Why is this 2,500 year old shipwreck so well-preserved? - Helen Farr and Jon Adams

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

It's midnight on September 16th, 2017,

Günlerden 16 Eylül 2017 bir gece yarısı.

60 kilometers off the Bulgarian coast

Bulgaristan kıyılarının 60 kilometre açığında,

and 2 kilometers beneath the Black Sea’s surface.

Karadeniz’in yüzeyinin ise 2 kilometre altında.

A remotely operated vehicle surveys the seabed,

Uzaktan kumandalı bir araç, denizin dibini inceliyor

transmitting video to researchers above as it goes.

ve ilerledikçe yukarıdaki araştırmacılara görüntü iletiyor.

Suddenly, it discerns another ghostly vessel in the gloom.

Aniden karanlığın içinde

hayalet gibi görünen başka bir aracı fark ediyor.

But this is a relic from another age.

Fakat bu araç, başka bir çağa ait bir kalıntı.

It's an undoubtedly ancient shipwreck,

Hiç şüphesiz çok eski bir gemi enkazı

but its mast, rowing benches, and some of its upper deck remain eerily intact.

ancak direği, kürek çekme oturakları ve üst güvertesi

ürkütücü bir şekilde zarar görmemiş durumda.

It might be an ancient Roman ship, but its appearance doesn’t quite match.

Antik Roma’ya ait olabilir fakat görünüşü pek de uymuyor.

Notably, its splayed rudder blade more closely resembles

Özellikle dümen kanadı,

daha eski Yunan vazolarında betimlenenlere daha çok benziyor.

those depicted on an even older Greek vase.

To get a definitive answer, the research team takes three samples from the wreck

Kesin bir cevaba ulaşabilmek için

araştırma ekibi enkazdan üç adet örnek alıyor

and radiocarbon dating confirms its ancient origins.

ve radyoaktif karbon izotopu, geminin antik kökenini doğruluyor.

The ship is dated to between 350 and 410 BCE.

Gemi, M.Ö. 350 ve 410 yılları arasındaki bir zaman dilimine uzanıyor.

It is, in fact, the oldest intact shipwreck ever found.

Aslında bakılırsa bu, şimdiye kadar

sağlam bir şekilde bulunan en eski gemi enkazı.

This ancient Greek vessel traversed the Black Sea’s coasts

Bu antik Yunan teknesi,

Aristoteles zamanında Karadeniz kıyılarını boydan boya gezmiş

during the time of Aristotle and has since rested in its depths,

ve o zamandan beri denizin derinliklerinde yaklaşık 2.500 senedir

unseen and undisturbed, for almost 2,500 years.

gizli ve el değmemiş bir şekilde duruyor.

This was just one of 65 shipwrecks a research team discovered

Gemi, bir araştırma ekibinin 2015 ile 2017 yılları arasında

at the bottom of the Black Sea between 2015 and 2017.

Karadeniz’in dibinde keşfettiği 65 gemi enkazından sadece birisi.

Others date from the Roman, Byzantine, and Ottoman empires.

Diğerleri Roma, Bizans ve Osmanlı imparatorluklarına dayanıyor.

And despite the centuries, they’ve all survived in remarkable condition.

Yüzyıllar geçmesine rağmen hepsi de harika bir şekilde ayakta kalmış.

So, why does the Black Sea contain so many well-preserved shipwrecks?

O halde Karadeniz neden bu kadar çok iyi korunmuş gemi enkazını barındırıyor?

In prehistoric times,

Tarih öncesi zamanlarda

the land surrounding the Black Sea hosted early human settlements.

Karadeniz’i çevreleyen bölge,

ilk insan yerleşimlerine ev sahipliği yapmıştı.

Eventually, it became a hub for trade, battle, and empire-building

En sonunda Doğu ve Batı Avrasya uygarlıkları arasındaki

because of its strategic position

stratejik konumundan dolayı

between eastern and western Eurasian civilizations.

ticaretin, savaşın ve imparatorlukların merkezi haline geldi.

For thousands of years, it was traversed by merchants, pirates, and warriors.

Binlerce yıl boyunca tüccarlar, korsanlar ve savaşçılar tarafından geçilmiş

And with sustained seafaring activity came inevitable losses.

ve uzun süren gemi yolculuklarında kaçınılmaz kayıplar yaşanmış.

But unlike other bodies of water in the region,

Bölgedeki diğer su kütlelerinin aksine

the Black Sea is a particularly deep, semi-enclosed basin.

Karadeniz, bilhassa derin ve yarı çevrili bir havza.

Seasonal changes usually cause the layers within a contained body of water

Mevsimsel değişimler, genellikle suya oksijen vererek

su kütlesinde bulunan katmanların birbirleriyle karışmasına neden oluyor.

to mix together, oxygenating the water.

But because the Black Sea is fed with fresh water from European rivers,

Fakat Karadeniz, Avrupa ırmaklarından gelen tatlı su

and saltwater from the Mediterranean Sea, it contains two distinct layers.

ve Akdeniz’den gelen tuzlu su ile beslendiğinden

iki farklı katmanı bünyesinde bulunduruyor.

The denser saltwater flows beneath the freshwater,

Daha yoğun tuzlu su,

sürekli olarak tatlı suyun altından akıyor

where it remains permanently,

making the Black Sea the world’s largest meromictic— or un-mixing— basin.

ve bu da Karadeniz’i dünyanın en geniş meromiktik,

yani karışmayan, havzası yapıyor.

Oxygen doesn’t reach its lower, saltier zone,

Oksijen, korunma için ideal ortamı yaratan daha alçak ve tuzlu alana ulaşamıyor.

which creates the ideal environment for preservation,

and is why the Black Sea has been called “the world’s biggest pickle jar.”

İşte bu yüzden Karadeniz

“dünyanın en büyük turşu kavanozu” olarak anılıyor.

In other bodies of water, marine organisms decompose materials over time.

Diğer su kütlelerinde deniz organizmaları zamanla materyalleri çözündürüyor.

Had the ancient Greek ship sunk in the Mediterranean, for example,

Örneğin, bir antik Yunan gemisi, Akdeniz sularında batmış olsaydı

there would likely be no organic material left today.

büyük ihtimalle herhangi bir organik materyal günümüze kadar gelmezdi.

But in the depths of the Black Sea,

Ancak Karadeniz derinliklerinde

only anaerobic bacteria— those that don’t require oxygen— can survive.

yalnızca oksijene ihtiyaç duymayan aneorbik bakterisi hayatta kalabilir.

This is why ancient ships can still be found carrying their original cargo,

İşte bu yüzden antik gemiler halen armaları ve ahşaptaki oymalarıyla

with carvings in their wood, and their rigging still assembled.

orijinal yüklerini taşırken bulunabiliyor.

Among the recent findings was a medieval Italian merchant ship,

Son keşifler arasında orta çağa ait bir İtalyan ticaret gemisi de bulunuyor,

likely from around the time Italy had a virtual monopoly over Black Sea trade.

muhtemelen İtalya’nın Karadeniz ticaretinde etkili olduğu zamandan kalma.

Venetian traveler Marco Polo would’ve probably been familiar

Venedikli gezgin Marco Polo,

muhtemelen bu tarz bir gemiye aşinaydı.

with this kind of ship.

Although vessels like this one helped to modernize Europe,

Her ne kadar bunun gibi araçlar Avrupa’nın modernleşmesine yardım etse de

contemporary scholars had never before seen such a complete example.

günümüz bilim insanları

daha önce böylesine sağlam bir örnek görmemişlerdi.

And it was largely intact—

Yaklaşık yedi asır geçmesine rağmen

a ship’s boat still lying on its deck,

gemi büyük ölçüde sağlamdı—

even though some seven centuries had passed.

kayığı hala güvertesinde duruyordu.

Many of the 65 ships that were recently uncovered

Son zamanlarda ortaya çıkarılan 65 gemiden birçoğu

have retained their original forms.

orijinal formlarını halen koruyor.

But while there are far fewer degradative forces at play in the Black Sea’s depths,

Fakat Karadeniz’in derinliklerinde çok daha az aktif parçalayıcı güç olsa da

anaerobic bacteria do gradually weaken organic materials.

anaerobik bakteriler yavaş yavaş organik materyalleri zayıflatıyor.

When researchers lifted a plank from the ancient Greek wreck for dating,

Araştırmacılar tarihini belirlemek için antik Yunan enkazından

bir kalas kaldırdığında kendi ağırlığı karşısında kırıldı.

it broke under its own weight.

While the ships are exceptionally well-preserved, they're also fragile.

Gemiler alışılmadık biçimde iyi korunmuş bir durumda olsalar da kırılganlar.

This makes it impossible to bring them to the surface intact.

Bu, onları yüzeye sağlam bir şekilde çıkarmayı imkansız kılıyor.

Scientists may carefully remove and study select objects from the wreckages.

Bilim insanları enkazdan dikkatlice nesneler çıkarabilir ve inceleyebilirler.

But the sunken ships will remain protected where they are,

Ancak bu batmış gemiler, tam da oldukları yerde korunuyorlar,

perhaps among thousands of others—

muhtemelen diğer binlerce batmış geminin arasında—

deep beneath us, suspended in time, at the bottom of the Black Sea.

aşağımızda, zaman içinde asılı kalarak ve Karadeniz’in derinliklerinde.