This tool will help improve your critical thinking - Erick Wilberding

Translator: Jargalmaa Amarsanaa Reviewer: Munkhbaatar Lkhagvaa

Socrates, one of the founding fathers of Western philosophical thought,

Барууны гүн ухааны сэтгэлгээг үндэслэгчдийн нэг Сократ

was on trial.

шүүгдэж байв.

Many Athenians believed he was a dangerous enemy of the state,

Олон Афинчууд түүнийг улсын аюултай дайсан гэж үзэж,

accusing the philosopher of corrupting the youth

бурхдыг үгүйсгэж залуу үеийг мунхруулж байна гэж

and refusing to recognize their gods.

буруутгаж байсан юм.

However, Socrates wasn’t feared for claiming to have all the answers,

Гэхдээ Сократ бүх зүйлийн хариултыг мэддэгтээ биш

but rather, for asking too many questions.

олон асуулт асуусны төлөө буруутгагдсан юм.

While he loathed formal lectures,

Тэр танхимын лекцийг үзэж чаддаггүй,

the philosopher frequently engaged friends and strangers

найз болон танихгүй хүмүүстэй

in lengthy conversations about morality and society.

нийгэм ёс суртахууны талаар урт яриа өрнүүлэх дуртай байжээ.

These discussions weren’t debates, nor would Socrates offer explicit advice.

Энэ нь мэтгэлцээн биш, Сократын зөвлөгөө өгөх хичээл гэвэл бүр биш байлаа.

In fact, the philosopher often claimed to know nothing at all,

Тэрээр өөрийгөө юу ч мэдэхгүй гэдэг байсан бөгөөд

responding to his partner's answers only with further questions.

нөгөө хүнийхээ хариулт бүрт илүү олон асуулт тавина.

But through this process, Socrates probed their logic,

Энэхүү үйл явцад Сократ тэдний логикийг шалгаж,

revealing its flaws and helping both parties reach a more robust understanding.

алдааг илрүүлэн аль аль талдаа илүү цар хүрээний ойлголттой болоход тусалдаг байж.

These insightful questions made Socrates beloved by his followers.

Түүний гүнзгий асуултууд дагагчдынх нь өөрт нь дуртай болох шалтгаан болсон юм.

Two of his students, Plato and Xenophon, were so inspired

Түүний шавь болох Плато, Ксенофон нар маш их урамшиж багшийнхаа

that they replicated their mentor’s process in fictional dialogues.

зохиомол харилцан ярианы энэхүү аргыг дуурайж эхэлсэн.

These invented exchanges provide perfect examples

Эдгээр харилцан яриа нь

of what would come to be known as the Socratic Method.

Сократын арга гэж нэрлэгддэг зүйлийн төгс жишээ болсон юм.

In one of these fabricated dialogues,

Эдгээр зохиомол ярианы нэгэнд

Socrates is conversing with a young man named Euthydemus,

Сократ Евтидем гэх залуутай ярилцах ба тэрээр шударга ёс ба шударга бус байдлын

who is confident that he understands the nature of justice and injustice.

мөн чанарыг ойлгож байгаа гэдэгтээ бат итгэлтэй нэгэн байв.

Socrates probes the student’s values by asking him to label actions

Сократ худал хэлэх, хулгай хийх зэрэг үйлдлүүдийг шударга,

such as lying and theft as just or unjust.

шударга бус гэж ангилуулан түүний үнэ цэнийг шалгав.

Euthydemus confidently categorizes them as injustices,

Евтидем итгэлтэйгээр эдгээр үйлдлүүдийг шударга бус гэж хэлэв.

but this only prompts another question:

Гэтэл энэ нь дахин нэг асуулт руу хөтлөв:

is it just for a general to deceive or pillage a hostile army?

Генерал дайсны армийг хуурах эсвэл дээрэмдэх нь шударга уу? гэхэд

Euthydemus revises his assertion.

Евтидем өмнөх хариултаа засав.

He claims that these actions are just when done to enemies,

Тэрээр эдгээр үйлдлүүдийг дайснууддаа хийвэл шударга,

and unjust when done to friends.

өөрийн талд харин шударга бус гэжээ.

But Socrates isn’t finished.

Сократ хараахан дуусаагүй байлаа.

He asks the young man to consider a commander lying to his troops

Тэр залууд командлагч нь цэргүүдийнхээ сэтгэл санааг дээшлүүлэхийн тулд

to boost their morale.

худал хэллээ гэж бодоорой гэв.

Before long, Euthydemus is despondent.

Удалгүй Евтидем цөхрөнгөө барав.

It seems that every answer leads to further problems,

Хариулт бүр асуудал дагуулж байгаа мэт санагдаж байв.

and perhaps he’s not quite sure what constitutes justice after all.

Магадгүй тэр шударга ёсны талаар сайн мэдэж ойлгоогүй байж болох юм.

In employing this question-oriented approach,

Асуултад суурилсан энэхүү аргаа ашиглах тухайд

Socrates described himself as a midwife,

Сократ өөрийгөө эх баригчтай зүйрлэж,

whose inquiries assist others in giving birth to their ideas.

түүний асуулт бусдад шинэ санаа төрүүлэхэд тусалдаг гэжээ.

His method of questioning draws out an individual’s unexamined assumptions,

Түүний асуултууд тухайн хүний шалгагдаагүй таамаглалыг илрүүлж,

and then challenges those biases.

дараа нь өрөөсгөл хандлагыг няцаахад тусалдаг.

It doesn't always provide definitive answers,

Яг тодорхой хариулт өгдөггүй ч

but the method helps clarify the questions

асуултыг илүү тодорхой болгож,

and eliminate contradictory or circular logic.

зөрчилдөөнтэй эсвэл тойргийн логикийг арилгахад тусалдаг.

And by following a line of inquiry where it logically leads,

Логикт хөтлөгдөн лавлаж явсаар

both the question asker and answerer can end up in unexpected places.

асуулт асуугч, хариулагч хоёул төсөөлшгүй газарт ирэх боломжтой.

This technique isn’t limited by the conversation’s content,

Энэ арга нь ярианы агуулгаар хязгаарлагдахгүй,

making it incredibly useful in numerous fields.

олон салбарт маш хэрэгтэй болж болдог.

During the Renaissance, the method was used to teach clinical medicine.

Сэргээн мандалтын үед энэ аргыг эмнэлгийн анагаах ухаанд ашигласан.

Students proposed their rationale for different diagnoses,

Оюутнууд төрөл бүрийн оношинд үндэслэл хэлж,

while a doctor questioned their assumptions and moderated discussion.

эмч тэдний таамаглалд асуулт тавьж, хэлэлцүүлэг өрнөдөг байв.

In this model, the method could even produce conclusive results.

Энэ тохиолдолд, эцсийн үр дүнг гаргаж авах боломжтой байв.

This same approach was later used in other sciences,

Энэ аргыг одон орон судлал, ургамал судлал, математик гэх мэт

such as astronomy, botany, and mathematics.

өөр шинжлэх ухааны салбарт ч ашиглах болсон.

Following the Protestant Reformation,

Протестант шинэчлэлийн дараа

it was adapted to tackle abstract questions of faith.

итгэлийн талаарх хийсвэр асуултуудыг шийдэхэд зориулагдаж байв.

In the 19th century, the method became an essential part

19-р зуунд энэ арга нь Америкийн хуулийн боловсролын чухал

of American legal education.

хэсэг болсон байв.

Professors explored students’ understanding of judicial reasoning

Багш нар оюутнуудын шүүхийн үндэслэлийн ойлголтыг урьдчилан таамаглаагүй

by challenging them with unforeseen hypothetical situations.

нөхцөл байдлууд дээр жишээ болгож асууна.

This approach is still used today by the Supreme Court

Одоог хүртэл энэ арга Дээд Шүүхэд хууль баталснаар үүсэх

to imagine the unintended impacts of passing a law.

санаандгүй үр дагавруудыг таамаглахад хэрэглэгддэг юм.

The Socratic Method can be adapted to teach almost any topic

Сократын Арга шүүмжлэх сэтгэхүйтэй холбоотой ямар ч сэдвийг заахад

that relies on critical reasoning,

ашиглагдаж болох бөгөөд

but its success depends on the teacher employing it.

гагцхүү амжилттай ашиглах нь багшаас л шалтгаална.

An effective Socratic educator must be well versed in their subject.

Үр дүнтэй Сократын сурган хүмүүжүүлэгч бүхий л салбарын мэдлэгтэй байдаг.

Rather than bullying their students or showing off their superior intellect,

Оюутнууддаа илүү ухаантай гэдгээ гайхуулж дарангуйлахаас илүүтэйгээр

they should be modest, genuinely curious, and affirming of every contribution.

даруу төлөв, илүү сониуч байж хүн бүрийн хувь нэмрийг дэмждэг байх хэрэгтэй.

In this regard, Socrates himself

Энэ тал дээр Сократ

may not have been the most subtle Socratic teacher.

өөрөө ч сайн үлгэрлэгч байгаагүй байх.

Historians believe he was deeply critical of Athens’ particular brand of democracy,

Түүхчид түүнийг Афины ардчилал дээр шүүмжтэй ханддаг байсан гэж итгэдэг ба

and known to pass those concerns onto his followers.

үүнийгээ ч өөрийн дагагчдад уламжлуулан үлдээсэн.

These subversive beliefs were distorted in public forums

Иймд хорлон сүйтгэж байна хэмээн олон нийтийн дунд гуйвуулж,

and thought to have inspired two of his pupils to treasonous ends.

хоёр ч шавийг нь урвахад хүргэсэн гэгддэг.

It was likely for these ideas Socrates was brought to trial,

Энэ нь түүнийг шүүх шалтгаан болсон ба

and eventually, sentenced to death.

цаазаар авах ялд унагаасан юм.

But even on his deathbed, artists depict a serene philosopher—

Гэхдээ зураачид түүнийг үхлийн цаламд байхдаа ч сониуч хэвээр

ever curious to explore the ultimate question.

эцсийн ганц асуулт асууж байгаагаар дүрсэлсэн байдаг.