Why is this 2,500 year old shipwreck so well-preserved? - Helen Farr and Jon Adams

Translator: Linh Đoàn Reviewer: Hoàng Trung Lê

It's midnight on September 16th, 2017,

Đó là nửa đêm ngày 16 tháng 9 năm 2017,

60 kilometers off the Bulgarian coast

cách bờ biển Bulgaria 60 km

and 2 kilometers beneath the Black Sea’s surface.

và 2 km dưới bề mặt Biển Đen.

A remotely operated vehicle surveys the seabed,

Một phương tiện điều khiển từ xa khảo sát đáy biển,

transmitting video to researchers above as it goes.

truyền video cho các nhà nghiên cứu ở trên khi nó đi.

Suddenly, it discerns another ghostly vessel in the gloom.

Đột nhiên, nó nhận ra một con tàu ma quái khác trong bóng tối.

But this is a relic from another age.

Nhưng đây là một di tích từ một thời đại khác.

It's an undoubtedly ancient shipwreck,

Đó chắc chắn là một con tàu đắm cổ xưa,

but its mast, rowing benches, and some of its upper deck remain eerily intact.

nhưng cột buồm, băng ghế chèo thuyền,

và một số boong trên của nó vẫn nguyên vẹn kỳ lạ.

It might be an ancient Roman ship, but its appearance doesn’t quite match.

Nó có thể là một con tàu La Mã cổ đại, nhưng vẻ ngoài của nó không phù hợp.

Notably, its splayed rudder blade more closely resembles

Đáng chú ý, lưỡi bánh lái bẹt của nó gần giống với

those depicted on an even older Greek vase.

những gì được mô tả trên một chiếc bình Hy Lạp thậm chí còn cũ hơn.

To get a definitive answer, the research team takes three samples from the wreck

Để có được câu trả lời rõ ràng, nhóm nghiên cứu lấy ba mẫu từ xác tàu

and radiocarbon dating confirms its ancient origins.

và xác định niên đại bằng cacbon phóng xạ xác nhận nguồn gốc cổ xưa của nó.

The ship is dated to between 350 and 410 BCE.

Con tàu có niên đại từ năm 350 đến 410 trước Công nguyên.

It is, in fact, the oldest intact shipwreck ever found.

Trên thực tế, đây là con tàu đắm nguyên vẹn lâu đời nhất từng được tìm thấy.

This ancient Greek vessel traversed the Black Sea’s coasts

Con tàu Hy Lạp cổ đại này đã đi qua bờ biển Biển Đen

during the time of Aristotle and has since rested in its depths,

trong thời Aristotle và kể từ đó đã nằm dưới lòng biển sâu,

unseen and undisturbed, for almost 2,500 years.

khuất dạng và không bị xáo trộn, trong gần 2.500 năm.

This was just one of 65 shipwrecks a research team discovered

Đây chỉ là một trong 65 vụ đắm tàu mà một nhóm nghiên cứu phát hiện

at the bottom of the Black Sea between 2015 and 2017.

dưới đáy Biển Đen từ năm 2015 đến 2017.

Others date from the Roman, Byzantine, and Ottoman empires.

Những cái khác có niên đại từ các đế chế La Mã, Đông La Mã và Ottoman.

And despite the centuries, they’ve all survived in remarkable condition.

Và bất chấp nhiều thế kỷ, tất cả chúng đều tồn tại trong tình trạng đáng ngạc nhiên.

So, why does the Black Sea contain so many well-preserved shipwrecks?

Vậy, tại sao Biển Đen lại chứa nhiều xác tàu đắm được bảo quản tốt vậy?

In prehistoric times,

Vào thời tiền sử,

the land surrounding the Black Sea hosted early human settlements.

vùng đất xung quanh Biển Đen là nơi cư trú cho các khu định cư sớm của con người.

Eventually, it became a hub for trade, battle, and empire-building

Cuối cùng, nó đã trở thành một trung tâm thương mại, chiến tranh và xây dựng đế chế

because of its strategic position

vì vị trí chiến lược của nó

between eastern and western Eurasian civilizations.

giữa các nền văn minh Á-Âu phía đông và phía tây.

For thousands of years, it was traversed by merchants, pirates, and warriors.

Trong hàng ngàn năm, nó đã được đi qua bởi các thương nhân, cướp biển và chiến binh.

And with sustained seafaring activity came inevitable losses.

Và đi kèm hoạt động đi biển bền vững là những tổn thất không thể tránh khỏi.

But unlike other bodies of water in the region,

Nhưng không giống như các vùng nước khác trong khu vực,

the Black Sea is a particularly deep, semi-enclosed basin.

Biển Đen là một vùng nước đặc biệt sâu, nửa kín.

Seasonal changes usually cause the layers within a contained body of water

Các thay đổi theo mùa thường làm cho các lớp trong một vùng nước

to mix together, oxygenating the water.

trộn lẫn với nhau, bổ sung oxy vào nước.

But because the Black Sea is fed with fresh water from European rivers,

Nhưng vì Biển Đen được cung cấp nước ngọt từ các sông châu Âu,

and saltwater from the Mediterranean Sea, it contains two distinct layers.

và nước mặn từ Biển Địa Trung Hải, nó chứa hai lớp riêng biệt.

The denser saltwater flows beneath the freshwater,

Nước mặn dày đặc hơn chảy bên dưới lớp nước ngọt,

where it remains permanently,

nơi nó chảy vĩnh cửu,

making the Black Sea the world’s largest meromictic— or un-mixing— basin.

làm Biển Đen trở thành hồ phân tầng lớn nhất thế giới-hoặc lưu vực không trộn lẫn.

Oxygen doesn’t reach its lower, saltier zone,

Oxy không đến được vùng thấp hơn, mặn hơn,

which creates the ideal environment for preservation,

tạo ra môi trường lý tưởng để bảo tồn,

and is why the Black Sea has been called “the world’s biggest pickle jar.”

và là lý do tại sao Biển Đen được gọi là “bình dưa chua lớn nhất thế giới”.

In other bodies of water, marine organisms decompose materials over time.

Trong các vùng nước khác, các sinh vật biển phân hủy vật liệu theo thời gian.

Had the ancient Greek ship sunk in the Mediterranean, for example,

Ví dụ, nếu con tàu Hy Lạp cổ đại bị chìm ở Địa Trung Hải,

there would likely be no organic material left today.

có thể sẽ không còn vật liệu hữu cơ nào ngày nay.

But in the depths of the Black Sea,

Nhưng ở độ sâu của Biển Đen,

only anaerobic bacteria— those that don’t require oxygen— can survive.

chỉ có vi khuẩn kỵ khí - những vi khuẩn không cần oxy - mới có thể sống sót.

This is why ancient ships can still be found carrying their original cargo,

Đây là lý do tại sao các tàu cổ vẫn có thể được tìm thấy mang theo hàng hóa ban đầu,

with carvings in their wood, and their rigging still assembled.

với các vết chạm khắc trong gỗ của chúng, và dây buồm của chúng vẫn còn được cột.

Among the recent findings was a medieval Italian merchant ship,

Trong số những phát hiện gần đây có một tàu buôn Ý thời trung cổ,

likely from around the time Italy had a virtual monopoly over Black Sea trade.

có khả năng từ khoảng thời gian Ý gần như độc quyền về thương mại Biển Đen.

Venetian traveler Marco Polo would’ve probably been familiar

Thương gia Venice, Marco Polo, có lẽ đã quen thuộc

with this kind of ship.

với loại tàu này.

Although vessels like this one helped to modernize Europe,

Mặc dù những con tàu như thế này đã giúp hiện đại hóa châu Âu,

contemporary scholars had never before seen such a complete example.

các học giả đương đại chưa bao giờ thấy một ví dụ hoàn chỉnh như vậy.

And it was largely intact—

Và nó phần lớn vẫn còn nguyên vẹn -

a ship’s boat still lying on its deck,

một chiếc thuyền của một con tàu vẫn nằm trên boong của nó,

even though some seven centuries had passed.

mặc dù khoảng bảy thế kỷ đã trôi qua.

Many of the 65 ships that were recently uncovered

Phần nhiều trong số 65 con tàu được phát hiện gần đây

have retained their original forms.

vẫn giữ nguyên vẹn hình dạng ban đầu của chúng.

But while there are far fewer degradative forces at play in the Black Sea’s depths,

Nhưng trong khí có ít sự ăn mòn hơn ở độ sâu của Biển Đen,

anaerobic bacteria do gradually weaken organic materials.

vi khuẩn kỵ khí dần dần làm suy yếu các vật liệu hữu cơ.

When researchers lifted a plank from the ancient Greek wreck for dating,

Khi các nhà nghiên cứu nhấc một tấm ván từ xác tàu Hy Lạp cổ để xác định niên đại,

it broke under its own weight.

nó đã bị vỡ dưới sức nặng của chính nó.

While the ships are exceptionally well-preserved, they're also fragile.

Trong khi các con tàu được bảo quản đặc biệt tốt, chúng cũng rất mỏng manh.

This makes it impossible to bring them to the surface intact.

Điều này khiến việc mang chúng lên bề mặt nguyên vẹn là bất khả thi.

Scientists may carefully remove and study select objects from the wreckages.

Các nhà khoa học có thể cẩn thận loại bỏ, nghiên cứu các vật thể chọn từ đống đổ nát

But the sunken ships will remain protected where they are,

Nhưng những con tàu bị chìm sẽ vẫn được bảo vệ ở nơi chúng đang ở,

perhaps among thousands of others—

có lẽ trong số hàng ngàn cái khác --

deep beneath us, suspended in time, at the bottom of the Black Sea.

sâu bên dưới chúng ta, đứng hình giữa dòng thời gian dưới đáy Biển Đen.