Cell vs. virus: A battle for health - Shannon Stiles

Tế bào vs. Virus: Trận chiến vì sức khỏe - Shannon Stiles

Translator: Dung Le Reviewer: Nhu PHAM

You're in line at the grocery store when, uh oh,

Bạn đang ở cửa hàng thuốc, khi mà, uh oh,

someone sneezes on you.

ai đó hắt hơi vào bạn.

The cold virus is sucked inside your lungs

Virus cảm rơi vào trong phổi

and lands on a cell on your airway lining.

đáp xuống tế bào niêm mạc đường hô hấp

Every living thing on Earth is made of cells,

Mọi vật sống trên Trái đất đều được cấu tạo từ tế bào,

from the smallest one-celled bacteria

từ vi khuẩn đơn bào nhỏ nhất

to the giant blue whale to you.

đến con cá voi to đùng, và cả bạn nữa.

Each cell in your body is surrounded by a cell membrane,

Mỗi tế bào trong cơ thể được bao bọc bởi màng tế bào,

a thick flexible layer made of fats and proteins,

một lớp dày linh hoạt làm từ chất béo và proteins,

that surrounds and protects the inner components.

cũng là nơi bao bọc và bảo vệ các bộ phận bên trong.

It's semipermeable,

Là chất bán thấm,

meaning that it lets some thing pass in and out

nó cho phép một số chất ra vào

but blocks others.

và chặn lại một số khác.

The cell membrane is covered with tiny projections.

Màng tế bào có những chỗ lồi

They all have functions,

có các chức năng như

like helping cells adhere to their neighbors

giúp tế bào gắn chặt với "hàng xóm",

or binding to nutrients the cell will need.

hay giữ lại chất dinh dưỡng mà tế bào cần.

Animal and plant cells have cell membranes.

Tế bào động thực vật đều có màng.

Only plant cells have a cell wall,

Nhưng chỉ tế bào thực vật mới có

which is made of rigid cellulose that gives the plant structure.

thành tế bào được làm từ xen-lu-lô cứng tạo nên cấu trúc thực vật.

The virus cell that was sneezed into your lungs is sneaky.

Tế bào virus, qua hắt hơi, đi vào phổi một cách lén lút.

Pretending to be a friend,

Giả vờ là một người bạn,

it attaches to a projection on the cell membrane,

chúng gắn chặt vào phần lồi vào màng tế bào,

and the cell brings it through the cell membrane and inside.

và tế bào cứ thế đưa nó vào bên trong.

When the virus gets through,

Khi virus vào trót lọt,

the cell recognizes its mistake.

tế bào nhận ra sự bất ổn.

An enemy is inside!

Anh em!!! Giặc đang trong chiến lũy!!!!

Special enzymes arrive at the scene

Những en-zim có mặt ngay lập tức

and chop the virus to pieces.

và băm con virus thành trăm mảnh.

They then send one of the pieces back

Sau đó, chúng gửi lại một mảnh

through the cell membrane,

thông qua màng tế bào,

where the cell displays it to warn neighboring cells

để cảnh báo những tế bào bên cạnh

about the invader.

về kẻ xâm lăng.

A nearby cell sees the warning

Thấy lời cảnh báo, lập tức

and immediately goes into action.

một tế bào gần kế bắt tay hành động,

It needs to make antibodies,

tạo ra kháng thể, proteins,

proteins that will attack and kill

để tấn công và tiêu diệt

the invading virus.

virus xâm lược.

This process starts in the nucleus.

Quá trình này bắt đầu với phần nhân.

The nucleus contains our DNA,

Nhân chứa ADN,

the blueprint that tells our cells how to make everything

kế hoạch hàng động để tạo ra mọi thứ,

our bodies need to function.

mà cơ thể cần để hoạt động.

A certain section of our DNA contains instructions

Một phần ADN chứa bộ điều khiển

that tell our cells how to make antibodies.

hướng dẫn tế bào tạo ra kháng thể.

Enzymes in the nucleus find the right section of DNA,

En-zim trong nhân tìm ra vị trí đúng cúa ADN,

then create a copy of these instructions,

sau đó, tạo bản sao điều khiển,

called messenger RNA.

được gọi là ARN thông tin.

The messenger RNA leaves the nucleus to carry out its orders.

ARN thông tin rời nhân để thi hành nhiệm vụ,

The messenger RNA travels to a ribosome.

di chuyển đến ri-bô-xôm

There can be as many as 10 million ribosomes

Có khoảng 10 triệu ri-bô-xôm

in a human cell,

trong tế bào con người,

all studded along a ribbon-like structure

rải rác dọc theo cấu trúc hình ruy băng

called the endoplasmic reticulum.

gọi là màng nội chất.

This ribosome reads the instructions from the nucleus.

Ri-bô-xôm này đọc chỉ dẫn đến từ nhân,

It takes amino acids and links them together one by one

nối các amino axit lại với nhau từng chiếc một

creating an antibody protein that will go fight the virus.

tạo protein miễn dịch để chiến đấu với virus.

But before it can do that,

Nhưng trước đó,

the antibody needs to leave the cell.

kháng thể cần tách khỏi tế bào.

The antibody heads to the golgi apparatus.

Kháng thể tiến đến bộ máy gôn gi.

Here, it's packed up for delivery outside the cell.

Ở đây, nó được đóng gói để phân phối ra ngoài tế bào.

Enclosed in a bubble made of the same material as the cell membrane,

Được bao bọc bởi một bong bóng có chất liệu như màng tế bào,

the golgi apparatus also gives the antibody directions,

bộ máy gôn gi điều hướng các kháng thể,

telling it how to get to the edge of the cell.

đi ra ngoài màng tế bào.

When it gets there,

Khi đến nơi,

the bubble surrounding the antibody fuses to the cell membrane.

bong bóng bao quanh kháng thể hợp lại với màng tế bào.

The cell ejects the antibody,

Tế bào đẩy kháng thể ra,

and it heads out to track down the virus.

và bắt đầu theo dõi virus.

The leftover bubble will be broken down

Những bong bóng còn lại bị phá vỡ

by the cell's lysosomes

bởi lizôxôm của tế bào

and its pieces recycled over and over again.

những mảnh đó được tái chế hết lần này đến lần khác.

Where did the cell get the energy to do all this?

Để làm việc này, tế bào lấy năng lượng từ đâu ?

That's the roll of the mitochondria.

Từ những cuộn ti thể.

To make energy, the mitochondria takes oxygen,

Để tạo ra năng lượng, ti thể lấy oxi

this is the only reason we breathe it,

đó là lý do tại sao ta hô hấp,

and adds electrons from the food we eat

và tiếp điện tử từ thức ăn

to make water molecules.

để tạo các phân tử nước.

That process also creates a high energy molecule,

Quá trình đó tạo ra phân tử năng lượng cao,

called ATP which the cell uses to power all of its parts.

được gọi là ATP. Tế bào dùng ATP để vận hành mọi hoạt động.

Plant cells make energy a different way.

Tế bào thực vật tạo năng lượng theo một cách khác.

They have chloroplasts

Chúng có lục lạp

that combine carbon dioxide and water

lục lạp hợp nhất CO2 và nước

with light energy from the sun

cùng với năng lượng mặt trời

to create oxygen and sugar,

để tạo O2 và đường,

a form of chemical energy.

một dạng năng lượng hóa học.

All the parts of a cell have to work together

Mọi bộ phận của tế bào

to keep things running smoothly,

làm việc cùng nhau

and all the cells of your body have to work together

để mọi thứ vận hành thông suốt,

to keep you running smoothly.

để duy trì liên tục hoạt động sống.

That's a whole lot of cells.

Theo các nhà khoa học,

Scientists think there are about 37 trillion of them.

có tổng cộng khoảng 37 nghìn tỉ tế bào.