The art of the metaphor - Jane Hirshfield

Translator: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Sevkan Uzel Gözden geçirme: Neslihan Kara

When we talk, sometimes we say things directly.

Konuşurken, bazen söyleyeceklerimizi doğrudan söyleriz.

"I'm going to the store, I'll be back in five minutes."

"Bakkala gidiyorum, beş dakikaya dönerim."

Other times though, we talk in a way that conjures up a small scene.

Bazense, zihinde bir sahne canlandıracak biçimde konuşuruz.

"It's raining cats and dogs out," we say,

"Bardaktan boşanırcasına yağıyor," deriz.

or "I was waiting for the other shoe to drop."

Ya da "ağzındaki baklayı çıkarmasını bekledim," deriz.

Metaphors are a way to talk about one thing

Eğretileme yani metafor, hakkında konuştuğumuz şeyden

by describing something else.

farklı bir şey tanımlayarak yapılan bir ifadedir.

That may seem roundabout, but it's not.

Biraz dolambaçlı gibi dursa da, öyle değildir.

Seeing and hearing and tasting are how we know anything first.

Görmek, duymak ve tatmak bir şeyi tanımanın ilk adımıdır.

The philosopher William James described the world of newborn infants

Felsefeci William James yeni doğanların dünyasını şöyle tanımlar:

as a "buzzing and blooming confusion."

"Vızıldayan ve pırıldayan bir karmaşa."

Abstract ideas are pale things

Bu ilk vızıltılara ve pırıltılara kıyasla, soyut düşünceler pek soluk kalır.

compared to those first bees and blossoms.

Metaphors think with the imagination and the senses.

Metaforlar, hayal gücü ve duyularla düşünür.

The hot chili peppers in them explode in the mouth and the mind.

İçlerindeki kırmızı acı biber, ağızda ve zihinde patlar.

They're also precise.

Aynı zamanda nettirler.

We don't really stop to think about a raindrop

İngilizce'de sağanak yağışı anlatan "kedi-köpek yağması" metaforunu

the size of an actual cat or dog,

but as soon as I do,

anlamak için durup, kedi-köpek boyutlarında damlalar düşünmeyiz.

I realize that I'm quite certain the dog has to be a small one --

a cocker spaniel, or a dachshund --

Düşünürsek, herhalde küçük ırk köpeklerden olması gerekir.

and not a golden Lab or Newfoundland.

Kukır veya sosis olabilir; ama golden ya da kangal değil.

I think a beagle might be about right.

Bir metaforun bildik anlamda doğru olduğu da olmadığı da söylenemez.

A metaphor isn't true or untrue in any ordinary sense.

Metaphors are art, not science,

Metafor sanattır, bilim değil. Ama yine de doğru ya da yanlış gibi gelebilir.

but they can still feel right or wrong.

A metaphor that isn't good leaves you confused.

İyi olmayan bir metafor kafanızı karıştırır.

You know what it means to feel like a square wheel,

Köşeli tekerlek gibi hissetmenin ne anlama geldiğini bilirsiniz ama

but not what it's like to be tired as a whale.

balina kadar yorgun olmanın nasıl olduğunu bilmezsiniz.

There's a paradox to metaphors.

Metaforlarla ilgili bir paradoks vardır.

They almost always say things that aren't true.

Hemen her zaman doğru olmayan şeyler söylerler.

If you say, "there's an elephant in the room,"

Yani "odada bir fil var" dediğinizde,

there isn't an actual one,

masada fıstık tabağı arayan gerçek bir fil yoktur.

looking for the peanut dish on the table.

Metaphors get under your skin by ghosting right past the logical mind.

Metaforlar mantıklı zihnin içinden süzülerek içinize sızarlar.

Plus, we're used to thinking in images.

Artı, görüntülerle düşünmeye alışığızdır.

Every night we dream impossible things.

Her gece imkansız şeyleri rüyamızda görürüz.

And when we wake up, that way of thinking's still in us.

Uyandığımızda ise bu çeşit düşünüş halen içimizdedir.

We take off our dream shoes,

Rüya ayakkabılarımızı çıkarıp,

and button ourselves into our lives.

kendimizi yaşantımıza ayarlarız.

Some metaphors include the words "like" or "as."

Bazı metaforlar "gibi" ya da "kadar" sözcüklerini içerir.

"Sweet as honey," "strong as a tree."

"Bal kadar tatlı", "ağaç kadar güçlü".

Those are called similes.

Bunlar benzetmedir.

A simile is a metaphor that admits it's making a comparison.

Bir benzetme, karşılaştırma yaptığını kabul eden bir metafordur.

Similes tend to make you think.

Benzetmeler sizi düşündürme eğilimindedir.

Metaphors let you feel things directly.

Metaforlar bir şeyleri doğrudan hissetmenizi sağlar.

Take Shakespeare's famous metaphor,

Shakespeare'ın şu ünlü metaforunu ele alalım:

"All the world's a stage."

"Tüm dünya bir sahnedir." "Dünya bir sahne gibidir,"

"The world is like a stage" just seems thinner, and more boring.

sadece daha zayıf ve sıkıcı görünür.

Metaphors can also live in verbs.

Metaforlar fiillerin içinde de yaşayabilirler.

Emily Dickinson begins a poem,

Emily Dickinson bir şiire şöyle başlar: "Göklere dikiş atılmış olacağını sanmam."

"I saw no way -- the heavens were stitched --"

and we know instantly

Gökyüzünün dikilmiş bir kumaş olmasının neye benzeyeceğini hemen anlarız.

what it would feel like if the sky were a fabric sewn shut.

Sıfatlarda yaşadıkları da olur.

They can live in adjectives, too.

"Still waters run deep," we say of someone quiet and thoughtful.

Sessiz ve düşünceli kişiler için "sakin sular derinden akar" deriz.

And the deep matters as much as the stillness and the water do.

Derinlik de, sakinlik ve su kadar önemlidir.

İyi metaforların bulunabileceği en temiz yerlerden biri şiirdir.

One of the clearest places to find good metaphors is in poems.

Take this haiku by the 18th-century Japanese poet Issa.

18.yüzyıl Japon şairi Issa'nın şu haikusuna bakın:

"On a branch floating downriver, a cricket singing."

"Nehrin akıntısı üstündeki bir dalda, ötüyor bir cırcır böceği."

The first way to meet a metaphor is just to see the world through its eyes:

Bir metaforla tanışmanın ilk yolu, dünyaya onun gözüyle bakmaktır.

an insect sings from a branch passing by in the middle of the river.

Nehrin ortasından geçip giden bir dalda bir böcek ötüyor.

Even as you see that though,

Bir yandan bunu görürken, bir yanınız da bu görüntüde,

some part of you recognizes in the image

a small portrait of what it's like to live in this world of change and time,

akan zamanda ve değişen dünyada yaşamanın küçük bir portresini bulur.

our human fate is to vanish, as surely as that small cricket will,

İnsan olarak bizim yazgımız da, o minik böcekten farksızdır.

and still, we do what it does.

Ama yine de onun yaptığını yaparız. Yaşarız ve öteriz.

We live, we sing.

Sometimes a poem takes a metaphor and extends it,

Bazen bir şiir, bir metaforu alır ve bir fikre farklı şekillerde

building on one idea in many ways.

dayandırarak metaforu genişletir.

Here's the beginning of Langston Hughes' famous poem

Langston Hughes'un ünlü şiiri "Anadan Oğula" şöyle başlar:

"Mother to Son."

"Well, son, I'll tell you.

"Bak oğlum, sana bir çift sözüm var. Yaşamım pürüzsüz bir merdiven olmadı.

Life for me ain't been no crystal stair.

It's had tacks in it, and splinters,

Raptiyelerle doluydu ve kıymıklarla.

and boards torn up,

Parkeler parçalandı ve yerlerde hiç halı yoktu."

and places with no carpet on the floor."

Langston Hughes is making a metaphor that compares

Langston Hughes burada zor bir yaşamı içinde yaşamak zorunda olunan

a hard life to a wrecked house you still have to live in.

yıkık-dökük bir evle karşılaştıran bir metafor yapmış.

Those splinters and tacks feel real,

O kıymıklar ve raptiyeleri hissedersiniz.

they hurt your own feet and your own heart,

Ayağınıza ve kalbinize batarlar.

but the mother is describing her life here,

Ama burada anne yaşamını anlatıyor,

not her actual house.

gerçek evini değil.

And hunger, and cold, exhausting work and poverty

Açlık, soğuktaki yorucu iş ve yoksulluk da o kıymıkların içindedir.

are what's also inside those splinters.

Metaphors aren't always about our human lives and feelings.

Metaforlar hep bizim insan yaşamlarımız ve duygularımızla ilgili olmaz.

The Chicago poet Carl Sandburg wrote,

Şikago'lu şair Carl Sandburg şöyle der:

"The fog comes on little cat feet.

"Sis kedi patileri ile gelir. Limana ve kente bakar çömelerek, sonra da gider."

It sits looking over harbor and city on silent haunches,

and then moves on."

The comparison here is simple.

Buradaki karşılaştırma basit.

Fog is being described as a cat.

Sis, bir kedi olarak tasvir ediliyor.

But a good metaphor isn't a puzzle,

Fakat iyi bir metafor bir yapboz ya da

or a way to convey hidden meanings,

gizli anlamlar iletme yöntemi değildir.

it's a way to let you feel and know something differently.

Bir şeyi daha farklı duyumsamanızı ve bilmenizi sağlayan bir yoldur.

No one who's heard this poem forgets it.

Bu şiiri duyan hiç kimse onu unutamaz.

You see fog,

Sisi görüyorsunuz ve yanıbaşındaki küçük gri bir kedi var.

and there's a small grey cat nearby.

Metaphors give words a way to go beyond their own meaning.

Metaforlar sözcüklere, kendi anlamlarının ötesine geçebilme fırsatı verir.

Onlar bildiklerimizin ve hayal edebildiklerimizin

They're handles on the door of what we can know,

and of what we can imagine.

kapısı üzerindeki kapı kollarıdır.

Each door leads to some new house,

Her kapı yeni bir eve ve

and some new world that only that one handle can open.

sadece o kolun açabileceği yeni bir dünyaya çıkar.

What's amazing is this:

Nefes kesici olan şu:

by making a handle,

Bir kapı kolu yaparak, bir dünya yaratabilirsiniz.

you can make a world.