The mysterious life and death of Rasputin - Eden Girma

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

On a cold winter night in 1916,

W zimową noc 1916 roku

Felix Yusupov anxiously prepared to pick up his dinner guest.

Feliks Jusupow nerwowo szykował się do podjęcia gościa na kolacji.

If all went as planned, his guest would be dead by morning,

Według planu gość nad ranem miał być martwy.

though four others had already tried and failed to finish him off.

Już cztery zamachy na jego życie zakończyły się niepowodzeniem.

The Russian monarchy was on the brink of collapse,

Rosyjski carat był na skraju upadku.

and to Yusupov and his fellow aristocrats,

Według Jusupowa i innych arystokratów

the holy man they’d invited to dinner was the single cause of it all.

przyczyną był człowiek zaproszony na kolację.

But who was he,

Kim był

and how could a single monk be to blame for the fate of an empire?

i dlaczego zwykłego mnicha obwiniano za los imperium?

Grigori Yefimovich Rasputin began his life in Siberia,

Grigorij Jefimowicz Rasputin urodził się na Syberii

born in 1869 to a peasant family.

w 1869 roku w chłopskiej rodzinie.

He might have lived a life of obscurity in his small village,

Mieszkałby na wsi nikomu nieznany,

if not for his conversion to the Russian Orthodox Church

gdyby w latach 90. XIX wieku

nie przeszedł na prawosławie.

in the 1890s.

Inspired by the humbled monks that wandered endlessly

Zainspirowany pokornymi mnichami,

krążącymi bez końca między świętymi miejscami,

from holy site to holy site,

he spent years on pilgrimages across Russia.

latami pielgrzymował przez Rosję.

On his travels, strangers were captivated by Rasputin’s magnetic presence.

Jego magnetyczna osobowość czarowała napotykanych ludzi.

Some even believed he had mystical gifts of prediction and healing.

Niektórzy wierzyli, że ma dar jasnowidzenia i uzdrawiania.

Despite Rasputin’s heavy drinking, petty theft, and promiscuity,

Choć Rasputin pił, kradł i był rozwiązły,

his reputation as a monk quickly spread beyond Siberia

jego sława mnicha szybko rozprzestrzeniła się poza Syberię,

and attracted both laypeople and powerful Orthodox clergymen.

zaciekawiając zarówno ludzi świeckich, jak i wpływowych kapłanów prawosławnych.

When he finally reached the capital, St. Petersburg,

Po dotarciu do stolicy, Sankt Petersburga,

Rasputin used his charisma and connections

Rasputin wykorzystał charyzmę i wpływy,

to win favor with the imperial family’s spiritual advisor.

żeby zdobyć uznanie rodziny cesarskiej.

In November 1905,

W listopadzie 1905 roku

Rasputin was finally introduced to Russian Tsar Nicholas II.

Rasputina w końcu przedstawiono cesarzowi Mikołajowi II.

Nicholas and his wife Alexandra devoutly believed in the Orthodox Church,

Mikołaj i jego żona Aleksandra głęboko wierzyli w Kościół Prawosławny,

as well as in mysticism and supernatural powers,

mistycyzm i siły nadprzyrodzone.

and this Siberian holy man had them transfixed.

"Świętobliwy mąż" z Syberii wywarł na nich ogromne wrażenie.

It was a particularly tumultuous period for Russia and their family.

Był to szczególnie niestabilny czas dla Rosji i rodziny panującej.

The monarchy was barely clinging to control

Monarchia ledwie utrzymywała władzę

after the Revolution of 1905.

po rewolucji w 1905 roku.

Their political struggles were only intensified by personal turmoil:

Trudną sytuację polityczną wzmagały problemy osobiste.

Alexei, the heir to the throne,

Aleksy, następca tronu,

had a life-threatening blood disease called hemophilia.

był śmiertelnie chory na hemofilię.

When Alexei suffered a severe medical crisis in 1912,

Kiedy przechodził poważny kryzys zdrowotny w 1912 roku,

Rasputin advised his parents to reject treatment from doctors.

Rasputin doradził odstawienie leków.

Alexei’s health improved, cementing the royal family’s belief

Stan Aleksego się poprawił, utwierdzając rodzinę carską w przekonaniu

that Rasputin had magical healing powers,

o zdolnościach uzdrowicielskich Rasputina

and guaranteeing his privileged place on the royal court.

i zapewniając mu silną pozycję na dworze cesarskim.

Today, we know that the doctors had prescribed aspirin,

Dziś wiadomo, że aspiryna przepisywana przez lekarzy

a drug that worsens hemophilia.

pogłębiała hemofilię.

After this incident, Rasputin made a prophecy:

Po tym zdarzeniu Rasputin przepowiedział,

if he died, or the royal family deserted him,

że jeśli umrze albo rodzina cesarska się od niego odwróci,

both their son and their crown would soon be gone.

następca tronu zginie, a korona przepadnie.

Outside the royal family, people had mixed views on Rasputin.

Ludzie spoza rodziny cesarskiej mieli mieszane uczucia względem Rasputina.

On one hand, peasants regarded him as one of their own,

Chłopi uważali go za swojego,

amplifying their often-unheard voice to the monarchy.

bo przekazywał monarsze ich często lekceważony głos.

But nobles and clergymen came to despise his presence.

Jednak możni i duchowni nim gardzili,

Rasputin never ceased his scandalous behavior,

bo Rasputin nigdy nie zaprzestał skandalicznego zachowania.

and they were skeptical of his so-called powers

Byli też sceptyczni co do jego mocy

and thought he was corrupting the royal family.

i uważali, że ma zły wpływ na rodzinę cesarską.

By the end of World War I,

Pod koniec I wojny światowej

they were convinced the only way to maintain order

uważali, że jedyny sposób na utrzymanie porządku

was to eliminate this sham of a holy man.

to eliminacja świątobliwej szumowiny.

With this conviction,

Z takim przekonaniem

Yusupov began to plot Rasputin’s assassination.

Jusupow zaczął planować zamach na Rasputina.

Though the exact details remain mysterious,

Choć szczegóły pozostają tajemnicą,

our best guess at how it all unfolded comes from Yusupov’s memoirs.

opis przebiegu zdarzeń znamy ze wspomnień Jusupowa.

He served Rasputin a number of pastries, believing they contained cyanide.

Jusupow podał Rasputinowi ciastka, sądząc, że zawierają cyjanek.

But unbeknownst to Yusupov,

Jednak bez wiedzy Jusupowa

one of his co-conspirators had a change of heart,

jeden z jego wspólników, którego ruszyło sumienie,

and substituted the poison with a harmless substance.

podmienił truciznę na nieszkodliwą substancję.

To Yusupov’s shock, Rasputin ate them without ill effect.

Ku zdziwieniu Jusupowa Rasputin zjadł ciastka i przeżył.

In desperation, he shot Rasputin at point-blank range.

Zdesperowany strzelił z bliska do Rasputina.

But Rasputin recovered, punched his attacker, and fled.

Ten jednak otrząsnął się, uderzył zamachowca i uciekł.

Yusupov and his accomplices pursued him,

Jusupow i jego wspólnicy ruszyli w pogoń.

finally killing Rasputin with a bullet to the forehead

Ostatecznie zabili Rasputina, strzelając mu w czoło

and dumping his body in the Malaya Nevka river.

i wrzucając do rzeki Mała Newa.

But far from stabilizing the monarchy’s authority,

Zamiast wzmocnić autorytet monarchii,

Rasputin’s death enraged the peasantry.

śmierć Rasputina rozwścieczyła chłopów.

Just as Rasputin prophesied,

Tak jak przepowiedział Rasputin,

his murder was swiftly followed by that of the royal family.

jego zabójstwo szybko pociągnęło za sobą śmierć rodziny cesarskiej.

Whether the downfall of the Russian monarchy

Tego, czy upadek caratu

was a product of the monk’s curse,

był skutkiem klątwy mnicha

or the result of political tensions decades in the making,

czy napięć politycznych narastających od wielu dekad,

well, we may never know.

możemy się nigdy nie dowiedzieć.