Why your phone battery gets worse over time - George Zaidan

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

A drop of gasoline, a match, and a battery, all store energy—

ဓာတ်ဆီတစ်စက်၊မီးခြစ်တစ်ဆံ၊ဘက်ထရီတစ်လုံး၊ အားလုံးက စွမ်းအင်ကို သိုလှောင်ထားပေမဲ့

but, after each expends its energy, only the battery is recyclable.

စွမ်းအင်ကို သုံစွဲပြီးနောက်မှာတော့ ဘက်ထရီကိုပဲ ပြန်သုံးလို့ရပါတယ်။

That's because, chemically speaking,

ဒါက ဓာတုဗေဒအရ ဆိုရရင်

a dead battery is actually not that different from a fresh one.

သေနေတဲ့ ဘက်ထရီတစ်လုံးဟာ အသစ်တစ်လုံးနဲ့ ဒိလောက်မကွာခြားလို့ပါ။

Most of the batteries we use today take advantage

ဒီနေ့ အသုံးပြုတဲ့ ဘက်ထရီအများစုက သတ္တုအချို့က

of the fact that some metals like to release electrons

အီလက်ထရွန်တွေ ထုတ်လွှတ်လိုပြီး အခြားအရာတွေက ဒါတွေကို

and others like to accept them.

လက်ခံလိုတယ်ဆိုတဲ့အချက်ကို အသုံးချကြတယ်။

For example, in a typical alkaline double-A battery,

ဥပမာအနေနဲ့ ရိုးရိုး ပြန်အားသွင်းလို့ရတဲ့ ဘက်ထရီတစ်လုံးမှာ

zinc metal reacts with hydroxide ions,

ဇင့်သတ္တုက ဟိုက်ဒရိုဆိုဒ် အိုင်ယွန်တွေနဲ့ ဓာတ်ပြုတယ်၊

changing into zinc oxide and releasing electrons at the negative terminal.

ဇင့်အောက်ဆိုဒ်အဖြစ်ပြောင်းလဲကာ အမစွန်းမှာ အီလက်ထရွန်တွေကို ထုတ်လွှတ်ပေးတယ်။

The electrons travel through, say, a light bulb,

အီလက်ထရွန်တွေက မီးလုံးတစ်လုံးကနေ ဖြတ်သွားပြီး

and then return to the battery at the positive terminal,

အဖိုစွန်းမှာ ဘက်ထရီဆီ ပြန်သွားတယ်၊

where they’re accepted by manganese dioxide.

အဲဒီမှာ မန်းဂနစ် ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်က ဒါတွေကို လက်ခံထားတယ်။

Different batteries use different combinations of metals,

ဘက်ထရီမျိုးစုံက သတ္တု ပေါင်းစပ်မှု မျိုးစုံကို အသုံးပြုပြီး

and sometimes non-metals like graphite,

တစ်ခါတစ်ရံ ဂရပ်ဖိုက်လို သတ္တုမဟုတ်တာတွေဆိုပေမဲ့

but the basic idea is to use a pair of chemical reactions

အခြေခံ အယူအဆက အီလက်ထရွန် စီးကြောင်းတစ်ခု ထုတ်လုပ်ဖို့

to generate a stream of electrons.

ဓာတု ဓာတ်ပြုမှုတစ်စုံကို အသုံးပြုဖို့ပါ။

Almost all batteries, even single-use batteries,

ဘက်ထရီအားလုံးနီးပါး၊ တစ်ခါသုံး ဘက်ထရီတွေတောင်မှ

are theoretically rechargeable.

သဘောတရားအရတော့ ပြန်အားသွင်းလို့ရပါတယ်။

That's because the metals and other chemicals are still right there.

သတ္တုတွေနဲ့ တခြားဓာတုပစ္စည်းတွေက ဘက်ထရီထဲမှာ ရှိနေသေးတာကြောင့်ပါ။

That’s very different than in, say, gasoline,

ဒါက ပြောရရင်၊ ဓာတ်ဆီနဲ့ သိပ်ကွာခြားပါတယ်၊

where the liquid hydrocarbon molecules are converted to gases.

အဲဒီမှာက ဟိုက်ဒရိုကာဗွန် မော်လီကျူးတွေကို ဓာတ်ငွေ့တွေအဖြစ် ပြောင်းထားတာပါ။

You can't convert exhaust back into gasoline,

အခိုးကို ဓာတ်ဆီအဖြစ် ပြန်ပြောင်းလို့မရပေမဲ့

but, with some work you can convert, say, zinc oxide back to zinc.

တချို့အလုပ်တွေ ဆိုရရင်၊ ဇင့်အောက်ဆိုဒ်ကို ဇင့်အဖြစ် ပြန်ပြောင်းလို့ရပါတယ်။

So then what's the difference between these and these?

ဒီတော့ ဒါတွေရဲ့ ကွာခြားချက်က ဘာလဲ။

The short answer is that trying to recharge a single-use battery

တိုတောင်းတဲ့ အဖြေက တစ်ခါသုံး ဘက်ထရီကို ပြန်အားသွင်းဖို့ ကြိုးစားတာက

doesn’t just force these reactions to run in reverse.

ဒီဓာတ်ပြုမှုတွေတွေကို အသစ်ပြန်ဖြစ်ဖို့ အတင်းလုပ်ရုံသာမက၊

It also results in a bunch of side reactions that produce

ဒါက ဘက်ထရီ စွမ်းအားကို လျော့စေတဲ့၊ အသုံးမဝင်တဲ့ ညစ်ညမ်းမှုတွေကို

useless contaminants,

ထုတ်ပေးတဲ့ ဘေးထွက်

reducing a battery’s capacity;

ဓာတ်ပြုမှု အများအပြားကိုလည်း ဖြစ်စေတာပါ။

and it could even damage the internal structure of the battery,

ဒါက ဘက်ထရီရဲ့ အတွင်းပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံကိုတောင် ပျက်စီးစေနိုင်ပြီး

leading to a loss of electrical contact and failure.

လျှပ်စစ် ဆက်သွယ်မှု ဆုံးရှံးတာနဲ့ ပျက်ယွင်းမှုတွေ ဖြစ်နိုင်တယ်။

Rechargeable batteries are engineered to avoid these issues.

ဒီပြဿနာတွေကို ရှောင်ရှားဖို့ အားပြန်သွင်း လို့ရတဲ့ ဘက်ထရီတွေကို တီထွင်ထားပါတယ်။

Look at this lithium-ion battery.

ဒီလစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်း ဘက်ထရီကို ကြည့်ပါ။

Both sides have an atomic-level structure that you can imagine as lots of docks.

နှစ်ဖက်စလုံးမှာ အားသ္ငင်းပေါက်လို့ စိတ်ကူး နိုင်တဲ့ အဏုမြူအဆင့် တည်ဆောက်ပုံရှိတယ်။

So when the battery is powering something,

ဒီတော့ ဘက်ထရီက တစ်ခုခုကို ဓာတ်အားပေးတဲ့အခါ

the lithium “ships” give up their electrons to power the circuit,

လစ်သီယမ် “ရွေ့လျားမှုတွေ”က ပတ်လမ်းကို အားပေးဖို့ အီလက်ထရွန်တွေကို

and then sail over to the other side of the battery,

စွန့်ပြီး ဘက်ထရီရဲ့ တခြားတစ်ဖက်ကို ဖြတ်ကာ

dock in an orderly, organized way,

စနစ်တကျ အားသွင်းပေးပြီး

and meet up with their now-lower-energy electrons.

စွမ်းအင်နည်းတဲ့ အီလက်ထရွန်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံကြပါတယ်။

When the battery is being charged, the opposite happens.

ဘက်ထရီကို အားသွင်းနေတဲ့အခါ ဆန့်ကျင်ဘက်က ဖြစ်ပျက်လာတယ်။

Over the course of hundreds, sometimes thousands, of charge cycles,

ရာနဲ့ချီ တစ်ခါတစ်ရံ ထောင်ချီတဲ့ ဓာတ်အား သံသရာတွေပါ၊

some of the lithium ion ships sort of veer off course

လစ်သီယမ် အိုင်းယွန်း ရွေ့လျားမှုတချို့က လမ်းကြောင်းကနေ လွဲသွားပြီး

and engage in side reactions,

ဘေးထွက် ဓာတ်ပြုမှုတွေမှာ ပါဝင်တယ်၊

producing stuff that increases the internal resistance of the battery,

ဘက်ထရီ အတွင်းပိုင်း ခံနိုင်ရည်ကို တိုးမြှင့်တဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ထုတ်လုပ်တာပါ၊

which in turn makes it lose efficiency and power

ဒါက တစ်ဖန် မလွဲမသွေ ဘက်ထရီ သေတဲ့အထိ ထိရောက်မှုနဲ့ စွမ်းအင်ကို

until it inevitably dies.

ဆုံးရှုံးစေတယ်။

Even when that happens, you can bring dead batteries back to life—

ဒီလိုဖြစ်နေရင်တောင် သေနေတဲ့ ဘက်ထရီတွေကို ပြန်အားသွင်းနိုင်ပါတယ်။

whether they’re rechargeable or not— by recycling them.

ပြန်အားသွင်းလို့ရတာဖြစ်ဖြစ်၊ မရတာဖြစ်ဖြစ်ပါ။

The heart of most battery recycling is a process called smelting,

ဘက်ထရီ ပြန်သုံးတာအများစုရဲ့ အချက်အချာက အရည်ကျိုခြင်းဆိုတဲ့ ဖြစ်စဉ်ဖြစ်ပြီး

which is basically just melting the metallic parts.

အခြေခံအနေနဲ့ သတ္တုအပိုင်းတွေကို အရည်ပျော်စေရုံပါ။

This drives off impurities,

ဒါက အညစ်အကြေးတွေကို ရှင်းထုတ်ပြီး

returning metals back to their initial, orderly state.

သတ္တုတွေကို အစပိုင်း၊ စနစ်တကျ အခြေအနေကို ပြန်ရောက်စေတယ်။

Unfortunately, in many countries you can’t just toss household batteries

ဝမ်းနည်းစရာက နိုင်ငံအတော်များများမှာ အိမ်သုံး ဘက်ထရီတွေကို ပုံမှန်

in with your regular recycling.

ပြန်အသုံးချမှုနဲ့ လွှင့်ပစ်လို့မရတာပါ။

You have to take them to a battery collection point or recycling center.

ဒါတွေကို ဘက်ထရီစုဆောင်းတဲ့နေရာ ဒါမှမဟုတ် ပြန်အသုံးချရေးဌာနဆီ ယူသွားရတယ်။

Same goes for more complicated rechargeable batteries:

ပိုရှုပ်ထွေးတဲ့ ပြန်သုံးလို့ရတဲ့ ဘက်ထရီတွေလည်း အလားတူပါ။

you need to bring them to a collection point

စုဆောင်းတဲ့နေရာဆီ ယူသွားဖို့ ဒါမှမဟုတ်

or send them back to the company you bought them from.

ဝယ်ထားတဲ့ ကုမ္ပဏီဆီ ပြန်ပို့ပေးဖို့လိုတယ်။

It’s a pain, but absolutely worth the time and effort,

ဒါက စိတ်ပျက်စရာပေမဲ့ အချိန်နဲ့ အားထုတ်မှုက လုံးဝ ထိုက်တန်တာက

because recycling batteries is critical.

ဘက်ထရီတွေ ပြန်သုံးတာက အရေးပါတာကြောင့်ပါ။

Not only does it prevent potentially toxic battery metals

ဒါက အဆိပ်အတောက်ဖြစ်နိုင်တဲ့ ဘက်ထရီသတ္တုတွေ ပတ်ဝန်းကျင်ထဲ

from leaking into the environment,

စိမ့်ဝင်တာကို တားဆီးရုံသာမက

it conserves scarce— and vital— resources.

ရှားပါး၊ အရေးပါတဲ့ အရင်းအမြစ်တွေကို ထိန်းသိမ်းတာပါ။

Earth has about 22 million tons of lithium—

ကမ္ဘာမြေမှာ လစ်သီယမ် တန်ပေါင်း ၂၂ သန်းခန့်ရှိပြီး

enough for about 2.5 billion EVs.

အီးဗွီ ၂.၅ ဘီလီယံခန့်အတွက် လုံလောက်ပါတယ်။

That sounds like plenty, but it’s only 25% higher than the number of EVs

များပြားပုံရပေမဲ့၊ ဒါက ၂၀၅၀ ခုနှစ်မှာ အသားတင် သုည ထုတ်လွှတ်မှုကို ရောက်မယ်လို့

experts believe it’ll take to reach net zero emissions by 2050,

အီးဗွီ ကျွမ်းကျင်သူတွေ ယုံကြည်တဲ့ အရေအတွက်ထက် ၂၅ % ပဲ ပိုမြင့်ပြီး

and that doesn’t even account for laptops, phones, and anything else

ဒါက လစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်း ဘက်ထရီ သုံးတဲ့ လက်တော့ပ်တွေ၊ ဖုန်းတွေနဲ့

that uses a lithium-ion battery.

တခြားအရာတွေအတွက်တောင် ထည့်တွက်မထားဘူး။

Currently, though, most lithium-ion batteries are not manufactured

ဒါပေမဲ့ လောလောဆယ် လစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်း ဘက်ထရီအများစုကို ပြန်သုံးဖို့

with recycling in mind.

စိတ်ကူးနဲ့ ထုတ်လုပ်မထားဘူး။

The designs are intricate and non-standard,

ဒီဇိုင်းတွေဟာ ရှုပ်ထွေးပြီး စံမမီတဲ့အပြင်

and the components are held together by almost indestructible glues.

အစိတ်အပိုင်းတွေကို မပျက်စီးနိုင်တဲ့ ကော်တွေနဲ့ တွဲထားပါတယ်။

So today, less than 5% of lithium-ion batteries are recycled.

ဒီတော့ ဒီခေတ်မှာ ၅% ထက်နည်းတဲ့ လစ်သီယမ်- အိုင်းယွန်း ဘက်ထရီ​ေတွေကို ပြန်သုံးနေတယ်။

Regulations that clearly define who is responsible for a spent battery

သုံးစွဲထားတဲ့ ဘက်ထရီအတွက် တာဝန်ရှိသူကို ရှင်းရှင်း ဖော်ပြထားတဲ့ စည်းမျဉ်းတွေနဲ့

and what should happen to it can boost recycling dramatically.

ဘာဖြစ်သင့်တယ်ဆိုတာက ပြန်သုံးစွဲတာကို သိသိသာသာ မြှင့်တင်ပေးနိုင်တယ်။

For example, lead-acid batteries are generally subject to stringent regulations

ဥပမာ၊ ခဲအက်ဆစ် ဘက်ထရီတွေက ယေဘုယျအနေနဲ့ တင်းကျပ်တဲ့စည်းမျဉ်းတွေကို လိုက်နာရပြီး

and are recycled at much higher rates than lithium-ion batteries.

လစ်သီယမ်-အိုင်းယွန်းဘက်ထရီတွေထက် ပိုမြင့်တဲ့နှုန်းနဲ့ ပြန်အသုံးပြုကြတယ်။

Over the next century, we’ll need to recycle huge numbers of EV batteries,

လာမယ့်ရာစုနှစ်မှာ အီးဗွီ ဘက်ထရီအမြောက် အမြားကို ပြန်သုံးဖို့ လိုအပ်လာမှာဆိုတော့

so scientists are working on making the battery recycling process cheaper

သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ဘက်ထရီ ပြန်သုံးတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ပိုဈေးသက်သာကာ ဝန်းကျင်နဲ့

and more environmentally friendly.

ပိုသဟဇာတဖြစ်အောင်လုပ်နေတယ်။

Smelting uses a lot of energy and, depending on the type of battery,

အရည်ကျိုခြင်းက စွမ်းအင်အများကြီး သုံးပြီး ဘက်ထရီအပေါ်မူတည်ကာ ဘေးဖြစ်တဲ့

can release harmful by-products.

ဘေးထွက်ပစ္စည်းတွေ ထုတ်ပေးနိုင်တယ်။

In addition to regulations, industrial processes, and our own individual choices,

စည်းမျဉ်းဥပဒေတွေ၊ စက်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွေနဲ့ ကိုယ်ပိုင်ရွေးချယ်မှုတွေအပြင်

battery tech will also continue to evolve.

ဘက်ထရီနည်းပညာကလည်း ဆက်လက်ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာမှာပါ။

There are proof-of-concept batteries being developed that can convert

ရုပ်စွမ်းအား၊ ဝန်းကျင်အသံနဲ့ ဆီးကိုတောင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အဖြစ်

physical force, ambient sound, and even pee into electricity.

ပြောင်းနိုင်တဲ့ ရှေ့ပြေး စမ်းသပ်မှု ဘက်ထရီတွေကို တီထွင်နေပါတယ်။

But if your top priority is to make your number one source of power, number one,

ဒါပေမဲ့ ထိပ်တန်းဦးစားပေးက နံပါတ်တစ် စွမ်းအားရင်းမြစ် ဖြစ်စေဖို့ဆို၊ နံပါတ်တစ်က

sorry to say, but urine for a long wait.

စိတ်တော့မကောင်းဘူး၊ ဆီးကို ကြာကြာစောင့်လိုက်ပါ။