Cell vs. virus: A battle for health - Shannon Stiles

Komórka kontra wirus: wielka bitwa o zdrowie - Shannon Stiles

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

You're in line at the grocery store when, uh oh,

Stoisz w kolejce w sklepie, gdy... Ojej!

someone sneezes on you.

Ktoś na ciebie kicha.

The cold virus is sucked inside your lungs

Wirus przeziębienia trafia do płuc

and lands on a cell on your airway lining.

i ląduje na komórce nabłonka dróg oddechowych.

Every living thing on Earth is made of cells,

Wszystkie żyjące stworzenia są zbudowane z komórek,

from the smallest one-celled bacteria

od mikroskopijnych bakterii

to the giant blue whale to you.

po ogromne wieloryby i ciebie.

Each cell in your body is surrounded by a cell membrane,

Komórki są otoczone błoną komórkową,

a thick flexible layer made of fats and proteins,

grubą, elastyczną warstwą zbudowaną z białek i tłuszczów,

that surrounds and protects the inner components.

która ochrania ich elementy składowe.

It's semipermeable,

Jest półprzepuszczalna,

meaning that it lets some thing pass in and out

czyli pewne rzeczy mogą przez nią przeniknąć,

but blocks others.

a inne nie.

The cell membrane is covered with tiny projections.

Błona komórkowa jest pokryta małymi wypustkami.

They all have functions,

Mają różne funkcje.

like helping cells adhere to their neighbors

Łączą się z sąsiednimi komórkami

or binding to nutrients the cell will need.

lub z niezbędnymi składnikami odżywczymi.

Animal and plant cells have cell membranes.

Komórki roślinne i zwierzęce mają błony,

Only plant cells have a cell wall,

ale tylko roślinne mają ściany komórkowe,

which is made of rigid cellulose that gives the plant structure.

zbudowane z twardej celulozy, nadające roślinie strukturę.

The virus cell that was sneezed into your lungs is sneaky.

Wirus, który wpadł do twych płuc, jest podstępny.

Pretending to be a friend,

Udając przyjaciela,

it attaches to a projection on the cell membrane,

przyczepia się do wypustki błony,

and the cell brings it through the cell membrane and inside.

a komórka wprowadza go do środka.

When the virus gets through,

Kiedy wirus przechodzi przez błonę,

the cell recognizes its mistake.

komórka rozpoznaje swój błąd.

An enemy is inside!

Wróg jest w środku!

Special enzymes arrive at the scene

Na miejsce przybywają specjalne enzymy,

and chop the virus to pieces.

rozbijają wirus na kawałki.

They then send one of the pieces back

Jeden z nich wysyłają z powrotem

through the cell membrane,

przez błonę komórkową,

where the cell displays it to warn neighboring cells

gdzie komórka wysyła ostrzeżenie do sąsiednich komórek

about the invader.

o obecności intruza.

A nearby cell sees the warning

Sąsiednie komórki widzą ostrzeżenie,

and immediately goes into action.

szybko podejmują działanie.

It needs to make antibodies,

Muszą wytworzyć antyciała,

proteins that will attack and kill

białka, które zaatakują

i zabiją agresywnego wirusa.

the invading virus.

This process starts in the nucleus.

Proces ten zaczyna się w jądrze.

The nucleus contains our DNA,

Zawiera ono nasze DNA,

the blueprint that tells our cells how to make everything

kod, który mówi komórkom, jak działać,

our bodies need to function.

żeby działał cały organizm.

A certain section of our DNA contains instructions

Pewien odcinek DNA zawiera instrukcje,

that tell our cells how to make antibodies.

jak komórka ma tworzyć antyciała.

Enzymes in the nucleus find the right section of DNA,

Enzymy w jądrze odnajdują właściwy fragment DNA,

then create a copy of these instructions,

tworzą kopię tych instrukcji,

called messenger RNA.

nazwaną matrycowym RNA.

The messenger RNA leaves the nucleus to carry out its orders.

Opuszcza on jądro, by przekazać rozkazy.

The messenger RNA travels to a ribosome.

Matrycowy RNA trafia do rybosomu.

There can be as many as 10 million ribosomes

Rybosomów może być ich nawet 10 milionów

in a human cell,

w jednej ludzkiej komórce,

all studded along a ribbon-like structure

rozsianych po wstążkowatej strukturze,

called the endoplasmic reticulum.

zwanej retikulum endoplazmatycznym.

This ribosome reads the instructions from the nucleus.

Rybosom odczytuje instrukcje z jądra.

It takes amino acids and links them together one by one

Pobiera aminokwasy i łączy je ze sobą,

creating an antibody protein that will go fight the virus.

tworząc białko antyciała, które ma zwalczyć wirus.

But before it can do that,

Ale zanim to nastąpi,

the antibody needs to leave the cell.

antyciało musi opuścić komórkę.

The antibody heads to the golgi apparatus.

Udaje się do aparatu Golgiego.

Here, it's packed up for delivery outside the cell.

Tutaj jest przygotowane do wysłania na zewnątrz komórki.

Enclosed in a bubble made of the same material as the cell membrane,

Zamknięte w pęcherzyku z tego samego materiału, co błona,

the golgi apparatus also gives the antibody directions,

aparat Golgiego instruuje antyciało,

telling it how to get to the edge of the cell.

jak dostać się do błony komórkowej.

When it gets there,

Na miejscu pęcherzyk łączy się z błoną.

the bubble surrounding the antibody fuses to the cell membrane.

The cell ejects the antibody,

Komórka wypuszcza antyciało,

and it heads out to track down the virus.

które rusza na poszukiwanie wirusa.

The leftover bubble will be broken down

Pozostałości pęcherzyka zostaną rozłożone

by the cell's lysosomes

przez lizosomy

and its pieces recycled over and over again.

i przetworzone ponownie wiele razy.

Where did the cell get the energy to do all this?

Skąd komórka czerpie energię do tego wszystkiego?

That's the roll of the mitochondria.

To rola mitochondriów.

To make energy, the mitochondria takes oxygen,

Aby wytworzyć energię, pobierają tlen.

this is the only reason we breathe it,

To jedyny powód, dla którego oddychamy.

and adds electrons from the food we eat

Dodają do niego elektrony z pożywienia,

to make water molecules.

żeby stworzyć cząsteczki wody.

That process also creates a high energy molecule,

Ten proces wytwarza też wysokoenergetyczną cząsteczkę,

called ATP which the cell uses to power all of its parts.

nazywaną ATP, którą komórka wykorzystuje jako źródło energii.

Plant cells make energy a different way.

Komórki roślinne wytwarzają energię inaczej.

They have chloroplasts

Mają chloroplasty,

that combine carbon dioxide and water

które łączą dwutlenek węgla i wodę

with light energy from the sun

z energią słoneczną,

to create oxygen and sugar,

by wytworzyć tlen i cukier,

a form of chemical energy.

czyli formę energii chemicznej.

All the parts of a cell have to work together

Wszystkie elementy komórki muszą współpracować,

to keep things running smoothly,

żeby wszystko sprawnie działało,

and all the cells of your body have to work together

a wszystkie komórki muszą współpracować,

to keep you running smoothly.

żeby organizm dobrze działał.

That's a whole lot of cells.

To naprawdę bardzo dużo komórek.

Scientists think there are about 37 trillion of them.

Naukowcy sądzą,

że jest ich około 37 bilionów.