Cell vs. virus: A battle for health - Shannon Stiles

Ćelija protiv virusa - bitka za zdravlje - Šenon Stajls (Shannon Stiles)

Prevodilac: Mile Živković Lektor: Anja Saric

You're in line at the grocery store when, uh oh,

U redu ste u supermarketu kada neko - oh ne -

someone sneezes on you.

kine na vas.

The cold virus is sucked inside your lungs

Virus prehlade se usisava u vaša pluća

and lands on a cell on your airway lining.

i sleće na ćeliju u vašem disajnom putu.

Every living thing on Earth is made of cells,

Svako živo biće na Zemlji sastoji se od ćelija,

from the smallest one-celled bacteria

od najmanjih jednoćelijskih bakterija

to the giant blue whale to you.

preko ogromnog plavog kita do vas.

Each cell in your body is surrounded by a cell membrane,

Svaka ćelija u vašem telu okružena je ćelijskom membranom,

a thick flexible layer made of fats and proteins,

debelim fleksibilnim slojem od masti i proteina

that surrounds and protects the inner components.

koji okružuje i štiti unutrašnje komponente.

It's semipermeable,

On je polupropustljiv,

meaning that it lets some thing pass in and out

što znači da neke stvari pušta da uđu i izađu

but blocks others.

a neke blokira.

The cell membrane is covered with tiny projections.

Ćelijska membrana prekrivena je sićušnim projekcijama.

They all have functions,

Sve one imaju funkciju,

like helping cells adhere to their neighbors

poput pomaganja ćelijama da se prilepe uz svoje susede

or binding to nutrients the cell will need.

ili vezivanja za hranljive sastojke koji će biti potrebni ćeliji.

Animal and plant cells have cell membranes.

Životinjske i biljne ćelije imaju membrane.

Only plant cells have a cell wall,

Samo biljne ćelije imaju ćelijski zid,

which is made of rigid cellulose that gives the plant structure.

koji je napravljen od čvrste celuloze koja biljci daje strukturu.

The virus cell that was sneezed into your lungs is sneaky.

Ćelija virusa koja je kijanjem došla u vaša pluća je podmukla.

Pretending to be a friend,

Pretvara se da je prijatelj

it attaches to a projection on the cell membrane,

i kači se za projekciju na ćelijskoj membrani

and the cell brings it through the cell membrane and inside.

i ćelija ga nosi unutra kroz ćelijsku membranu.

When the virus gets through,

Kada virus prođe,

the cell recognizes its mistake.

ćelija shvata svoju grešku.

An enemy is inside!

Neprijatelj je unutra!

Special enzymes arrive at the scene

Posebni enzimi dolaze na mesto

and chop the virus to pieces.

i seckaju virus na komade.

They then send one of the pieces back

Onda jedan komad vraćaju

through the cell membrane,

nazad kroz ćelijsku membranu

where the cell displays it to warn neighboring cells

gde ga ćelija pokazuje da bi upozorila okolne ćelije

about the invader.

na uzurpatora.

A nearby cell sees the warning

Obližnja ćelija vidi upozorenje

and immediately goes into action.

i odmah kreće u akciju.

It needs to make antibodies,

Ona mora da stvori antitela,

proteins that will attack and kill

proteine koji će napasti i ubiti

the invading virus.

virus koji napada.

This process starts in the nucleus.

Ovaj proces počinje u jezgru.

The nucleus contains our DNA,

Jezgro sadrži našu DNK,

the blueprint that tells our cells how to make everything

plan koji našim ćelijama govori kako da stvore sve

our bodies need to function.

što je našim telima potrebno za funkciju.

A certain section of our DNA contains instructions

Određeni deo našeg DNK sadrži uputstva

that tell our cells how to make antibodies.

koja našem telu govore kako da stvori antitela.

Enzymes in the nucleus find the right section of DNA,

Enzimi u jezgrima pronalaze pravi deo DNK

then create a copy of these instructions,

i onda prave kopiju ovih upustava

called messenger RNA.

koja se zove informaciona RNK.

The messenger RNA leaves the nucleus to carry out its orders.

Informaciona RNK daje jezgru da ispuni njena naređenja.

The messenger RNA travels to a ribosome.

Informaciona RNK putuje do ribozoma.

There can be as many as 10 million ribosomes

U ljudskoj ćeliji može postojati

in a human cell,

i do 10 miliona ribozoma,

all studded along a ribbon-like structure

okovanih u strukturi nalik na vrpcu

called the endoplasmic reticulum.

koja se zove endoplazmatični retikulum.

This ribosome reads the instructions from the nucleus.

Ovaj ribozom čita uputstva jezgra.

It takes amino acids and links them together one by one

Uzima aminokiseline i veže ih jednu po jednu

creating an antibody protein that will go fight the virus.

kako bi stvorio protein antitela koji će se boriti protiv virusa.

Ali pre nego što uradi to,

But before it can do that,

the antibody needs to leave the cell.

antitelo mora da napusti ćeliju.

The antibody heads to the golgi apparatus.

Antitelo kreće ka Goldžijevom aparatu.

Here, it's packed up for delivery outside the cell.

Ovde se pakuje za isporuku van ćelije.

Enclosed in a bubble made of the same material as the cell membrane,

Zatvoren u mehur od istog materijala kao i ćelijska membrana,

the golgi apparatus also gives the antibody directions,

Goldžijev aparat takođe daje uputstva antitelu

telling it how to get to the edge of the cell.

i govori mu kako da dođe do ivica ćelije.

When it gets there,

Kada dođe do tamo,

the bubble surrounding the antibody fuses to the cell membrane.

mehur koji okružuje antitelo stapa se sa ćelijskom membranom.

The cell ejects the antibody,

Ćelija izbacuje antitelo

and it heads out to track down the virus.

i kreće da nađe virus.

The leftover bubble will be broken down

Preostali mehur će biti razgrađen

by the cell's lysosomes

od strane lizozoma ćelije

and its pieces recycled over and over again.

a njegovi delovi će se iznova i iznova reciklirati.

Where did the cell get the energy to do all this?

Odakle ćeliji energija da uradi sve ovo?

That's the roll of the mitochondria.

To je uloga mitohondrije.

To make energy, the mitochondria takes oxygen,

Kako bi stvorila energiju, mitohondrija uzima vazduh -

this is the only reason we breathe it,

ovo je jedini razlog zašto ga udišemo -

and adds electrons from the food we eat

i dodaje elektrone iz hrane koju jedemo

to make water molecules.

da bi stvorila molekule vode.

That process also creates a high energy molecule,

Ovaj proces takođe stvara i molekul visoke energije

called ATP which the cell uses to power all of its parts.

zvani ATP, kojeg ćelija koristi da napaja sve svoje delove.

Plant cells make energy a different way.

Čelije kod biljaka stvaraju energiju na drugačiji način.

They have chloroplasts

One imaju hloroplaste

that combine carbon dioxide and water

koji kombinuju ugljen-dioksid i vodu

with light energy from the sun

sa svetlosnom energijom sunca

to create oxygen and sugar,

kako bi stvorili vazduh i šećer,

a form of chemical energy.

jedan oblik hemijske energije.

All the parts of a cell have to work together

Svi delovi ćelije moraju da rade zajedno

to keep things running smoothly,

da bi stvari tekle glatko

and all the cells of your body have to work together

i sve ćelije u vašem telu moraju da rade zajedno

to keep you running smoothly.

kako biste vi funkcionisali normalno.

That's a whole lot of cells.

To je mnogo ćelija.

Scientists think there are about 37 trillion of them.

Naučnici kažu da ih ima oko 37 triliona.