Which is better: Soap or hand sanitizer? - Alex Rosenthal and Pall Thordarson

5,210,305 views ・ 2020-05-05

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Rysia Wand
00:07
Your hands, up close, are anything but smooth.
0
7807
3320
Z bliska ręce wcale nie są gładkie.
00:11
With peaks and valleys, folds and rifts,
1
11127
2800
Mają górki, dołki, fałdy i szczeliny,
00:13
there are plenty of hiding places for a virus to stick.
2
13927
4304
do których może przyczepić się wirus.
00:18
If you then touch your face, the virus can infect you.
3
18231
3610
Jeśli dotkniesz twarzy taką ręką, wirus może cię zarazić.
00:21
But there are two extraordinarily simple ways you can keep that from happening:
4
21841
4725
Są jednak dwa niezwykle proste sposoby, żeby temu zapobiec:
00:26
soap and water, and hand sanitizer.
5
26566
2868
użycie mydła z wodą lub płynu do dezynfekcji rąk.
00:29
So which is better?
6
29434
2580
Co działa lepiej?
00:32
The coronavirus that causes COVID-19
7
32014
2850
Koronawirus, który powoduje chorobę COVID-19,
00:34
is one of many viruses whose protective outer surface is made of a lipid bilayer.
8
34864
6154
jest jednym z wielu wirusów, których zewnętrzna powierzchnia ochronna
składa się z dwuwarstwowej warstwy lipidowej.
00:41
These lipids are pin shaped molecules whose heads are attracted to water,
9
41018
5359
Te lipidy to molekuły w kształcie szpilek, których główki woda przyciąga,
00:46
and tails are repulsed by it.
10
46377
2910
a ogonki odpycha.
00:49
So in water-rich environments, lipids naturally form a shell like this,
11
49287
5481
W środowiskach bogatych w wodę lipidy naturalnie tworzą taką skorupę,
00:54
with the heads outside and the tails inside.
12
54768
3540
z główkami na zewnątrz i ogonkami w środku.
00:58
Their shared reaction to water makes the lipids stick loosely together—
13
58308
5383
Ta reakcja z wodą sprawia, że ​​lipidy sklejają się luźno ze sobą,
01:03
this is called the hydrophobic effect.
14
63691
3710
co nazywa się efektem hydrofobowym.
01:07
This outer structure helps the molecular machinery of the virus
15
67401
4357
Ta zewnętrzna struktura pomaga maszynerii molekularnej wirusa
01:11
break through cellular membranes and hijack our cells.
16
71758
4294
przebić się przez błony komórkowe i przejąć nasze komórki.
01:16
But it has thousands upon thousands of weak points
17
76052
3520
Na szczęście ma też tysiące słabych punktów,
01:19
where the right molecules could pry it apart.
18
79572
3610
w których właściwe molekuły mogą go rozdzielić.
01:23
And this is where soap comes in.
19
83182
2980
Tu właśnie pojawia się mydło.
01:26
A single drop of any brand of soap contains quadrillions of molecules
20
86162
5627
Jedna kropla mydła dowolnej marki zawiera kwadryliony związków
01:31
called amphiphiles, which resemble biological lipids.
21
91789
4562
zwanych amfifilami, które przypominają naturalne lipidy.
01:36
Their tails, which are similarly repulsed by water,
22
96351
3810
Ich ogonki, które woda podobnie odpycha,
01:40
compete for space with the lipids that make up the virus’s shell.
23
100161
4429
konkurują o przestrzeń z lipidami, które tworzą powłokę wirusa.
01:44
But they’re just different enough to break up the regularity of the virus’s membrane,
24
104590
5727
Ale są na tyle różne, że łamią regularność błony wirusa,
01:50
making the whole thing come crashing down.
25
110317
3250
powodując jego rozpad.
01:53
Those amphiphiles then form bubbles of their own around particles
26
113567
5176
Amfifile następnie tworzą bańki wokół cząstek,
01:58
including the virus’s RNA and proteins.
27
118743
3920
w tym RNA i białek wirusa.
02:02
Apply water, and you’ll wash that whole bubble away.
28
122663
4909
Polane wodą - spływają.
02:07
Hand sanitizers work less like a crowbar, and more like an earthquake.
29
127572
5248
Płyny do dezynfekcji rąk nie działają jak łom,
tylko jak trzęsienie ziemi.
02:12
When you surround a coronavirus with water,
30
132820
2790
Gdy otoczysz koronawirusa wodą,
02:15
the hydrophobic effect gives the bonds within the membrane their strength.
31
135610
4946
efekt hydrofobowy nadaje siłę wiązaniom w błonie.
02:20
That same effect also holds the big proteins
32
140556
3720
Ten sam efekt utrzymuje też duże białka,
02:24
that form coronavirus’s spikes in place
33
144276
3660
które utrzymują w miejscu szpilki koronawirusa
02:27
and in the shape that enables them to infect your cells.
34
147936
3670
w kształcie umożliwiającym im zainfekowanie komórek.
02:31
If you dry the virus out in air, it keeps its stability.
35
151606
4482
Jeśli wysuszysz wirusa w powietrzu, zachowa on swoją stabilność.
02:36
But now surround it with a high concentration of an alcohol,
36
156088
4701
Teraz polej go wysokim stężeniem alkoholu,
02:40
like the ethanol or isopropanol found in most hand-sanitizers.
37
160789
4835
takim jak etanol lub izopropanol w większości płynów do dezynfekcji.
02:45
This makes the hydrophobic effect disappear,
38
165624
2730
To spowoduje zanik efektu hydrofobowego
02:48
and gives the molecules room to move around.
39
168354
2695
i da molekułom swobodę ruchu.
02:51
The overall effect is like removing all of the nails and mortar from a house
40
171049
5476
Ogólny efekt przypomina usunięcie wszystkich gwoździ i zaprawy z domu,
02:56
and then hitting it with an earthquake.
41
176525
2020
a następnie wywołanie trzęsienia ziemi.
02:58
The cell’s membrane collapses and those spike proteins crumble.
42
178545
5250
Błona komórkowa zapada się, a białka szpilek się kruszą.
03:03
In either method, the actual process of destroying the virus
43
183795
4380
W obu metodach faktyczny proces niszczenia wirusa
03:08
happens in just a second or two.
44
188175
2105
zachodzi w ciągu sekundy lub dwóch.
03:10
But doctors recommend at least 20 seconds of hand-washing
45
190280
3860
Ale lekarze zalecają mycie rąk przez co najmniej 20 sekund
03:14
because of the intricate landscape that is your hand.
46
194140
3780
z powodu komplikowanej struktury dłoni.
03:17
Soap and sanitizer need to get everywhere, including your palms, fingertips,
47
197920
6037
Mydło i środki dezynfekujące muszą znaleźć się wszędzie: na dłoniach,
opuszkach palców, na grzbietach dłoni i między palcami,
03:23
the outsides of your hands, and between your fingers,
48
203957
3488
03:27
to protect you properly.
49
207445
1490
żeby móc nas dobrze chronić.
03:28
And when it comes to a coronavirus outbreak,
50
208935
2960
Jeśli chodzi o wybuch pandemii koronawirusa,
03:31
doctors recommend washing your hands with soap and water whenever possible.
51
211895
4836
lekarze zalecają jak najczęstsze mycie rąk mydłem i wodą.
03:36
Even though both approaches are similarly effective at killing the virus,
52
216731
4183
Mimo że oba podejścia są równie skuteczne w zabijaniu wirusa,
03:40
soap and water has two benefits:
53
220914
2700
mydło i woda mają dwie kluczowe zalety:
03:43
first it washes away any dirt which could otherwise hide virus particles.
54
223614
5174
Po pierwsze zmywają wszelkie zabrudzenia, które mogłyby ukryć cząsteczki wirusa.
03:48
But more importantly,
55
228788
1480
A, co ważniejsze,
03:50
it’s simply easier to fully cover your hands with soap and water
56
230268
4147
po prostu łatwiej jest w pełni pokryć ręce mydłem i wodą
03:54
for 20 seconds.
57
234415
1380
przez 20 sekund.
03:55
Of course, hand sanitizer is more convenient to use on the go.
58
235795
4912
Oczywiście, płynu do dezynfekcji rąk łatwiej używać w podróży.
04:00
In the absence of a sink, use the sanitizer as thoroughly as possible
59
240707
4941
W przypadku braku umywalki należy zaaplikować go jak najdokładniej
04:05
and rub your hands together until they’re dry.
60
245648
3030
i pocierać ręce do sucha.
04:08
Unfortunately, there are billions of people
61
248678
3389
Niestety, miliardy ludzi nie mają dostępu
04:12
who don’t have access to clean drinking water,
62
252067
2970
do czystej wody pitnej,
04:15
which is a huge problem at any time but especially during an outbreak.
63
255037
5327
co zawsze stanowi ogromny problem, a zwłaszcza w czasie epidemii.
04:20
Researchers and aid groups are working to provide solutions for these communities.
64
260364
4782
Badacze i grupy pomocy
pracują nad znalezieniem rozwiązań dla tych ludzi.
04:25
One example is a device that uses salt, water, and a car battery
65
265146
4834
Jednym z przykładów jest urządzenie,
wykorzystujące sól, wodę i akumulator samochodowy
04:29
to make chlorinated water that kills harmful pathogens
66
269980
4000
do produkcji chlorowanej wody, która zabija szkodliwe patogeny
04:33
and is safe for hand-washing.
67
273980
2600
i jest bezpieczna do mycia rąk.
04:36
So wherever possible, soap and water are recommended for a coronavirus,
68
276580
4700
Dlatego jeśli to możliwe,
zaleca się stosowanie mydła i wody w przypadku koronawirusa,
04:41
but does that mean it's best for every viral outbreak?
69
281280
4160
ale czy to oznacza, że jest to najlepsze rozwiązanie
w przypadku każdego wirusa?
04:45
Not necessarily.
70
285440
1470
Niekoniecznie.
04:46
Many common colds are caused by rhinoviruses
71
286910
3630
Wiele typowych przeziębień wywołują rinowirusy,
04:50
that have a geometric protein structure called a capsid
72
290540
4242
mające geometryczną strukturę białkową zwaną kapsydem
04:54
instead of a lipid membrane.
73
294782
2310
zamiast błony lipidowej.
04:57
The capsid doesn't have nearly as many weak points
74
297092
3140
Kapsyd nie ma aż tylu słabych punktów,
05:00
where soap amphiphiles can pry it apart,
75
300232
2884
w których mydlane związki mogą go rozbić,
05:03
so it takes longer for soap to be effective.
76
303116
3000
więc trzeba myć ręce mydłem nieco dłużej.
05:06
However some of its surface proteins are still vulnerable
77
306116
3690
Jednak niektóre z jego białek powierzchniowych są nadal wrażliwe
05:09
to the destabilizing effect of hand sanitizer.
78
309806
3566
na destabilizujące działanie płynu do dezynfekcji rąk.
05:13
In this and similar cases, hand sanitizer may be more effective,
79
313372
4759
W takich przypadkach
płyn do dezynfekcji rąk może być bardziej skuteczny,
05:18
especially if you then wash your hands to remove residual particles.
80
318131
4540
zwłaszcza jeśli potem zmyjesz resztki cząstek.
05:22
The best way to know which to use for any given outbreak
81
322671
4300
Żeby dowiedzieć się,
czego użyć w przypadku danej epidemii,
05:26
is to do what's best for all things illness-related:
82
326971
4170
postępuj tak, jak przy każdej chorobie:
05:31
follow the advice of accredited medical professionals.
83
331141
3910
słuchaj zaleceń uznanych specjalistów medycznych.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7