Could your brain repair itself? - Ralitsa Petrova

Da li vaš mozak može da se samoobnovi? - Ralica Petrova (Ralitsa Petrova)

Prevodilac: Tijana Mihajlović Lektor: Ivana Krivokuća

Imagine the brain could reboot,

Zamislite da mozak može da se obnovi,

updating its withered and damaged cells with new, improved units.

zamenjujući svoje usahle i oštećene ćelije novim, poboljšanim jedinicama.

That may sound like science fiction,

Ovo može zvučati kao naučna fantastika,

but it's a potential reality scientists are investigating right now.

ali to je potencijalna stvarnost koju naučnici upravo ispituju.

Will our brains one day be able to self-repair?

Da li će naši mozgovi jednoga dana moći da se samoobnavljaju?

It's well known that embryonic cells in our young developing brains

Dobro je poznato da embrionske ćelije u našim mladim mozgovima u razvoju

produce new neurons,

stvaraju nove neurone,

the microscopic units that make up the brain's tissue.

mikroskopske jedinice koje čine tkivo mozga.

Those newly generated neurons migrate to various parts of the developing brain,

Ovi novonastali neuroni odlaze u različite delove mozga u razvoju,

making it self-organize into different structures.

čineći da se on samoorganizuje u različite strukture.

But until recently,

Do skoro su, međutim,

scientists thought cell production came to an abrupt halt soon after this initial growth,

naučnici mislili da stvaranje ćelija naglo staje brzo nakon početnog razvoja,

leading them to conclude that neurological diseases,

što ih je navelo da zaključe da se neurološka oboljenja,

like Alzheimer's and Parkinson's,

kao Alchajmerova i Parkinsonova bolest,

and damaging events, like strokes, are irreversible.

i oštećenja, kao što su moždani udari, ne mogu promeniti.

But a series of recent discoveries

Međutim, niz skorašnjih otkrića

has revealed that adult brains actually do continue to produce new cells

obelodanio je da mozgovi odraslih nastavljaju da proizvode nove ćelije

in at least three specialized locations.

na bar tri specijalizovane lokacije.

This process, known as neurogenesis,

Ovaj proces, poznat kao neurogeneza,

involves dedicated brain cells, called neural stem cells

uključuje određene moždane ćelije pod nazivom matične ćelije

and progenitor cells,

i progenitorske ćelije,

which manufacture new neurons or replace the old ones.

koje proizvode nove neurone ili zamenjuju stare.

The three regions where neurogenesis has been discovered

Tri područja u kojima je neurogeneza otkrivena su:

are the dentate gyrus, associated with learning and memory,

girus dentatus, koji se vezuje za učenje i pamćenje,

the subventricular zone, which may supply neurons to the olfactory bulb

subventrikularna zona, koja bi mogla snabdevati neurone

olfaktornog područja

for communication between the nose and brain,

za komunikaciju između nosa i mozga

and the striatum, which helps manage movement.

i striatum, koji pomaže pri upravljanju pokretima.

Scientists don't yet have a good grasp on exactly what role

Naučnici još uvek ne razumeju dobro kakvu tačno ulogu

neurogenesis plays in any of these regions,

neurogeneza ima u bilo kom od ovih područja,

or why they have this ability that's absent from the rest of the brain,

ili zašto imaju sposobnost koju ostatak mozga nema,

but the mere presence of a mechanism to grown new neurons in the adult brain

ali samo prisustvo mehanizma za stvaranje novih neurona

u mozgu odrasle osobe

opens up an amazing possibility.

otvara neverovatnu mogućnost.

Could we harness that mechanism to get the brain to heal its scars

Možemo li da iskoristimo taj mehanizam

da nateramo mozak da izleči svoje ožiljke

similar to how new skin grows to patch up a wound,

na sličan način kao što nova koža izrasta da bi sanirala ranu

or a broken bone stitches itself back together?

ili slomljena kost zarasta?

So here's where we stand.

Evo kako stojimo.

Certain proteins and other small molecules that mimick those proteins

Određeni proteini i drugi mali molekuli koji imitiraju ove proteine

can be administered to the brain

mogu da se dodele mozgu

to make neural stem cells and progenitor cells

kako bi neuronske matične ćelije i progenitorske ćelije

produce more neurons in those three locations.

proizvodile više neurona u ovim trima lokacijama.

This technique still needs improvement

Ovoj tehnici ipak treba poboljšanje

so that the cells reproduce more efficiently

da bi ćelije reprodukovale efikasnije

and more cells survive.

i da bi više ćelija preživelo.

Međutim, istraživanja pokazuju da progenitorske ćelije iz ovih područja

But research shows that progenitor cells from these areas

can actually migrate to places where injury has occurred

u stvari mogu da se premeste na mesta gde se desila povreda

and give rise to new neurons there.

i stvore nove neurone tamo.

Još jedan mogući pristup koji obećava

And another promising possible approach

is to transplant healthy human neural stem cells,

je presađivanje zdravih ljudskih matičnih ćelija,

which are cultured in a laboratory, to injured tissue,

koje su uzgajane u laboratoriji, u povređeno tkivo,

like we can do with skin.

kao što već radimo sa kožom.

Scientists are currently experimenting

Naučnici trenutno eksperimentišu da bi odredili

to determine whether transplanted donor cells can divide, differentiate

da li presađene ćelije donatora mogu da podele, razluče

and successfully give rise to new neurons in a damaged brain.

i uspešno stvore nove neurone u oštećenom mozgu.

They've also discovered

Takođe su otkrili

that we might be able to teach other kinds of brain cells,

da bismo možda mogli da naučimo druge vrste moždanih ćelija,

such as astrocytes or oligodendrocytes

kao što su astrociti ili oligodendrociti,

to behave like neural stem cells and start generating neurons, too.

da se ponašaju kao neuronske matične ćelije

i da i one počnu da stvaraju neurone.

So, a couple of decades from now will our brains be able to self-repair?

Dakle, za par decenija,

da li će naši mozgovi moći da se samoobnove?

We can't say for sure,

Ne možemo to reći sa sigurnošću,

but that has become one of the major goals of regenerative medicine.

ali to je postao jedan od glavnih ciljeva regenerativne medicine.

The human brain has 100 billion neurons

Ljudski mozak ima 100 milijardi neurona

and we're still figuring out the wiring behind this huge biological motherboard.

i još uvek pokušavamo da shvatimo veze

u ovoj ogromnoj biološkoj matičnoj ploči,

But everyday, research on neurogenesis brings us closer to that reboot switch.

ali nas istraživanje neurogeneze svakoga dana približava

tom prekidaču za obnovu.