Ethical dilemma: Would you lie? - Sarah Stroud

Translator: Hữu Nghị Trần Reviewer: Ai Van Tran

Your plan to set up your friend Carey with your acquaintance Emerson

Kế hoạch mai mối cho cô bạn Carey và người quen Emerson của bạn

is finally coming together.

đã diễn ra vô cùng suôn sẻ.

Both individuals have heard all about each other

Cả hai đều đã được nghe kể về đối phương

and they’re eager to meet for dinner.

và đang trông chờ cho cuộc hẹn ăn tối.

You’ve just made them a reservation for Friday night,

Bạn đặt một bàn cho họ vào tối thứ Sáu,

and you’re about to text Carey the details

và khi đang sắp sửa gửi thông tin cho Carey

when an unsettling thought crosses your mind:

thì bạn chợt nhớ ra một vấn đề:

Carey is always late.

Carey luôn đến trễ.

And not just by 5 minutes;

Và không phải chỉ là trễ 5 phút;

we’re talking 20 or even 30 minutes late.

vấn đề là nó lên đến 20, có khi là 30 phút.

Carey seems to view punctuality as an oppressive relic of an earlier era.

Carey dường như xem việc đến đúng hẹn chỉ là một quan niệm khắt khe và cũ rích.

But what if you told them dinner was at 6 instead of 6:30?

Vậy nếu bạn báo bữa tối bắt đầu lúc 6:00 thay vì 6:30 thì sao?

That way, they would almost certainly arrive on time.

Như thế thì bạn có thể chắc chắn rằng cô sẽ đến đúng giờ.

You really want this relationship to work, so... should you lie?

Bạn muốn mối quan hệ này diễn ra tốt đẹp, vậy...bạn có nên nói dối không?

Take a moment to think: what you would do?

Hãy dành một phút để suy nghĩ: bạn nên làm gì?

Maybe you should lie!

Có lẽ là bạn nên nói dối!

You think this new relationship could be great for Carey,

Bạn nghĩ mối quan hệ này sẽ rất tuyệt cho Carey,

and you don’t want them to ruin it before it’s even begun.

và bạn không muốn nó kết thúc ngay trước khi nó bắt đầu.

Sure, Emerson may eventually learn about their chronic lateness.

Dĩ nhiên, Emerson rồi cũng sẽ biết về tính trễ nãi của cô ấy

But if Carey shows up on time just this once,

Nhưng chỉ cần Carey đúng hẹn vào lần này,

the relationship will at least have a chance to take root.

thì rất có thể đây sẽ là khởi đầu cho một mối quan hệ sau này.

Your lie would pave the way for a potentially happy relationship.

Lời nói dối của bạn sẽ mở đường cho một tình yêu hạnh phúc.

And if taking an action will create a better outcome for everyone involved,

Để cho tất cả mọi người đều thấy hài lòng,

that’s normally a pretty good reason to take it.

có vẻ đấy là một lý do chính đáng.

But isn't it morally wrong to lie?

Nhưng xét về lý thì nói dối có sai không?

The absolutist position on lying,

Chủ nghĩa tuyệt đối nói về việc nói dối,

associated with German philosopher Immanuel Kant,

gắn liền với triết gia người Đức Immanuel Kant,

holds that lying is always immoral, regardless of the circumstances.

rằng dưới mọi tình huống, nói dối luôn là phi đạo đức.

In other words, there’s a moral rule which forbids lying,

Nói cách khác, tồn tại một tiêu chuẩn đạo đức cấm việc nói dối,

and that rule is absolute.

và nó luôn luôn đúng.

You might think, though, that this stance overstates

Bạn có thể cho rằng, tình huống nên được ưu tiên hơn

the moral importance of lying.

tính đạo đức về sự dối trá.

Suppose a murderer were hunting Carey down.

Giả sử một sát thủ đang truy lùng Carey.

If the killer asked you about Carey’s whereabouts,

Nếu hắn hỏi bạn về vị trí của Carey,

it seems odd to say that you must tell the truth

thì việc bạn phải nói thật và khiến bạn mình phải chết

at the cost of your friend’s life.

nghe có vẻ không ổn cho lắm.

From this perspective, absolutism seems too rigid.

Từ góc nhìn này, chủ nghĩa tuyệt đối đã quá khắt khe.

By contrast, utilitarian philosopher John Stuart Mill

Ngược lại, triết gia của chủ nghĩa vị lợi, John Stuart Mill

would say lying is wrong only when it leads to less happiness overall.

nói rằng nói dối chỉ sai khi nó dẫn đến ít sự hạnh phúc hơn.

Now, to be fair, most lies do seem likely to create unhappiness.

Phải nói rằng, đa số mọi lời nói dối đều khiến người ta không hài lòng.

Someone who accepts a lie believes something which is false,

Người tin vào lời nói dối đang tin vào những thông tin sai lệch

and trying to conduct your life on the basis of false information

và nếu tiếp tục hành động dựa trên những thông tin đó

doesn’t usually go well.

thì kết quả thường sẽ không tốt.

However, in some circumstances, perhaps including your situation,

Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, như trường hợp của bạn chẳng hạn,

lying might produce more happiness overall.

thì nói dối giúp mọi người hạnh phúc hơn.

In those cases, utilitarians say it’s not morally wrong to lie.

Với tình huống như vậy, chủ nghĩa vị lợi xem nói dối là không trái với đạo đức.

In fact, it might even be your moral duty to do so.

Thực tế, đôi lúc việc đó được coi là nghĩa vụ về mặt đạo đức.

But if absolutism seems too extreme, you might feel this stance is too lax.

Nhưng nếu chủ nghĩa tuyệt đối là cứng nhắc thì chủ nghĩa vị lợi cũng đang quá dễ dãi.

In other words, perhaps the utilitarian position understates

Nói cách khác, có lẽ là những người theo chủ nghĩa vị lợi đang xem nhẹ

the moral significance of lying.

tính đạo đức về việc nói dối.

Most people generally feel some regret about lying,

Đa số mọi người sẽ cảm thấy hội hận sau khi nói dối

even when they believe it’s the right thing to do.

Ngay cả khi họ tin rằng đó là một điều đúng đắn

This suggests there’s something inherently objectionable about lying—

Dẫn đến một giả thuyết cho rằng luôn có sự chống lại việc nói dối—

even when it leads to more happiness.

ngay cả khi nó sẽ mang lại nhiều hạnh phúc hơn.

In this case, lying to Carey would be an instance of Paternalism.

Với trường hợp này, việc nói dối với Carey là một dấu hiệu của chủ nghĩa gia trưởng.

Paternalism is interfering with another person’s choices

Gia trưởng là việc can thiệp vào sự lựa chọn của người khác

for that person's benefit.

vì lợi ích của chính người đó.

This might be fine if that person is a literal child.

Điều này là ổn nếu nó được áp dụng với một đứa trẻ.

But it seems disrespectful to treat a peer paternalistically.

Nhưng nó khá bất lịch sự nếu bạn thể hiện sự gia trưởng với ai đó ngang hàng.

Lying to Carey would mean taking away their opportunity

Nói dối với Carey có nghĩa là bạn đang tước đi cơ hội

to handle the situation as they see fit, based on their own beliefs and values.

để họ có thể tự lực cánh sinh và hành xử theo những cách của chính họ muốn.

Trying to protect Carey from what you consider

Cố bảo vệ Carey dựa trên những suy đoán của bạn

to be a bad choice would show a lack of respect for their autonomy.

sẽ là một lựa chọn tồi khi bạn đang thiếu sự tôn trọng với quyền tự chủ của họ.

By extension, it might also be disrespectful towards Emerson,

Thêm vào đó, bạn cũng đang thiếu tôn trọng với Emerson

since you would be deliberately trying to give him a false impression

vì bạn đang có tạo nên cho anh ấy một ấn tượng sai lầm

of Carey’s punctuality.

về độ đúng hẹn của Carey.

So how do you weigh potential happiness against guaranteed disrespect?

Vậy làm thế nào để chọn giữa sự hạnh phúc và sự thiếu tôn trọng đó?

Followers of Kant would say treating others with respect

Những người tin vào Kant cho rằng đối xử bằng lòng tôn trọng

is the heart of moral conduct,

là cốt lõi của các hành vi đạo đức,

while followers of Mill would say nothing is more important than happiness.

trong khi những người tin vào Mill quan niệm rằng hạnh phúc là trên hết.

But other philosophers believe that such conflicts can only be resolved

Nhưng các triết gia khá tin rằng các xung đột trên chỉ có thể giải quyết

on a case-by-case basis,

khi xét đến những trường hợp riêng rẽ,

depending on various details and on the individuals involved.

dựa vào những vô số các thông tin và những người có liên quan.

So what will you do in Carey’s case?

Vậy bạn sẽ làm gì trong tình huống của Carey?