This tool will help improve your critical thinking - Erick Wilberding

Tłumaczenie: Kinga Misterkiewicz Korekta: Rysia Wand

Socrates, one of the founding fathers of Western philosophical thought,

Sokrates, jeden z założycieli zachodniej myśli filozoficznej

was on trial.

stanął przed sądem.

Many Athenians believed he was a dangerous enemy of the state,

Wielu Ateńczyków uważało go za niebezpiecznego wroga państwa,

accusing the philosopher of corrupting the youth

oskarżając go o demoralizację młodzieży

and refusing to recognize their gods.

i odmawianie wiary w bogów.

However, Socrates wasn’t feared for claiming to have all the answers,

Jednak Sokrates budził lęk nie dlatego, znał wszystkie odpowiedzi,

but rather, for asking too many questions.

a dlatego, że zadawał zbyt wiele pytań.

While he loathed formal lectures,

Sokrates czuł wstręt do formalnych wykładów

the philosopher frequently engaged friends and strangers

i często wciągał znajomych i nieznajomych

in lengthy conversations about morality and society.

w długie rozmowy na temat moralności i społeczeństwa.

These discussions weren’t debates, nor would Socrates offer explicit advice.

Te rozmowy nie były debatami, Sokrates nie udzielał też wyraźnych rad.

In fact, the philosopher often claimed to know nothing at all,

Przeciwnie, często udawał, że nie wie absolutnie nic,

responding to his partner's answers only with further questions.

reagując na odpowiedzi rozmówcy kolejnymi pytaniami.

But through this process, Socrates probed their logic,

W trakcie rozmowy testował ich logikę,

revealing its flaws and helping both parties reach a more robust understanding.

obnażając jej wady i pomagając obu stronom zyskać gruntowniejsze zrozumienie.

These insightful questions made Socrates beloved by his followers.

Te wnikliwe pytania budziły uwielbienie u uczniów Sokratesa.

Two of his students, Plato and Xenophon, were so inspired

Dwóch z nich, Platon i Ksenofont, byli tak zafascynowani,

that they replicated their mentor’s process in fictional dialogues.

że skopiowali ten rodzaj rozmowy w fikcyjnych dialogach.

These invented exchanges provide perfect examples

Te wymyślone wymiany zdań stały się doskonałym przykładem tego,

of what would come to be known as the Socratic Method.

co dziś jest znane jako metoda sokratyczna.

In one of these fabricated dialogues,

W jednym z fikcyjnych dialogów

Socrates is conversing with a young man named Euthydemus,

Sokrates rozmawia z młodzieńcem o imieniu Eutydem,

who is confident that he understands the nature of justice and injustice.

który jest pewny, że rozumie naturę sprawiedliwości i niesprawiedliwości.

Socrates probes the student’s values by asking him to label actions

Sokrates bada wartości ucznia, prosząc go by zaszufladkował czynności

such as lying and theft as just or unjust.

takie jak kłamstwo czy kradzież jako sprawiedliwe lub niesprawiedliwe.

Euthydemus confidently categorizes them as injustices,

Eutydem, pewny siebie, szufladkuje je jako niesprawiedliwe,

but this only prompts another question:

co tylko wywołuje kolejne pytanie:

is it just for a general to deceive or pillage a hostile army?

czy to sprawiedliwe, by generał zwodził lub grabił wrogą armię?

Euthydemus revises his assertion.

Eutydem rewiduje swoje stwierdzenia.

He claims that these actions are just when done to enemies,

Twierdzi, że takie działania są sprawiedliwe w stosunku do wrogów,

and unjust when done to friends.

ale niesprawiedliwe w stosunku do przyjaciół.

But Socrates isn’t finished.

Ale Sokrates jeszcze nie skończył.

He asks the young man to consider a commander lying to his troops

Prosi młodzieńca, by pomyślał o dowódcy, który kłamie podwładnym,

to boost their morale.

żeby podnieść ich morale.

Before long, Euthydemus is despondent.

Eutydem szybko się zniechęca.

It seems that every answer leads to further problems,

Zdaje mu się, że każda odpowiedź prowadzi tylko do kolejnych problemów,

and perhaps he’s not quite sure what constitutes justice after all.

i już nie jest taki pewny, że wie, czym jest sprawiedliwość.

In employing this question-oriented approach,

Stosując podejście oparte na pytaniach,

Socrates described himself as a midwife,

Sokrates porównuje się do położnej,

whose inquiries assist others in giving birth to their ideas.

której dociekania pomagają innym w rodzeniu pomysłów.

His method of questioning draws out an individual’s unexamined assumptions,

Jego metoda zadawania pytań wyciąga nieprzemyślane założenia rozmówcy

and then challenges those biases.

i konfrontuje ich stronniczość.

It doesn't always provide definitive answers,

Nie zawsze pozwala to na uzyskanie odpowiedzi ostatecznych,

but the method helps clarify the questions

ale pomaga sprecyzować pytania

and eliminate contradictory or circular logic.

i usunąć sprzeczność lub rozumowanie okrężne.

And by following a line of inquiry where it logically leads,

Podążając tą drogą tam, dokąd logicznie prowadzi,

both the question asker and answerer can end up in unexpected places.

zarówno pytający jak i odpowiadający mogą skończyć w niespodziewanym miejscu.

This technique isn’t limited by the conversation’s content,

Ta technika nie ogranicza treści dialogu,

making it incredibly useful in numerous fields.

dzięki czemu jest niewiarygodnie przydatna w wielu dziedzinach.

During the Renaissance, the method was used to teach clinical medicine.

W renesansie metodę tę stosowano, by nauczać medycyny klinicznej.

Students proposed their rationale for different diagnoses,

Studenci proponowali uzasadnienia do różnych diagnoz,

while a doctor questioned their assumptions and moderated discussion.

a doktor kwestionował ich założenia i moderował dyskusję.

In this model, the method could even produce conclusive results.

Tak zastosowana metoda mogła dać niezbite wnioski.

This same approach was later used in other sciences,

To samo podejście stosowano później w innych dziedzinach nauki,

such as astronomy, botany, and mathematics.

takich jak astronomia, botanika i matematyka.

Following the Protestant Reformation,

Po reformacji protestanckiej

it was adapted to tackle abstract questions of faith.

była zaadaptowana do rozwiązywania abstrakcyjnych pytań dotyczących wiary.

In the 19th century, the method became an essential part

W XIX wieku metoda stała się kluczową częścią

of American legal education.

amerykańskiej edukacji prawniczej.

Professors explored students’ understanding of judicial reasoning

Profesorowie zgłębiali u studentów zrozumienie rozumowania sądowego,

by challenging them with unforeseen hypothetical situations.

konfrontując ich z nieprzewidywalnymi, hipotetycznymi sytuacjami.

This approach is still used today by the Supreme Court

Sąd Najwyższy do dziś stosuje to podejście,

to imagine the unintended impacts of passing a law.

by nakreślić skutki uboczne uchwalanego prawa.

The Socratic Method can be adapted to teach almost any topic

Metoda sokratyczna może być zaadaptowana do nauki niemal każdego tematu,

that relies on critical reasoning,

który opiera się na krytycznym rozumowaniu,

but its success depends on the teacher employing it.

ale jej sukces zależy od nauczyciela, który ją wykorzystuje.

An effective Socratic educator must be well versed in their subject.

Efektywny sokratyczny nauczyciel musi być dobrze zorientowany w temacie.

Rather than bullying their students or showing off their superior intellect,

Zamiast wyśmiewać uczniów czy pokazywać swój nadrzędny intelekt,

they should be modest, genuinely curious, and affirming of every contribution.

powinien być skromny, autentycznie ciekawy i doceniać każdy wkład.

In this regard, Socrates himself

W tym kontekście sam Sokrates

may not have been the most subtle Socratic teacher.

nie był najbardziej wyrafinowanym sokratycznym nauczycielem.

Historians believe he was deeply critical of Athens’ particular brand of democracy,

Historycy wierzą, że był bardzo krytyczny wobec ateńskiej odmiany demokracji

and known to pass those concerns onto his followers.

i wiedział, jak przekazać swoje wątpliwości uczniom.

These subversive beliefs were distorted in public forums

Te wywrotowe przekonania wykrzywiono na forum publicznym

and thought to have inspired two of his pupils to treasonous ends.

i prawdopodobnie zainspirowały dwóch z jego uczniów do zdrady.

It was likely for these ideas Socrates was brought to trial,

Pewnie właśnie dlatego Sokrates stanął przed sądem

and eventually, sentenced to death.

i został skazany na śmierć.

But even on his deathbed, artists depict a serene philosopher—

Jednak nawet na łożu śmierci, według artystów, filozof zachował spokój

ever curious to explore the ultimate question.

i nadal ciekawiło go badanie ostatecznego pytania.