The terrors of sleep paralysis - Ami Angelowicz

Uyku felci [Karabasan] Dehşeti - Ami Angelowicz

965,227 views ・ 2013-07-25

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Hasan Mete Gözden geçirme: güney örnek
00:06
Imagine this:
0
6908
1868
Hayal et:
00:08
You're fast asleep
1
8800
1608
Uykuya dalmışsın
00:10
when all of a sudden you're awoken!
2
10432
2306
ancak aniden uyandırılıyosun!
00:12
And not by your alarm clock.
3
12762
1694
Seni uyandıran zır zır çalan alarm değil.
00:14
Your eyes open,
4
14480
1219
Gözlerin açık,
00:15
and there's a demon sitting on your chest,
5
15723
2041
göğsünün üzerinde bir yaratık oturuyor,
00:17
pinning you down.
6
17788
1561
sanki seni yatağa çivilemiş.
00:19
You try to open your mouth and scream,
7
19373
1810
Ağzını açıp çığlık atmak istiyorsun,
00:21
but no sound comes out.
8
21207
1448
ama nafile sesin çıkmıyor.
00:22
You try to get up and run away,
9
22679
1595
Kalkıp kaçmaya çalışıyorsun
00:24
but you realize that you are completely immobilized.
10
24298
3045
ancak hiçbir şekilde kıpırdayamadığını fark ediyorsun.
00:27
The demon is trying to suffocate you,
11
27367
2170
Yaratık seni boğmaya çalışıyor,
00:29
but you can't fight back.
12
29561
1935
fakat sen karşılık veremiyorsun.
00:31
You've awoken into your dream,
13
31520
2125
Rüyadaydın uyandırıldın,
00:33
and it's a nightmare.
14
33669
2137
evet bu bir kabus.
00:35
It sounds like a Stephen King movie,
15
35830
2299
Tıpkı bir Stephen King filmine benziyor,
00:38
but it's actually a medical condition
16
38153
1762
aslında bu tıbbi bir durum,
00:39
called sleep paralysis,
17
39939
1734
adı da "uyku felci"
00:41
and about half of the population
18
41697
1524
ve insanların hemen hemen yarısı
00:43
has experienced this strange phenomenon
19
43245
1858
bu deneyimi hayatlarında en az bir kez yaşar.
00:45
at least once in their life.
20
45127
1645
00:46
This panic-inducing episode
21
46796
2045
Kâbuslarından fırlayan şeytani yaratıklarla
00:48
of coming face-to-face with the creatures
22
48865
1953
yüz yüze geldiğin
00:50
from your nightmares
23
50842
1259
ve ödünün patladığı
00:52
can last anywhere from seconds to minutes
24
52125
2228
bu bölümün süresi
saniyelerle dakikalar arasında değişebilir
00:54
and may involve visual or auditory hallucinations
25
54377
3028
ve ayrıca görsel ya da işitsel halüsinasyonlar içerebilir.
00:57
of an evil spirit
26
57429
1574
00:59
or an out-of-body feeling like you're floating.
27
59027
2757
Kendini vücudunun dışında süzülüyormuş gibi de hissedebilirsin.
01:01
Some have even mistaken sleep paralysis
28
61808
1858
Hatta birçok hatalı inanış da vardır,
01:03
for an encounter with a ghost
29
63690
1843
bir hayaletle karşılaşma
01:05
or an alien abduction.
30
65557
2484
ya da uzaylıların kaçırması gibi.
01:08
In 1867, Dr. Silas Weir Mitchell
31
68065
3702
1867'de, Dr. Silas Weir Mitchell
01:11
was the first medical professional
32
71791
1670
uyku felci hakkındaki
01:13
to study sleep paralysis.
33
73485
2465
ilk profesyonel çalışmayı yaptı.
01:15
"The subject awakes to consciousness
34
75974
2016
"Konu; bilinç uyanması
hasta etrafını görür
01:18
of his environment
35
78014
1244
01:19
but is incapable of moving a muscle.
36
79282
2495
ancak hiçbir şekilde hareket edemez.
01:21
Lying to all appearance, still asleep.
37
81801
2795
Yatar pozisyonda ve hala uykudadır.
01:24
He's really engaged for a struggle for movement,
38
84620
2921
Hareket edebilmek için müthiş bir mücadele verir,
01:27
fraught with acute mental distress.
39
87565
2575
zihinsel stres had safhadadır.
01:30
Could he but manage to stir,
40
90164
1892
Ancak heyecanını kontrol edebilirse
01:32
the spell would vanish instantly."
41
92080
2483
nöbet anında ortadan kalkar."
01:34
Even though Dr. Mitchell was the first
42
94587
1810
Dr. Mitchell'ın uyku felci hastalarını
01:36
to observe patients in a state of sleep paralysis,
43
96421
2432
ilk gözlemleyen bilim adamı olmasını bir kenara bırakın
01:38
it's so common that nearly every culture
44
98877
2120
hemen hemen her kültürde
01:41
throughout time has had some kind
45
101021
1572
bu durum benzer şekillerde
01:42
of paranormal explanation for it.
46
102617
2634
açıklanmaya çalışılmıştır.
01:45
In medieval Europe, you might think that an incubus,
47
105275
3201
Ortaçağ Avrupası'nda,
01:48
a sex-hungry demon in male form,
48
108500
2205
azgın bir erkek şeytanın
01:50
visited you in the night.
49
110729
1635
ziyarete geldiği bir kâbusken
01:52
In Scandinavia, the mare,
50
112388
2580
İskandinavya ülkelerinde
01:54
a damned woman,
51
114992
1105
ziyareti yapan
01:56
is responsible for visiting sleepers
52
116121
1842
lanetli bir kadındır,
01:57
and sitting on their rib cages.
53
117987
2481
uyuyanların göğüs kafeslerine çöker.
02:00
In Turkey, a jinn holds you down
54
120492
2321
Türkiye'de nefesini kesmeye
02:02
and tries to strangle you.
55
122837
2113
çalışan bir cindir (karabasan).
02:04
In Thailand, Phi Am bruises you while you sleep.
56
124974
3368
Tayland'daki adı ise Phi Am, uykunda seni pataklar.
02:08
In the southern United States,
57
128366
1484
Güney Amerika'da
02:09
the hag comes for you.
58
129874
2159
senin için gelen bir kocakarıdır.
02:12
In Mexico, you could blame
59
132057
1277
Meksika'da ise "subirse el muerto" denir
02:13
subirse el muerto, the dead person, on you.
60
133358
3308
"üzerindeki ölü" olarak açıklanır.
02:16
In Greece, Mora sits upon your chest
61
136690
1987
Yunanistan'daki adı Mora'dır.
02:18
and tries to asphyxiate you.
62
138701
2143
Ğöğsüne çöker ve seni boğmaya çalışır.
02:20
In Nepal, Khyaak the ghost
63
140868
1826
Nepal'de ise merdiven altında yaşayan
02:22
resides under the staircase.
64
142718
2082
bir hayalettir.
Belki de uyku felcini böyle ruhani hikayelerle
02:25
It may be easier to blame
65
145483
1191
02:26
sleep paralysis on evil spirits
66
146698
1847
açıklamaya çalışmak işimize geliyor,
02:28
because what's actually happening in your brain
67
148569
2239
çünkü aslında o sırada beyinde ne olduğunu açıklamak
02:30
is much harder to explain.
68
150832
1974
çok daha zor.
02:32
Modern scientists believe that sleep paralysis
69
152830
2191
Bugünkü bilim adamları uyku felcine
REM uykusunun, hızlı göz hareketlerinin
02:35
is caused by an abnormal overlap
70
155045
1708
02:36
of the REM, rapid eye movement,
71
156777
2058
ve uykunun uyanık safhalarının birbirleriyle
02:38
and waking stages of sleep.
72
158859
1890
anormal örtüşmesinin sebep olduğuna inanıyor.
02:40
During a normal REM cycle,
73
160773
2216
Normal bir REM döngüsü sırasında,
02:43
you're experiencing a number of sensory stimuli
74
163013
2533
bir dizi duyusal uyaranla karşılaşırız,
02:45
in the form of a dream,
75
165570
1406
bir rüyadasındır
ve beynin kendinden geçmiş, tamamiyle uyku halindedir.
02:47
and your brain is unconscious and fully asleep.
76
167000
2889
02:49
During your dream,
77
169913
1402
Rüya sırasında,
02:51
special neurotransmitters are released,
78
171339
2182
özel nörotransmitterler salınır,
02:53
which paralyze almost all of your muscles.
79
173545
2558
bunlar neredeyse tüm kaslarının çalışmasını durdurur.
02:56
That's called REM atonia.
80
176127
2013
Bu evreye REM Atonia denir.
02:58
It's what keeps you from running in your bed
81
178164
2096
Bu, rüyalarında biri seni kovaladığı zaman
03:00
when you're being chased in your dreams.
82
180284
2052
yatağından kaçmanı engelleyen şeydir.
03:02
During an episode of sleep paralysis,
83
182360
2469
Uyku felci evresi sırasında,
03:04
you're experiencing normal components of REM.
84
184853
2885
REM uykusunun normal bileşenlerini yaşarsın.
03:07
You're dreaming and your muscles are paralyzed,
85
187762
2205
Rüyan ve kasların felçlidir,
03:09
only your brain is conscious and wide awake.
86
189991
2729
sadece beynin tamamen uyanık ve bilinçlidir.
03:12
This is what causes you to imagine
87
192744
1266
Bu durum seni
tehditkar bir varlıkla karşılaşmayı
03:14
that you're having an encounter
88
194034
1477
03:15
with a menacing presence.
89
195535
1531
hayal etmeye sevkeder.
03:17
So this explains the hallucinations,
90
197090
2735
Bu yüzden de halüsinasyonlar görürsün
03:19
but what about the feelings of panic,
91
199849
1798
ancak ya panik duygusu,
03:21
strangling,
92
201671
891
boğulma hissi
03:22
choking,
93
202586
794
nefes alamama,
03:23
chest pressure
94
203404
734
göğsündeki baskı
03:24
that so many people describe?
95
204162
2050
bir çok insanın hemfikir olduğu bu tür şeyler?
03:26
Well during REM,
96
206935
1155
İşte, REM uykusu sırasında
03:28
the function that keeps you
97
208114
835
03:28
from acting out your dreams,
98
208973
1657
rüyalarının dışına çıkmanı
engelleyen bu fonksiyon
03:30
REM atonia,
99
210654
1394
yani REM Atonia
03:32
also removes voluntary control
100
212072
1776
istemli nefes alma kontrolünü de
03:33
of your breathing.
101
213872
1145
ortadan kaldırır.
03:35
Your breath becomes more shallow
102
215041
1852
Nefes alışın daha yüzeysel
03:36
and rapid.
103
216917
924
ve daha hızlıdır.
03:37
You take in more carbon dioxide
104
217865
1477
Daha fazla karbondioksit alırsın
03:39
and experience a small blockage of your airway.
105
219366
2829
ve solunum yollarında küçük bir tıkanıklık yaşarsın.
03:42
During a sleep paralysis episode,
106
222219
2356
Uyku felci evresinde ise,
şeytani bir yaratık tarafından saldırıya uğrama algısı
03:44
a combination of your body's fear response
107
224599
2149
03:46
to a perceived attack by an evil creature
108
226772
2135
tüm vücudunun korku dolu bir tepki göstermesine sebep olur.
03:48
and your brain being wide awake
109
228931
1785
03:50
while your body is in an REM sleep state
110
230740
2449
Beynin tamamen uyanıktır,
vücudun bu duruma bir cevap olarak
03:53
triggers a response for you to take in more oxygen.
111
233213
2991
daha fazla oksijen almay tetikler.
03:56
That makes you gasp
112
236228
1530
Bu, zorlukla nefes almaya çalışmana
03:57
for air,
113
237782
1012
sebep olur,
03:58
but you can't
114
238818
1012
ancak yapamazsın
03:59
because REM atonia
115
239854
1013
çünkü REM Atonia
04:00
has removed control of your breath.
116
240891
2626
nefesini kontrol edebilmeni engeller.
04:03
This struggle for air while your body sleeps
117
243541
2096
Bu nefes alma mücadelesi
04:05
creates a perceived sensation
118
245661
1403
göğsünün üzerinde
04:07
of pressure on the chest
119
247088
1673
bir basınç veya boğulma hissi
04:08
or suffocation.
120
248785
2172
oluşturur.
04:10
While a few people experience
121
250981
1381
Düzenli olarak uyku felci geçiren
04:12
sleep paralysis regularly
122
252386
1587
bazı insanlarda bu durum
04:13
and it may be linked to sleep disorders
123
253997
1858
uyku bozukluklarıyla bağlantılı olabilir,
04:15
such as narcolepsy,
124
255879
1184
narkolepsi gibi.
Çoğu insan ise bu durumu oldukça seyrek
04:17
many who experience an episode of sleep paralysis
125
257087
2464
04:19
do so infrequently,
126
259575
1643
yaşar,
belki tüm hayatları boyunca yalnız bir kez.
04:21
perhaps only once in a lifetime.
127
261242
2348
04:23
So you can rest easy,
128
263614
1246
Sonuç olarak rahat uyuyabilirsin dostum,
04:24
knowing that an evil entity is not trying
129
264884
2470
artık hiçbir şeytani varlığın seni
04:27
to haunt,
130
267378
405
04:27
possess,
131
267807
441
boğazlamak
ziyaretine gelmek
04:28
strangle,
132
268272
463
04:28
or suffocate you.
133
268759
1685
ya da musallat olmak
gibi bir derdinin olmadığını biliyorsun.
04:30
Save that for the horror films!
134
270468
2090
Herkese selam korku filmlerine devam! :D
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7