Why is yawning contagious? - Claudia Aguirre

Çeviri: Eda Ada Gözden geçirme: Eren Gokce

Oh, excuse me!

Çok afedersiniz!

Have you ever yawned because somebody else yawned?

Hiç birisi esnedi diye

sizin de esnediğiniz oldu mu?

You aren't especially tired,

Aslında yorgun olmasanız da

yet suddenly your mouth opens wide

aniden ağzınız ardına kadar açılır ve

and a big yawn

kocaman bir esneme

comes out.

gelir.

Bu fenomen bulaşıcı esneme olarak bilinir.

This phenomenon is known as contagious yawning.

And while scientists still don't fully understand

Bilim adamları bunun nedenini henüz tam olarak

why it happens,

açıklayamasalar da,

there are many hypotheses currently being researched.

şu an üzerinde araştırma yapılan birçok kuram bulunmaktadır.

Let's take a look at a few of the most prevalent ones,

Bu kuramlardan en yaygın

birkaç tanesine bir göz atalım.

beginning with two physiological hypotheses

İlk olarak iki fizyolojik kuramla başlayalım ve

before moving to a psychological one.

ardından bir psikolojik kuramla devam edelim.

İlk fizyolojik kuram

Our first physiological hypothesis

states that contagious yawning is triggered by a specific stimulus,

bulaşıcı esnemenin

belirli bir uyarıcıyı - ilk esnemeyi - takiben

an initial yawn.

harekete geçtiğini öne sürmektedir.

This is called fixed action pattern.

Buna sabit eylem yapısı adı verilir.

Sabit eylem yapısını bir çeşit refleks olarak düşünün.

Think of fixed action pattern like a reflex.

Your yawn makes me yawn.

Sizin esnemeniz benim de esnememe neden olur.

Similar to a domino effect, one person's yawn triggers a yawn

Yani domino etkisi gibi.

Bir kişinin esnemesi, eylemi gözlemleyen

in a person nearby that has observed the act.

civardaki diğer bir kişide de esnemeyi tetikler.

Once this reflex is triggered, it must run its course.

Bu refleks harekete geçtiğinde,

doğal akışını sürdürmesi gerekir.

Have you ever tried to stop a yawn once it has begun?

Hiç esnerken kendinizi durdurmaya

çalıştınız mı?

Basically impossible!

Esasen bu mümkün değil!

Another physiological hypothesis

Diğer bir fizyolojik kuram,

is known as non-conscious mimicry,

bilinçsiz taklit ya da bukalemun etkisi

or the chameleon effect.

olarak bilinir.

This occurs when you imitate someone's behavior

Bu durum başkasının davranışını farkında olmadan

without knowing it,

taklit etmemiz sonucu ortaya çıkar:

a subtle and unintentional copycat maneuver.

üstü kapalı ve istem dışı bir taklitçi manevrası.

İnsanlar birbirlerinin tavırlarını taklit etmeye eğilimlidirler.

People tend to mimic each other's postures.

If you are seated across from someone that has their legs crossed,

Bacak bacak üstüne atmış birisinin

karşısında oturuyorsanız,

you might cross your own legs.

siz de bacak bacak üstüne atabilirsiniz.

Bu kuram esneyen birisini gördüğümüzde,

This hypothesis suggests

that we yawn when we see someone else yawn

o kişinin davranışını bilinçsizce

because we are unconsciously copying his or her behavior.

taklit ettiğimiz için

esnediğimizi öne sürmektedir.

Bilim adamları bukalemun etkisinin

Scientists believe that this chameleon effect is possible

ayna nöronlar olarak bilinen özel bir grup nöron sayesinde

because of a special set of neurons known as mirror neurons.

mümkün olduğuna inanmaktadır.

Mirror neurons are a type of brain cell

Ayna nöronlar bir çeşit beyin hücresidir.

that responds equally when we perform an action

Bu hücreler, eylemi biz gerçekleştirdiğimizde de

as when we see someone else perform the same action.

aynı eylemi yapan birisini gözlemlediğimizde de

eşit ölçüde etkileşim gösterir.

These neurons are important for learning and self-awareness.

Bu nöronlar öğrenme ve kişisel farkındalık

açısından önem taşır.

For example, watching someone do something physical,

Örneğin, birisi tarafından gerçekleştirilen örgü örme veya

like knitting or putting on lipstick,

ruj sürme gibi fiziksel

bir eylemi izlemek,

can help you do those same actions more accurately.

aynı eylemleri daha doğru yapmamıza yardımcı olur.

Neuroimaging studies using fMRI, functional magnetic resonance imaging,

Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme, fMRG,

ile gerçekleştirilen nörolojik görüntüleme çalışmaları,

show us that when we seem someone yawn or even hear their yawn,

esneyen birisini gördüğümüzde veya

esneme sesi duyduğumuzda,

a specific area of the brain housing these mirror neurons

beyinde ayna nöronlarının

bulunduğu bölgede

tends to light up,

hareketlenme olduğunu ve

which, in turn, causes us to respond with the same action:

bunun sonucunda bizim de aynı eylemi - esnemeyi -

gerçekleştirdiğimizi gösterir.

a yawn!

Psikolojik kuram da ayna nöronlarının

Our psychological hypothesis also involves the work of these mirror neurons.

işleyişini içermektedir.

We will call it the empathy yawn.

Bu kurama empatik esneme diyeceğiz.

Empati bir başkasının duygularını

Empathy is the ability to understand what someone else is feeling

anlama ve paylaşma

and partake in their emotion,

becerisidir:

a crucial ability for social animals like us.

bizim gibi sosyal hayvanlar için önemli bir beceri.

Son zamanlarda nörologlar

Recently, neuroscientists have found that a subset of mirror neurons

bir ayna nöron alt kümesinin

allows us to empathize with others' feelings

başkaları ile daha derinden empati kurmamıza

at a deeper level.

olanak sağladığını ortaya koymuştur.

(Yawn)

Scientists discovered this empathetic response to yawning

Bilim adamları esnemeye karşı

verilen bu empatik tepkiyi,

while testing the first hypothesis we mentioned,

önceden belirttiğimiz ilk kuramı, sabit eylem yapısını,

fixed action pattern.

test ederken keşfetti.

Bu çalışma, köpeklerin salt insan esneme sesini

This study was set up to show that dogs would enact a yawn reflex

duyduklarında esneme rekleksi geliştirdiklerini

at the mere sound of a human yawn.

göstermek amacıyla hazırlandı.

Çalışmaları bunun doğru olduğunu kanıtlarken,

While their study showed this to be true, they found something else interesting.

bilim adamları ilginç bir şey daha buldu.

Dogs yawned more frequently at familiar yawns,

Köpekler, yabancıların esneme seslerine oranla

such as from their owners,

sahiplerinin esneme seslerini

than at unfamiliar yawns from strangers.

duyduklarında daha sık esniyorlardı.

Following this research, other studies on humans and primates

Bu araştırmayı takiben,

insan ve primatlar üzerinde yapılan diğer çalışmalar da

have also shown that contagious yawning

bulaşıcı esnemenin yabancılara oranla

occurs more frequently among friends than strangers.

arkadaşlar arasında daha sık ortaya çıktığını gösterdi.

Aslında bulaşıcı esneme 4-5 yaşlarında,

In fact, contagious yawning starts occurring

when we are about four or five years old,

çocuklar başkalarının duygularını kavrama

at the point when children

becerisini

develop the ability to identify others' emotions properly.

geliştirmeye başladığında ortaya çıkar.

Still, while newer scientific studies aim to prove that contagious yawning

Bulaşıcı esnemenin bu empati kapasitesine

bağlı olduğunu kanıtlamaya çalışan

is based on this capacity for empathy,

yeni bilimsel çalışmalar bulunsa da,

more research is needed to shed light on what exactly is going on.

tam olarak ne olduğunu ortaya çıkarmak için

daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Cevap tamamen başka bir

It's possible that the answer lies in another hypothesis altogether.

kuramda da saklı olabilir.

Bir dahaki sefer esnediğinizde

The next time you get caught in a yawn,

take a second to think about what just happened.

bir dakika durun ve ne olduğunu bir düşünün.

Were you thinking about a yawn?

Esneme hakkında mı düşünüyordunuz?

Did someone near you yawn?

Yakınınızdaki biri esnedi mi?

Was that person a stranger or someone close?

Bu kişi bir yabancı mıydı, yoksa yakından tanıdığınız birisi miydi?

And are you yawning right now?

Şu anda esniyor musunuz?

(Yawn)

(Lip smacking)