How do you know you’re not dreaming? - Daniel Gregory

Translator: Thanh Giang Trần Reviewer: Quyen Phan

You’re a butterfly, fluttering around pursuing a butterfly’s whims.

Bạn là một chú bướm, lượn lờ đuổi theo những ý nghĩ bất chợt nảy ra trong đầu.

Then you wake up.

Rồi bạn thức giấc.

But how do you know you’re not dreaming now?

Nhưng làm sao bạn biết được hiện tại bạn không nằm mơ?

The answer might seem obvious,

Câu trả lời có vẻ rất rõ ràng,

but it’s actually very difficult to explain how, definitively,

nhưng thực sự rất khó để giải thích một cách thuyết phục,

you know you’re awake.

rằng bạn đang thức.

So difficult, in fact, that it has puzzled philosophers since ancient times.

Trên thực tế, đây là một câu hỏi nan giải cho các nhà triết học từ thời cổ đại.

In the butterfly scenario,

Trong giấc mơ biến thành con bướm,

the ancient Chinese philosopher Zhuangzi surfaced a mystifying possibility:

nhà triết học Trung Quốc cổ đại Trang Tử đã đưa ra một khả năng thần bí:

if we can dream of being an entirely different creature,

nếu chúng ta nằm mơ trở thành một sinh vật hoàn toàn khác,

who's to say we're not actually

liệu ai có thể nói rằng, chúng ta không phải là

a different creature dreaming of being human?

một sinh vật khác đang mơ trở thành con người?

Bizarre things happen in dreams:

Những điều kỳ lạ thường xảy ra trong giấc mơ:

you fly, or conjure an all-you-can-eat dessert buffet out of thin air,

bạn biết bay,

hay có một bữa tráng miệng tự chọn hoành tráng ngoài không gian,

or get chased by witches through the halls of your elementary school,

hoặc bị phù thủy rượt đuổi quanh các sảnh trường tiểu học của bạn,

which suddenly looks a lot like Paris.

nơi mà đột nhiên trông rất giống Paris.

But the strange things that happen in dreams don’t seem strange at the time.

Nhưng những điều kỳ lạ xảy ra trong mơ dường như không hề lạ vào thời điểm đó.

So how do you know you’re not in a dream right now

Vậy làm thế nào để biết bạn hiện tại không nằm mơ,

that will seem very strange after you wake up?

điều này nghe sẽ có vẻ rất lạ sau khi bạn thức dậy?

Well, it is possible to notice

Thật ra, chúng ta hoàn toàn có thể nhận thức

the strangeness of a dream while you’re dreaming.

về điều kỳ lạ của một giấc mơ khi bạn đang mơ.

Lucid dreamers know they’re dreaming.

Những người nằm mơ sáng suốt vẫn biết họ đang mơ.

By definition, if you were having a lucid dream, you would know it.

Theo định nghĩa, nếu bạn đang có một giấc mơ sáng suốt, bạn sẽ biết điều đó.

But all that proves is that you’re not having a lucid dream—

Nhưng những gì chứng tỏ rằng bạn đang không ở trong

một giấc mơ sáng suốt,

it doesn’t prove you’re awake.

không đồng nghĩa với việc bạn đang thức.

There has to be a surefire test—

Phải có một bài kiểm tra chắc chắn

something that never— or only— happens when you’re awake,

về những điều mà không bao giờ hoặc chỉ xảy ra khi bạn thức,

something that never— or only— happens in a dream.

và những điều mà không bao giờ hoặc chỉ xảy ra trong mơ.

Wake up. No, that isn’t it—

Thức tỉnh đi. Không, không phải vậy,

you can wake up in a dream.

bạn có thể tỉnh giấc khi đang mơ.

Pinch yourself. If it hurts, aren’t you really awake?

Tự véo mình đi. Nếu bạn đau, liệu bạn có thực sự tỉnh táo không?

Try to read or write something.

Cố gắng đọc hoặc viết một cái gì đó.

Run around the room.

Chạy quanh phòng.

Does your pace seem normal or suspiciously slow?

Tốc độ của bạn có bình thường không hay chậm một cách đáng ngờ?

Suspiciously fast?

Hoặc nhanh một cách bất thường?

Can’t tell? Try to remember the last time you ran.

Không thể trả lời? Vậy hãy thử nhớ về lần cuối bạn chạy xem.

Actually, that brings us to an even better test

Trên thực tế, điều này đã đem lại một bài kiểm tra thậm chí còn tốt hơn

from the 17th century French philosopher René Descartes.

từ nhà triết học Pháp thế kỷ 17, René Descartes.

He pointed out that in our memories, dreams are disconnected—

Ông chỉ ra rằng trong ký ức của chúng ta, các giấc mơ không liên kết với nhau—

the events of a dream don’t fit in to the chain of events

các sự kiện trong mơ

không phù hợp với chuỗi các sự kiện trong cuộc sống của chúng ta khi thức giấc.

in our waking lives.

This seems rock solid, doesn't it?

Điều này có vẻ chắc chắn, đúng không?

You couldn’t possibly have swum with dolphins in a nameless pink sea

Bạn không thể bơi với cá heo trong một vùng biển hồng không tên

between Christmas and New Year’s Eve

vào giữa ngày Giáng sinh và Giao thừa

because you didn’t leave Kansas and you have the receipts to prove it.

bởi vì bạn không rời khỏi Kansas và bạn có biên lai để chứng minh điều đó.

Well, one of Descartes’ contemporaries,

Một trong những người cùng thời với Descartes,

the English philosopher Thomas Hobbes, had something to say about that:

một nhà triết học người Anh, Thomas Hobbes, đã nói rằng:

điều gì sẽ xảy ra nếu Descartes thực hiện thử nghiệm của mình trong một giấc mơ?

what if Descartes was performing his test in a dream?

What if we ask an expert?

Nếu chúng ta hỏi một chuyên gia thì sao?

A neuroscientist can measure the activity in different parts of your brain

Một nhà thần kinh học có thể đo hoạt động ở các bộ phận khác nhau của não bạn

and tell you whether you’re awake or sleeping.

và cho bạn biết bạn đang thức hay đang ngủ.

But that just brings us back to the idea that any test you might use

Nhưng điều đó chỉ đưa chúng ta về ý tưởng rằng bất kỳ thử nghiệm mà bạn sử dụng

to prove you’re awake could take place in a dream.

để chứng minh bạn đang thức đều diễn ra trong một giấc mơ.

So far, no one has found a convincing response to this.

Cho đến nay, vẫn chưa có ai tìm ra lời giải đáp thuyết phục cho điều này.

But let’s be real: there’s a whole lot more detail in our waking experience

Trên thực tế, chúng ta có nhiều trải nghiệm khi thức giấc

than in dreams.

hơn là khi đang mơ.

We go to sleep and wake up again day after day for many years,

Chúng ta đi ngủ và thức dậy ngày này qua ngày khác trong nhiều năm,

and each new day is full of countless people, places, things, experiences.

và mỗi ngày mới có vô số người, địa điểm, sự vật, trải nghiệm.

Even our memories, which capture just a fraction of this experience,

Ngay cả ký ức của chúng ta cũng chỉ nhớ về một phần nhỏ của trải nghiệm này,

contain an almost incomprehensibly vast amount of detail:

và nó bao hàm rất nhiều chi tiết mà ta không thể hiểu được:

we can recall a line from a favorite book decades later,

chúng ta có thể nhớ lại một dòng trong một cuốn sách yêu thích sau hàng chục năm,

remember the musty smell of its pages

nhớ mùi mốc trên các trang sách

and the taste of the lemonade we drank while reading it,

và hương vị của nước chanh mà ta đã uống khi đọc nó,

remember a dream we had about it and tell someone all this.

nhớ giấc mơ về cuốn sách ấy và kể cho ai đó nghe tất cả những điều này.

Isn't it ridiculous to suggest a dream could ever simulate this richness?

Thật nực cười khi nhắc đến một giấc mơ mô tả đầy đủ chi tiết như vậy đúng không?

Well, as the Persian philosopher al-Ghazali pointed out,

Như nhà triết học Ba Tư al-Ghazali đã chỉ ra,

in the same way we think we are now awake having woken from dreams,

giống như cách chúng ta nghĩ rằng chúng ta đang tỉnh táo

sau khi thức dậy từ trong mơ,

it is possible that we might wake from our current state

chúng ta cũng hoàn toàn có thể thức tỉnh từ trạng thái hiện tại

into another state of even greater wakefulness.

sang một trạng thái tỉnh táo khác, hoặc là hơn thế nữa.

Which would mean we’re really in a kind of dream-state

Điều đó nghĩa là chúng ta thực sự đang ở trong trạng thái nằm mơ

when we think we’re awake.

khi chúng ta cho rằng bản thân đang thức.

What philosophers really want to know is what justifies our belief

Điều mà các nhà triết học muốn biết là điều gì giải thích cho niềm tin rằng

that we’re awake.

chúng ta đang thức.

We all want to believe things because we have reasons for them,

Chúng ta đều muốn tin vào những điều mà chúng ta có lý do về các điều ấy,

not just because they seem right.

không chỉ bởi vì chúng có vẻ đúng.

Sometimes, the biggest challenge is to show why we should believe something

Đôi khi, thách thức lớn nhất là chỉ ra lý do vì sao ta nên tin vào điều gì đó

that seems completely obvious to us all.

mà dường như hoàn toàn hiển nhiên đối với tất cả chúng ta.