The mysterious life and death of Rasputin - Eden Girma

Translator: Smita Kantak Reviewer: Arvind Patil

On a cold winter night in 1916,

१९१६ सालच्या हिवाळ्यातली एक थंडगार रात्र.

Felix Yusupov anxiously prepared to pick up his dinner guest.

फेलिक्स युसुपॉव्ह मेजवानीला येणाऱ्या पाहुण्याची आतुरतेने वाट पाहत होता.

If all went as planned, his guest would be dead by morning,

ठरल्याप्रमाणे घडलं, तर सकाळपर्यंत या पाहुण्याचा मृत्यू झाला असता.

though four others had already tried and failed to finish him off.

यापूर्वी इतर चौघांनी त्याला मारण्याचे अपयशी प्रयत्न करून झाले होते.

The Russian monarchy was on the brink of collapse,

रशियन साम्राज्य कोलमडण्याच्या बेताला आले होते.

and to Yusupov and his fellow aristocrats,

युसुपॉव्ह आणि त्याच्या सहकारी उमरावांच्या मते

the holy man they’d invited to dinner was the single cause of it all.

हा पाहुणा साधू हे त्यामागचे एकमेव कारण होते.

But who was he,

कोण होता तो?

and how could a single monk be to blame for the fate of an empire?

आणि एका साम्राज्याच्या विनाशाला हा एकटा साधू कारणीभूत कसा काय?

Grigori Yefimovich Rasputin began his life in Siberia,

ग्रिगोरी येफिमोविच रासपुतीन याच्या आयुष्याची सुरुवात सैबेरियात झाली.

born in 1869 to a peasant family.

१८६९ साली एका शेतकरी कुटुंबात त्याचा जन्म झाला.

He might have lived a life of obscurity in his small village,

त्या छोट्या गावात त्याचे आयुष्य सामान्यपणे गेले असतेही.

if not for his conversion to the Russian Orthodox Church

पण १८९०च्या दशकात त्याने रशियन ऑर्थोडॉक्स चर्चचा

in the 1890s.

पंथ स्वीकारला.

Inspired by the humbled monks that wandered endlessly

सतत भक्तिभावाने तीर्थयात्रा करणाऱ्या

from holy site to holy site,

साधूंपासून प्रेरणा घेऊन

he spent years on pilgrimages across Russia.

त्याने अनेक वर्षे रशियाभर तीर्थयात्रा केल्या.

On his travels, strangers were captivated by Rasputin’s magnetic presence.

प्रवासात भेटलेले अनोळखी लोक त्याच्या आकर्षक व्यक्तिमत्त्वाने मंत्रमुग्ध होत.

Some even believed he had mystical gifts of prediction and healing.

त्याला भविष्य समजतं, रोग बरे करता येतात, असा काही लोकांचा समज झाला होता.

Despite Rasputin’s heavy drinking, petty theft, and promiscuity,

अट्टल दारुडा, भुरटा चोर आणि स्वैराचारी म्हणून तो कुप्रसिद्ध असला,

his reputation as a monk quickly spread beyond Siberia

तरी त्याच्या साधुगिरीची ख्याती सैबेरियाच्या बाहेर पोहोचली.

and attracted both laypeople and powerful Orthodox clergymen.

सामान्य नागरिकांबरोबरच ऑर्थोडॉक्स पंथाच्या धर्मगुरूंनाही त्याने भुरळ पाडली.

When he finally reached the capital, St. Petersburg,

शेवटी सेंट पीटर्सबर्ग या राजधानीच्या शहरात पोहोचल्यावर

Rasputin used his charisma and connections

आपल्या आकर्षक व्यक्तिमत्त्वाच्या आणि ओळखींच्या बळावर

to win favor with the imperial family’s spiritual advisor.

रासपुतीनने राजघराण्याच्या आध्यात्मिक सल्लागाराशी संधान बांधले.

In November 1905,

१९०५ सालच्या नोव्हेंबर महिन्यात

Rasputin was finally introduced to Russian Tsar Nicholas II.

रशियन झार दुसरा निकोलस याच्याशी त्याची ओळख करून देण्यात आली.

Nicholas and his wife Alexandra devoutly believed in the Orthodox Church,

निकोलस आणि त्याची पत्नी अलेक्झांड्रा यांचा ऑर्थोडॉक्स चर्चवर निस्सीम विश्वास होता,

as well as in mysticism and supernatural powers,

तसाच गूढवाद, अद्भुत शक्ती यांवरही होता.

and this Siberian holy man had them transfixed.

सैबेरियातल्या या साधूने त्यांना मंत्रमुग्ध केले.

It was a particularly tumultuous period for Russia and their family.

रशियासाठी आणि राजघराण्यासाठी तो संकटकाळ होता.

The monarchy was barely clinging to control

१९०५ च्या क्रांतीनंतर

after the Revolution of 1905.

राजसत्ता कशीबशी तग धरून होती.

Their political struggles were only intensified by personal turmoil:

आणि या राजकीय संकटांत एका वैयक्तिक संकटाची भर पडली होती.

Alexei, the heir to the throne,

राजसत्तेचा वारसदार अलेक्सी याला

had a life-threatening blood disease called hemophilia.

हिमोफिलिया (रक्त न गोठणे) हा प्राणघातक रक्तविकार होता.

When Alexei suffered a severe medical crisis in 1912,

१९१२ साली या विकारामुळे अलेक्सीच्या जिवाला धोका उद्भवला.

Rasputin advised his parents to reject treatment from doctors.

त्यावेळी रासपुतीनने डॉक्टरांचे औषध बंद करण्याचा सल्ला दिला.

Alexei’s health improved, cementing the royal family’s belief

अलेक्सीची तब्येत सुधारली, आणि रासपुतीनजवळ दिव्य शक्ती असल्याच्या

that Rasputin had magical healing powers,

राजघराण्याच्या समजाला बळकटी मिळाली.

and guaranteeing his privileged place on the royal court.

राजदरबारात रासपुतीनला मानाचे स्थान मिळाले.

Today, we know that the doctors had prescribed aspirin,

आज आपण जाणतो, की डॉक्टरांनी अलेक्सीला ऍस्पिरिन दिले होते,

a drug that worsens hemophilia.

ज्यामुळे हिमोफिलिया बळावतो.

After this incident, Rasputin made a prophecy:

या घटनेनंतर रासपुतीनने एक भाकीत केले,

if he died, or the royal family deserted him,

"माझा मृत्यू झाला, किंवा राजघराण्याने मला दूर लोटले,

both their son and their crown would soon be gone.

तर त्यांचा पुत्र आणि राजसत्ता दोन्ही नष्ट होतील."

Outside the royal family, people had mixed views on Rasputin.

राजघराण्याबाहेर लोकांच्या मनात रासपुतीनबद्दल संमिश्र भावना होत्या.

On one hand, peasants regarded him as one of their own,

एकीकडे सामान्य जनतेला तो त्यांच्यातलाच एक वाटे.

amplifying their often-unheard voice to the monarchy.

कारण त्यांचा दडपला गेलेला आवाज तो राजसत्तेपर्यंत पोहोचवीत असे.

But nobles and clergymen came to despise his presence.

पण उमराव आणि धर्मगुरूंना त्याचा तिरस्कार वाटे.

Rasputin never ceased his scandalous behavior,

कारण रासपुतीनचे लज्जास्पद वर्तन बदलले नव्हते.

and they were skeptical of his so-called powers

त्याच्या तथाकथित दिव्य शक्तीबद्दल त्यांना शंका वाटत होती.

and thought he was corrupting the royal family.

तो राजघराण्याला भ्रष्ट करतो आहे, असेही त्यांना वाटे.

By the end of World War I,

पहिले महायुद्ध संपेपर्यंत

they were convinced the only way to maintain order

त्यांची खात्रीच पटली होती, की देशात सुव्यवस्था हवी असेल,

was to eliminate this sham of a holy man.

तर या दांभिक साधूला दूर करावे लागेल.

With this conviction,

अशा दृढ विचाराने

Yusupov began to plot Rasputin’s assassination.

युसुपॉव्हने रासपुतीनच्या हत्येचा कट रचला.

Though the exact details remain mysterious,

नेमके तपशील उपलब्ध नसले, तरी

our best guess at how it all unfolded comes from Yusupov’s memoirs.

युसुपॉव्हच्या स्मरणलेखनावरून काही अंदाज बांधता येतात.

He served Rasputin a number of pastries, believing they contained cyanide.

त्याने रासपुतीनला मिठाई खाऊ घातली. त्यात सायनाईड हे विष असल्याचा त्याचा समज होता.

But unbeknownst to Yusupov,

पण कटातल्या एका साथीदाराचे मतपरिवर्तन होऊन

one of his co-conspirators had a change of heart,

त्याने युसुपॉव्हच्या नकळत सायनाईडऐवजी

and substituted the poison with a harmless substance.

दुसरा बिनविषारी पदार्थ त्यात घातला होता.

To Yusupov’s shock, Rasputin ate them without ill effect.

मिठाई खाऊन रासपुतीनला अपाय न झाल्याने युसुपॉव्हला धक्का बसला.

In desperation, he shot Rasputin at point-blank range.

त्याने निराश होऊन रासपुतीनला अगदी समोरून गोळी घातली.

But Rasputin recovered, punched his attacker, and fled.

पण रासपुतीन वाचला, आणि युसुपॉव्हला ठोसा लगावून पळाला.

Yusupov and his accomplices pursued him,

युसुपॉव्ह आणि त्याच्या साथीदारांनी त्याचा पाठलाग केला.

finally killing Rasputin with a bullet to the forehead

शेवटी त्यांनी कपाळावर गोळी मारून त्याला ठार केले,

and dumping his body in the Malaya Nevka river.

आणि त्याचे प्रेत मालयनेव्हका नदीत टाकून दिले.

But far from stabilizing the monarchy’s authority,

पण रासपुतीनच्या हत्येमुळे राजसत्ता स्थिरस्थावर तर झाली नाहीच,

Rasputin’s death enraged the peasantry.

उलट सामान्य जनतेचा संताप उफाळून आला.

Just as Rasputin prophesied,

रासपुतीनने केलेल्या भाकितानुसार

his murder was swiftly followed by that of the royal family.

त्याच्या हत्येनंतर लवकरच राजघराण्याचीही हत्या झाली.

Whether the downfall of the Russian monarchy

रशियन साम्राज्याचा अंत झाला,

was a product of the monk’s curse,

तो साधूच्या शापामुळे, की

or the result of political tensions decades in the making,

कित्येक दशके धुमसत असलेल्या राजकीय ताणामुळे,

well, we may never know.

हे कदाचित आपल्याला कधीच समजणार नाही.