Why your phone battery gets worse over time - George Zaidan

Çeviri: esra kurul Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

A drop of gasoline, a match, and a battery, all store energy—

Bir damla benzin, kibrit ve pil. Hepsi enerji depolar.

but, after each expends its energy, only the battery is recyclable.

Ancak hepsinin enerjisi tükendiğinde yalnızca pil geri dönüştürülebilir.

That's because, chemically speaking,

Kimyasal açıdan baktığımızda

a dead battery is actually not that different from a fresh one.

bitmiş bir pilin aslında dolu bir pilden pek de farkı yoktur.

Most of the batteries we use today take advantage

Bugün kullandığımız çoğu piller,

of the fact that some metals like to release electrons

bazı metallerin elektronlarını serbest bırakmasından

and others like to accept them.

ve elektronları almasından faydalanır.

For example, in a typical alkaline double-A battery,

Örneğin, tipik bir alkalin çift A pilde,

zinc metal reacts with hydroxide ions,

çinko metali hidroksit iyonları ile reaksiyona girer,

changing into zinc oxide and releasing electrons at the negative terminal.

çinko okside dönüşür ve negatif terminalde elektronları serbest bırakır.

The electrons travel through, say, a light bulb,

Elektronlar, mesela bir ampulün içinden geçerler

and then return to the battery at the positive terminal,

ve ardından pili, manganez dioksit tarafından kabul edildikleri

where they’re accepted by manganese dioxide.

pozitif terminale geri gönderir.

Different batteries use different combinations of metals,

Farklı piller, farklı metal kombinasyonlarını kullanır

ve bazen de grafit gibi metal olmayanlarını kullanır.

and sometimes non-metals like graphite,

but the basic idea is to use a pair of chemical reactions

Ancak temel düşünce, bir çift kimyasal tepkimeyi

to generate a stream of electrons.

elektron akışı oluşturmak için kullanmak.

Almost all batteries, even single-use batteries,

Neredeyse bütün piller, tek kullanımlık bataryalar bile

are theoretically rechargeable.

teorik olarak şarj edilebilir.

That's because the metals and other chemicals are still right there.

Bunu sebebi, metaller ve diğer kimyasalların hala orada olmasından.

That’s very different than in, say, gasoline,

Bu, sıvı hidrokarbon moleküllerinin

gazlara dönüştürüldüğü benzinden çok farklıdır.

where the liquid hydrocarbon molecules are converted to gases.

You can't convert exhaust back into gasoline,

Egzozu tekrar benzine çeviremezsiniz

but, with some work you can convert, say, zinc oxide back to zinc.

ancak bazı çalışmalarla çinko oksidi tekrar çinkoya dönüştürebilirsiniz.

So then what's the difference between these and these?

Öyleyse aralarındaki fark nedir?

The short answer is that trying to recharge a single-use battery

Kısaca cevabı, tek kullanımlık pili yeniden doldurmaya çalışmak

doesn’t just force these reactions to run in reverse.

sadece bu reaksiyonları tersine işlemeye zorlamaz.

It also results in a bunch of side reactions that produce

Ayrıca bir dizi yan reaksiyonlar üretir,

useless contaminants,

gereksiz kirleticiler

reducing a battery’s capacity;

ve pilin kapasitesini düşürmesi gibi.

and it could even damage the internal structure of the battery,

Hatta pilin iç yapısına zarar vermesinin yanı sıra

leading to a loss of electrical contact and failure.

elektrik kontağının kaybolmasına ve arızaya yol açar.

Rechargeable batteries are engineered to avoid these issues.

Şarj edilebilir bataryalar, bu problemden kaçınmak için tasarlandı.

Look at this lithium-ion battery.

Şu lityum-iyon pile bakın.

Both sides have an atomic-level structure that you can imagine as lots of docks.

İki tarafın da hayal edebileceğiniz kadar atomik düzeyde bir yapıya sahiptir.

So when the battery is powering something,

Yani pil bir şeye enerji sağladığında,

the lithium “ships” give up their electrons to power the circuit,

lityum “gemileri” enerji sağlamak için elektronlarından vazgeçerler

and then sail over to the other side of the battery,

ve pilin diğer tarafına ilerler,

dock in an orderly, organized way,

düzenli ve organize bir şekilde yanaşır

and meet up with their now-lower-energy electrons.

ve daha düşük enerjili elektronlarıyla buluşurlar.

When the battery is being charged, the opposite happens.

Pil şarj edildiğinde tersi gerçekleşir.

Over the course of hundreds, sometimes thousands, of charge cycles,

Yüzlerce yıl boyunca, bazen binlerce şarj döngüsü,

some of the lithium ion ships sort of veer off course

bazı lityum iyon gemileri bir şekilde rotadan sapıyor

and engage in side reactions,

ve yan tepkimeye giriyor,

producing stuff that increases the internal resistance of the battery,

pilin iç direncini artıran şeyler üretiyor,

which in turn makes it lose efficiency and power

bu da kaçınılmaz olarak tükenene kadar verimliliğini

until it inevitably dies.

ve enerjisini kaybetmesine neden olur.

Even when that happens, you can bring dead batteries back to life—

Bu olsa bile tükenen pilleri tekrardan kullanılabilir hale getirebilir—

whether they’re rechargeable or not— by recycling them.

şarj edilebilir olsun olmasın— geri dönüştürerek kullanılabilir.

The heart of most battery recycling is a process called smelting,

Çoğu pil geri dönüşümünün kalbi, eritme adı verilen bir süreçtir,

which is basically just melting the metallic parts.

temelde sadece metalik parçaları eritiyor.

This drives off impurities,

Bu, kirlikleri uzaklaştırır,

returning metals back to their initial, orderly state.

metalleri ilk düzenli durumlarına geri döndürür.

Unfortunately, in many countries you can’t just toss household batteries

Maalesef, birçok ülkede ev tipi pilleri normal geri dönüşümünüze

in with your regular recycling.

öylece atamazsınız.

You have to take them to a battery collection point or recycling center.

Pil toplama noktasına veya geri dönüşüm merkezine

götürmeniz gerekir.

Same goes for more complicated rechargeable batteries:

Bu, karmaşık şarj edilebilir piller için de geçerli:

you need to bring them to a collection point

Onları toplama noktalarına bırakmanız

or send them back to the company you bought them from.

ya da aldığınız şirkete götürmeniz gerek.

It’s a pain, but absolutely worth the time and effort,

Yorucu ama kesinlikle zaman ve çaba harcamaya değer.

because recycling batteries is critical.

Çünkü pillerin geri dönüşümü çok önemlidir.

Not only does it prevent potentially toxic battery metals

Yalnızca potansiyel zehirli pil metallerinin

from leaking into the environment,

çevreye sızmasını engellemekle kalmaz

it conserves scarce— and vital— resources.

sınırlı ve hayati kaynakları korur.

Earth has about 22 million tons of lithium—

Dünya’da yaklaşık 22 milyon ton lityum var.

enough for about 2.5 billion EVs.

yaklaşık 2.5 milyar elektrikli araç için yeterli.

That sounds like plenty, but it’s only 25% higher than the number of EVs

Kulağa çok gibi gelse de elektrikli araç 2050 yılına kadar

experts believe it’ll take to reach net zero emissions by 2050,

sıfır emisyona ulaşacağına inanan uzmanların sayısından sadece %25 fazla

and that doesn’t even account for laptops, phones, and anything else

Dizüstü bilgisayarları, telefonları ve lityum iyon pil kullanan diğer her şeyi

that uses a lithium-ion battery.

hesaba katmaz bile.

Currently, though, most lithium-ion batteries are not manufactured

Ancak şu anda çoğu lityum iyon pil,

geri dönüşüm düşünülerek üretilmiyor.

with recycling in mind.

The designs are intricate and non-standard,

Tasarımlar karmaşık ve standart dışı

and the components are held together by almost indestructible glues.

ve bileşenler dayanıklı yapıştırıcılarla bir araya getirildi.

So today, less than 5% of lithium-ion batteries are recycled.

Bugün lityum iyon pillerin %5′inden azı geri dönüştürülüyor.

Regulations that clearly define who is responsible for a spent battery

Bitmiş bir pilden kimin sorumlu olduğunu açıkça tanımlayan düzenlemeler

and what should happen to it can boost recycling dramatically.

ve ona ne olması gerektiği, geri dönüşümü önemli ölçüde artırabilir.

For example, lead-acid batteries are generally subject to stringent regulations

Örneğin, kurşun asitli aküler genellikle sıkı düzenlemelere tabidir

and are recycled at much higher rates than lithium-ion batteries.

ve lityum-iyon pillerden çok daha yüksek oranlarda geri dönüştürülür.

Over the next century, we’ll need to recycle huge numbers of EV batteries,

Önümüzdeki yüzyılda, çok sayıda elektrikli araç pilini

geri dönüştürmemiz gerekecek,

so scientists are working on making the battery recycling process cheaper

bu nedenle bilim adamları, pil geri dönüşüm sürecini daha ucuz

ve daha çevre dostu hale getirmek için çalışıyorlar.

and more environmentally friendly.

Smelting uses a lot of energy and, depending on the type of battery,

Eritme işleminde çok fazla enerji kullanır ve pil tipine bağlı olarak,

can release harmful by-products.

zararlı yan ürünleri serbest bırakabilir.

In addition to regulations, industrial processes, and our own individual choices,

Yönetmeliklere, endüstriyel süreçlere ve kendi bireysel seçimlerimize ek olarak

battery tech will also continue to evolve.

pil teknolojisi gelişmeye devam edecek.

There are proof-of-concept batteries being developed that can convert

fiziksel gücü, ortam sesi ve hatta idrarı da

physical force, ambient sound, and even pee into electricity.

elektriğe dönüştürebilecek, konsept piller geliştiriliyor.

But if your top priority is to make your number one source of power, number one,

Ama en büyük önceliğiniz bir numaralı enerji kaynağınızı, bir numaralı yapmaksa,

sorry to say, but urine for a long wait.

affedersiniz ancak uzun süre tuvalet için bekleyin.