Ethical dilemma: Would you lie? - Sarah Stroud

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Sara Ozturk

Your plan to set up your friend Carey with your acquaintance Emerson

Arkadaşın Carey’i Emerson’a ayarlama planın

is finally coming together.

sonunda bir araya geliyor.

Both individuals have heard all about each other

Her ikisinin de birbirinden haberi var

and they’re eager to meet for dinner.

ve akşam yemeğine çıkmaya istekliler.

You’ve just made them a reservation for Friday night,

Cuma gecesi için bir rezervasyon yaptırdın

and you’re about to text Carey the details

ve Carey’e detayları atmak üzeresin ki

when an unsettling thought crosses your mind:

rahatsız edici bir düşünce aklına geliyor:

Carey is always late.

Carey hep geç kalır.

And not just by 5 minutes;

Sadece 5 dakika da değil,

we’re talking 20 or even 30 minutes late.

20, hatta 30 dakika geç kalmaktan bahsediyorum.

Carey seems to view punctuality as an oppressive relic of an earlier era.

Carey’e göre dakiklik eski dönemlerin baskıcı bir kalıntısı.

But what if you told them dinner was at 6 instead of 6:30?

Peki akşam yemeğinin 6:30 yerine 6′da olduğunu söylesen ne olur?

That way, they would almost certainly arrive on time.

Bu şekilde hemen hemen zamanında varmış olurlar.

You really want this relationship to work, so... should you lie?

Bu ilişkinin yürümesini gerçekten istiyorsun.

O halde yalan söylemeli misin?

Take a moment to think: what you would do?

Bir düşünün: Siz olsanız ne yapardınız?

Maybe you should lie!

Belki de yalan söylemelisiniz!

You think this new relationship could be great for Carey,

Bu yeni ilişkinin Carey için harika olabileceğini düşünüyorsun

and you don’t want them to ruin it before it’s even begun.

ve ilişkiye daha başlamadan berbat etmelerini istemiyorsun.

Sure, Emerson may eventually learn about their chronic lateness.

Tabii Emerson en sonunda kronik gecikmeyi öğrenebilir.

But if Carey shows up on time just this once,

Ama Carey sadece bu seferliğine zamanında gelirse

the relationship will at least have a chance to take root.

bu ilişkinin en azından bir filizlenme şansı olur.

Your lie would pave the way for a potentially happy relationship.

Yalanın olası bir mutlu ilişkinin zeminini hazırlamış olur.

And if taking an action will create a better outcome for everyone involved,

Eğer gereğini yapman herkes için daha iyi bir sonuç doğuracaksa

that’s normally a pretty good reason to take it.

bu gayet iyi bir neden.

But isn't it morally wrong to lie?

Fakat ahlâki açıdan yalan söylemek yanlış değil mi?

The absolutist position on lying,

Alman filozof Immanuel Kant ile özdeştirilen

associated with German philosopher Immanuel Kant,

yalan hakkındaki mutlâk görüş,

holds that lying is always immoral, regardless of the circumstances.

yalan söylemenin daima ahlaka aykırı olduğunu savunuyor,

şartlar ne olursa olsun.

In other words, there’s a moral rule which forbids lying,

Diğer bir deyişle yalan söylemeyi yasaklayan ahlâki bir kural var

and that rule is absolute.

ve bu kural da mutlâk ve kesin.

You might think, though, that this stance overstates

Gerçi bu tutumun

yalan söylemenin ahlâki önemini büyüttüğünü düşünebilirsiniz.

the moral importance of lying.

Suppose a murderer were hunting Carey down.

Farz edelim ki Carey’nin peşine bir katil düşmüş.

If the killer asked you about Carey’s whereabouts,

Katil Carey’nin nerede olduğunu sorarsa

it seems odd to say that you must tell the truth

arkadaşınızın hayatı pahasına

doğruyu söylemeniz gerekmesi oldukça garip olur.

at the cost of your friend’s life.

From this perspective, absolutism seems too rigid.

Bu bakış açısından bakarsak mutlâkiyetçilik fazla katı gibi görünüyor.

By contrast, utilitarian philosopher John Stuart Mill

Buna karşın faydacı filozof John Stuart Mill,

would say lying is wrong only when it leads to less happiness overall.

yalan söylemenin sadece daha az mutluluğa yol açarsa yanlış olduğunu söylüyor.

Now, to be fair, most lies do seem likely to create unhappiness.

Dürüst olmak gerekirse çoğu yalan genellikle mutsuzluğa neden oluyor.

Someone who accepts a lie believes something which is false,

Bir yalanı kabul eden birinin yanlış olan bir şeye inanması

and trying to conduct your life on the basis of false information

ve hayatınızı yanlış bilgiye dayanarak idame etmeye çalışması

doesn’t usually go well.

çoğu zaman iyi gitmez.

However, in some circumstances, perhaps including your situation,

Fakat bazı durumlarda, bir ihtimal sizin de durumunuzda,

lying might produce more happiness overall.

yalan söylemek daha fazla mutluluğa yol açabilir.

In those cases, utilitarians say it’s not morally wrong to lie.

Bu durumlarda faydacılar yalan söylemenin ahlaken yanlış olmadığını söyler.

In fact, it might even be your moral duty to do so.

Hatta bu, sizin ahlaki göreviniz bile olabilir.

But if absolutism seems too extreme, you might feel this stance is too lax.

Fakat mutlâkiyetçilik aşırı katı geliyorsa

bu tutumun da çok gevşek olduğunu düşünebilirsiniz.

In other words, perhaps the utilitarian position understates

Yani faydacı tutum belki de yalan söylemenin ahlâki önemini küçümsüyor.

the moral significance of lying.

Most people generally feel some regret about lying,

Çoğu kişi yalan söylerken genellikle biraz pişmanlık duyar,

even when they believe it’s the right thing to do.

yapılacak doğru şeyin bu olduğuna inansalar bile.

This suggests there’s something inherently objectionable about lying—

Bu da yalan söylemede doğuştan uygunsuz bir şey olduğunu gösteriyor,

even when it leads to more happiness.

daha çok mutluluğa sebep olsa bile.

In this case, lying to Carey would be an instance of Paternalism.

Bu durumda Carey’e yalan söylemek Paternalizmin bir örneğini oluşturur.

Paternalism is interfering with another person’s choices

Paternalizm, o kişinin menfaati için

for that person's benefit.

başka birinin seçimine müdahale etmektir.

This might be fine if that person is a literal child.

Bu kişi bir çocuksa eğer bunda bir sorun olmayabilir.

But it seems disrespectful to treat a peer paternalistically.

Fakat yaşıtına babacan bir şekilde davranmak saygısızlık gibi görünüyor.

Lying to Carey would mean taking away their opportunity

Carey’e yalan söylemek, durumu kendi inanç ve değerlerine dayanarak

to handle the situation as they see fit, based on their own beliefs and values.

uygun gördüğü şekilde ele alma fırsatını elinden almak anlamına gelir.

Trying to protect Carey from what you consider

Kötü bir seçenek olarak gördüğün şeyden Carey’i korumaya çalışmak

to be a bad choice would show a lack of respect for their autonomy.

kendi özerkliklerine yapılan saygısızlığa işaret eder.

By extension, it might also be disrespectful towards Emerson,

Dolayısıyla bu, Emerson’a karşı bir saygısızlık da olabilir

since you would be deliberately trying to give him a false impression

çünkü ona kasıtlı olarak Carey’nin dakikliği hakkında

yanlış bir izlenim vermeye çalışıyor olursunuz.

of Carey’s punctuality.

So how do you weigh potential happiness against guaranteed disrespect?

O halde garanti bir saygısızlığa karşı

potansiyel bir mutluluğu nasıl karşılaştırıyorsunuz?

Followers of Kant would say treating others with respect

Kant’ın destekçileri, başkalarına saygılı davranmanın

is the heart of moral conduct,

ahlâki davranışın kalbi olduğunu söylerken

while followers of Mill would say nothing is more important than happiness.

Mill’in destekçileri hiçbir şeyin mutluluktan daha önemli olmadığını söyler.

But other philosophers believe that such conflicts can only be resolved

Fakat diğer filozoflar, böylesi çatışmaların

on a case-by-case basis,

sadece duruma göre,

depending on various details and on the individuals involved.

çeşitli detaylara ve bireylere dayanarak çözümlenebileceğine inanıyor.

So what will you do in Carey’s case?

Peki Carey’nin durumunda ne yapardınız?