności nurtowała filozofów.

In the butterfly scenario,

Weźmy przykład z motylem.

the ancient Chinese philosopher Zhuangzi surfaced a mystifying possibility:

Starożytny chiński myśliciel Zhuangzi wysunął zdumiewające przypuszczenie.

if we can dream of being an entirely different creature,

Jeśli śnisz, że jesteś innym stworzeniem,

who's to say we're not actually

możesz być innym stworzeniem, które śni, że jest człowiekiem.

a different creature dreaming of being human?

Bizarre things happen in dreams:

W snach zdarzają się przedziwne rzeczy.

you fly, or conjure an all-you-can-eat dessert buffet out of thin air,

Latasz, wyczarowujesz stół słodkości z niczego,

or get chased by witches through the halls of your elementary school,

wiedźmy gonią cię korytarzami podstawówki,

which suddenly looks a lot like Paris.

która nagle zaczyna przypominać Paryż.

But the strange things that happen in dreams don’t seem strange at the time.

Ale dziwne rzeczy dziejące się w snach nie wydają się nam dziwne podczas snu.

So how do you know you’re not in a dream right now

Skąd więc wiesz, że nie śnisz teraz,

that will seem very strange after you wake up?

a po przebudzeniu nie uznasz tego wszystkiego za dziwne?

Well, it is possible to notice

W trakcie snu czasem da się zauważyć, że sen jest dziwny.

the strangeness of a dream while you’re dreaming.

Lucid dreamers know they’re dreaming.

“Śniący świadomie” wiedzą, że śnią.

By definition, if you were having a lucid dream, you would know it.

Z definicji: jeśli masz świadomy sen, zdajesz sobie sprawę, że śnisz.

But all that proves is that you’re not having a lucid dream—

Ale brak tej świadomości dowodzi tylko tego, że nie masz świadomego snu,

it doesn’t prove you’re awake.

a nie tego, że nie śnisz.

There has to be a surefire test—

Musi istnieć jakiś niezawodny test.

something that never— or only— happens when you’re awake,

Coś, co zdarza się tylko na jawie albo co nigdy nie zdarza się na jawie.

something that never— or only— happens in a dream.

Coś, co zdarza się tylko we śnie albo co nigdy nie zdarza się we śnie.

Wake up. No, that isn’t it—

Obudź się.

To nie to - we śnie też możesz się obudzić.

you can wake up in a dream.

Pinch yourself. If it hurts, aren’t you really awake?

Uszczypnij się.

Jeśli boli, to znaczy, że nie śpisz?

Try to read or write something.

Spróbuj coś przeczytać albo napisać.

Run around the room.

Przebiegnij się.

Does your pace seem normal or suspiciously slow?

Poruszasz się z normalną prędkością czy podejrzanie wolno?

Suspiciously fast?

A może podejrzanie szybko?

Can’t tell? Try to remember the last time you ran.

Trudno powiedzieć?

Przypomnij sobie swój ostatni bieg.

Actually, that brings us to an even better test

Tak dochodzimy do jeszcze lepszego testu.

from the 17th century French philosopher René Descartes.

Jego autorem jest XVII-wieczny francuski filozof Kartezjusz.

He pointed out that in our memories, dreams are disconnected—

To on zauważył, że w naszej pamięci sny są od siebie oderwane.

the events of a dream don’t fit in to the chain of events

Historie ze snów nie łączą się z łańcuchami zdarzeń w życiu na jawie.

in our waking lives.

This seems rock solid, doesn't it?

Dobry punkt zaczepienia, prawda?

You couldn’t possibly have swum with dolphins in a nameless pink sea

Niemożliwe, że pływaliście z delfinami w jakimś różowym morzu

between Christmas and New Year’s Eve

między Gwiazdką a Nowym Rokiem,

because you didn’t leave Kansas and you have the receipts to prove it.

bo nie ruszaliście się z Kansas i macie rachunki, które to potwierdzą.

Well, one of Descartes’ contemporaries,

Współczesny Kartezjuszowi angielski filozof Thomas Hobbes

the English philosopher Thomas Hobbes, had something to say about that:

ma coś do powiedzenia na ten temat.

what if Descartes was performing his test in a dream?

A jeśli Kartezjusz przeprowadził test we śnie?

What if we ask an expert?

Może lepiej zapytać eksperta.

A neuroscientist can measure the activity in different parts of your brain

Neuronaukowiec może zmierzyć aktywność różnych rejonów mózgu

and tell you whether you’re awake or sleeping.

i stwierdzić, czy śpisz, czy nie.

But that just brings us back to the idea that any test you might use

Ale to znów sprowadza nas do kwestii, że każdy test dowodzący,

to prove you’re awake could take place in a dream.

że nie śpimy, może być częścią snu.

So far, no one has found a convincing response to this.

Póki co brak na ten zarzut przekonującej odpowiedzi.

But let’s be real: there’s a whole lot more detail in our waking experience

Ale nie oszukujmy się: życie na jawie jest dużo bogatsze w szczegóły niż sny.

than in dreams.

We go to sleep and wake up again day after day for many years,

Zasypiamy i budzimy się codziennie przez wiele lat,

and each new day is full of countless people, places, things, experiences.

a każdy dzień jest pełen niezliczonych ludzi, miejsc, rzeczy, przeżyć.

Even our memories, which capture just a fraction of this experience,

Nasze wspomnienia, w których przechowujemy tylko ułamek doświadczeń,

contain an almost incomprehensibly vast amount of detail:

zawierają astronomiczną liczbę szczegółów.

we can recall a line from a favorite book decades later,

Możemy odszukać w pamięci fragment ulubionej książki dziesiątki lat później,

remember the musty smell of its pages

przypomnieć sobie zapach jej starych stron

and the taste of the lemonade we drank while reading it,

i smak lemoniady, którą piliśmy podczas lektury.

remember a dream we had about it and tell someone all this.

Możemy przywołać sen, w którym śniliśmy o tym, i wszystko to komuś opowiedzieć.

Isn't it ridiculous to suggest a dream could ever simulate this richness?

Czy to nie absurd sugerować, że sen może dostarczyć takiego bogactwa doznań?

Well, as the Persian philosopher al-Ghazali pointed out,

Perski filozof Al-Ghazali zwrócił uwagę,

in the same way we think we are now awake having woken from dreams,

że tak jak teraz budzimy się ze snu, myśląc, że nie śnimy,

it is possible that we might wake from our current state

możemy przejść z naszej obecnej jawy

into another state of even greater wakefulness.

do innego stanu, gdzie doświadczymy jeszcze większego przebudzenia.

Which would mean we’re really in a kind of dream-state

To by znaczyło, że śnimy teraz,

when we think we’re awake.

choć myślimy, że jesteśmy na jawie.

What philosophers really want to know is what justifies our belief

Filozofowie chcą znaleźć uzasadnienie dla przekonania,

that we’re awake.

że nie śnimy.

We all want to believe things because we have reasons for them,

Wszyscy potrzebujemy dobrych powodów, żeby w coś wierzyć,

not just because they seem right.

a nie wierzyć, bo tak nam się wydaje.

Sometimes, the biggest challenge is to show why we should believe something

Czasem prawdziwym wyzwaniem jest pokazać, dlaczego powinniśmy wierzyć w coś,

that seems completely obvious to us all.

co wszystkim wydaje się zupełnie oczywiste.