Why should you read “Dune” by Frank Herbert? - Dan Kwartler

Prevodilac: Milenka Okuka Lektor: Ivana Korom

A mother and her son trek across an endless desert.

Majka sa svojim sinom pešači preko beskrajne pustinje.

Wearing special skin-tight suits to dissipate heat and recycle moisture,

Obučeni u naročita uska odela koja raspršuju toplotu i recikliraju vlagu,

the travelers aren’t worried about dying of thirst.

putnike ne brine da bi mogli da umru od žeđi.

Their fears are much greater.

Njihovi strahovi su mnogo veći.

The pair try to walk without rhythm,

Par pokušava da hoda aritmično,

letting the vibrations of their footsteps blend into the shifting sands.

puštajući da se vibracije njihovih koraka stope sa pokretnim peskom.

But soon, the sound of the desert is drowned out by a louder hissing.

Međutim, ubrzo je zvuk pustinje ugušen glasnijim šištanjem.

As a mound of sand races towards them,

Kako peščani breg počinje da juri ka njima,

the pair’s unnatural gait turns into a sprint.

neprirodni hod ovog para se preobraća u sprint.

The two clamber into a nearby rock face,

Dvojac se uspentrava na obližnju liticu,

as a sandworm 400 meters long bursts from the desert floor.

dok peščani crv od 400 metara izbija iz pustinjskog tla.

This is the world of "Dune."

Ovo je svet „Dine”.

Written by Frank Herbert and published in 1965,

Napisao ju je i objavio Frenk Herbert 1965. godine,

"Dune" takes place in a far-flung future,

i „Dina” se zbiva u dalekoj budućnosti

where humanity rules the stars in a giant feudal empire.

gde čovečanstvo vlada zvezdama u ogromnom feudalnom carstvu.

This medieval motif goes beyond just the government.

Ovaj srednjovekovni motiv se proteže izvan puke vladavine.

Unlike most interstellar sci-fi,

Nasuprot većini dela međuzvezdane naučne fantastike,

Herbert's humans conquered the stars without any computers.

Herbertovi ljudi su osvojili zvezde bez upotrebe kompjutera.

Following an ancient war with robots,

Nakon drevnog rata sa robotima,

humanity has forbidden the construction of any machine

čovečanstvo je zabranilo izgradnju bilo kakvih mašina

“in the likeness of a human mind.”

koje su „po uzoru na ljudski um”.

But rather than stifling their expansion,

Međutim, umesto da uguši njihovu ekspanziju,

this edict forced humans to evolve in startling ways—

ova zabrana je naterala ljude da evoluiraju na zapanjujuće načine -

becoming biological computers, psychic witches, and prescient space pilots.

postajući biološki kompjuteri, vidovite veštice i intuitivni svemirski piloti.

Members of these super-powered factions

Članove frakcija velikih sila

are regularly employed by various noble houses,

redovno unajmljuju razne plemićke kuće,

all competing for power and new planets to add to their kingdoms.

a svi se nadmeću za moć i da dodaju nove planete svojim kraljevstvima.

But almost all these superhuman skills rely on the same precious resource:

Međutim, sve se ove nadljudske veštine oslanjaju na isti dragoceni izvor:

the spice.

začin.

This mystical crop also known as “melange” is essential for all space travel,

Ova mistična žitarica poznata kao „melanž” je suštinski važna za svemirska putovanja,

making it the cornerstone of the galactic economy.

čime je postala temelj vaseljenske ekonomije.

And it only grows on the desert planet Arrakis,

A ona jedino raste na pustinjskoj planeti Arakis,

a dangerous and inhospitable world whose native inhabitants

opasnom i negostoljubljivom svetu čiji su se domoroci

have long rebelled against the empire.

odavno pobunili protiv carstva.

Arrakis, also called Dune, is the setting for Herbert’s novel,

Arakis, nazvan i Dina, je mesto radnje Herbertovog romana,

which follows Paul of the noble House Atreides.

koji prati Pola iz plemićke kuće Atreida.

The book begins with Paul’s family being assigned control of Dune

Knjiga počinje kada Polova porodica dobije zadatak da kontroliše Dinu

as part of an elaborate plot by their sworn enemies:

kao deo razrađene zavere njihovih zakletih neprijatelja:

the sadistic slave drivers of House Harkonnen.

sadističkih robovlasnika iz kuće Harkonen.

The conflict between these houses upends the delicate political balance on Arrakis.

Sukob između ovih kuća ruši krhku političku ravnotežu na Arakisu.

Soon, Paul is catapulted into the middle of a planetary revolution,

Uskoro, Pol je bačen u središte planetarne revolucije

where he must prove himself capable of leading— and surviving—

gde mora da dokaže da je sposoban da predvodi - i preživi -

on this hostile desert world.

u ovom neprijateljskom pustinjskom svetu.

But Arrakis is not simply an endless sea of sand.

Međutim, Arakis nije samo beskrajno peščano more.

Herbert was an avid environmentalist,

Herbert je bio predani ekolog,

who spent over five years creating Dune’s complex ecosystem.

koji je proveo preko pet godina gradeći složeni ekosistem Dine.

The planet is checkered with climate belts and wind tunnels

Planeta je išarana klimatskim pojasima i efektima tunela

that have shaped its rocky topography.

koji su oblikovali njenu stenovitu topografiju.

Different temperate zones produce varying desert flora.

Različite temperaturne zone uzrokuju raznoliku pustinjsku floru.

And almost every element of Dune’s ecosystem works together

A skoro svi elementi Dininog ekosistema sarađuju

to produce the planet’s essential export.

kako bi proizveli esencijalni izvozni produkt planete.

Herbert’s world building also includes a rich web of philosophy and religion.

Herbert u građenju sveta koristi i bogatu mrežu filozofije i religije.

Paul’s mother Jessica, is a member of the Bene Gesserit,

Polova majka Džesika je član Beni Džeserita,

an ancient cult of spice-assisted psychics.

drevnog kulta vidovnjaka koji koriste začin.

Sometimes called “witches” for their mysterious powers,

Ponekad nazivani vešticama zbog njihovih tajanstvenih moći,

the Bene Gesserit have operated as a shadow government for millennia

Beni Džeserit milenijumima deluju kao vlada iz senke

in an effort to guide society towards enlightenment.

pokušavajući da usmere društvo ka prosvetljenju.

Similarly ancient are the Mentats—

Njima slični su i drevni Mentatsi -

human computers capable of processing incredible amounts of data.

ljudski kompjuteri sposobni da obrade neverovatne količine podataka.

While the Mentats are bastions of logic and reason,

Iako su Mentatsi stegovi logike i razuma,

their results are not mere calculations,

njihovi rezultati nisu puki proračuni,

but rather, streams of constantly shifting possibilities.

već bujice trajno promenljivih mogućnosti.

However, no group is more central to "Dune" than the Fremen.

Međutim, najcentralnija grupa u „Dini” su Fremeni.

Natives of Arrakis, they are the keepers of the planet’s many secrets.

Domoroci iz Arakisa, oni su čuvari mnogih tajni ove planete.

Paul’s journey takes him deep into the Fremen’s exclusive brotherhood,

Polovo putovanje ga vodi duboko u ekskluzivno bratstvo Fremena

where he must prove himself trustworthy

gde mora da dokaže da može da mu se veruje

in a series of increasingly deadly challenges.

u nizu sve smrtonosnijih izazova.

All these factions have deep histories that pervade the text,

Sve ove frakcije imaju obimne istorije koje prožimaju tekst,

and Herbert also incorporates that sense of scale into the book’s structure.

a Herbert uključuje i osećaj istorijskih razmera u strukturu knjige.

Each chapter begins with a quote from a future history book,

Svako poglavlje počinje citatom iz istorijske knjige iz budućnosti

recalling elements of the events that are about to unfold.

sećajući se elemenata događaja koji će da uslede.

The book also contains in-universe appendices

Knjiga takođe sadrži dodatke iz pojedinačnih univerzuma

that further explore the Empire’s history;

koji dodatno istražuju istoriju carstva;

alongside a glossary of words like “Gom jabbar” and “Shai-Hulud."

uz rečnik reči poput „gom-džabar” i „šaj-hulud”.

Dune’s epic story continues to unfold over a six-book saga that spans millennia.

Dinina epska priča se razvija u sagi od šest tomova koja obuhvata milenijume.

But every story of Arrakis’ future begins here:

Međutim, svaka priča o Arakisovoj budućnosti započinje ovde:

as Paul pursues a path that is dangerous, demanding,

dok Pol prati stazu koja je opasna, zahtvena

and always on the verge of being consumed by the oncoming storm.

i uvek na granici da je proguta nadolazeća oluja.