Why should you read “Dune” by Frank Herbert? - Dan Kwartler

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

A mother and her son trek across an endless desert.

သားအမိနှစ်ယောက်ဟာ အဆုံးမဲ့ သဲကန္တာရကို ဖြတ်ပြီး ခရီးကြမ်းနှင်ကြတယ်။

Wearing special skin-tight suits to dissipate heat and recycle moisture,

အပူကို ကွယ်ပျောက်စေပြီး အစိုဓာတ်ကို ပြန်သုံးဖို့ အထူးဝတ်စုံတွေတွေ ဝတ်ထားတဲ့

the travelers aren’t worried about dying of thirst.

ခရီးသွားတွေဟာ ရေငတ်သေမှာကို မပူပန်ကြဘူး။

Their fears are much greater.

သူတို့ရဲ့ကြောက်ရွံ့မှုက အများကြီးပိုကြီးတယ်။

The pair try to walk without rhythm,

နှစ်ယောက်သားဟာ သူတို့ ခြေသံတွေရဲ့ တုန်ခါမှုတွေကို

letting the vibrations of their footsteps blend into the shifting sands.

ရွေ့နေတဲ့ သဲတွေနဲ့ ရောသွားစေရင်း မှန်မှန် လှုပ်ရှားမှုမပါဘဲ လျှောက်ဖို့ ကြိုးစားတယ်။

But soon, the sound of the desert is drowned out by a louder hissing.

ဒါပေမဲ့ မကြာခင်မှာ သဲကန္တာရရဲ့ အသံကို ရှူးရှူးမြည်သံတစ်ခုက ဖုံးလွမ်းသွားတယ်။

As a mound of sand races towards them,

သဲပုံကြီးတစ်ပုံက သူတို့ဆီ ပြေးလာတာကြောင့်

the pair’s unnatural gait turns into a sprint.

နှစ်ယောက်သားရဲ့ သဘာဝမကျတဲ့ လမ်းလျှောက်ဟန်က တာတိုပြေးပွဲ တစ်ခု ဖြစ်သွားတယ်။

The two clamber into a nearby rock face,

မီတာ ၄၀၀ ရှည်တဲ့ သဲမုန်တိုင်းတစ်ခုက သဲကန္တာရ ကြမ်းပြင်မှ

as a sandworm 400 meters long bursts from the desert floor.

ကွဲထွက်လာတာကြောင့် ဒီနှစ်ယောက်ဟာ အနီးအနားက ကျောက်သားပြငတစ်ခုကို ကုတ်တက်တယ်။

This is the world of "Dune."

ဒါကတော့ 'Dune' ရဲ့ ကမ္ဘာပါ။

Written by Frank Herbert and published in 1965,

Frank Herbert က ရေးသားခဲ့ပြီး ၁၉၆၅ မှာ ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့

"Dune" takes place in a far-flung future,

"Dune" ဟာ ဧရာမ ပဒေသရာဇ် အင်ပါယာကြီးထဲကကြယ်တွေကို

where humanity rules the stars in a giant feudal empire.

လူသားက အုပ်ချုပ်တဲ့ ဝေးလံတဲ့ အနာဂတ်မှာ ဖြစ်ပျက်တာပါ။

This medieval motif goes beyond just the government.

ဒီအလယ်ခေတ် အာဘော်က အစိုးရ သက်သက်ထက် ကျော်လွန်သွားတယ်။

Unlike most interstellar sci-fi,

ကြယ်တွေကြားက သိပ္ပံဇာတ်လမ်း အများစုနဲ့ မတူဘဲ

Herbert's humans conquered the stars without any computers.

Herbert ရဲ့ လူသားတွေဟာ ကွန်ပြူတာ တစ်ခုလုံးမှမပါဘဲ ကြယ်တွေကို အောင်နိုင်တယ်။

Following an ancient war with robots,

စက်ရုပ်တွေနဲ့ ရှေးဟောင်း စစ်ပွဲနောက်လိုက်ရင်း

humanity has forbidden the construction of any machine

လူသားဟာ လူသား စိတ်တစ်ခုရဲ့ ပုံတူ စက်ပစ္စည်းတစ်ခုခု ဆောက်လုပ်တာကို

“in the likeness of a human mind.”

တားမြစ်ထားတယ်။

But rather than stifling their expansion,

ဒါပေမဲ့ တိုးချဲ့မှုကို နှိမ်နင်းတာအစား

this edict forced humans to evolve in startling ways—

ဒီပြန်တမ်းက ချောက်ချားဖွယ်နည်းလမ်းနဲ့ ဆင့်ကဲဖြစ်ပေါ်ဖို့ လူတွေကိုအကျပ်ကိုင်တယ်။

becoming biological computers, psychic witches, and prescient space pilots.

ဇီဝကွန်ပြူတာတွေ၊ တန်ခိုးရှင် စုန်းမတွေနဲ့ ကြိုမြင်နိုင်တဲ့ အာကာသလေသူရဲတွေ ဖြစ်တာပါ။

Members of these super-powered factions

ဒီမဟာ အစွမ်းရှိတဲ့ ဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်တွေကို

are regularly employed by various noble houses,

အမျိုးမျိုးသော သူကောင်း မျိုးနွယ်တွေက ပုံမှန် ခန့်တယ်။

all competing for power and new planets to add to their kingdoms.

အားလုံးက အာဏာအတွက် ပြိုင်ဆိုင်တာနဲ့ သူတို့နယ်ပယ်မှာ ဂြိုဟ်သစ်တွေထပ်ထည့်ဖို့ပါ။

But almost all these superhuman skills rely on the same precious resource:

ဒါပေမဲ့ ဒီအာဂ ကျွမ်းကျင်မှု အားလုံးဟာ တူညီတဲ့ အဖိုးတန် ရင်းမြစ်အပေါ် မှီခိုတယ်။

the spice.

ဟင်းခတ်အမွေးအကြိုင်ပါ။

This mystical crop also known as “melange” is essential for all space travel,

'အရော'လို့ သိကြတဲ့ ဒီဆန်းပြားတဲ့ သီးနှံက လည်း အာကာသ ခရီးအားလုံးအတွက် မရှိမဖြစ်ပါ။

making it the cornerstone of the galactic economy.

ဒါကို စကြာဝဠာဆိုင်ရာ စီးပွားရေးရဲ့ အုတ်မြစ်အဖြစ် ဖန်တီးတာပါ။

And it only grows on the desert planet Arrakis,

ဒါက သဲကန္တာရ ဂြိုဟ် Arrakis မှာသာ ပေါက်ရောက်တယ်။

a dangerous and inhospitable world whose native inhabitants

အင်ပါယာကိုအတော်ကြာကြာ ပုန်ကန်ခဲ့ကြတဲ့ ဒေသခံ နေထိုင်သူတွေရဲ့ အန္တရာယ်ရှိပြီး

have long rebelled against the empire.

နေခင်းထိုင်ခင်းမသာတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုပါ။

Arrakis, also called Dune, is the setting for Herbert’s novel,

Dune လို့လည်းခေါ်တဲ့ Arrakis ဟာ Herbert ရဲ့ဝတ္ထုရှည်အတွက် အခင်းအကျင်းပါ။

which follows Paul of the noble House Atreides.

၎င်းက သူကောင်း မျိုးနွယ် Atreides
 က Paul ကို လိုက်နာတယ်။

The book begins with Paul’s family being assigned control of Dune

စာအုပ်ကို Dune ရဲြထိန်းချုပ်ခွင့်ကို Paul မိသားစုကို ခန့်အပ်တာနဲ့ စထားတယ်။

as part of an elaborate plot by their sworn enemies:

မပြေတဲ့ ရန်ဘက်တွေရဲ့ အသေးစိတ် ကြံစည်မှုရဲ့ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်ပါ။

the sadistic slave drivers of House Harkonnen.

House Harkonnen ရဲ့ ရက်စက်ခြင်းမှာ သာယာတဲ့ ကျွန်ဦးစီးတွေပါ။

The conflict between these houses upends the delicate political balance on Arrakis.

မျိုးနွယ်ကြားပဋိပက္ခက Arrakis ကသိမ်မွေ့တဲ့ နိုင်ငံရေးဟန်ချက်ကို ပြောင်းပြန်လှန်တယ်။

Soon, Paul is catapulted into the middle of a planetary revolution,

မကြာခင်မှာ Paul ဟာ ဂြိုဟ် တော်လှန်ရေးထဲ တွန်းတင်ခံလိုက်ရတယ်။

where he must prove himself capable of leading— and surviving—

အဲဒီမှာ သူဟာ ဒီနေခင်းထိုင်ခင်းမသာတဲ့ သဲကန္တာရမှာ ခေါင်းဆောင်မှုနဲ့ ရှင်ကျန်မှု

on this hostile desert world.

လုပ်နိုင်စွမ်းတာရှိတာကို ကိုယ်တိုင် သက်သေပြရမယ်။

But Arrakis is not simply an endless sea of sand.

ဒါပေမဲ့ Arrakis ဟာ အဆုံးမဲ့ သဲပင်လယ် သက်သက်မဟုတ်ပါဘူး။

Herbert was an avid environmentalist,

Herbert ဟာ Dune ရဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဂေဟစနစ်ကို

who spent over five years creating Dune’s complex ecosystem.

ဖန်တီးရင်း ငါးနှစ် ကုန်ဆုံးခဲ့တဲ့ထက်သန်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးသမားပါ။

The planet is checkered with climate belts and wind tunnels

ဒီဂြိုဟ်ကို ၎င်းရဲ့ ကျောက်အထိပြီးတဲ့ မြေမျက်နှာသွင်ကို ပုံဖော်ပေးတဲ့

that have shaped its rocky topography.

ရာသီဥတု ရပ်ဝန်းတွေ၊ လေ ဥမင်တွေနဲ့ အကွက်ချထားတယ်။

Different temperate zones produce varying desert flora.

သမပိုင်း ဇုံအမျိုးမျိုးက သော ကန္တာရ ဒေသရင်း အပင်စုံ ထွက်တယ်။

And almost every element of Dune’s ecosystem works together

Dune ရဲ့ ဂေဟစနစ် အရိပ်အယောင်တိုင်းဟာ ဂြိုဟ်ရဲ့ မရှိမဖြစ် ပို့ကုန်ထုတ်ဖို့

to produce the planet’s essential export.

အတူတကွ လုပ်ဆောင်တယ်။

Herbert’s world building also includes a rich web of philosophy and religion.

Herbert ရဲ့ ကမ္ဘာ တည်ခြင်းကလည်း ဒဿနနဲ့ ဘာသာရေး ကြွယ်ဝတဲ့ ကွန်ရက်တစ်ခုပါဝင်တယ်။

Paul’s mother Jessica, is a member of the Bene Gesserit,

Paul ရဲ့မိခင် Jessica ဟာ Bene Gesserit ရဲ့ အသင်းဝင်းတစ်ယောက်ပါ။

an ancient cult of spice-assisted psychics.

ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်နဲ့ဟောတဲ့ အကြားအမြင် ရှေးယုံကြည်မှုတစ်ခုပါ။

Sometimes called “witches” for their mysterious powers,

တစ်ခါတစ်ရံ ဆန်းပြားတဲ့ တန်ခိုးတွေအတွက် 'စုန်းမတွေ'လို့ခေါ်တဲ့

the Bene Gesserit have operated as a shadow government for millennia

Bene Gesserit တွေဟာ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ဉာဏ်အလင်းဘက်ဆီ လမ်းညွန်ပေးဖို့

in an effort to guide society towards enlightenment.

အားထုတ်ရာမှာ အရိပ် အစိုးရတစ်ခုအဖြစ် နှစ်ထောင်ချီပြီး လုပ်ဆောင်တယ်။

Similarly ancient are the Mentats—

အလားတူ ရှေးကျတာက မယုံနိုင်တဲ့

human computers capable of processing incredible amounts of data.

ဒေတာပမာဏကို ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ လူသား ကွန်ပြူတာ Mentats တွေပါ။

While the Mentats are bastions of logic and reason,

Mentats တွေဟာ တွေးခေါ်မှု၊ ဆင်ခြင်မှုရဲ့ကာကွယ်သူတွေဆိုပေမဲ့

their results are not mere calculations,

သူတို့ရဲ့ ရလဒ်တွေကတော့ အတွက်အချက်တွေသာ မဟုတ်ဘဲ

but rather, streams of constantly shifting possibilities.

ဒီအစား အမြဲ ပြောင်းလဲနေတဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေတွေရဲ့ စီးကြောင်းတွေပါ။

However, no group is more central to "Dune" than the Fremen.

သို့ပေမည့် Fremen တွေထက် ဘယ်အုပ်စုကမျှ "Dune"အတွက် အဓိကမကျဘူး။

Natives of Arrakis, they are the keepers of the planet’s many secrets.

Arrakis ရဲ့ ဒေသခံတွေဟာ ဂြိုဟ်ရဲ့လျှို့ဝှက် ချက်များစွာကို စောင့်ရှောက်သူတွေပါ။

Paul’s journey takes him deep into the Fremen’s exclusive brotherhood,

Paul ရဲ့ ခရီးက သူ့ကို Fremen ရဲ့သီးသန့် ညီအစ်ကိုတော်စပ်မှုဆီ ခေါ်သွားတယ်။

where he must prove himself trustworthy

အဲဒီမှာ တိုးလာတဲ့ သေစေနိုင်တဲ့စိန်ခေါ်မှု

in a series of increasingly deadly challenges.

တသီတတန်းထဲမှာ ယုံကြည့်ထိုက်သူလို့ သူကိုယ်တိုင် သက်သေပြရမှာပါ။

All these factions have deep histories that pervade the text,

ဒီဂိုဏ်းအားမှာစာသားမှာ ပျံနှံ့နေတဲ့ နက်ရှိုင်းတဲ့ သမိုင်းတွေရှိပြီး

and Herbert also incorporates that sense of scale into the book’s structure.

Herbert ကလည်း ဒီအတိုင်းအတာ သဘောကို စာအုပ်ရဲ့ဖွဲ့စည်းမှုထဲမှာ ပေါင်းစပ်ထားတယ်။

Each chapter begins with a quote from a future history book,

ဖြေပြတော့မယ့် အဖြစ်တွေရဲ့ အရိပ်အယောင်တွေကို ပြန်ခေါ်ရင်း

recalling elements of the events that are about to unfold.

အခန်းတိုင်းဟာ အနာဂတ် သမိုင်းကျမ်း တစ်ခုက အကိုးတစ်ခုနဲ့ စတင်တယ်။

The book also contains in-universe appendices

'Gom-Jabbar”နဲ့ “Shai-Hulud' လို စကားလုံးတွေရဲ့ခက်ဆစ်နဲ့အတူ

that further explore the Empire’s history;

ဒီစာအုပ်မှာ အင်ပါယာရဲ့ သမိုင်းကို

alongside a glossary of words like “Gom jabbar” and “Shai-Hulud."

ထပ်ပြီး စူးစမ်းတဲ့ စကြဝဠာတွင်း နောက်ဆက်တွဲတွေလည်းပါဝင်တယ်။

Dune’s epic story continues to unfold over a six-book saga that spans millennia.

Dune ရဲ့ဇာတ်လမ်းရှည်ဟာ နှစ်ထောင်ချီကြာတဲ့ ခြောက်အုပ်တွဲ ဇာတ်လမ်းကို ဆက်ဖြေပြတယ်။

But every story of Arrakis’ future begins here:

ဒါပေမဲ့ Arrakis ရဲ့ ဇာတ်လမ်းတိုင်းဟာ အနာဂတ်ဟာ ဒီမှာ စတင်တယ်။

as Paul pursues a path that is dangerous, demanding,

Paul က အန္တရာယ်ရှိပြီး အားထုတ်ဖို့လိုတဲ့ လမ်းကြောင်းတစ်ခုကို ဆက်လျှောက်ပြီး

and always on the verge of being consumed by the oncoming storm.

အမြဲတမ်း လာလတ္တံ မုန်တိုင်းရဲ့ ဝါးမြိုတာ ခံရလုလုမှာပါ။