Can other animals understand death? - Barbara J. King

Çeviri: Emel Çırakoğlu Gözden geçirme: Nefise Zehra Bayar

In 2018, an orca called Tahlequah gave birth.

2018′de, Tahlequah adında bir orka doğum yaptı.

But her daughter died within an hour.

Ama kızı bir saat içerisinde öldü.

Tahlequah, however, didn’t leave her body.

Tahlequah, bir nedenden ötürü, onun vücudunu bırakmadı.

And over the next 17 days and 1,600 kilometers,

Sonraki 17 gün ve 1,600 kilometre boyunca

she kept it afloat atop her own,

ceset her kaydığında dalış yaparak,

diving to retrieve the body whenever it slipped away,

kendi üstünde tuttu,

even after it began deteriorating.

ceset bozulmaya başladığında bile.

By altering her feeding and travel patterns,

Beslenmesini ve seyahatini değiştirmişti,

Tahlequah’s behavior was certainly unusual.

Tahlequah’ın davranışı kesinlikle sıradışıydı.

But was she mourning— or just confused?

Ama yas mı tutuyordu, yoksa kafası mı karışmıştı?

Do non-human animals grieve?

İnsandışı yaratık olan hayvanlar da yas tutuyor mu?

This question is tricky.

Bu soru zor.

In 1871, Charles Darwin argued that other animals

1871′de, Charles Darwin diğer hayvanların

experience a wide range of emotions, including grief.

keder dahil pek çok duyguyu deneyimleyebileceğini iddia etmişti.

But, especially in the absence of a dependable bridge

Ama, özellikle de bizim aklımızla ve onlarınki arasında

between our minds and theirs,

güvenilebilir bir köprünün yokluğundan dolayı,

many scientists have long been wary

birçok bilim insanı uzun süredir

of projecting human emotions onto other animals.

insan duygularını diğer hayvanlarda yansıtmak konusunda temkinli davranıyor.

It’s also been thought that they might display irregular behaviors after a death

Uzun süre boyunca, uyarlanabilir davranışlardan ötürü,

onların bir ölümden sonra

for other adaptive reasons.

düzensiz davranışlara neden olabileceği düşünülüyordu.

And, for a while, the paradigm was that humans were exceptional:

Bir süre için, paradigma insanların istisna olduğu yöndeydi:

other animals were reacting and surviving,

diğer hayvanlar tepki veriyor ve hayatta kalıyordu,

while we alone were thinking and feeling.

bizler ise ayrı olarak düşünüyor ve hissediyorduk.

This conception was increasingly challenged during the 20th century.

20. yüzyıl sırasında bu anlayışa fazlasıyla karşı çıkıldı.

In 1985, for example, a gorilla called Koko,

Örneğin, 1985′te,

Amerikan işaret dilinin bazı işaretlerini kullanma konusunda eğitilmiş bir gorile

who'd been trained to use some signs from American Sign Language,

was told that her kitten companion had died.

arkadaşı olan yavru kedinin öldüğü söylendi.

She made distress calls, and several weeks later,

Goril imdat çağrıları yaptı, ve birkaç haftadan sonra

looking at a photo of another kitten signed “cry,” “sad,” and “frown.”

başka bir yavru kedinin fotoğrafına bakarken

″ağlama″, ″üzgün″ ve ″surat asma″ işaretlerini yaptı.

Now there’s a growing pool of data and observations

Şimdi; bazı hayvanların, memeli ve kuşlar dahil,

suggesting that some animals, including mammals and birds,

yas dediğimiz şeyi deneyimleyebileceğine dair

might experience what we call grief.

büyüyen bir veri ve gözlem havuzu var.

In 2003, Eleanor, an elephant matriarch, collapsed.

2003 yılında, bir fil anası olan Eleanor yere yığıldı.

Within minutes, another matriarch called Grace neared and helped Eleanor stand,

Dakikalar içinde, Grace adında başka bir ana reis geldi ve

Eleanor’un ayağa kalkmasına yardım etti,

only for her to fall again.

ancak tekrar düşmesine neden oldu.

Grace vocalized, stayed by Eleanor’s side, and tried pushing her back up.

Grace seslendi, Eleanor’un yanında kaldı ve onu geri itmeye çalıştı.

When Eleanor died, a female named Maui approached,

Eleanor öldüğünde, Maui adında bir dişi yaklaştı,

positioned herself over Eleanor’s body, and rocked back and forth.

Eleanor’un bedeninin yanına gitti ve ileri geri sallandı.

Over the course of one week,

Bir hafta boyunca,

elephants from five different families visited Eleanor’s body.

beş farklı fiil ailesinden filler Eleanor’un bedenini ziyarete geldi.

On separate occasions,

Farklı durumlarda,

elephants have been observed carrying the remains of family members,

Farklı durumlarda fillerin, çene kemikleri

ve dişleri de dahil olmak üzere

including jawbones and tusks.

aile üyelerinin kalıntılarını taşıdıkları görülmüştür.

In 2010, a giraffe was born with a deformed foot and had trouble walking.

2010′de, ayağı deformeli ve yürümekte zorlanan bir zürafa doğdu.

The calf lived just four weeks.

Buzağı sadece dört hafta yaşadı.

On the day the calf died, 22 other females and four juveniles

Buzağının öldüğü gün, 22 diğer dişi ve 4 genç

closely attended and occasionally nuzzled the body.

yanına geldiler ve burunlarıyla bedeni dürttüler.

On the third morning, the mother was alone and still not eating,

3. günün sabahı, anne yalnızdı ve hala hiçbir şey yemiyordu,

which giraffes usually do constantly.

ki zürafalar bunu sıklıkla yapar.

Instead, she stayed by her dead calf, even after hyenas ate away at the body.

Onun yerine, sırtlanlar cesedi yedikten sonra bile ölü buzağı ile kaldı.

Scientists have also begun quantitatively assessing other animals’

Bilim insanları nicel olarak

diğer hayvanların ölüme karşı tepkilerini değerlendirmeye başladılar.

responses to death.

In 2006, researchers analyzed baboon fecal samples for glucocorticoids,

2006 yılında, araştırmacılar glukokortikoidler,

insanlar yas tutuğunda yükselen stres hormonu,

stress hormones that spike when humans are bereaved.

için babun dışkı örneklerini incelediler.

They compared the samples from females who had lost a close relative

Yakın akrabalarını kaybeden dişilerin ve kaybetmemiş olanların

in a predator attack with those who hadn’t.

bir avcı saldırısındaki örneklerini karşılaştırdılar.

And they found that the glucocorticoid levels of baboons who had

Glukokortikoid seviyelerinin yakınını kaybetmiş babunlarda

were significantly higher the month following the death.

ölümden sonraki ay daha fazla olduğunu buldular.

Those baboons then increased their grooming behavior

Bu babunlar daha sonrasında davranışlarını ve

ilişki kurdukları partner sayısını arttırdı ve

and the number of their grooming partners,

broadening and strengthening their social networks.

sosyal ağlarını güçlendirdiler.

Within two months, their glucocorticoid levels returned to the baseline.

İki ay içinde, glukokortikoid seviyeleri normal seviyeye geri döndü.

Researchers have also observed primate mothers engaging in apparently

Araştırmacılar ayrıca primat annelerin ölü çocuklarını taşırken

contradictory behaviors while carrying their dead children.

çelişkili davranışlar içinde olduğunu gözlemledi.

Like switching between cannibalizing or dragging their child’s corpse

Yamyamlık yapmak veya çocuklarının cesedini sürüklemek

arasında geçiş yapmak gibi

and carefully carrying or grooming it,

ve dikkatli bir şekilde taşımak

veya bakım yapmak gibi davranışlar

suggesting that the mothers were experiencing conflicting impulses

annelerin bedenlere karşı

çelişkili dürtüler deneyimlediklerini gösteriyordu.

towards the bodies.

Our current understanding of the emotional landscapes

Diğer hayvanların duygusal manzaralarıyla ilgili anlayışımız oldukça sınırlı.

of other animals is severely limited.

To get a better grasp on mourning in the animal kingdom,

Hayvanlar aleminde yas tutumayı daha iyi anlamak için

we need a lot more research.

daha fazla araştırma yapmamız gerekiyor.

But where does this leave us for now?

Peki bu bizi şimdilik nereye götürüyor?

Conversations around whether non-human animals experience emotions, like grief,

İnsandışı yaratık olan hayvanların yas gibi duyguları

deneyimleyip deneyimlemeyeceği hakkındaki konuşmalar

can be emotional,

duygusal olabilir,

in part because their outcomes have very real implications—

çünkü sonuçlarının çok gerçekçi etkileri var,

like determining if orcas should be isolated and kept in captivity,

orkaların yalnız mı yoksa esaret altında mı olduklarına karar vermek gibi

or whether dairy cows should be separated from their newborn calves.

ya da süt ineklerinin yeni doğan buzağılardan ayrılıp ayrılmaması gibi.

Until we do have more data on the subject,

Konu hakkında daha fazla verimiz olana kadar

should we treat non-human animals like they may have the capacity to grieve?

insan olmayan hayvanların yas tutma kapasitelerinin

olduğunu varsayarak mı onlara davranmalıyız?

Or assume they don’t?

Ya da olmadıklarını mı varsaymalıyız?

Which belief could cause more harm?

Hangi inanç daha fazla zarar verebilir?