Why should you read “Dune” by Frank Herbert? - Dan Kwartler

Tłumaczenie: Małgorzata Ciborska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

A mother and her son trek across an endless desert.

Matka z synem wędrują przez bezkresną pustynię.

Wearing special skin-tight suits to dissipate heat and recycle moisture,

Mają na sobie specjalne kombinezony rozpraszające ciepło i odzyskujące wilgoć,

the travelers aren’t worried about dying of thirst.

nie martwią się więc o śmierć z pragnienia.

Their fears are much greater.

Ich lęki są o wiele większe.

The pair try to walk without rhythm,

Próbują iść bez rytmu,

letting the vibrations of their footsteps blend into the shifting sands.

by drgania stóp zlały się z ruchem piasku.

But soon, the sound of the desert is drowned out by a louder hissing.

Wkrótce jednak głośny szum zagłusza odgłosy pustyni.

As a mound of sand races towards them,

Piaskowy kopiec gna w ich kierunku,

the pair’s unnatural gait turns into a sprint.

a nienaturalny krok tej dwójki przechodzi w sprint.

The two clamber into a nearby rock face,

Wspinają się na pobliską kamienną ścianę,

as a sandworm 400 meters long bursts from the desert floor.

a czterystumetrowy czerw pustyni wyskakuje z piaskowego podłoża.

This is the world of "Dune."

Oto świat "Diuny".

Written by Frank Herbert and published in 1965,

Akcja powieści Franka Herberta, wydanej w 1965 roku,

"Dune" takes place in a far-flung future,

toczy się w dalekiej przyszłości,

where humanity rules the stars in a giant feudal empire.

w której gwiazdy są pod rządami wielkiego, ludzkiego imperium feudalnego.

This medieval motif goes beyond just the government.

Średniowieczne odniesienia wykraczają poza sam rząd.

Unlike most interstellar sci-fi,

W przeciwieństwie do większości sci-fi,

Herbert's humans conquered the stars without any computers.

postacie z prozy Herberta dokonały podboju gwiazd bez pomocy komputerów.

Following an ancient war with robots,

Po starożytnej wojnie z robotami

humanity has forbidden the construction of any machine

ludzkość zabroniła budowy maszyn

“in the likeness of a human mind.”

stworzonych na "wzór ludzkiego umysłu".

But rather than stifling their expansion,

Zarządzenie to jednak nie zdławiło ekspansji,

this edict forced humans to evolve in startling ways—

lecz spowodowało zdumiewające skutki ewolucyjne.

becoming biological computers, psychic witches, and prescient space pilots.

Ludzie stali się biokomputerami,

jasnowidzącymi wiedźmami i pilotami kosmicznymi.

Members of these super-powered factions

Członkowie tych frakcji, posiadający supermoce,

are regularly employed by various noble houses,

są regularnie zatrudniani przez wysokie rody,

all competing for power and new planets to add to their kingdoms.

walczące o władzę i planetarne zdobycze terytorialne.

But almost all these superhuman skills rely on the same precious resource:

Prawie wszystkie supermoce ludzkie zależą od jednego cennego zasobu,

the spice.

tak zwanej przyprawy.

This mystical crop also known as “melange” is essential for all space travel,

Mistyczna roślina, znana też jako melanż, jest kluczowa dla podróży kosmicznych,

making it the cornerstone of the galactic economy.

co czyni ją podstawą galaktycznej gospodarki.

And it only grows on the desert planet Arrakis,

Rośnie jedynie na pustynnej planecie Arrakis,

a dangerous and inhospitable world whose native inhabitants

miejscu wrogim i niegościnnym, którego rdzenni mieszkańcy

have long rebelled against the empire.

od dawna buntują się przeciwko Imperium.

Arrakis, also called Dune, is the setting for Herbert’s novel,

Arrakis, nazywana też Diuną, jest miejscem akcji powieści Herberta,

which follows Paul of the noble House Atreides.

a jej bohaterem jest Paul z rodu Atrydów.

The book begins with Paul’s family being assigned control of Dune

Na początku ród Paula zaczyna panować nad Diuną.

as part of an elaborate plot by their sworn enemies:

Posunięcie to jest częścią misternego planu zaprzysięgłych wrogów Atrydów,

the sadistic slave drivers of House Harkonnen.

sadystycznych poganiaczy niewolników, rodu Harkonnenów.

The conflict between these houses upends the delicate political balance on Arrakis.

Konflikt między dwoma rodami niweczy delikatną równowagę na Arrakis.

Soon, Paul is catapulted into the middle of a planetary revolution,

Wkrótce Paul zostaje wrzucony w sam środek rewolucji na planecie,

where he must prove himself capable of leading— and surviving—

i musi udowodnić, że jest w stanie przewodzić,

on this hostile desert world.

a jednocześnie przetrwać we wrogim, pustynnym świecie.

But Arrakis is not simply an endless sea of sand.

Arrakis to jednak nie tylko nieskończony ocean piasku.

Herbert was an avid environmentalist,

Herbert był zapalonym ekologiem

who spent over five years creating Dune’s complex ecosystem.

i pięć lat zajęło mu stworzenie złożonego ekosystemu Diuny.

The planet is checkered with climate belts and wind tunnels

Planetę przecinają pasy klimatyczne i tunele wiatrowe,

that have shaped its rocky topography.

którym zawdzięcza skalistą topografię.

Different temperate zones produce varying desert flora.

Różne strefy umiarkowane wytwarzają rozmaitą florę pustynną.

And almost every element of Dune’s ecosystem works together

Prawie każda część ekosystemu Diuny współpracuje ze sobą,

to produce the planet’s essential export.

by stworzyć kluczowy zasób eksportowy planety.

Herbert’s world building also includes a rich web of philosophy and religion.

Częścią świata przedstawionego Herberta jest też bogata sieć religii i filozofii.

Paul’s mother Jessica, is a member of the Bene Gesserit,

Matka Paula, Jessika, jest członkinią Bene Gesserit,

an ancient cult of spice-assisted psychics.

starożytnego kultu jasnowidzek wspomagających się przyprawą.

Sometimes called “witches” for their mysterious powers,

Bene Gesserit bywają nazywane wiedźmami z uwagi na tajemnicze moce,

the Bene Gesserit have operated as a shadow government for millennia

i od tysiącleci działają jako szare eminencje,

in an effort to guide society towards enlightenment.

próbując wyprowadzić społeczeństwo w stronę oświecenia.

Similarly ancient are the Mentats—

Równie starożytni są mentaci,

human computers capable of processing incredible amounts of data.

czyli ludzie-komputery, mogący przetwarzać ogromne ilości danych.

While the Mentats are bastions of logic and reason,

Mentaci to ostoja logiki i rozumu,

their results are not mere calculations,

a wyniki ich pracy to nie są zwykłe obliczenia,

but rather, streams of constantly shifting possibilities.

lecz strumienie nieustannie zmieniających się możliwości.

However, no group is more central to "Dune" than the Fremen.

Najważniejszą jednak grupą w "Diunie" są Fremeni.

Natives of Arrakis, they are the keepers of the planet’s many secrets.

To rdzenny lud Arrakis, strzegący wielu tajemnic planety.

Paul’s journey takes him deep into the Fremen’s exclusive brotherhood,

Podróż Paula zabiera go w głąb elitarnego braterstwa Fremenów,

where he must prove himself trustworthy

gdzie musi udowodnić, że jest godny zaufania,

in a series of increasingly deadly challenges.

podejmując się coraz to bardziej śmiertelnych wyzwań.

All these factions have deep histories that pervade the text,

Wszystkie frakcje mają rozległe historie przebijające się przez treść,

and Herbert also incorporates that sense of scale into the book’s structure.

a Herbert wciela też taki sam model w strukturę książki.

Each chapter begins with a quote from a future history book,

Każdy rozdział zaczyna się cytatem z przyszłego podręcznika historii,

recalling elements of the events that are about to unfold.

odwołując się do mających się rozegrać wydarzeń.

The book also contains in-universe appendices

Książka zawiera też dodatki na temat uniwersum,

that further explore the Empire’s history;

a w nich szczegóły historii Imperium

alongside a glossary of words like “Gom jabbar” and “Shai-Hulud."

i słowniczek z terminami, takimi jak "gom dżabar" czy "szej-hulud".

Dune’s epic story continues to unfold over a six-book saga that spans millennia.

Epicka opowieść o Diunie to sześciotomowa saga trwająca tysiąclecia.

But every story of Arrakis’ future begins here:

Lecz każda opowieść o przyszłości Arrakis zaczyna się w ten sam sposób.

as Paul pursues a path that is dangerous, demanding,

Paul przemierza niebezpieczną i wymagającą ścieżkę,

and always on the verge of being consumed by the oncoming storm.

zawsze na skraju bycia pochłoniętym przez nadchodzącą burzę.