Could your brain repair itself? - Ralitsa Petrova

Таны тархи ѳѳрѳѳ нөхөн төлжих боломжтой юу?- Ралица Петрова

Translator: Uuriintuya Urjinbazar Reviewer: Tuya Bat

Imagine the brain could reboot,

Таны тархи гэмтсэн эсүүдээ шинэ, илүү сайжруулсан эсээр сольж

updating its withered and damaged cells with new, improved units.

дахин сэргээгдэж байна гээд тѳсѳѳл дѳѳ.

That may sound like science fiction,

Энэ нь шинжлэх ухааны зѳгнѳл мэт сонсогдож болох ч

but it's a potential reality scientists are investigating right now.

судлаачид үүнийг бодит болгохоор ажилласаар байна.

Will our brains one day be able to self-repair?

Бидний уураг тархи нэг л ѳдѳр ѳѳрийгѳѳ сэргээж чаддаг болох болов уу?

It's well known that embryonic cells in our young developing brains

Үр тогтож эхлэх үeд энэхүү залуу тархинд

produce new neurons,

гол бүтэц нь болох бичил эсүүд буюу

the microscopic units that make up the brain's tissue.

мэдрэлийн эсүүд бий болдог гэдгийг бид сайн мэднэ.

Those newly generated neurons migrate to various parts of the developing brain,

Эдгээр шинээр тѳрсѳн эсүүд бүрэлдэж буй тархины олон хэсэг рүү тархан

making it self-organize into different structures.

ѳѳр ѳѳр бүтцэд орон зохицуулагддаг.

Гэвч саяхныг хүртэл

But until recently,

scientists thought cell production came to an abrupt halt soon after this initial growth,

судлаачид энэхүү бойжилтын дараа эсийн боловсруулалт огцом зогсдог гэж үзэн

leading them to conclude that neurological diseases,

Паркинсон, Альцхеймерийн өвчин гэх мэт мэдрэлийн өвчнүүд,

like Alzheimer's and Parkinson's,

мѳн гэнэтийн буюу цус харвах өвчнийг

and damaging events, like strokes, are irreversible.

эмчлэх боломжгүй гэж үздэг байсан.

But a series of recent discoveries

Харин цуврал нээлтийн үндсэн дээр

has revealed that adult brains actually do continue to produce new cells

насанд хүрсэн хүний уураг тархи хамгийн багадаа 3 тусгай хэсэгт

in at least three specialized locations.

шинэ эсийг бүтээсээр байдаг гэдгийг олж мэдсэн.

This process, known as neurogenesis,

Энэ нь шинэ эсийн тѳрѳлт буюу үүдэл эс, проженитор эс гэх

involves dedicated brain cells, called neural stem cells

тархины тодорхой эсүүдийн оролцоотой

and progenitor cells,

шинэ эс "үйлдвэрлэх" болон

which manufacture new neurons or replace the old ones.

хуучныг шинээр солих үйл явцаас бүрдэнэ.

The three regions where neurogenesis has been discovered

Эс үүсдэг 3 хэсэг нь

are the dentate gyrus, associated with learning and memory,

сурах болон ой санамжтай холбоотой тархины хуниас,

the subventricular zone, which may supply neurons to the olfactory bulb

тархи болон хамрыг холбохын тулд үнэрлэх булцууг эсээр хангадаг

for communication between the nose and brain,

тал ховдлын бүс болон

and the striatum, which helps manage movement.

хѳдѳлгѳѳнийг удирддаг тархины саарал хуниас юм.

Scientists don't yet have a good grasp on exactly what role

Судлаачид хараахан эс үүсгэгч нь эдгээр хэсэгт ямар үүрэгтэйг,

neurogenesis plays in any of these regions,

мөн яагаад тархины бусад хэсэгт байдаггүйг

or why they have this ability that's absent from the rest of the brain,

олж тогтоогоогүй байгаа ч,

but the mere presence of a mechanism to grown new neurons in the adult brain

насанд хүрсэн хүмүүсийн тархинд шинэ эс үүсэх энэ механизм

opens up an amazing possibility.

гайхалтай боломжийг нээж байна.

Could we harness that mechanism to get the brain to heal its scars

Тархи гэмтсэн хэсгээ эдгээх аргыг олох болов уу?

similar to how new skin grows to patch up a wound,

Яг л арьс шархалсан хэсэгтээ нөхөн төлжих эсвэл

or a broken bone stitches itself back together?

хугарсан яс эргээд бороолдог шиг.

So here's where we stand.

Бидний ололт одоохондоо энэ.

Certain proteins and other small molecules that mimick those proteins

Зарим уураг болон бусад уурагтай төстэй жижиг молекулуудыг

can be administered to the brain

тархинд хийснээр тархины нөгөө 3 хэсэгт

to make neural stem cells and progenitor cells

үүдэл эс ба проженитор эсүүд

produce more neurons in those three locations.

шинэ залуу эсийг бий болгоход нөлөөлөх боломжтой.

This technique still needs improvement

Эсүүдийг илүү үр дүнтэйгээр нөхөн төлжүүлж,

so that the cells reproduce more efficiently

илүү олон эсийг амьд үлдээхийн тулд

and more cells survive.

энэ аргыг сайжруулах хэрэгтэй.

But research shows that progenitor cells from these areas

Гэхдээ судалгаанаас үзэхэд, проженитор эсүүд нь

can actually migrate to places where injury has occurred

гэмтсэн хэсгүүд рүү шилжин

and give rise to new neurons there.

тэндээ шинэ эс бий болгох чадвартай нь тогтоогдсон.

And another promising possible approach

Өөр нэг найдвар төрүүлсэн арга бол

is to transplant healthy human neural stem cells,

арьс шилжүүлэн суулгахтай адил

which are cultured in a laboratory, to injured tissue,

эрүүл хүний тархины эсийг лабораторит нөхөн үржүүлэх замаар

like we can do with skin.

гэмтсэн эсийг нөхөх арга юм.

Scientists are currently experimenting

Судлаачид энэ шилжүүлсэн донор эсүүд нь

to determine whether transplanted donor cells can divide, differentiate

дараа нь хуваагдах, ялгагдах, мөн гэмтсэн тархинд

and successfully give rise to new neurons in a damaged brain.

шинэ эсийг бий болгож чадах эсэхийг туршиж байна.

They've also discovered

Тэд бас астросайт эсвэл олигодэндросайт зэрэг

that we might be able to teach other kinds of brain cells,

өөр төрлийн эсүүдэд мэдрэлийн үүдэл эс шиг

such as astrocytes or oligodendrocytes

шинэ эс боловсруулахыг заах

to behave like neural stem cells and start generating neurons, too.

боломж байгааг олж нээжээ.

So, a couple of decades from now will our brains be able to self-repair?

Тэгвэл одоогоос арав, хорин жилийн дараа бидний тархи нѳхѳн сэргэдэг болох уу?

We can't say for sure,

Бид баттай хэлж чадахгүй ч,

but that has become one of the major goals of regenerative medicine.

гэхдээ энэ нь нөхөн сэргээх анагаах ухааны гол зорилго болоод байна.

The human brain has 100 billion neurons

Хүний тархи 100 тэрбум эстэй ба

and we're still figuring out the wiring behind this huge biological motherboard.

бид одоо болтол биологийн энэ том эх хавтангийн холбоосыг судалсаар байна.

But everyday, research on neurogenesis brings us closer to that reboot switch.

Ямартай ч бид дахин ачааллах товчлууртай болоход өдөр өдрөөр ойртсоор байна.