This tool will help improve your critical thinking - Erick Wilberding

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Socrates, one of the founding fathers of Western philosophical thought,

အနောက်တိုင်း ဒဿန အတွေးအခေါ်ရဲ့ ဖခင်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဆိုကရေးတီးဟာ

was on trial.

အမှုရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်။

Many Athenians believed he was a dangerous enemy of the state,

တိုင်းပြည်ရဲံအန္တရာယ်ရှိတဲ့ ရန်သူတစ်ဦးလို့ လူအများအပြားက သူ့ကို ယုံကြည်ခဲ့တယ်။

accusing the philosopher of corrupting the youth

ဒဿနပညာရှင်ကို လူငယ်တွေကို အကျင့်ပျက်စေပြီး နတ်ဘုရားတွေကို

and refusing to recognize their gods.

အသိအမှတ်ပြုဖို့ ငြင်းဆန်တယ်လို့ စွပ်စွဲလိုက်တာပါ။

However, Socrates wasn’t feared for claiming to have all the answers,

ဒါပေမဲ့ ဆိုကရေးတီးဟာ အဖြေအားလုံး ရှိဖို့ အခိုင်ဆိုအမာဆိုခြင်တားထက်

but rather, for asking too many questions.

များပြားလွန်းတဲ့ မေးခွန်းတွေ မေးခြင်းအတွက်သာ ကြောက်ရွံ့ခဲ့တာပါ။

While he loathed formal lectures,

သမားရိုးကျ ပို့ချချက်တွေကို စက်ဆုပ်ပေမဲ့

the philosopher frequently engaged friends and strangers

ဒဿနပညာရှင်ကြီးဟာ လူ့ကျင့်ဝတ်နဲ့ လူအဖွ့အစည်းအကြောင်း ရှည်ကြာတဲ့

in lengthy conversations about morality and society.

စကားဝိုင်းတွေမှာ မကြာခဏ မိတ်ဆွေတွေ၊ သူစိမ်းတွေနဲ့ ပါဝင်လေ့ရှိတယ်၊

These discussions weren’t debates, nor would Socrates offer explicit advice.

ဆွေးနွေးပွဲတွေက စကားစစ်ထိုးတာတွေ မဟုတ်သလို ဆိုကရေးတီးကလည်း တိကျတဲ့ အကြံဉာဏ်မပေးဘူး။

In fact, the philosopher often claimed to know nothing at all,

တကယ်တမ်းက ဒဿနပညာရှင်က မကြာခဏ ဘာကိုမှ မသိဘူးလို့ အခို်အမာဆိုထားတာပါ။

responding to his partner's answers only with further questions.

သူ့အပေါင်းအဖော်တွေရဲ့ အဖြေအားလုံးကို ထပ်ဆင့်မေးခွန်းတွေနဲ့သာ တုံ့ပြန်ရင်းပါ။

But through this process, Socrates probed their logic,

ဒါပေမဲ့ ဒီနည်းစနစ်ကနေ ဆိုကရေးတီးက တွေးခေါ်နိုင်စွမ်းကို စူးစမ်းတယ်။

revealing its flaws and helping both parties reach a more robust understanding.

ပြစ်ချက်တွေကို ဖော်ပြပြီး နှစ်ဖွဲ့စလုံးကို ပိုခိုင်မာတဲ့ အသိတစ်ခုဆီ ရောက်ဖို့ကူညီတယ်။

These insightful questions made Socrates beloved by his followers.

ဒီထိုးထွင်းအမြင်မေးခွန်းတွေက ဆိုကရေးတီးကို သူနောက်လိုက်တွေ သည်းခြေကြိုက်ဖြစ်စေတာပါ။

Two of his students, Plato and Xenophon, were so inspired

တပည့်နှစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Plato နဲ့ Xenophon တို့ဟာ သူတို့့ဆရာရဲ့ နည်းစနစ်ကို

that they replicated their mentor’s process in fictional dialogues.

စိတ်ကူးယဉ်ဆန်တဲ့ စကားပြောတွေအဖြစ် ပုံတူပွားတဲ့အထိ စေ့ဆော်ခံရသူတွေပါ။

These invented exchanges provide perfect examples

ဒီထွင်ထားတဲ့ ဖလှယ်မှုတွေက Socratic Method လို့ သိလာကြမှာရဲ့

of what would come to be known as the Socratic Method.

အကောင်းဆုံး နမူနာတွေကို ထောက်ပံ့ပေးတယ်။

In one of these fabricated dialogues,

ဒီလုပ်ကြံထားတဲ့ စကားပြောတွေထဲက တစ်ခုမှာ

Socrates is conversing with a young man named Euthydemus,

ဆိုကရေးတီးက တရားမျှတမှုနဲ့ တရားမမျှတမှုရဲ့ သဘာဝကို နားလလည်တယ်လို့

who is confident that he understands the nature of justice and injustice.

ယုံကြည်နေတဲ့ Euthydemus ဆိုတဲ့ လူရွယ်လေးတစ်ယောက်နဲ့ စကားပြောနေတယ်။

Socrates probes the student’s values by asking him to label actions

ဆိုကရေးတီးက ကျောင်းသားရဲ့ တန်ဖိုးတွေကို လုပ်ဆောင်မှုတွေကိုအမည်တပ်ခိုင်းကာ စမ်းတယ်။

such as lying and theft as just or unjust.

ဥပမာ မုသားပြောခြင်းနဲ့ ခိုးမှုကို တရားတာ(သို့) မတရားတာတို့ပေါ့။

Euthydemus confidently categorizes them as injustices,

Euthydemus က ဒါတွေဟာ မတရားတာတွေလို့ ယုံကြည်စွာ အမျိုးအစာ၊ခွဲလိုက်ပေမဲ့

but this only prompts another question:

ဒါကပဲ နောက်ထပ်မေးခွန်း ဖြစ်စေတယ်။

is it just for a general to deceive or pillage a hostile army?

စစ်သေနာပတိအတွက် စစ်တပ်ကို လှည့်စားတာ(သို့) လုယက်ဖျက်ဆီးတာက တရားလား။

Euthydemus revises his assertion.

Euthydemus သူ့ရဲ့အဆိုကို ပြန်သုံးသပ်တယ်။

He claims that these actions are just when done to enemies,

ဒီလုပ်ရပ်တွေဟာ ရန်သူတွေကို လုပ်တဲ့အခါ တရားပြီး မိတ်ဆွေတွေကို လုပ်တဲ့အခါ

and unjust when done to friends.

မတရားဘူးလို့ သူက အခိုင်အမာဆိုတယ်။

But Socrates isn’t finished.

ဒါပေမဲ့ ဆိုကရေးတီးက မဆုံးသေးဘူး။

He asks the young man to consider a commander lying to his troops

သူက လူငယ်ကို စိတ်ဓာတ် တိုးလာစေဖို့ သူ့စစ်တပ်တွေကို လိမ်နေတဲ့ တပ်မှူး

to boost their morale.

တစ်ယောက်ကို တွေ;ကြည့်ခိုင်းတယ်။

Before long, Euthydemus is despondent.

မကြာခင်မှာပဲ Euthydemus ဟာ မျှော်လင့်ချက်ကုန်သွားတယ်။

It seems that every answer leads to further problems,

အဖြေတိုင်းက နောက်ထပ် ပြဿနာတွေဆီ ဦးတည်နေပုံပါ။

and perhaps he’s not quite sure what constitutes justice after all.

ဖြစ်လောက်တာက နောက်ဆုံးတော့ တရာမျှတမှု ဘာပါဝင်လဲဆိုတာ သူ မသေချာတော့ပါ။

In employing this question-oriented approach,

ဒီမေးခွန်း ဦးစားပေး နည်းလမ်းကို သုံးရာမှာ

Socrates described himself as a midwife,

ဆိုကရေးတီးဟာ သူ့ကိုယ်သူ သရုပ်ဖော်တာက သူ့မေးမြန်းမှုတွေက

whose inquiries assist others in giving birth to their ideas.

အခြားသူတွေရဲ့ စိတ်ကူးတွေ မွေးဖွားရာမှာ ကူညီတဲ့ လက်သည်တစ်ဦးအဖြစ်နဲ့ပါ။

His method of questioning draws out an individual’s unexamined assumptions,

သူ့မေးခွန်းမေးတဲ့နည်းစနစ်က တစ်ဦးချင်းစီရဲ့ မစူးစမ်းရသေးတဲ့ ယူဆချက်တွေကို ဆွဲထုတ်ပြီး

and then challenges those biases.

ဒီနောက် အခြား ဘက်လိုက်မှုတွေကို စိန်ခေါ်တာပါ။

It doesn't always provide definitive answers,

ဒါက တိကျတဲ့ အဖြေတွေ အမြဲတမ်း ပေးလေ့မရှိပေမဲ့

but the method helps clarify the questions

ဒီနည်းလမ်းက မေးခွန်းတွေကို ရှင်းအောင် ကူညီပြီး

and eliminate contradictory or circular logic.

ရှေ့နောက်မညီတဲ့(သို့) လည်နေတဲ့ တွေးခေါ်မှုစနစ်ကို ဖယ်ထုတ်ပေးတယ်။

And by following a line of inquiry where it logically leads,

အကျိုးသင့်အကြောင်းသင့် ဦးတည်တဲ့ မေးမြန်းမှု လမ်းကြောင်းတစ်ခုနောက် လိုက်ကာ

both the question asker and answerer can end up in unexpected places.

မေးခွန်းမေးသူနဲ့ ဖြေသူ နှစ်ယောက်စလုံးဟာ မထငိမှတ်တဲ့ နေရာတွေမှာ အဆုံးသတ်နိုင်တယ်။

This technique isn’t limited by the conversation’s content,

ဒီနည်းစနစ်ဟာ စကားဝိုင်း အကြောင်းအရာနဲ့ ကန့်သတ်မထားဘူး။

making it incredibly useful in numerous fields.

နယ်ပယ်များစွာမှာ မယုံနိုင်အောင် အသုံးဝင်အောင် ပြုလုပ်ခြင်းပါ။

During the Renaissance, the method was used to teach clinical medicine.

ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရေးခေတ်အတွင်း ဒီနည်းကို ကုသမှု ဆေးပညာကို သင်ဖို့ သုံးခဲ့တယ်။

Students proposed their rationale for different diagnoses,

ကျောင်သားတွေက ရောဂါရှာဖွေမှု မျိုးစုဲအတွက် သူတို့ သဘောထားကို အဆိုပြုစဉ်

while a doctor questioned their assumptions and moderated discussion.

ဆရာဝန်တစ်ဦးက သူတို့ရဲ့ ယူဆချက်တွေကို မေးခွန်းထုတ်ကာ ဆွေးနွေးမှုကို ထိန်းပေးတယ်။

In this model, the method could even produce conclusive results.

ဒီပုံစံမှာ နည်းစနစ်က ပြည့်စုံခိုင်လုံတဲ့ ရလဒ်တွေကိုတောင် ထုတ်ပေးနိုင်တယ်။

This same approach was later used in other sciences,

အလားတူ နည်းလမ်းကို နက္ခတ္တဗေဒ၊ ရုက္ခဗေဒနဲ့ သင်္ချာလိုမျိုး

such as astronomy, botany, and mathematics.

သိပ္ပံပညာတွေမှာ အသုံးပြုခဲ့တယ်။

Following the Protestant Reformation,

ပရိုတက်စတင့် သာသနာပြုပြင်ရေးကို လိုက်နာကာ

it was adapted to tackle abstract questions of faith.

ယုံကြည်မှုရဲ့ ယေဘုယျ မေးခွန်းတွေကို ကိုင်တွယ်ဖို့ ၎င်းကို ပြုပြင်တယ်။

In the 19th century, the method became an essential part

၉ ရာစုမှာ ဒီနည်းစနစ်က အမေရိကန် ဥပဒေရေးရာ ပညာရေးမှာ မရှိမဖြစ်

of American legal education.

အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့တယ်၊

Professors explored students’ understanding of judicial reasoning

ကြိုမမြင်နိုင်တဲ့ စိတ်ကူးသက်သက် အခြေအနေတွေနဲ့ စိန်ခေါ်ရင်း

by challenging them with unforeseen hypothetical situations.

ပါမောက္ခတွေက ကျောင်းသားတွေရဲ့ တရားရေး တွေးခေါ်ဆင်ခြင်မှုကို စူးစမ်းတယ်၊

This approach is still used today by the Supreme Court

ဥပဒေတစ်ခု ပြဌာန်းရာမှာ မရည်ရွယ်တဲ့ သက်ရောက်မှုတွေ စိတ်ကူးကြည့်ဖို့

to imagine the unintended impacts of passing a law.

ဒီနည်းလမ်းကို နိုင်ငံတော် တရားရုံးချုပ်မှာ ယနေ့တိုင် အသုံးပြုနေဆဲပါ။

The Socratic Method can be adapted to teach almost any topic

Socratic Method ကို ဆန်းစစ်ဝေဖန်တဲ့ ဉာဏ် အပေါ် အားထားတဲ့ အကြောင်းအရာတိုင်းနီးပါးကို

that relies on critical reasoning,

သင်ကြားဖို့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်ပေမဲ့

but its success depends on the teacher employing it.

အောင်မြင်မှုကတော့ ဒါကို အသုံးပြုတဲ့ ဆရာအပေါ်မှာ မူတည်တယ်။

An effective Socratic educator must be well versed in their subject.

ထိရောက်တဲ့ ဆိုကရေးတစ် သင်ပေးသူတစ်ဦးဟာ သူတို့ရဲ့ ဘာသာရပ်ကို ကျွမ်းကျင်ရမယ်။

Rather than bullying their students or showing off their superior intellect,

ကျောင်းသားတွေကို အနိုင်ကျင့်တာ(သို့) သာလွန်တဲ့ ပညာစွမ်းကို ကြွားတာထက်

they should be modest, genuinely curious, and affirming of every contribution.

မပလွှားတဲ့၊ အစစ်အမှန် သိလိုပြီး ပါဝင်မှုတိုင်းကို အတည်ပြုသင့်တယ်။

In this regard, Socrates himself

ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဆိုကရေးတီး ကိုယ်တိုင်က

may not have been the most subtle Socratic teacher.

အသိမ်မွေ့ဆုံး ဆိုကရေးတစ် ဆရာတစ်ဦး မဖြစ်ခဲ့လောက်ဘူး။

Historians believe he was deeply critical of Athens’ particular brand of democracy,

သူက အေသင်တွေရဲ့ထူးခြားတဲ့ဒီမိုကရေစီကို အပြစ်မြင်တယ်လို့ ပညာရှင်တွေ ယုံကြည်တယ်။

and known to pass those concerns onto his followers.

သူ့နောက်လိုက်တွေကို ဒီအရေးကိစ္စတွေကို လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့တယ်လို့ သိရတယ်။

These subversive beliefs were distorted in public forums

ဒီအမှောင့်အဖျက် ယုံကြည်မှုတွေက ပြည်သူ့ ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ ပုံပျက်ကာ

and thought to have inspired two of his pupils to treasonous ends.

သူ့တပည့် နှစ်ဦးကို သစ္စာမဲ့တဲ့ အဆုံးသတ်ဆီ စေ့ဆော်ပေးခဲ့တယ်လို့ ထင်ကြတယ်။

It was likely for these ideas Socrates was brought to trial,

ဒီအယူအဆဆတွေက ဆိုကရေးတီးကို တရားရုံးဆီ ခေါ်ဆောင်လာခဲ့တာဖြစ်နိုင်ပြီး

and eventually, sentenced to death.

နောက်ဆုံးမှာတော့ သေဒဏ်ပေးခံရတယ်။

But even on his deathbed, artists depict a serene philosopher—

ဒါပေမဲ့ သေအံ့မူးမူးအချိန်မှာတောင် ပန်းချီဆရာတွေက တည်ငြိမ်တဲ့ ဒဿနပညာရှင်တဲ့။

ever curious to explore the ultimate question.

အန္တိမ မေးခွန်းကို စူးစမ်းဖို့ အမြဲ သိလိုစိတ်ရှိတာပါ။