Cell vs. virus: A battle for health - Shannon Stiles

Çeviri: Figen Ergürbüz Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

You're in line at the grocery store when, uh oh,

Süpermarkette sıra bekliyorsunuz

someone sneezes on you.

ve biri üzerinize hapşırıyor.

The cold virus is sucked inside your lungs

Nezle virüsü ciğerlerinize yol alır

and lands on a cell on your airway lining.

ve de solunum yollarınızda bir hücrenin üzerine yerleşir.

Every living thing on Earth is made of cells,

Dünyadaki her canlı hücrelerden oluşur,

from the smallest one-celled bacteria

en küçük tek hücreli bakteriden

to the giant blue whale to you.

dev mavi balinaya ve insana kadar.

Each cell in your body is surrounded by a cell membrane,

Vücudunuzdaki her hücre bir hücre zarı ile çevrelenmiştir,

a thick flexible layer made of fats and proteins,

bu yağ ve proteinlerden oluşan kalın ve esnek bir zardır,

that surrounds and protects the inner components.

hücrenin bileşenlerini çevreler ve korur.

It's semipermeable,

Yarı geçirgendir,

meaning that it lets some thing pass in and out

bu bazı şeylerin içeri geçmesine izin verirken

but blocks others.

bazılarını engeller.

The cell membrane is covered with tiny projections.

Hücre zarı çok küçük çıkıntılarla kaplıdır.

They all have functions,

Hepsinin bir işlevi vardır,

like helping cells adhere to their neighbors

hücrelerin diğer hücrelere bağlanmasını

or binding to nutrients the cell will need.

ya da ihtiyacı olan besinleri tutmasını sağlamak gibi.

Animal and plant cells have cell membranes.

Bitki ve hayvanların hücre zarı vardır.

Only plant cells have a cell wall,

Yalnızca bitkilerde hücre duvarı olur,

which is made of rigid cellulose that gives the plant structure.

bu da bitkinin yapısını oluşturan selülozdan meydana gelir.

The virus cell that was sneezed into your lungs is sneaky.

Hapşırıldığında ciğerinize yol alan bu virus hücresi çok sinsi.

Pretending to be a friend,

Dost gibi davranarak

it attaches to a projection on the cell membrane,

hücre zarındaki çıkıntılardan birine tutunur

and the cell brings it through the cell membrane and inside.

ve hücre onun zardan geçerek içeriye girmesine izin verir.

When the virus gets through,

Virüs içeri geçtiğinde

the cell recognizes its mistake.

hücre hatasının farkına varır.

An enemy is inside!

İçeride bir düşman var!

Special enzymes arrive at the scene

Burada özel enzimler devreye girer

and chop the virus to pieces.

ve virüsü parçalara ayırırlar.

They then send one of the pieces back

Sonra bu parçalardan birini hücre zarından

through the cell membrane,

geri gönderirler,

where the cell displays it to warn neighboring cells

hücre, komşu hücreleri uyarmak için

about the invader.

bu istilacıyı ifşa eder.

A nearby cell sees the warning

Yakındaki hücre bu uyarıyı görür

and immediately goes into action.

ve anında eyleme geçer.

It needs to make antibodies,

İstilacı virüse saldırarak

proteins that will attack and kill

onu yok edecek proteinler olan

the invading virus.

antikorları üretmesi gerekmektedir.

This process starts in the nucleus.

Bu süreç çekirdekte başlar.

The nucleus contains our DNA,

Hücre çekirdeği DNA'mızı içerir,

the blueprint that tells our cells how to make everything

yani vücudumuzun işlev göstermesi için

our bodies need to function.

gerekli her şeyin talimatlarını içeren kodlar.

A certain section of our DNA contains instructions

DNA'nın belirli bir kesiti ise

that tell our cells how to make antibodies.

vücudumuzun nasıl antikor üreteceğine dair talimatları içerir.

Enzymes in the nucleus find the right section of DNA,

Çekirdekteki enzimler DNA'nın doğru kesitini bularak

then create a copy of these instructions,

bu talimatları kopyalarlar

called messenger RNA.

onlara mesajcı RNA denir.

The messenger RNA leaves the nucleus to carry out its orders.

Mesajcı RNA çekirdekten ayrılarak onun talimatlarını uygular.

The messenger RNA travels to a ribosome.

Mesajcı RNA ribozama doğru yola çıkar.

There can be as many as 10 million ribosomes

İnsan hücresinde 10 milyon kadar

in a human cell,

ribozom bulunabilir,

all studded along a ribbon-like structure

tüm ribozomlar endoplazmik retikulum adında

called the endoplasmic reticulum.

şerit benzeri yapılar boyunca dizilirler.

This ribosome reads the instructions from the nucleus.

Ribozom çekirdeğin talimatlarını okur.

It takes amino acids and links them together one by one

Amino asitleri teker teker birbirine bağlayarak

creating an antibody protein that will go fight the virus.

virüsle savaşacak olan antikor proteini oluşturur.

But before it can do that,

Ancak bundan önce

the antibody needs to leave the cell.

antikorun hücreden çıkması gerekmektedir.

The antibody heads to the golgi apparatus.

Antikor golgi aparatına doğru yola çıkar.

Here, it's packed up for delivery outside the cell.

Burada hücrenin dışına teslim edilmek üzere hazırlanır.

Enclosed in a bubble made of the same material as the cell membrane,

Hücre zarıyla aynı materyalden oluşan bir baloncuğun içine alınır,

the golgi apparatus also gives the antibody directions,

ayrıca golgi aparatı antikora

telling it how to get to the edge of the cell.

hücrenin eşiğine nasıl ulaşacağı talimatlarını verir.

When it gets there,

Oraya ulaştığında

the bubble surrounding the antibody fuses to the cell membrane.

antikoru çevreleyen baloncuk hücre zarıyla birleşir.

The cell ejects the antibody,

Hücre antikoru dışarıya çıkarır

and it heads out to track down the virus.

ve antikor virüsün izini sürmek üzere yol alır.

The leftover bubble will be broken down

Kalan baloncuk hücrenin lizozomları

by the cell's lysosomes

tarafından parçalanır

and its pieces recycled over and over again.

ve parçalar yeniden işlenip ileride tekrar kullanılır.

Where did the cell get the energy to do all this?

Hücre bütün bunları yapacak enerjiyi nereden elde eder?

That's the roll of the mitochondria.

Bu mitokondrinin görevidir.

To make energy, the mitochondria takes oxygen,

Enerji üretmek için mitokondri oksijeni alır,

this is the only reason we breathe it,

ki nefes almamızın tek nedeni budur

and adds electrons from the food we eat

ve yediğimiz yiyeceklerdeki elektronları

to make water molecules.

su molekülleri elde etmek için buna ekler.

That process also creates a high energy molecule,

Bu süreç ayrıca yüksek enerji molekülü oluşturur,

called ATP which the cell uses to power all of its parts.

hücre ATP denilen bu molekükü güç kaynağı olarak kullanır.

Plant cells make energy a different way.

Bitki hücreleri ise enerjiyi farklı bir yolla üretir.

They have chloroplasts

Kloroplastları vardır,

that combine carbon dioxide and water

kloroplast, karbondioksit ve suyu

with light energy from the sun

güneş ışığı ile birleştirip

to create oxygen and sugar,

oksijen ve şeker üretir,

a form of chemical energy.

bu bir tür kimyasal enerjidir.

All the parts of a cell have to work together

Vücudun kolaylıkla işleyebilmesi için

to keep things running smoothly,

hücrenin tüm kısımları birlikte çalışmalıdır,

and all the cells of your body have to work together

bizim kolaylıkla işlevimizi sürdürmemiz içinse

to keep you running smoothly.

vücuttaki tüm hücreler birlikte çalışmalıdır.

That's a whole lot of cells.

Vücudumuzda çok sayıda hücre var.

Scientists think there are about 37 trillion of them.

Bilim insanları vücudumuzda yaklaşık 37 trilyon hücre olduğunu düşünüyor