How to build a fictional world - Kate Messner

Jak zbudować fikcyjny świat? | Kate Messner

Tłumaczenie: Marta Grochowalska Korekta: Rysia Wand

W świecie Tolkiena

In J.R.R.'s world,

Gandalf is one of five wizards sent by the Valar

Gandalf to jeden z pięciu czarodziejów wysłanych przez Valarów

to guide the inhabitants of Middle Earth

na pomoc mieszkańcom Śródziemia

in their struggles against the dark force of Sauron.

w zmaganiach z ciemnymi mocami Saurona.

Gandalf's body was mortal,

Ciało Gandalfa było śmiertelne

subject to the physical rules of Middle Earth,

i podległe prawom fizycznym rządzącym Śródziemiem,

but his spirit was immortal,

ale jego duch był nieśmiertelny,

as seen when he died as Gandalf the Grey

co widać, gdy umarł jako Gandalf Szary

and resurrected as Gandalf the White.

i powrócił do życia jako Gandalf Biały.

According to the Wachowski's script,

Zgodnie ze scenariuszem braci Wachowskich,

an awakened human only has to link up

wystarczy, żeby po przebudzeniu

and hack the neon binary code of the Matrix

złamać kod Matrixa i podłączyć się do niego,

to learn how to fly a helicopter in a matter of seconds.

żeby w kilka sekund

nauczyć się pilotować helikopter.

Or if you are the One, or one of the Ones,

Albo, jeśli ktoś jest Wybrańcem,

lub jednym z Wybrańców,

you don't even need a helicopter, you just need a cool pair of shades.

nawet nie potrzebuje helikoptera.

Wystarczą modne okulary przeciwsłoneczne.

Cheshire cats can juggle their own heads.

Koty z Cheshire żonglują swoimi głowami,

iPads are rudimentary.

iPady są prymitywne,

No Quidditch match ends until the Golden Snitch is caught.

mecz quidditcha kończy się dopiero

po złapaniu złotego znicza,

And the answer to the ultimate question of life, the universe,

a odpowiedź na zasadnicze pytanie

o życie, wszechświat i wszystko inne

and everything

is most certainly 42.

to bez wątpienia 42.

Just like real life, fictional worlds operate consistently

Jak w rzeczywistości,

tak w fikcyjnym świecie wszystko podlega

within a spectrum of physical and societal rules.

prawom fizycznym i konwencjom społecznym,

That's what makes these intricate worlds

przez co te skomplikowane światy

believable, comprehensible, and worth exploring.

są wiarygodne,

zrozumiałe

i warte odkrywania.

In real life, the Law of Gravity holds seven book sets of "Harry Potter"

W rzeczywistości siła grawitacji

utrzymuje 7 tomów Harry'ego Pottera

to millions of bookshelves around the world.

na milionach półek z książkami na całym świecie.

We know this to be true, but we also know

Wiemy, że to prawda,

ale wiemy też,

that ever since J.K. typed the words

że od kiedy J. K. Rowling napisała słowa

wizard, wand, and "Wingardium Leviosa,"

czarodziej, różdżka

i Wingardium Leviosa,

that Law of Gravity has ceased to exist

siła grawitacji przestała działać

on the trillions of pages resting between those bookends.

na bilionach stron książek

stojących na tych półkach.

Authors of science fiction and fantasy literally build worlds.

Autorzy science fiction i fantasy

dosłownie budują światy.

They make rules, maps, lineages,

Tworzą zasady,

mapy,

rody,

languages, cultures, universes,

języki,

kultury,

światy

alternate universes within universes,

i alternatywne światy wewnątrz innych światów,

and from those worlds sprout story, after story, after story.

z których wyrastają

kolejne historie.

Gdy jest to dobrze zrobione,

When it's done well,

readers can understand fictional worlds and their rules

czytelnicy mogą zrozumieć

fikcyjne światy i rządzące nimi prawa

just as well as the characters that live in them do

tak samo jak bohaterowie,

którzy w nich żyją,

and sometimes, just as well or even better

a czasami

równie dobrze lub lepiej,

than the reader understands the world outside of the book.

niż własną rzeczywistość.

But how?

Ale jak?

How can human-made squiggles on a page

Jak czyjeś zapiski na kartce

reflect lights into our eyes that send signals to our brains

mogą odbijać w oczach światło,

które wysyła sygnały do mózgu,

that we logically and emotionally decode as complex narratives

które odczytujemy logicznie i emocjonalnie

jako złożone historie,

that move us to fight,

pobudzające do walki,

cry, sing, and think,

płaczu,

śpiewu

i myślenia,

that are strong enough

które są na tyle silne,

not only to hold up a world

żeby nie tylko scalić świat

that is completely invented by the author,

całkowicie wymyślony przez autora,

but also to change the reader's perspective

ale też, żeby zmienić poglądy czytelnika

on the real world that resumes

na świat rzeczywisty,

only when the final squiggle is reached?

który wraca po ostatnim zapisku?

I'm not sure anyone knows the answer to that question,

Nie wiem, czy ktokolwiek

zna odpowiedź na to pytanie.

yet fantastical, fictional worlds are created everyday

Choć fikcyjne światy powstają co dnia

in our minds, on computers,

w naszych umysłach,

even on napkins at the restaurant down the street.

komputerach,

a nawet na serwetkach w restauracji.

The truth is your imagination and a willingness to, figuratively,

Tak naprawdę to tylko wyobraźnia

i chęć, mówiąc przenośnie,

live in your own world

życia we własnym świecie,

are all you need to get started writing a novel.

są potrzebne do pisania.

I didn't dream up Hogwarts or the Star Wars' Cantina,

Nie wymyśliłam Hogwartu,

kantyny z "Gwiezdnych Wojen",

but I have written some science thrillers for kids and young adults.

ale napisałam kilka thrillerów naukowych

dla dzieci i młodzieży.

Here are some questions and methods I've used

Oto kilka pytań i metod,

to help build the worlds in which those books take place.

które pomogły mi zbudować świat,

w którym rozgrywa się ich akcja.

Zaczynam ogólnie od miejsca i czasu akcji.

I start with a basic place and time.

Whether that's a fantasy world or a futuristic setting in the real world,

Czy to świat fantastyczny,

czy futurystyczny osadzony w prawdziwym świecie,

it's important to know where you are and whether you're working in the past,

ważne, żeby wiedzieć, gdzie się jest,

czy to jest przeszłość,

teraźniejszość

present, or future.

czy przyszłość.

I like to create a timeline

Lubię tworzyć oś czasu,

showing how the world came to be.

która pokazuje, jak ten świat powstał,

What past events have shaped the way it is now?

jakie wydarzenia nadały mu obecny kształt.

Then I brainstorm answers to questions

Potem robię burzę mózgów,

that draw out the details of my fictional world.

żeby ustalić szczegóły.

What rules are in place here?

Jakie zasady rządzą tym światem?

This covers everything from laws of gravity,

Tyczy się to wszystkiego, od siły grawitacji

or not,

lub jej braku,

to the rules of society

po porządek społeczny

and the punishments for individuals who break them.

oraz kary dla tych, którzy go naruszają.

What kind of government does this world have?

Jaki jest rząd w tym świecie?

Who has power, and who doesn't?

Kto ma władzę,

a kto nie?

What do people believe in here?

W co wierzą ludzie?

And what does this society value most?

Co jest najwyższą wartością w ich społeczeństwie?

Then it's time to think about day-to-day life.

Jak wygląda codzienne życie?

What's the weather like in this world?

Jaka pogoda panuje w tym świecie?

Where do the inhabitants live and work and go to school?

Gdzie żyją jego mieszkańcy,

gdzie pracują i chodzą do szkoły?

What do they eat

Co jedzą i jak się bawią?

and how do they play?

How do they treat their young and their old?

Jak traktują dzieci

i starców?

What relationships do they have with the animals and plants of the world?

Jaki mają stosunek

do zwierząt i roślin?

And what do those animals and plants look like?

Jak wyglądają te zwierzęta i rośliny?

What kind of technology exists?

Jak wygląda ich technika,

Transportation?

transport, komunikacja,

Communication?

Access to information?

dostęp do informacji?

There's so much to think about!

Jest tyle do przemyślenia!

So, spend some time living in those tasks and the answers to those questions,

Poświęćcie trochę czasu na wczucie się w te zadania

i odpowiedzi na pytania,

and you're well on your way to building your own fictional world.

a będziecie na dobrej drodze

do budowy własnego fikcyjnego świata.

Once you know your world as well as you hope your reader will,

Gdy poznacie swój świat

tak dobrze, jak potem czytelnik,

set your characters free in it and see what happens.

wyślijcie do niego swoich bohaterów

i zobaczcie, co się stanie.

And ask yourself,

Zadajcie sobie pytanie,

"How does this world you created shape the individuals who live in it?

jak stworzony przez was świat

kształtuje zamieszkujące go istoty.

And what kind of conflict is likely to emerge?"

Jakie mogą wystąpić w nim konflikty?

Answer those questions, and you have your story.

Odpowiedzcie na nie,

a znajdziecie swoją historię.

Good luck, future world-builder!

Powodzenia, twórcy nowych światów!